Қазыкенов Ж. Е.
- Жаңартылды 31.08.2023 17:05
Қазыкенов Жәдігер Есімханович 1939 жылдың 5 желтоқсан күні Шығыс Қазақстан облысы, Катонқарағай ауданының Жоғары Березовка ауылында дүниеге келген.
Шығыс Қазақстан облыстық техникалық-экономикалық лицей-интернатының директоры, КСРО және Қазақ СРО оқу ағарту ісінің үздігі, Қазақстан Республикасы Білім министрлігінің Мақтау грамоталарының иегері Қазыкенов Жәдігер Есімхановичтің еңбек жолы 1956 жылдың 11 шілдесінде Катон-Қарағай ауданының Алтай совхозында жұмысшы ретінде басталды.
1959 -1967 жж. аралығында Катон-Қарағай ауданының әртүрлі мектептерінде бастауыш сынып мұғалімі қызметін атқарды.
1967 жылы Березовка мектебінің меңгерушісі, 1971 жылдың тамыз айында осы мектептің директоры болып тағайындалды.
1973 жылы Өрел орта мектебінің директоры қызметіне ауыстырылды. Осы жылы «ҚазССР ағарту ісінің үздігі» атағына ие болды.
1977 -1986 жж. аралығында Талдықорған облысының бірнеше мектептерінде, оның ішінде Қарабұлақ ауданының Н.Алдабергенов атындағы мектеп-интернатын да басқарды.
1984 жылы «КСРО ағарту ісінің үздігі» атағы берілді.
1986 жылдың тамыз айының 13 жұлдызында Таврия ауданының Ново-Явленка мектебінің директоры қызметіне тағайындалды.
1990 жылы облыс шопандарының балаларын оқытуға арналған Өскемен қаласындағы Ленин атындағы мектеп-интернатының директоры болып тағайындалды. Қазыкенов Жәдігер Есімханович оқу орнына күрделі жөндеу жүргізді, ауылдар бойынша ауқымды кәсіптік бағдар беру жұмыстарын жүргізді, сыныптарды оқушылармен толтырды, жаңа идеяларды енгізді.
1991 жылы мектеп-интернат облыстық политехникалық бағыттағы қазақ лицей-интернатына айналды. «Жаңа үлгідегі мектеп моделі» тақырыбы бойынша Атырау қаласында өткен республикалық семинарда «Алматы қаласындағы білім беру жүйесіндегі инновациялық тәсілдер» тақырыбында сөз сөйледі. Жаңа бағдарлама мен оқулықтарды енгізе отырып, сабақта оқушылардың ойлау және танымдық іс-әрекеттерін жандандырудың өзіндік әдістемесін әзірледі.
Кәсіптік оқытуға біртіндеп көшу арқылы лицейдің дамуы бағытталды. Осыған байланысты Жәдігер Есімханович бүгінде жақсы нәтижеге берген экономика, экология, техникалық зерттеулер мамандықтары бойынша тәжірибеге бағдарланған курстар енгізді. Мектепте университет күндері де енгізілді: облыс орталығының ЖОО оқытушылары техникалық бағыт пәндері бойынша сабақтар өткізді. Сол жылдары мұндай тәжірибе тек осы мектепте жүзеге асырылды.
Қазыкенов Жәдігер Есімхановичтің табандылығы мен жаңашыл бастамаларының арқасында оқу орнын Шығыс Қазақстан облыстық техникалық-экономикалық 12 жылдық лицей-интернатына одан әрі өзгерту жалғасын тапты (Шығыс Қазақстан облысы әкімінің 1999 жылғы 6 шілдедегі №709 шешімі). Лицейдегі білім беру жүйесі 7-сыныптан басталып, 12-сыныпқа дейін қамтылды. Оның бастамасы бойынша Шығыс Қазақстанда алғаш рет лицейде бітіру емтихандары университетке түсу емтихандарымен біріктірілді. «Лицей-колледж-ЖОО» өзінің оқу жоспарымен, жарғысымен, ережесімен мұндай жаңа білім беру құрылымының ТМД елдерінде теңдесі жоқ.
Қазыкенов Жәдігер Есімханович сонымен қатар мұғалімдерге педагогикалық шеберлікті арттыруда ғылыми-әдістемелік көмек көрсетіп отырды: лицей мұғалімдері «ҚР Білім беру ісінің үздігі» атағын, ҚР Білім Министрлігінің грамоталарын алды. Ж.Е.Қазыкеновтың қолдауы мен тілеуінің арқасында лицей оқушылары облыстық және республикалық олимпиадаларға нәтижелі қатысты. Осы лицейдің әрбір түлегі іс жүзінде өзін кәсіпқой ретінде жүзеге асыра алды: қазіргі уақытта көбісі білім беруде, мемлекеттік құрылымдарда жұмыс істейді, Қазақстанның ғылымы мен мәдениетіне үлес қосуда, экономиканың нақты секторын дамытуда.
