Naimanbayuly A.

Details

Last Updated on Wednesday, 18 March 2020 15:21

Naimanbayuly Asset (1867-1922) - akyn, singer, composer, member of the Alash movement.

He was born in 1867 in the village of Bakty, Urdzhar district, Semipalatinsk (now East Kazakhstan) region. Since childhood, he sang, composed his own songs. The songs of the Asset "Inzhu-Marzhan", "Makpal", "Mayda konyr", "Gauhar kyz", "Apitok", etc. are widely known among the people. Asset author of kissa-dastanov "Saliha-Samn", "Agash at", "Perizat", "Ush zhetim kyz", "Nugyman - Nagym", "Malik – Darai", "Zhamsap", "Keshubai". Asset's musical and poetic talent manifested itself in aitys with akyns Yryszhan, Baktybai, Karibai, Arip, Kali, Samet, Kosymbai, Kyzyr, Kempirbai and Malika. Famous are "Aitys Aseta and Yryszhana", "Aitys Aseta and Karibaya". In 1910, Asset's songs, recorded by L. Hamidi, were published.

In 1916, during the national liberation uprising, Asset Naimanbayuly, together with the rebels, leaving the persecution of punitive detachments, crossed the border of China.

In 1918, on behalf of the Alash-Orda government, he went to the Chinese Kazakhs, where he met with the leaders of the Alash movement. Here Asset Naimanbayuly composed tolgau "Alashka", which was unknown for many years.

Asset Naimanbayuly died on March 23, 1922 in Kuldzha.

The works of A. Naimanbayuly

 Books

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн: өлеңдер, айтыстар, дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1968.

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн] : өлеңдер, айтыс-қағыстар мен дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1988. - 304 б.

Найманбайұлы, Ә. Iнжу-маржан [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы:  Өнер, 1992. - 144 б. 

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т.1 / Ә. Найманбайұлы ; Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 248 б.  

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т. 2 / Ә. Найманбайұлы ;  Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 368 б. 

Найманбайұлы, Ә. Інжу-маржан [электрондық ресурс] : [Ә.  Найманбайұлының 125 жылдық мерейтойына орай әншінің өмірі, шығармашылығы, өлеңдерінің шығу тарихы сөз болады] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы : Өнер, 1992. - 144 б. - М-ВООК "Өлкетану" Түпнұсқа Үржар аудандық кітапханасында.

Найманбайұлы, Ә. Шығармалары [Мәтiн] : өлең-толғаулар, дастан-хикаяттар, айтыстар / Ә. Найманбайұлы.- Астана :  Фолиант, 2013. - 416 б. - (Сарыарқа кiтапханасы).

***

Найманбайулы, А. Лебединая песня[Текст] : стихи /А. Найманбайулы // Аманат.- 2006.- № 6.- С. 62-63.

Найманбайулы, А. Девушка Гаућар;  Қаракөз – черноглазая[Текст] : песни / А. Найманбайулы ; переводВс. Рождественского; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой  : фольклор и литературные памятники Казахстана.– М: Худ.лит, 2010.- С. 377-378.

Найманбайулы, А.Лебединая песня[Текст] : песни //  А. Найманбайулы ;перевод Вл.Цыбина ; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой: Фольклор и литературные памятники Казахстана.- М.: Худ.лит, 2010.- С.378-380.

Publications in periodicals and collections of books. Naimanbayuly

Найманбаев, Ә. Нұғман-Нағым [Мәтін] / Ә. Найманбаев // Абай. - 2002. - №1.- Б. 62 - 66.

Найманбайұлы, Ә. Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлең / Ә. Найманбайұлы // Егемен Қазақстан. - 2004. - 20 наурыз . - Б. 3.

Найманбайұлы, Ә. Ақынның соңғы өлеңi [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы ;  жазып алған Р. Қожаұлы // Ақ желкен. - 2006.- N 9. - Б. 28.

