Известные имена

Abenov Sh

Abenov ShakerAbenov Shaker (1901-1994) - Kazakh Soviet writer, poet, akyn, folklorist, composer, member of the Writers' Union (1939), a veteran of World War II.

He was born in Abai district of Semey (now East-Kazakhstan) region. He took lessons from mullah of his own village. He graduated the parish Russian school in Semey, subsequently he decided to take self-education. He acquainted with the famous Kazakh poet Sultanmahmut Toraygirov in 1916.

In the Chinggis mountains, he organized collective farms, was a member of the village council. Simultaneously with public work, he was enthusiastically engaged in poetry, preferring sharp verses, satirical couplets.

In the 1930s, Sh. Abenov worked for some time as the literary secretary of Zhambyl Zhabaev.

He was repressed in 1937. Since the beginning of the Second World War, he has been serving in a penal battalion. After being seriously wounded, by the end of the war, Shaker Abenov returns to his native land.

Recognition came only at the end of the 20th century, on the poet's 90th birthday. No matter how hard the fate of Shaker Abenov, literary life, the creative world remained bright and rich, although much of his work did not reach us, and a number of works were preserved in manuscript form.

Sh. Abenov is a participant and winner of many aityses. Continuing the art of improvisation by Zh. Zhabaev, D. Nurpeisova, Nartai, Shashubay, Isa, Nurkhan, Toleu, Sh. Abenov found his own individual style based on knowledge of oral folk art. He read, recited the works of the classics of world literature - Byron, Goethe, Pushkin, Lermontov, Shevchenko, Fet, Blok, Yesenin.

It was he who conveyed to the current generation, along with song motifs, Shakarim's poem "Kalkaman-Mamyr". The satirical writings of Shaker Abenov deserve a separate discussion: successful comparisons, apt definitions of the poet were passed from mouth to mouth, making his name famous.

Among the works of Shaker Abenov, the poem "Kozy Korpesh - Bayan Sulu" is of particular artistic value. For philologists and researchers, the work of Shaker Abenov is an undiscovered treasure.

The work of the poet was awarded the Order of Friendship of Peoples, medals and other awards. Shaker Abenov withstood all the torments, heavy blows of fate, but until the end of his life he remained true to poetry, did not change his main cause.

Sh. Abenov died on October 23, 1994.

 

Works by Abenov Sh.

Books

Әбенов, Ш. Кейпiн-Батыр [Мәтін] : поэма / Ш. Әбенов.- Алматы: Қазмемлкөрәдеббас, 1962.- 191бет

Әбенов, Ш.Қозы Көрпеш-Баян сұлу [Мәтін] : поэма / Ш. Әбенов; сур. Ю. Мингазитинов. - Алматы: Жазушы, 1965. - 115 б.

Әбенов, Ш. Ортақарал [Мәтін] : поэма / Ш. Әбенов. - Алматы, 1968.- 88 б.

Әбенов, Ш. Шыңғыстау [Мәтін] : дастандар/ Ш. Әбенов. - Алматы, 1980. - 288 б.

Әбенов, Ш. Шыңғыстаусазы [Мәтін] : дастандар/ Ш. Әбенов. - Алматы, 1985. – 112 б.

Әбенов, Ш. Дастандар [Мәтін] / Ш. Әбенов. - Алматы: Жазушы, 1991.- 336 б.

Әбенов, Ш. Шыңғыстау: толғау-термелер, өлең-дастандар, аңыздар, мысалдар мен әңгiмелер / Шығыс Қазақстан обл. әкiмдiгi.- Астана: Фолиант, 2011. - 504 б.- (Алтай - Ертiс кiтапханасы)

 

Publications Abenov Sh.

Әбенов, Ш. Мұхтар сөзi[Мәтін]: өлең / Ш. Әбенов // Абай.- 1997.- № 1.- Б. 92. 

Әбенов, Ш. Тарбағатай [Мәтін]: өлең / Ш. Әбенов // Мәдениет және тұрмыс.- 1961 - № 5.

Әбенов, Ш. Тоқтамыс [Мәтін] : дастан // Абай. - 2000. - № 2. - Б. 22 - 35. 

