Кәрменов Ж.
- Жаңартылды 08.11.2024 15:04
Кәрменов Жәнібек (1949 - 1992) – жазушы, әнші және музыкант
1949 жылы 22 наурызда Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Қарауыл ауылында дүниеге келген. Мектептен кейін Қазақ мемлекеттік университетіне оқуға түсіп, эстрада студиясында білім алды. Жетекшісі белгілі әнші Жүсіпбек Елебеков.
Жәнібек Кәрменовтың өмірі мен шығармашылығы өнердің әр саласымен тығыз байланысты. Ол кітап жазып, ерекше орындаушылық өнерімен халықты тамсандырды. Консерваторияда халық әні кафедрасының негізін қалап, бастапқы кезде кафедра меңгерушісі болды.
Танымал әнші қазақ фольклорын зерттеумен де шұғылданды.
1984 ж. – халық шығармашылығы мен музыкасына арналған көркем шығармалар жариялады. Ленин комсомолы сыйлығының иегері.
1990 ж. – Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі.
1996 ж. – Жәнібек Кәрменовтың есімі туған ауылындағы музыка мектебіне берілді.
Ол өзіндік ән орындаушылығымен ерекше көзге түсті, көптеген халық композиторларының шығарма өмірі мен мұрасын насихаттау және олардың ұмытылған ән мәтіндерін қалпына келтіру ісіне мол үлес қосты. Кезінде Қазақ радиосы мен телевизиясы арқылы халық әншілері мен әншілік дәстүр жайында хабарлар жүргізді. Өнер тақырыбына арналған кітаптары (“Ақылбайдың әні”, ”Ғашықтың тілі”, “Махаббат әні”) жарық көрді. 1984 жылы концерттік- орындаушылық, зерттеу қызметтері және жастар арасында халық өнерін насихаттаудағы жұмыстары үшін Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы берілді. 1996 жылы оның есімі Қарауыл ауылындағы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы) музыка мектебіне берілген.
Ж.Кәрменовтың шығармалары
Произведения Ж.Карменова
Кітаптар-Книги
Кәрменов, Ж. Ақылбайдың әні [Мәтін] : повесть, әңгімелер / Ж. Кәрменов. - Алматы : Жалын, 1980. - 152 б.
Кәрменов, Ж. Ғашықтың тілі [Мәтін] : повесть, әңгімелер / Ж.Кәрменов. - Алматы : Өнер, 1988. - 272 б.
Кәрменов, Ж. Әніңнің қазақ жетпес бұрмасына [Мәтін] / Ж.Кәрменов - Астана : Фолиант, 2002. - 232 б.
Кәрменов, Ж. Махаббат әні [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Ж. Кәрменов. - Астана : Астана полиграфия, 2009. - 352 б.
Мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалары
Публикации в периодической печати
Кәрменов, Ж. Жаңғыртқан асқақ әнмен кең даланы [Мәтін] : [К.Әзірбаевтың әншілік өнері туралы] / Ж.Кәрменов // Жұлдыз . - 1984. - № 4. - Б.193-195.
Кәрменұлы, Ж. Өзге емес, өзім айтам өз жайымды [Мәтін] / Ж.Кәрменұлы // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 5 қаңтар.- Б.9.
Кәрменұлы, Ж. "Өзге емес, өзім айтам өз жайымды" [Мәтін] / Ж.Кәрменұлы // Ертіс өңірі. - 2005.- 29 қыркүйек.- Б.11.
Кәрменов, Ж. Кененнің әнін естігенде дала оянып бас көтергендей болады [Мәтін] / Ж.Кәрменов // Аңыз адам. - 2012. - №4 - Б.33.
Кәрменов, Ж. Туған жер туралы толғау [Мәтін] / Ж. Кәрменов // Абай. - 2012. - №1-4.- Б.158-160.
Кәрменов, Ж. Жаны өз әніндей, өз күйіндей сұлу әрі шыншыл [Мәтін] / Ж.Кәрменов // Аңыз адам. - 2012. - №15. - Б.19.
Ж.Кәрменов туралы әдебиеттер
Литература о Ж.Кәрменове
Қазақ мәдениеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: Аруна, 2010. – Кәрменов Жәнібек: Б.285-286.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2014.- Кәрменов Жәнібек: Б.385-386.
