Турышев А. К.

Details

Last Updated on Thursday, 21 February 2019 15:06

Турышев Айтмухамбет Касымбайулы (1956 г.) – исследователь жизни и творчества Машхура Жусупа Копеева, доктор филологических наук, профессор.

Родился 18 июля в 1956 г. в ауле Тансык Аягозского района Семипалатинской области (ныне Восточно-Казахстанская область). В 1973 г. окончил Кызылкиинскую среднюю школу совхоза Тансык (ныне аульный округ Тарлаулы). В 1981 г. окончил филологический факультет Семипалатинского педагогического института им. Н. К. Крупской (ныне Семипалатинский государственный университет им. Шакарима).

С 1981 по 1991 гг. работал учителем, заведующим по воспитетельной работе, средней школы-интерната совхоза Тансык, затем директором средней школы Шынкожа. В 1991-1996 гг. работал преподавателем, заместителем декана в Павлодарском педагогиском институте. С 1996 г. работал в Павлодарском государственном университете им. С. Торайгырова директором научно-практического центра Машхуртану, в 2004-2014 гг. - профессором филологического факультета научных трудов о языке и стиле лиро-эпического жыра, посвященной этно-культурной лексике произведений Машхура Жусупа. Им подготовлено 20-ти томное издание произведений Машхура Жусупа. 4 тома перевено на русский язык, и 3 тома – на английский язык.

Автор 13 монографий, 7 учебных изаний, 1 пьесы,  и более 100 статей.

Лауреат премии им. Ш. Уалиханова. Награжден нагрудным знаком «За заслуги в развитии науки Республики Казахстан», медалями.

 

 

 

 

А. Тұрышевтің баспасөз бетіндегі жарияланымдары

Статьи А. Тұрышева на страницах периодики

 

1992 - 1999

 

Тұрышев, А. "Айтыс" поэмасының табиғаты  [Мәтiн] : С. Торайғыровтың туғанына 100 жыл / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1992. - 14 қараша.

Тұрышев, А. Абай жырлаған "Қозы Көрпеш -Баян сұлу" жыры / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1994. - 2 маусым.

Тұрышев, А. "Қыз Жiбек" жырының тiлi, көркемдiк ерекшелiгi [Мәтiн]  / А. Тұрышев // Қазақ тiлi мен әдебиетi. – 1995. - № 10. – Б. 86-99.

Тұрышев,  А. Үкiм айтар Жамбыл болмаса  [Мәтiн] / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1996. - 9 сәуiр.

Тұрышев, А. Әлем таныған тұлға [Мәтiн] : [М. Әуезовтiң басқа ұлт әдебиетi, мәдениетiн зерттеуi жайлы] / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1997. - 5 маусым.

Тұрышев, А. М. Әуезов - "Қыз Жiбек" жырын зерттеушi [Мәтiн] / А. Тұрышев // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 1997. - № 9-10. – Б. 46-49.

Тұрышев, А. Әуезовтi қайта оқығанда [Мәтiн] : [М. Әуезовтiң "Абай жолы" эпопеясындағы Абай мен Мұхтардың тағдырларының ұқсастығы, тiл көркемдiг, кейiнгi ұрпақ тәрбиесiне ықпалы туралы] / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1997. - 30 желтоқсан.

Тұрышев, А. Бұл жерде ұлылықтың iзi қалған [Мәтiн] : [М. Әуезовтiң 100 жасқа толуына] / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 1997. - 27 қыркүйек.

Тұрышев, А. Этнолингвистиканың негіздерін арнаулы курстарда оқып-үйренудің бағыттары [Мәтін] : [этнолингвистика пәнін оқыту туралы] / А. Тұрышев // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 1999. - № 11. - Б. 55.

 

2000-2009

Тұрышев,  А. Орыс тiлдi аудторияларда қазақ тiлiн оқыту проблемалары  [Мәтiн] / А. Тұрышев // Павлодар мем. ун-тiнiң ғылыми жазбалары = Ученые записки Павлодарского гос. ун-та. - 2000. - № 1. - Б. 104-113.