Шәкiрдiң шымшымалары [Мәтін] : өлең // Қазақ әдебиетi. - 2010. - 12 - 18 қараша. - Б. 12.

 

Articles by Abenov Sh.

Әбенов, Ш. Әдiлдiк: Абайдың 125 жылдығына арналған // Семей таңы.- 1971. - 23 март. 

Әбенов, Ш. Абайдың 125 жылдығына арналған [Мәтін] / Ш. Әбенов // Семей таңы. - 1971. - 16 апрель. 

Әбенов, Ш. Көңiл күйi мен ел мүддесi[Мәтін] / Ш. Әбенов // Семей таңы. - 1971. - 9 апрель. - Абайдың 125 жылдығына арналған. 

Әбенов, Ш. Сөзiнiң iшi музей,сырты мүсiн [Мәтін] / Ш. Әбенов // Семей таңы. - 1971. - 9 июнь - Абай ақын туралы жыр. 

Әбенов, Ш. Бұл шындық көзім көрді [Мәтін] : [Бұрын жарияланбаған өлеңдері] / Ш. Әбенов // Қазақ әдебиеті. - 1997. - 8 көкек. - Б. 10-11. 

Әбенов, Ш. Сары май мен солдаттың айтысы [Мәтін] : [Жарық көрмей жатып қалған өлеңдер топтамасы.] / Ш. Әбенов // Абай. - 1999. - №1. - б. 43-51. 

Әбенов, Ш. Көкбай ақын [Мәтін] / Ш. Әбенов // Семей таңы. - 2011. - 13 қыркүйек. - Б. 4. 

Әбенов, Ш. Маскүнем шебер [Мәтін] / Ш. Әбенов // Абай. - 2014. - №6. - Б. 88-94. 

Әбенов, Ш. Мусаннифтің зайыбы [Мәтін] / Ш. Әбенов // Абай. - 2015. - №1. - Б. 80-85.

 

Poems dedicated to Abenov Sh.

Жанғалиев, Т. Баба жайлы баллада [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2000. - № 4. - Б. 71-73. 

Айтұлы, Н. Шәкiрге соңғы сауал [Мәтін] : өлең / Н. Айтұлы // Қазақ әдебиетi.- 2001.- 2 ақпан.- Б. 5.

 

Reviews

Ибраев, М. Екi дастан [Мәтін] / М. Ибраев  // Ертiс. - 1963. - 15 май. 

Кiрбетов, Б. Ортақ арал [Мәтін] / Б. Кiрбетов // Семей таңы. - 1968. - 8 декабря.

 

Literature about Abenov Sh.

Шәкiр Әбенов [Мәтін] // Қазақ әдебиетi. - 1994. - 4 қараша. - Б. 15. - Халық ақыны қазанама. 

Әбенов, Ш. Некролог [Мәтін] // Қазақ әдебиеті. - 1994. - 4 қараша. 

Сейсенұлы, Д. Халық ақыны [Мәтін] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 1995. - 29 қараша. - Ақын Ш. Әбенов туралы. 

Кәрiпжанәулетi, А. Талант қырлары [Мәтін] / А. Кәрiпжанәулетi // Сұхбат. - 1996. - 6 ақпан.- 4 б.Ақын Ш.Әбенов туралы.

Қадыров, А. Шәкір Әбеновтың әдеби мұрасы [Мәтін] : автореферат / А. Қадыров. - Семей : Б.ж., 1999. - 30 б. 

Қадыров, А. Азаттық аңсаған ақын [Мәтін] / А. Қадыров // Семей таңы. - 2001. - 7-15 наурыз. - Шәкiр Әбеновтың 100 жылдығы қарсаңында. 

Қадыров, А. Абай үлгiсiндегi эпик ақын [Мәтін] // Ұлт тағылымы = Достояние нации. - 2010. - № 4. - Б. 306-311. 

Қайратұлы, Б. Ел басының өзiне бата берген ақын Шәкiр Әбенов туралы толғау [Мәтін] / Б. Қайратұлы // Астана ақшамы. - 2001. - 29 қараша. - Б. 3. 