Қазыкенов Жәдігер Есімханович сауатты ұйымдастырушы және жетекші ғана емес, сонымен қатар талантты педагог болды. Орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі ретінде Казыкенов Ж.Е. ол өз сабақтарын жоғары ғылыми теориялық деңгейде өткізді, балалардың шешендік қабілеттерін, олардың танымдық-ойлау белсенділігін, дербестігін дамытты, сонымен қатар шығармашылық ойлау бастамаларын көтермеледі.
Оның жұмыс стилінде әрқашан демократия, өзіне және ұжымға деген талапшылдық, ұқыптылық, адалдық, сезімталдық басым болды. Ол әрбір қызметкер мен білім алушыға әлеуметтік қауіпсіздікті сезінетін жұмыс пен оқу жағдайларын жасауға тырысты.
Дарынды, іскер, жігерлі және еңбекке қабілетті басшы жеткілікті жоғары ғылыми-теориялық дайындыққа ие болды, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыруға шығармашылықпен қарады, үнемі шығармашылық ізденісте болды.
Қазыкенов Жәдігер Есімханович қазақстандық білім беру жүйесіне баға жетпес үлес қосты десе болады. Ол Қазақстан Білім министрлігіне лицейлерді, гимназияларды және дарынды балаларды дамыту, республикалық олимпиадалардың қорытындысы бойынша жоғары оқу орындарына түсу емтихандарынсыз түлектерді қабылдау, лицей-интернаттардың қаржылық жағдайын жақсарту және өзгерту туралы, колледжден кейін түсетін үшінші курс студенттеріне мемлекеттік грант беру туралы ұсыныстар әзірледі. Оның ұсыныстары қабылданып ҚР халықтық білім беру өміріне енгізілді.
Қазыкенов Жәдігер Есімхановичтің Қазақстанның білім беру жүйесінің дамуына үлес қосқан, білімді, зиялы, ізденімпаз, еңбекқор, жоғары моральдық қадір-қасиеті бар жауапты адамдардың ұрпағын тәрбиелеген жаңашыл тұлға болғанына күмән жоқ.
Зейнетке шыққаннан кейін ол өзінің соңғы жылдарда тұрып жатқан Новоявленка ауылының қоғамдық өміріне белсенді қатысты. Жәдігер Есімханович 2016 жылдың 3 қарашасында Өскемен қаласындағы Новоявленка ауылында дүниеден озды.
Ж.Е. Қазыкеновтың мерзімді басылым беттеріндегі жарияланымдары
Публикации Казыкенова Ж. Е. в периодических изданиях
Қазыкенов Ж. Интернатта оқып жүр... : [Облыстық қазақ лицей-интернатының бүгінгі тыныс-тіршілігінен] / Қазыкенов Ж. // Дидар. - 1995. - 28 ақпан.
Қазыкенов Ж. Терең білім жолында : [Өскемендегі политехникалық бағыттағы қазақ лицей-интернаты жайында] / Қазыкенов Ж. // Дидар. - 1996. - 19 қазан.
Қазыкенов Ж. Жәдігер Қазыкеновтің жаңа моделі. : [Өскемен қаласындағы политехникалық бағыттағы облыстық қазақ лицей интернаты директорымен әңгімелескен С. Әліпбаев] / Ж. Қазыкенов // Дидар. - 1999. - 29 мамыр.
Қазыкенов Ж. Аякөз атауы қайдан шыққан? / Ж. Қазыкенов // Дидар. - 2002. - 9 қараша. - Б. 5
Қазыкенов Ж. Атаулар тарихы әріде : [Жер, су, ел атауларының тарихынан] / Ж. Қазыкенов // Дидар. - 2002. - 7 желтоқсан. - Б. 5
***
Казыкенов, Ж. Спешите делать добро : [о ВК техн.-экон.12-лет.лицее-интернате (бывш. школа-интернат им. Ленина)] / Ж. Казыкенов // Семь дней. - 1999. - 16 сент. - С. 3
Ж. Е. Қазыкенов туралы әдебиет
Литература о Казыкенове Ж. Е.
Кітаптар - Книги
Әліпбаев С. Жәдігердің мектебі : Деректі ғұмырнамалық кітап / Әліпбаев С., Тоқпатаев У. - Өскемен : Шығыс баспа, 1999. - 147 б.
Анамдай әлпештеген Асқар Алтай : [Мәтін] / Б. Қапанов. - Өскемен : [б. и.], 2011. - 566 б.
Мақалалар - Статьи
Есімбек, О. Жәдігер Қазыкеновтың жаңа моделі... : [Он екі жылдық Шығыс Қазақстан облыстық техникалық-экономикалық лицей-интернатының директорымен сұхбат. Білім берудің жаңа жүйесі туралы] / О. Есімбек // Қазақстан мұғалімі. - 2001. - № 22-23. - Б. 6.
Байқадамова, Г. Ұлылықтың басында ұстаз тұрар: дарынды балалар лицейіне Жәдігер Қазыкенов атын беру туралы / Г. Байқадамова. - Мәтін (визуалды) // Менің өлкем. - 2024. - 18 шілде. - Б. 13.
***
Волкова, С. Просветитель : [о Казыкенове Жадыгере Есимхановиче] / С. Волкова // Голос Востока. - 2001. - 12 октября. - С. 9-10
