Жамакаев Б.

Жаңартылды 20.02.2024 15:34

Жамақаев Бекен (1931-1972) – композитор.
1931 жылы 17 наурызда Семей облысы (қазіргі Абай облысы), Абай ауданы, Саражал ауылында қарапайым шаруаның отбасында дүниеге келген. 1937 жылы Семей қаласындағы №17 орта мектепке оқуға түседі. Жеті сыныптық мектепті бітіреді. Бекен Жамақаев бала кезінен өнерге жақын болған. 1946-1948 жылдары Абай атындағы Семей облыстық драма театрының әртісі болған. 1948 жылы Абай атындағы Семей педагогикалық училищесіне оқуға түсіп, оны үздік бітіреді. 50-жылдары Семей облыстық радиокомитетінде жұмыс істеді: әуелі әдеби қызметкер, кейін цензор, одан кейін диктор болған. Бірнеше музыкалық аспаптарда шебер ойнаған. Оның әйгілі туындыларының бірі – «Махаббат вальсі». Әннің сөзін жазған – Н.Шәкенов. Композитордың жары Майнұр Нұрғазиқызына арналған «Махаббат вальсі» шығармасы халық арасында өте танымал. «Махаббат вальсі» - олардың махаббатының әнұраны. Бірде Мұхтар Әуезов жас композиторды қонаққа шақырады. Бұл Жамақаевтың өміріндегі үлкен оқиға болды. Ақынға «Махаббат вальсі» қатты ұнайды, ол әуен оның жүрегіндегі қымбат естеліктерді оятып, жанын тебірентетінін айтты. Осы айтулы кездесуден кейін Әуезов оны «қазақ вальсінің королі» деп атады.
Бекен Жамақаев 1972 жылы қаңтарда 41 жасқа толар шағында дүниеден өтті. Композитордың артында төрт баласы: бір қызы мен үш ұлы, өлмес шығармалары қалды. Әйгілі вальсті алғаш рет КСРО халық әртісі, Қазақстанның Халық Қаһарманы Роза Бағланова орындады. Ол әннің ол үшін өте қымбат екенін жиі айтатын. Композитор өз туындысын көптеген әртістерге ұсынды, бірақ әртүрлі себептермен олардың ешқайсысы тамаша композицияны бағаламады. Бірақ Роза Бағланованың орындауындағы вальс бүкіл елде, тіпті шет елде де танымал болды және көптеген тыңдармандардың жүрегін жаулады. 50-жылдардың соңында Роза Бағланова Брюссельде өткен Дүниежүзілік көрмеде «Маххабат вальсін» орындады. Содан кейін шетелдік көрермендер бұл әнді алғаш естіп, алғашқы аккордтардан-ақ ғашық болды. Әнді тыңдау үшін театрға Бельгияның Бавария патшайымы Елизавета өзі келіп, таңданысын білдірді. Ал 1957 жылы Ташкентте өткен Азия және Африка елдері композиторларының конференциясында Роза Бағланова тағы да «Махаббат вальсін» орындады, оны тыңдаған Михаил Шолохов әннің әдемілігі мен әуеніне тәнті болды. Бекен Жамақаев «Махаббат вальсінің» жетістігімен шабыттанып, бірнеше бірдей сәтті туындылар жазды. Оның ішінде Т. Молдағалиевтің сөзіне жазылған әйгілі «Ертіс вальсі», Н. Шәкеновтің сөзіне жазылған «Сен ғана» туындылары бар.
Семей және Алматы қалаларындағы көшелерге Бекен Жамақаевтың есімі берілген.

Б. Жамақаев туралы әдебиеттер 

Публикации о Жамакаеве Б.

Қазақәндерінің антологиясы [Мәтін]: екі томдық. Т. II : Қазақстан композиторларыныңәндері / құраст. Ә. Нұрбаев, 1990. - 336 б.
Семей сазгерлері [Мәтін]: Био-библиографиялық естелік. - Семей, 2006. - 18 б.

***

Славные земляки [Текст]: (био-библиографическая памятка). - Семипалатинск: [б. и.], 1998. - 38 с.
Рахимов, К. Наедине с памятью [Текст] / К. Рахимов. - Усть-Каменогорск, 2013. - 179 с.