Тұрышев, А. Шақан Шерінің жанайқайын кім естиді? [Мәтін] : [М. Мағауиннің романы бойынша] / А. Тұрышев // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2000. - №1. - Б. 47-48.

Тұрышев, А. Түркiтанушы - Ш. Уәлиханов [Мәтiн] / А. Тұрышев // Павлодар мемл. унив. хабаршысы. - 2001. - № 2. - Б. 127-133.

Тұрышев,  А. "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жырының тiлi [Мәтiн] : ["Қозы Корпеш-Баян сұлу" жырының 1500 жылдығы мерейтойына орай] / А. Тұрышев , ред. басқарған. Е. Б. Сыдықов // "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жыры-әлемдiк фольклордың асыл ескерткiшi. - Семей, 2002. - Б. 96-100.

Тұрышев, А. "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жыры қай кезеңде қалыптасқан? [Мәтін] / А. Тұрышев // Абай. - 2002.  - № 3. - Б. 16-20.

Тұрышев, А. Мәшhүр Жүсiп шығармаларын кезеңге бөлу методологиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 2002. - № 10. -  Б. 124-127.

Тұрышев, А. Мәшhүр-Жүсiп Көпеев шығармаларындағы "орда" көне сөзiнiң құпиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Ұлт тағылымы = Достояние нации. - 2003. - № 4. – Б. 137-143.

Тұрышев, А. Мәшhүр Жүсiп шығармасындағы көне сөздiң (көкпар) құпиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 2003. - № 9. – Б. 43-47.

Тұрышев, А. Мәшһүр Жүсiп Көпеев шығармаларындағы этнолингвистикалық ерекшелiктер [Мәтiн] / А. Тұрышев // Өлкетану :  Павлодар мемлекеттiк ун-тiнiң ғылыми-көпшiлiк журналы = Краеведение : научно-популярный журнал Павлодарского гос. ун-та. - 2003. - № 3. - Б. 19-23.

Тұрышев, А. Ғ. Мүсiреповтың әдеби тiлдi дамытудағы рөлi [Мәтiн] / А. Тұрышев // Өлкетану : Павлодар мемлекеттiк ун-тiнiң ғылыми-көпшiлiк журналы = Краеведение : научно-популярный журнал Павлодарского гос. ун-та.  - 2002. - № 3. – Б. 107-113.

Тұрышев, А. Ғ. Мүсреповтiң және қазақ әдеби тiлi [Мәтiн]  / А. Тұрышев // Ғабит Мүсрепов және әлемдiк әдеби процесс = Габит Мусрепов и мировой художественный поцесс. – Алматы : Ғылым, 2003. – Б. 390-394.

Тұрышев, А. М.-Ж.Көпеев шығармаларындағы "һумаюн" көне сөздiң құпиясы  [Мәтiн] / А. Тұрышев // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестник Павлодарского ГУ. Серия филологическая. - 2004. - № 2. - Б. 62-75.

Тұрышев, А. М.-Ж.Көпеев шығармаларындағы "тәңiр" көне сөздiң құпиясы [Мәтiн] // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестник Павлодарского ГУ. Серия филологическая. - 2004. - № 2. - Б. 213-221.

Тұрышев, А. М.-Ж.Көпеев шығармаларындағы "киiз үй" көне сөздiң құпиясы  [Мәтiн] / А. Тұрышев // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестник Павлодарского ГУ. Серия филологическая. - 2004. - № 1. – Б. 28-39.

Тұрышев, А. Мәшһұр - Жүсіп  Көпеев - саясаткер [Мәтін] / А. Тұрышев // Ақиқат. - 2004. - № 1. - Б. 60-63.

Тұрышев, А. Мәшһүр Жүсiп Көпеев шығармаларындағы "ереу" және"ереуiл" көне сөздерiнiң құпиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Iзденiс. Гуманитарлық ғылымдар сериясы = Поиск. Серия гуманитарных и общественных наук.- 2004.- № 4.- Б. 104-108.