Жасыл белес [Мәтін] : деректі әңгімелер, очерктер, мақалалар. - Алматы : Жалын, 1986. - 198 б.
Боранғалиұлы, Т. Ғасырға сыр [Мәтін] : Мақалалар. Толғаулар. Зерттеулер / Боранғалиұлы Т. - Астана : Елорда, 2001. - 308 б.
Жәнiбек: Естелiктер / Құраст.: Т.Жұртбай,Т.Байгенқызы.- Алматы: Жалын, 2001.- 368 б.
Семей әншілері [Мәтін] : био-библиографиялық портрет. – Семей, 2006. - 32 б.
***
Карменов Жанибек (1949-1992): Биографические сведения.- гл. ред. Б.О.Жакып; // Искусство Алматы в персоналиях/ гл. ред. Б.О.Жакып.- Алматы: ТОО "Қазақ энц.", 2009.- С.122
Мақалалар-Статьи
Серғалиев М. Шалдардың шапағаты (Жәнiбек Кәрменовтың жазбалары) // Парасат.- 1996.- №1.- Б.16-17.
Сейдімбек, А. Менің Жәнібегім [Мәтін] : [Әнші Жәнібек Кәрменов туралы] / А.Сейдімбек // Қазақ әдебиеті. - 1999. - 12 наурыз. - Б.3.
Сейсенұлы, Д. Әз- Жәнібек туралы сөз [Мәтін] : [Ж. Кәрменовтың туғанына 50 жыл] / Д. Сейсенұлы // Семей таңы. - 1999. - 18 наурыз.- Б.3
Еркежанов, Б. Жүрегімде әнің қалды. [Мәтін] : [Күміс көмей әнші Ж. Кәрменов жайында естелік] / Б.Еркежанов // Дидар. - 1999. - 18 мамыр.-Б.2.
Ибрагимов, Т. Жәнібектің рухымен тілдесу. [Мәтін] : [ Белгілі сазгер-әнші Ж.Кәрменов жайлы үзік сыр] / Т.Ибрагимов // Семей таңы. - 1999. - 27 мамыр-2 маусым.- Б.3.
Нұржекеұлы, Б. Жадымызда дауысы Жәнібектің [Мәтін] : [Жәнібек Кәрменов туралы] / Нұржекеұлы Б. // Парасат. - 1999. - №4.- Б.16-17.
Жеңісұлы, Е. Жәнібек - жастық [Мәтін] / Е.Жеңісұлы // Жас алаш http://www.zhasalash.kz. - 2001. - 22 ақпан.- Б.3.
Баймағамбетова, Г. Алаштан ән оздырған Жәнібек елінің есінде [Мәтін] : [Әнші Жәнібек Кәрменов туралы ] / Г.Баймағамбетова // Дидар. - 2003. - 1 қаңтар.- Б.4.
Уәлиева, Ә. Халық әндерін орындаушы - Жәнібек Кәрменов [Мәтін] / Ә. Уәлиева // Музыка әлемінде= В мире музыки. - 2007. - №1.- Б.29-30.
Әбсадық, Ж. Әннің Әз-Жәнібегі [Мәтін] / Ж. Әбсадық // Қазақ әдебиеті. - 2008. - 25 шілде.- Б.7.
Тілеухан, Б. Алаштан ән оздырған [Мәтін] / Б. Тілеухан // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 3-9 сәуір.- Б.1,10.
Қасымжанұлы, С. Бар жүректің төріндегі Жәнібек [Мәтін] / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2009. - 4 қараша.- Б.13.
Бәйкенқызы, Т. Жәнібек ән салғанда терезе сылдырлайтын [Мәтін] / Т. Бәйкенқызы // Семей таңы. - 2009. - 8 қазан.- Б.10.
Кәкенов, А. Жәкеңнің домбырасы киелі дүниеме айналды... [Мәтін] / А. Кәкенов ; сұхбат. М. Иманғали // Дидар. - 2011. - 14 ақпан.- Б.5.