Найманбайұлы,  Ә. Атым Әсет арындаған ; Аңшының әнi [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы // Қазақ әдебиетi. - 2007. - 3 - 9 тамыз. - Б.6.

Найманбайұлы, Ә. Болжаусыз осы екен ғой өлiм деген..; Адамның жасы жөнiнде; Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы  // Қасым. - 2012.  - № 3. - Б.13 - 18.

Literature about the life and work of A. Naimanbayuly

Дастандар [Мәтін] : октябрь революциясына дейінгі қазақ ақындарының дастандары. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1960. - 322 б.

Майчекин, М. Портреттер[Мәтін]/ М.Майчекин - Алматы : Жазушы, 1969. - 112 б.

Жұбанов, А. Замана бұлбұлдары [Мәтін] : / А. Жұбанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2001. - 440 б. - Әсет:  б. 266-278.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Әсет Найманбайұлы : б. 66-68.

Қазақстан композиторлары [Мәтін] = Композиторы Казахстана : анықтамалық / ред. А. Қоныс. - Алматы : Sansam, 2011. - 216 б. - Әсет Найманбайұлы: б. 50-51.

Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Д. Қамзабекұлы. - Алматы : Сардар, 2014. - 528 б. – Әсет Найманбайұлы: б. 97.Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Әсет Найманбайұлы : б. 223-224.

1980  - 1998

Түгелбаев, А. Тереңге тамыр тартқан [Мәтін] : Әсеттің аударма өлеңдері / А.Түгелбаев // Білім және еңбек. - 1987. - № 7. - 47 б.

Адамбаев, Б. Алтын сандық  [Мәтін] : әдеби мақалалар / Б. Адамбаев. - Алматы : Жазушы, 1989. - 200 б.

Керейқұлов, Қ. Шабытты шақ [Мәтін] / Қ. Керейқұлов // Лениншіл жас. - 1989. - 31 наурыз.- Б. 2.

Болғанбаев, Ә. Алашқа аты шыққан Әсет ақын [Мәтін] / Ә. Болғанбаев // Халық Кеңесі. - 1991. - 2 қараша. - Б. 3.

Бекбосынов, О. Әсет ақын қайда туған [Мәтін] / О. Бекбосынов // Халық Кеңесі. - 1992. - 2 қараша. - Б. 2.

Құдайбергенов, Т. Ақынды еске алғанда [Мәтін] : Әсет ақынның 125 жыл толуына орай / Т. Құдайбергенов // Семей таңы. - 1992. - 4 шілде. - Б. 4. 

Мамырбаев, Ш. Ақын арманы [Мәтін] / Ш.Мамырбаев // Семей таңы. - 1992. - 1 ақпан. - Б. 2. 

Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін]. 3-ші кітап / алғы сөзін жазып, баспаға әзірлеген Қ. Мұхамедханұлы. - Алматы : Дәуір, 1995. - 224 б.  

Толыбаев, Қ. Әсет [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Қ. Толыбаев. - Алматы : Өнер, 1995. - 400 б.

Жақыпов, А. Адамның бұлбұлы [Мәтін] : [ақын Әсет Найманбайұлының туғанына 130 жыл] / А. Жақыпов  // Егемен Қазақстан. - 1997. - 6 ақпан.- Б. 4.

Айтова, Ж.  Әсет және қазақ фольклоры  [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Ж. Айтова // Семей университетінің хабаршысы. - 1998. - №2.- Б.149-154.

Әсеттің жария болмаған өлеңдері [Мәтін]  // Дидар. - 1998. - 17 қараша.- Б. 2.

Бекбосын, О. Мұражайдан еседі Әсет әні [Мәтін] : [Мақаншы ауылындағы Ә. Найманбайұлының мұражайы туралы] / О. Бекбосын // Дидар. - 1998. - 28 мамыр. - Б. 3.

2000 - ...

Қожағұлов, С. Әсеттің "француз қиссасы" [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлының "Француз қиссасының" шығу тарихынан] / С. Қожағұлов // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2000. - №2.- Б. 36-38.