Сейсенұлы, Д. Жыр дүлдүлiнiң жүз жылдығы [Мәтін] / Д. Сейсенұлы  // Егемен Қазақстан. - 2001.- 9 қазан. - Ақын Ш. Әбенов туралы. 

Бельгер, Г. Шынашақтай Шәкiр шал [Мәтін] / Г. Бельгер; ауд. З. Асабаев // Парасат. - 2002. - № 2. - Б. 7. - Шәкiр Әбенов туралы эссе. 

Бiржанқызы, М. Қайсар ақынға мұражай ашылды [Мәтін] : абыз ақын Шәкiр Әбеновтiң өмiр жолына қысқаша шолу / М. Бiржанқызы // Семей таңы. - 2003. - 31 қазан. - Б. 6. 

Нұрғали, Р. Кең тынысты ақын // Жетi томдық шығармалар жинағы.- Астана : Фолиант, 2005. - Т.3. - Б. 559-562. - Ақын Шәкiр Әбенов жайлы. 

Мағауина, З. Шәкiр Әбенов [Мәтін] : халық ақыны Шәкiр Әбеновтiң өмiрi мен поэзиясы жайында / З. Мағауина // Семей таңы. - 2005. - 11 наурыз. - Б. 3. 

Серiкбайұлы, Ш. Тайпалмас сөздiң жорғасы [Мәтін] / Ш.  Серiкбайұлы // Сыр бойы. - 2006. - 11 қараша. - Б. 3. - Халық ақыны Шәкiр Әбенов, Ержан жырау және ақын Жамал Қонақбаев туралы. 

Кеңесбаева, Ш. Шәкiр Әбенов - айтыстағы дара тұлға [Мәтін] / Ш.  Кеңесбаева // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 2006. - № 6. - Б. 69-72. 

Жарылғап, М. Шәкiр ата Ақтоғайда [Мәтін] : халық ақыны Ш. Әбеновтiң туғанына - 105 жыл / М. Жарылғап // Орталық Қазақстан. - 2006. - 11 мамыр. - Б. 7. 

Кемелбаева, А. Шәкiр Әбеновтың "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" дастаны  [Мәтін] / А.  Кемелбаева // Жұлдыз. - 2008. - № 11. - Б. 175-172. 

Байдәулетова, Қ. Абақтыдан жеткен сағыныш [Мәтін] / Қ. Байдәулетова // Айқын. – 2009. - 28 қазан. - Б. 8. 

Сұлтанов, Ө. Халық ақыны Шәкiр Әбеновтiң 1971 жылғы Абайдың 125 жылдық тойында ақындар мүшайрасындағы беташары: беташар [Мәтін] / Ө.  Сұлтанов // Абай.- 2010.- № 2.- 9-14 б. 

Тоққарин, Д. Намыс оты жалындаған жырау ата [Мәтін] / Д. Тоққарин // Семей таңы. - 2011. - 11 қаңтар. - Б. 3. - Шәкер Әбеновтiң туғанына 110 жыл толуы қарсаңында. 

Қадыров, А. Шәкiр ақын [Мәтін] / А. Қадыров // Әбенов, Ш. Шыңғыстау: толғау-термелер, өлең-дастандар, аңыздар, мысалдар мен әңгiмелер / Шығыс Қазақстан обл. әкiмдiгi.- Астана: Фолиант, 2011. - Б. 5-26. 

Жанғалиев, Т. Шәкiр ақын мен Әзағаң [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012 . - 21 наурыз. - Б. 6. - Ақын Ш. Әбенов пен Ә. Нұршайықов туралы естелiк. 

Иманғали, М Шәкiр Әбеновтiң емшiлiк, көрiпкелдiк қасиетi де болыпты [Мәтін] // Дидар. - 2014. - 30 мамыр. - 23 б. - Ақын Ш. Әбенов жайлы деректерден.

Сәрсенбина, А Шыңғыстаудың бір шыңы-Шәкір ақын : ақын Шәкір Әбеновтің туғанына 120 жыл толуына орай / А. Сәрсенбина. - Мәтін // Ертіс өңірі. - 2021. - 6 қазан. - Б. 8.

*** 

Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с.