Тұрышев, А. Ғ. Мүсiрепов шығармашылығы және көркем мәтiн мәселесi [Мәтiн]  / А. Тұрышев//  // Өлкетану : Павлодар мемлекеттiк ун-тiнiң ғылыми-көпшiлiк журналы = Краеведение : научно-популярный журнал Павлодарского гос. ун-та. - 2004. - № 1. – Б. 152 -181.

Тұрышев, А. М.-Ж.Көпеев шығармаларындағы "сақ,  ер" көне сөздiң құпиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестник Павлодарского ГУ. Серия филологическая. - 2004. - № 1. – Б. 49-54.

Тұрышев,  А. "Шипагерлiк баян" кiтабындағы көне сөздер құпиясы [Мәтiн] / А. Тұрышев // Өлкетану : Павлодар мемлекеттiк ун-тiнiң ғылыми-көпшiлiк журналы = Краеведение : научно-популярный журнал Павлодарского гос. ун-та.- 2004. - № 2. – Б. 79-82.

Тұрышев, А. Қ. Мәшhүр-Жүсiп шығармалары лексикасының этномәдени негiздерi [Мәтiн] : Абай, Шәкәрiм шығармаларымен үндестiк, желiлестiк, сабақтастық  / А. Тұрышев // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестник Павлодарского ГУ. Серия филологическая.- 2005. - № 3.-  Б. 160- 179.

Тұрышев, А. Мәшһүр Жүсiп Көпеев шығармаларының этномәдени негiздерi  [Мәтiн] / А. Тұрышев // Өлкетану. Павлодар мемлекеттiк университетiнiң ғылыми-көпшiлiк журналы = Краеведение. Научно-популярный журнал Павлодарского государственного университета. - 2005. - № 1. – Б. 145-169.

Тұрышев,  А.  М-Ж. Көпеев шығармасындағы ұзындық өлшемi  [Мәтiн]  / А. Тұрышев // Павлодар МУ хабаршысы. Филологиялық серия = Вестн. Павлодар. ГУ. Сер. филологическая. - 2005.  - № 1. – Б. 157-177.

Тұрышев, А. Мәшһүр-Жүсiп шығармаларындағы Шоң би кiм? [Мәтiн]  / А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Өлкетану сер. = Вестн. ПГУ Сер.краеведение. - 2005. - № 4. - Б. 92-102.

Тұрышев, А. Абылай аспас Арқаның сары белi [Мәтiн] : сөздiң түп төркiнiне ғылыми шолу / А. Тұрышев // Ана тiлi. - 2006. - 20 шiлде. – Б. 12.

Тұрышев, А. Дуа қыл Жандарбектi есiңе алған ... [Мәтін] : [ М-Ж. Көпеевтiң ұстазы болған Исабек ишан, оның шөбересi Жандарбек қожа жайлы] / А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Өлкетану сер. = Вестн. ПГУ Сер.краеведение. - 2006. - № 2. - Б. 107-113.

Тұрышев, А. Кутузов көшесiн Мәшһүр Жүсiптiң атына беру керек [Мәтiн]   / А. Тұрышев // Жас Алаш. - 2006. - 3 тамыз. - Б. 4.

Тұрышев, А. Мәшһүр Жүсiп Көпеев шығармаларындағы дiни-мифологиялық лексика [Мәтін] / А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Филологиялық сер. = Вестн. ПГУ Сер. филологическая. - 2006. - № 3. -  Б. 97-118.

Тұрышев, А. Мәшһүр Жүсiп Көпеев шығармаларындағы "қос" көне сөздiң құпиясы [Мәтін] / А. Тұрышев // Сөз өнерiнiң зергерi : дiнтанушы, фольклорист Мәшһүр Жүсiп Көпеевке арналады. - Алматы, 2008. – Б. 263-268.

Тұрышев, А. Мәшһүртану белестері [Мәтін] / А. Тұрышев, бас ред. Ж. Қ. Түймебаев // Рухани - ғылыми мұра : респ. ғыл.- теориялық конф. материалдары (7 қараша 2008 ж.) - Алматы, 2008. – Б. 171-184.