Иманғали, М. Асық ойнағаннан гөрі асыл сөзді тыңдауға ынтық болыпты немесе Жәнібек Кәрменов туралы не білеміз? [Мәтін] / М. Иманғали // Дидар. - 2012. - 30 наурыз.- Б.20-21.
Сейсенұлы, Д. Ән-домбыраның оралуы [Мәтін] : [дәстүрлі әнші Жәнібек Кәрменовтің домбырасы жайлы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2012. - 12 мамыр.- Б.7.
Байдәулет, Қ. Жәнiбектiң күмiс шақшасы [Мәтін] : [Жәнібек Кәрменов туралы естелік] // Айқын. - 2012. - 19 қыркүйек. - Б.8.
Сейсенұлы, Д. Ән әлемінің әз-Жәнібегі еді [Мәтін] : [Әнші Ж. Кәрменов туралы] / Д. Сейсенұлы // Дидар. - 2012. - 8 қараша.- Б.20.
Матаев, Х. Сұлу әнші Жәнібек [Мәтін] / Х. Матаев // Абай. - 2012. - №1-4.- Б.153-157.
Мұсағали, Ж. Арманы биік асыл ер [Мәтін] : [Әнші, өнертанушы, ұстаз Жәнібек Кәрменов туралы] / Ж. Мұсағали // Қазақ әдебиеті. - 2014. - 18 сәуір.- Б.11.
Рахымбекқызы, Т. Жүректерде жыры қалған Жәнібек [Мәтін] / Т. Рахымбекқызы // Абай елі. - Семей, 2014. - 8-14 желтоқсан.- Б.4.
Тоқанұлы, Б. Жәнібек Кәрменовтың Баян-Өлгийге сапары [Мәтін] / Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2017. - 2 наурыз.- Б.18-19.
Нұғманбек, Р. "Жәнібек ән салады..." [Мәтін] : [Семей драма театрында Ж. Кәрменовтың мерейтойына арналған драма сахналанды] / Р. Нұғманбек // Дидар. - 2018. - 5 маусым.- Б.4.
Мұқаш, Қ. Жәнібектің әні [Мәтін] / Қ. Мұқаш // Дидар. - 2019. - 23 қаңтар.- Б.16.
Ожарова, Қ. Жәнібектің домбырасы музейде тұр [Мәтін] : [Әнші, жазушы Ж. Кәрменовтың туғанына 70 жыл.] / Қ. Ожарова // Дидар. - 2019. - 19 ақпан.- Б.5.
***
Троеглазова, А. Литературное чтение [Текст] / Троеглазова А. // Начальная школа Казахстана. - 2004 - N 1 - С. - №1 - С. 26.
У школ новые имена [Текст] // Рудный Алтай. - 2006. - 12 окт. - С. 2.
Байбек, А. Казахская традиционная музыка на современном этапе развития // Мысль.- 2007. - N 9. - С. 49-55.
Никифоров, В. Полезные уроки Абайского района [Текст] : [о выездном заседании областного акимата в Абайском районе] / В. Никифоров // Рудный Алтай. - 2012. - 19 ноября. - С. 1, 2.
Сейсенулы, Даулет. "Каламкас": 40 лет вдохновения и созидания [Текст] / Д. Сейсенулы // Вести Семей. - 2012. - 13 нояб. - С. 4.
Никифоров , Владимир. Полезные уроки Абайского района [Текст] / В. Никифоров // Вести Семей. - 2012. - 20 нояб. - С. 1-2.
Ж.Кәрменовтың қатысуымен шыққан басылымдар
Издания, вышедшие при участии Ж.Карменова
Жұмабаев Мағжан // Қазақ әндерiнiң антологиясы: Екi томдық. Т.1. Халық әндерi мен халық композиторларының әндерi/ Құраст.Ж.Кәрменов.- Алматы,1990.- Б.225-228.
Қазақ әндерiнiң антологиясы. 1: Халық әндерi мен халық композиторларының әндерi / Құрастырған Жәнiбек Кәрменов.- Алматы: Өнер, 1990.- 336 б.
Интернет ресурстар
Интернет - ресурсы
«Биография Карменов Жанибек» [электронный ресурс]. – Сайт. – Режим доступа : http://myz.nur.kz/artist-69152-karmenov-zhanibek (дата обращения 08 ноября 2018)