Мәсімхан, Д. Сарап [Мәтін]: әдеби-зерттеу мақалаларының жинағы / Д. Мәсімхан - Астана : Елорда, 2001. - 240 б.

Толыбаев, Қ. Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп... [Мәтін] / Қ. Толыбаев // Қазақстан-Заман. - 2002. - 7 маусым.- Б.12.

Нұржекеұлы,  Б. Өнер құдіреті  [Мәтін] / Б. Нұржекеұлы - Алматы : Білім, 2003. - 100 б. - (Уақыт және қаламгер).

Мұхамадиұлы, М. Ақынннан қалған асыл сөз [Мәтін] / М. Мұхамадиұлы // Семей таңы. - 2004. -  29 қазан. - Б.14. 

Қазақ халқының дәстүрлі музыкасы [Мәтін]   / Т. Жұмалиева, Д. Ахметбекова. - Алматы, 2005. - 557 б.

Чугаева Н. Найманбайұлының "Салиха-Сәмен" поэмасындағы романтизм [Текст] : сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции / Н.Чугаева // Студент и лидерство: программа профессионального роста и карьеры (18-19 мая 2007г.). - Усть-Каменогорск, 2007. - С. 7.

Бақтыбаев, С. "Әсеттей сал ән салсаң..." атты дәстүрлі әншілер байқауына [Мәтін] / С. Бақтыбаев // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2009. - № 11.- Б. 4-5.

Ердембеков, Б.  Әсет ақын мұрасы хақында [Мәтін] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2009. - 15 қаңтар.- Б. 3.

Нұғман, Ә. Қазақтың әншілік дәстүрі [Мәтін] / Ә. Нұғман. - Алматы : Арыс, 2009. - 235 б.

Кенжебайұлы, Б. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Б. Кенжебайұлы Т. 1 : Түрік қағанатынан бүгінгі күнге дейін.. - Алматы : Асем-систем, 2010. - 344 б.

Білгенге маржан [Мәтін] : қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер / құраст. А. Қ. Керімтаев. - Алматы : Көркем баспасы, 2010. - 416 б.

Разуев, Ә.  Ақын  Әсеттің бойтұмары [Мәтін] / Ә. Разуев // Ертіс өңірі. - 2010. - 8 қыркүйек. - Б.12.

Разуев, Ә. Әсет  Найманбайұлының мұражайы [Мәтін] / Ә. Разуев // Уақыт тынысы. - 2010. - 15 мамыр. - Б. 5.

Еділбаева,  Г.  Ә.Найманбайұлының қисса - дастандары [Мәтін] / Г.Еділбаева // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2006. - №2. - Б. 146-150.

Маман,  Ж. Әсеттің ақырғы әні [Мәтін] : музыкалы хикаят / Ж. Маман // Таң-Шолпан. - 2012. - № 1. -  Б. 88 - 119.

Разуев, Ә. Бір сапардың ізімен [Мәтін] : ақын Ә. Найманбайұлының туғанына 145 жыл / Ә. Разуев // Уақыт тынысы - Пульс времени. - 2012. - 27 қыркүйек.- Б. 3.

Қазақтың 100 поэмасы [Мәтін]. Т. 1. - Алматы : Жазушы, 2013. - 376 б.

Дәулетхан, Ә. Әсет Найманбай мен Шылбы-Әлім Ахұн Көбекұлының жазысқан өлең хаттары жөнінде [Мәтін] / Ә. Дәулетхан // Дәстүр. - 2014. - №6. - Б. 52-57.

***

Поэты пяти веков : Казахская поэзия XV-начала XX веков. - Алматы : Жазушы, 1993. - 334 с.

Жубанов, А. Соловьи столетий : Очерки о народных композиторах и певцах / А. Жубанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2002. - 456 с. - Асет:  с. 278-291.

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст]  / Ф.А. Гайнуллина // Семипалатинск, 2002. - 132 с.

Литература Казахстана [Текст]: энциклопедический справочник. -  Алматы: Аруна, 2010. -Асет Найманбаев:  с. 71.