Тұрышев, А. Мәшһүр-Жүсiптiң лингвистикалық көзқарасы [Мәтін] / А. Тұрышев,  бас ред. Ж. Қ. Түймебаев // Рухани - ғылыми мұра : респ. ғыл.- теориялық конф. материалдары (7 қараша 2008 ж. ) - Алматы, 2008. - Б. 63-72.

Тұрышев, А. Туын ала шаба көр Малайсары ... [Мәтін] / А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Гуманитарлық сер. = Вестн. ПГУ Сер. гуманитарная. - 2008. - № 2. – Б. 120-136.

Тұрышев, А. Мәдени мұраның лингвистикалық ғылыми негiздерi [Мәтін] /А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Гуманитарлық сер. = Вестн. ПГУ Сер. гуманитарная. - 2009. - № 2. - Б. 101-129.

Тұрышев, А. Мәшһүртану өрiсi  [Мәтін] / А. Тұрышев // Қазақстан педагогикалық хабаршысы = Педагогический вестник Казахстана. - 2009. - № 2. – Б. 358-368.

Тұрышев, А. Мәшһүр-Жүсiп тiл бiлiмi туралы [Мәтін] / А. Тұрышев // Қазақстан педагогикалық хабаршысы = Педагогический вестник Казахстана. - 2009. - № 2. – Б. 374-382.

 

2010 - ...

Тұрышев, А. Рухани құндылықтардың негiздерi [Мәтін] / А. Тұрышев // ПМУ хабаршысы. Филологиялық сер. = Вестн. ПГУ Сер. филологическая.- 2010. - № 3. - Б.109-132.

Тұрышев, А. Этномәдени құндылықтар [Мәтін] : [Мәшһүр-Жүсiп Көпеевтiң шығармаларындағы этномәдени құндылықтар] /А. Тұрышев  // ПМУ хабаршысы. Филологиялық сер. = Вестн. ПГУ Сер. филологическая. - 2010.  - № 3. - Б. 88-109 .

Тұрышев, А. "Бақ берерде елге ырыс қонады,  ұстанған жолы дұрыс болады" [Мәтін] : [ ҚР Президентiнiң "Болашақтың iргесiн бiрге қалаймыз!" атты Жолдауы аясында] / А. Тұрышев // Ана тiлi. - 2011. - 17-30 наурыз. - Б. 5.

Тұрышев, А. Жазба тiлдiң қысқаша тарихы... [Мәтін] / А. Тұрышев // Сарыарқа самалы. - 2013. - 2 шiлде. - Б. 9.

Тұрышев, А. Жырды  алғаш  зерттегендердiң бiрi - Сейфуллин  [Мәтін] : ["Қыз Жiбек" жырының зерттелуi туралы] / А. Тұрышев, әңг. М. Шапиян // Аңыз адам. - 2015. - № 5. - Б. 19-20.

 

 

 

А. Тұрышевтің қатысуымен жарық көрген  кітаптар

Книги изданные при участии А. Турышева

 

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы [Мәтiн] : шығармалары. Т. 4. / ред. алқасы А. Тұрышев. - Павлодар , 2004. - 535 б.

Сыдықов, М.  Көншi шежiресi  [Мәтiн] / М. Сыдықов ; пiкiр жазған.:  А. Тұрышев,  Т. Еңсебаев. - Павлодар, 2004.  -  278 б.

Көпейұлы, М. Ж. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтiн] : қазақ фольклоры, ауыз әдебиет үлгілері / М. Ж. Көпейұлы ; А. Тұрышев және т.б. – Алматы : Алаш, 2006. - 296 б.

Кәрiпжанова,  А.  Фразеологиялық коннотацияның  прагмастилистикасы (Мәшһүр Жүсiп Көпейұлы шығармалары бойынша) [Мәтiн] : филол. ғыл. канд. ... дис. / А. Кәріпжанова ; С. Торайғыров атын. Павлодар мемлекеттiк ун-тi ; ғыл. жет. А. Қ. Тұрышев - Павлодар, 2010. - 125 б.