Кемпірбаев Ы.
- Жаңартылды 04.01.2018 14:24
Кемпірбаев Ысқақ (1899-1931) – Алаш қозғалысының қайраткері, шаруалар көтерілісінің басшысы.
Кемпірбаев Ысқақ 1899 жылы бұрынғы Семей облысы Абыралы ауданы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абыралы ауданы) 2-ауылда туған. 1931 жылғы шаруалар көтерілісінің басшысы. 1918 жылы Семейдегі Алаш әскери жасағына өз еркімен жазылып, қатардағы жауынгер ретінде қызмет еткен. Кеңес үкіметі жылдарында Ы.Кемпірбаев Абыралы аудандық дайындау мекемесінің 2,4- ауылдарында агент қызметін атқарды. Шаруа қожалықтарын жаппай ұжымдастыру жылдарындағы зорлық-зомбылыққа Ы.Кемпірбаев үнемі наразылық білдіріп отырды. Елдің бар малы тәркіленіп, халық ашаршылыққа душар болғанда өкіметтің Абыралы ауданына түсірген ет тапсыру жоспарына наразы болған аудан шаруалары жаппай толқып, соңы 1931 жылы ақпанда көтеріліске ұласады. Абыралы ауданының Томар, Аққора (қазіргі Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы «Еңбек», «Прогресс» ауылдары), Жорға, т.б. жерлерінде 300-ден астам шаруа бірігіп, үкіметке бағынбай көтеріліске шығады. Көтеріліс басшысы Кемпіров үкімет алдына зорлық-зомбылықты тоқтату, елден тартып алынған малды қайтару, етке тапсырылған мал өтемақысын төлеу талаптарын қояды. 1931 жылы 15 ақпанда көтерілісті басуға келген аудандық ОГПУ бастығы А.Жамалетдинов, орынбасары А.Каигородцев пен аудандағы өзге де басшы қызметкерлерден тұратын 20 адамдық қарулы отрядты көтерілісшілер қоршап алып, ұзақ атыстан соң бәрін қолға түсіреді. 1931 жылы қарашада көтеріліс басшысы Ы.Кемпірбаев серіктестерімен бірге ОГПУ үштігінің үкімі бойынша Семей түрмесінде атылды.
Ы. Кемпірбаев туралы әдебиеттер
Литература о Кемпирбаеве И.
Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Д. Қамзабекұлы . – Алматы : Сардар, 2014. – 528 б. – Кемпірбаев Ысқақ: б. 227-228.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014. – Кемпірбаев Ысқақ: б. 388-389.
Нәсенов, Б. Абыралы көтерілісіне - 80 жыл [Мәтін] : [Ы. Кемпірбаев туралы] / Б. Нәсенов // Алаш. - 2010. - № 4. - Б. 4-32.
Список гласных, участвовавших в сессии второго чрезвычайного Усть-Каменогорского уездного земского собрания [Текст] : [значится в списке как Кемпербаев Исажан] // Восточное отделение Правительства Алашорды : сборник документов / сост. Е. Б. Сыдыков и др. – Семей, 2010. - С. 156.
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
Абыралы көтерілісі [Электрондық ресурс] : [Кемпірбаев Ы. туралы] // Ана тілі : сайт. – Пайдалану орны : http://anatili.kazgazeta.kz/?p=12167 (03.03.2017)
Қасенғали, А. Атқа қонып, ақберген алған Абыралы көтерілісіне – 85 жыл [Электрондық ресурс] : [Кемпірбаев Ы. туралы] / А. Қасенғали // Arkhar біздің ақиқат : сайт. – Пайдалану орны : http://arhar.kz/2984/at-a-onyp-a-beren-al-an-abyraly-k-terilisine-85-zhyl (03.03.2017)
Рахметуллин, Е. Абыралы көтерілісі жайлы не білеміз? [Электрондық ресурс] : [Кемпірбаев Ы. туралы] / Е. Рахметуллин // Baq.kz : сайт. – Пайдалану орны : https://baq.kz/kk/news/ruhaniyat/abirali-koterilisi-zhaili-ne-bilemiz-54643 (03.03.2017)
Сейсенұлы, Д. Абыралы ақтаңдағы [Электрондық ресурс] : [Кемпірбаев Ы. туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан : сайт. - Пайдалану орны : https://egemen.kz/2011/?p=311801 (03.03.2017)
Ысқақ Кемпірбаев [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия - ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AB%D1%81%D2%9B%D0%B0%D2%9B_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D1%96%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2 (03.03.2017)
