Айқымбаев М. А.

Жаңартылды 08.12.2017 16:14

Айқымбаев Масғұт Айқымбайұлы (1916-1992) – дәрігер-эпидиомолог, медицина ғылымдарының докторы (1967), профессор (1969), ҚазССР еңбек сіңірген дәрігер (1966).

1916 жылы 31 желтоқсанда Семей облысы (қазір Шығыс Қазақстан облысы) Көкен ауылында (қазір Знаменка) дүниеге келген.  1940 жылы Алматы медицина институтын (қазір С. Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті) бітірген соң, әскер қатарына шақырылады. Ол 1942 жылы 5-ші гвардиялық дивизияның полк дәрігері болады. 10 530 жаралы адамға көмек береді, соның 70 пайызы қатарға қосылған. Ауыр жарақат алып елге қайтқан Айқымбаев 1947 жылы  отбасымен Қазақстанға оралып, Семей қаласында бас дәрігер қызметін атқарады. Айқымбаев 1947 жылы Алматыда құрылған Ортазиялық обаға қарсы ғылыми-зерттеу институтына кіші ғылыми қызметкер болып орналасады.

1962 жылы Масғұт Айқымбаев Ортазиялық обаға қарсы ғылыми-зерттеу мекемесінің жетекшісі болып тағайындалды. Осы кезеңде институт оба,  қауіпті тырысқақ, сібір күйдіргісі және шешек ауруларын емдеді. 1954 жылы Ертіс жағалауында тулерямия жайылып, 1 791 адам ауруға шалдықты. Айқымбаев ауру ошағында болып, індетпен күрес жүргізді.

Өткен ғасырдың 1960 ж. басында Қазақстанда жұқпалы аурулар азайды. Бұл ретте жағдайсыз аудандарда тұратын  халыққа  үнемі вакцинация жүргізген  институттың еңбегі зор.

Профессор М. А. Айқымбаев 1987 жылы зейнетке шықты. Оның жұқпалы ауруларға қарсы жүргізген  жұмысын үлкен ұлы Әлім жалғады. Ол Кеңестер Одағында обаға қарсы диссертация қорғаған тұңғыш ғалым.   

М. А. Айқымбаевтың ғылыми еңбектері аса қауіпті аурулар, соның ішінде тулерямияның алдын-алуға арналған. 

1-дәрежелі Ұлы Отан соғысы ордені, Қызыл Жұлдыз ордені, медальдармен марапатталған.

1992 жылы 14 қазанда Алматы қаласында қайтыс болды.

2001 жылы мамыр айында Ортазиялық обаға қарсы ғылыми-зерттеу институты Масғұт Айқымбаев атындағы Қазақ карантинді және зоонозды инфекциялар ғылыми орталығы болып аталды.   

Деректер

Источники

Қазақстан ғылымы [Мәтін] : энциклопедия. 1 том. - Алматы, 2009. - С. 72-73.

Шығыс Қазақстан облысы[Мәтін] : энциклопедия / бас ред. Б. Жақып. – Алматы, 2014. – Айқымбаев Масғұт: с. 139.

Айкимбаев, М. А. Туляремия в Казахстане [Текст] / М. А. Айкимбаев. - Алма-Ата : Наука, 1982. - 184 с.

Аубакиров, Э. Мир во время чумы [Текст] / Э. Аубакиров // Экспресс К. - 2011. - 17 июня. - С. 13.