2000 - ...

Шака, А. Акын-импровизатор, поэт, композитор [Текст] : [к 135-летию великого казахского акына А. Найманбаева] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2002. - 6 авг. -  С. 4.

Баймагамбетова, Л. Асет Найманбаев  [Текст]: талантливый ученик Абая / Л.Баймагамбетова // Семипалатинские вести. - 2007. -  1 нояб. -  С. 3.

Шака, А. Алаколь внимает Асету [Текст] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2007. -  7 авг. -  С. 10.

Музей певца и композитора [Текст] : со дня открытия в с. Маканчи музея А.Найманбаева исполнилось 20 лет // Рудный Алтай. - 2010. - 19 окт. -  С. 3.

Биданова, А. Наследники легендарного импровизатора [Текст] / А.Биданова // Казахстанская правда. - 2012. - 16 ноября. -  С. 31.

Левина, Ф.  Великому композитору посвящается [Текст] / Ф. Левина // Вести Семей. - 2012. - 13 нояб. -  С. 2.

Шакабаев, Р.  Песни как жемчуг [Текст] / Р. Шакабаев  // Наше дело. - 2012. - 15 нояб. -  С. 10.

Ибраева, У.Поэтическое окружение Абая [Текст] / У.Ибраева // Вести Семей. - 2016. - 9 февраля. -  С. 4.

Internet links 

Әсет Найманбайұлы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/Әсет_Найманбайұлы (23.02.2017)

Әсет Найманбаевтың өмірі мен шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // massaget.kz – Жастар порталы : сайт. – Пайдалану орны : https://massaget.kz/okushyilarga/uy_tapsyirmasyi/26037/ (23.02.2017)

Әсет Найманбаев өлеңдері [Электрондық ресурс] : [өлеңдер] // bilim-all.kz_Білім алл - ақпараттық агентігі : сайт. – Пайдалану орны : http://bilim-all.kz/tag/olen?tag=Әсет%20Найманбаев%20өлеңдері (23.02.2017)

Әсет Найманбаев өмірбаяны, шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Сұрақ – Жауап сайты : сайт. – Пайдалану орны : https://surak.szh.kz/574707/әсет-найманбаев-өмірбаяны-шығармашылығы (23.02.2017)

Едилбаева, Г. Б. Ә. Найманбайұлының қисса – дастандары [Электрондық ресурс] / Г. Б. Едилбаева // Вестник КАСУ : сайт. – Пайдалану орны : http://www.vestnik-kafu.info/journal/6/221/ (23.02.2017)

ӘСЕТ НАЙМАНБАЙҰЛЫ (1867-1923) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Uniface қазақстандық ашық база қоры : сайт. - Пайдалану орны : http://www.uniface.kz/index.php?post=article&section=1&id=407 (23.02.2017)

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // Историко-краеведческий сайт Шуак : сайт. – Режим доступа : http://shuak.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=100&catid=52&Itemid=136&lang=ru (23.02.2017)

Асет Найманбайулы [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Асет_Найманбайулы(23.02.2017)

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // kazinform.kz – Международное информационное агенство : сайт. – Режим доступа : http://www.inform.kz/ru/aset-naymanbayuly_a2205654 (23.02.2017)

Найманбайулы Асет (1867-1922) [Электронный ресурс] : [биография] // Централизованная библиотечная система города Семей : сайт. – Режим доступа : http://www.cbssemey.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=547&lang=ru (23.02.2017)

Кожагулов, С. К. Литературное наследие А. Найманбайулы (проблемы жанра, художественной структуры, текстологии) [Электронный ресурс] : [реферат] / С. К. Кожагулов // Национальный научный портал республики Казахстан : диссертации : сайт. – Режим доступа : http://www.nauka.kz/page.php/upload/images/upload/files/prezentation_16092016_3.pptx?page_id=107&lang=1&month_to=12&year_to=2016&page=579 (23.02.2017)