Садовский Ю. А.

Жаңартылды 08.09.2020 10:22

Садовский Юрий Александрович (1917-1987) – геолог, Шығыс Қазақстандағы Бакен тантал кен орнын алғаш ашушы.

Садовский Юрий Александрович - Қазақстандағы танымал геолог, сирек металлшы, геолог-минералогия ғылымдарының кандидаты. 1961 жылдан бастап Алматы қаласындағы ҚазКСР Геология министрлігінің Қазақ минералдық шикізат институтында (ҚазИМС) сирек металдар геологиясы бөлімін басқарды.

1917 жылы 12 мамырда Нижний Новгородта медицина докторы Садовский Александр Яковлевич пен Елизавета Ивановна Окуневаның отбасында дүниеге келген. Нижний Новгородтағы мектепте оқып, бітіргеннен кейін Днепропетровск тау-кен институтына кен ісі факультетіне оқуға түседі.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде оқуын тастап, майданға жөнеледі. Юрий Александрович байланыс бөлімшелерінде Шығыс және Батыс майдандарындағы ұрыс қимылдарына қатысты. Әскерлерімен Польша, Румыния, Чехословакиядан өткен. Ұлы Отан соғысына қатысушы медальдарымен марапатталған.

1945 жылы қарашада жеңістен кейін институтқа оралады. 1947 жылы Днепропетровск тау-кен институтының кен ісі факультетін бітірген. Өндірістік тәжірибе кезінде-ақ, басшының мінездемесі бойынша, Юрий өзін «сирек металдарға қызығушылық танытатын және кез-келген қиындықты жеңе алатын жігерлі және қабілетті геолог» ретінде танытты.

Геолог Ю. Садовскийдің бұдан кейінгі еңбек жолы Алтайдың оңтүстік-батыс геологиялық партияларымен байланысты, онда ол техникалық басшы, геологиялық барлау партиясының бастығы, бас геолог болып жұмыс істейді. 1947 жылдың 11 тамызынан бастап Ю. Садовский - Қалба кешенді экспедициясының геологы, 1949 жылдың 1 қаңтарынан Шығыс Қазақстан облысы Тарғын кентінің геологиялық барлау партиясының аға геологы болады.

Стратегиялық шикізат кен орындарын іздеу және барлау үшін арнайы Тарғын іздеу-барлау экспедициясы құрылды, оны Ж.А. Айталиев басқарды. Жақсы техникалық жағдай, тамаша кадрлар, барлық қызметкерлердің жоғары шығармашылық және ынта-жігерінің арқасында сегіз жыл ішінде Тарғын экспедициясы керемет нәтижелерге қол жеткізді. Өскемен қаласының ҮМЗ тантал өндірісін шикізатпен қамтамасыз етті.

Даргин экспедициясына Кеңес Одағының үздік жоғары оқу орындарының түлектері келді, мұнда Ю. А. Садовский де жұмыс істеген.

Юрий Александрович бас геолог, ал 1955 жылдың 8 қаңтарынан бастап Ертіс геологиялық барлау партиясының (Огневка кенті) бастығы болып тағайындалады. Ертіс ГРП-да жұмыс істей жүріп, ол Шығыс Қазақстан облысындағы тантал «Бакенное» сирек металды пегматитті кен орнын алғаш ашушылардың бірі болды. 1955-1959 жылдары Ю. А. Садовскийдің басшылығымен Бакен кен орнында қарқынды түрде бұрғылау жұмыстары жүргізіледі. 1958 жылы жаңа мәліметтер негізінде талантты геолог кен орнының тантал кендерінің қорларын жедел есептеуді орындайды және өз күшімен жаңа өнеркәсіптік кондицияларды жасап, бекітеді.

Ертіс ГРП-да Ю.А. Садовскийдің басшылығымен бұрғылау және тау-кен жұмыстарының келесідей көрнекті ұйымдастырушылары жұмыс істеді: Д. Б. Каменский, Р. У. Ягудин, В. И. Кузнецов, В.И. Стовбунский, Н. Е. Гревцев, В. И. Орлов, В. А. Кичигин

1961 жылы мамырда Ю. А. Садовский Алма-Аты қаласындағы (қазіргі Алматы) Қазақ минералдық шикізат институтына ауыстырылып, онда сирек металдардың геология бөлімін басқарды.

1966 жылы геология және минералогия ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін кандидаттық диссертацияны сәтті қорғау.

Ю. А. Садовский 70 жас мерейтойына екі ай жетпей 1987 жылы 13 наурызда ауыр науқастан кейін бүйрек жеткіліксіздігінен ауруханада қайтыс болады. Алматы қаласында Рысқұлов даңғылындағы зиратта жерленген.

(Ю. А. Садовскийдің қызы Елена Юрьевна Садовскаяның материалдары бойынша)

Ю. А. Садовскийдің еңбектері

Труды Садовского Ю. А.

Садовский, Ю. А. Об оптимальном отраслевом планировании [Текст] : (В помощь лектору) / Ю. А. Садовский // О-во "Знание" УзССР. - Ташкент : [б. и.], 1975. - 19 с [РГБ]