Мақалалар - Статьи

Әміренов, М. "Вальс королі" атанған сазгер Бекен Жамақаевтың есімі ескерусіз қала бере ме? [Мәтін] : [Автор Семей өңірінен шыққан белгілі сазгер Б.Жамақаевтың есімінің ескерусіз қалғаны жайында онымен дәмдес-тұздас болған Б.Ерсәлімұлын әңгімеге тартады.] / М.Әміренов // Егемен Қазақстан. - 2001. - 30 мамыр.- Б.11.
Әміренов, М. Әндерін ұлы Мұқаң ұнатқан сазгер [Мәтін] : [Қазақ ән өнерінде шоқтай жарқырап, жұлдыздай ағып түскен жерлес сазгер Бекен Жамақаев туралы] / М.Әміренов // Дидар. - 2001. - 28 сәуір.- Б.5
Ерсәлімұлы, Б. Әлемді шарлаған әсем ән [Мәтін] : [Абай атындағы драма театрының әншісі болған Б.Жамақаев туралы бір үзік сыр ] / Б.Ерсәлімұлы // Семей таңы. - 2001. - №14.- Б.4,12;N16.-4;N17.-10;N19.-4,9
Жұмәділ, Қ. Сағынтып жеткен сұлу саз [Мәтін] : [Бекен Жамақаевтың 70 жасқа толуына орай Семейде өткен ән кеші туралы] / Қ.Жұмәділ // Семей таңы. - 2001. - №47.- Б.1
Төлегенұлы, Ш. Махаббат вальсі немесе адам тағдыры [Мәтін] : [Композитор Б.Жамақаев туралы] / Ш.Төлегенұлы // Заман Қазақстан. - 1997. - №8 тамыз.- Б.(N32).-5
Әміренов, Мұрат. Бекен Жамақаевты ұмытып кеткен жоқпыз ба? [Мәтін] : [Қазақ ән өнерінде вальс королі атанған сазгер Бекен Жамақаев туралы.] / М. Әміренов // Дидар. - 2013. - 15 ақпан.- б.22.
Әміренов, Мұрат. Вальс королі [Мәтін] : [Ән өнерінің жұлдызы, сазгер Бекен Жамақаевтың туғанына 70 жыл. ] / М. Әміренов // Ертіс өңірі . - 2013. - 10 сәуір.- б.11
Шалатайқызы, Гүлнұр. Бекен Жамақаевтың пианиносын мұражайға табыстады [Мәтін] : [Шыңғыстаудың тумасы, сазгер Б. Жамақаевтың пианиносы мұражайға табыс етілді] / Г. Шалатайқызы // Дидар. - 2014. - 18 қазан.- б.6.
Бейсембеков, Аймұханбет. Тағдырмен тайталасқан талант [Мәтін] : [сазгер Бекен Жамақаев туралы.] / А. Бейсембеков // Ертіс өңірі . - 2016. - 23 наурыз.- Б.10-11.
Мағжан, Айдана. Мәңгілік өлмейтұғын ән қалдырған [Мәтін] : [Композитор Бекен Жамақаевтың туғанына 85 жыл.] / А. Мағжан // Ертіс өңірі . - 2016. - 20 сәуір.- Б.12.
Жақып, Әйгерм. Табиғи талант иесі [мәтін] : Бекен Жамақаевқа музыка кабинеті ашылды / Ә. Жақып // Семей таңы. - 2016. - 16 қыркүйек.- Б.2
Әнімен әлемді тербеткен композитор [Мәтін] : [Композитор Б. Жамақаев атындағы музыка кабинеті ашылды.] // Ертіс өңірі . - 2016. - 21 қыркүйек.- Б.9.
Мағауина, Зағия. Махаббат вальсінің төресі [Мәтін] / З. Мағауина // Семей таңы. - 2016. - 22 желтоқсан.- Б.12
Омаш, Ақмарал. "Ертіс вальсі" ырғағындағы байқау [Мәтін] : [Композитор Б. Жамақаев атындағы "Ертіс вальсі" атты ІІ -қалалық байқау өтті. ] / А. Омаш // Ертіс өңірі. - 2017. - 10 мамыр.- Б.15.

***

Вальс любви родился в Семипалатинске [Текст] : [К 70-летию со дня рождения легендарного казахского короля вальса композитора Бекена Жамакаева] // Голос народа. - 2001. - 30 март. - С. 5
Рысакова, Шынар. Под звуки вальса [Текст] / Ш. Рысакова // Вести Семей. - 2014. - 30 сентября. - С. 3
Шакабаев, Руслан. Дар музею [Текст] / Р. Шакабаев // Наше дело. - 2014. - 25 сентября. - С. 4
Перцева, Наталья. Король казахского вальса [Текст] / Н. Перцева // Наше дело. - 2016. - 21 июля. - С. 6
Касенов, Жандос. Автору вальса любви [Текст] / Ж. Касенов // Вести Семей. - 2016. - 16 сентября. - С. 2
Республиканский фестиваль "Өнердің қос қанаты" [Текст] // Спектр. - 2017. - 12 июля. - С. 3
Гуляева, Е. Мелодии любви и вальса [Текст] : [о вечере памяти композитора Бекена Жамакаева, создателя более 70 произведений в жанре вальса] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2018. - 20 марта. - С. 5