Мұсаұлы Ырысхан (1933-2012) – жазушы, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі, Қазақстанға еңбек сіңірген қайраткер.
1933 жылы 7 қарашада Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Құндызды ауылында дүниеге келген. 1958 жылы С.М.Киров атындағы ҚазМУ (қазір әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) журналистика факультетін бітірген. Мәскеуде жоғарғы партия мектебінде оқыды. Студенттік кезден бастап «Ағасұлтан» романын жаза бастады.
Ырысхан Мұсаұлы еңбек жолын 1958 жылы «Лениншіл жас» газетінде бастап, бірнеше әңгімелер мен очерктер жазды.
1965 жылы облыстық «Семей таңы» газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі болды. Партия мектебінен кейін Маңғыстау облысына қызметке жіберіледі. «Коммунистік жол» газетінің негізін қалауға қатысты.
1977 жылы Семей қаласына оралып, «Семей таңы» газетіне редактор болып орналасады. Мұнда Семей қаласын дамыту, қоғам санасын көтеруге ат салысып, елеулі еңбек етеді.
1992 жылы республикалық «Абай» журналына бас редактор болып тағайындалады.
Көптеген әңгімелер, новеллалар, очерктер, «Ағасұлтан» романы (1957), «Тауан» пьесаларының авторы.
«Құрмет» ордені, Қаз ССР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен (1983) марапатталды.
2012 жылы Семей қаласында қайтыс болды.
Ы. Мұсаұлының шығармалары
Произведения Мусаұлы Ы.
Кітаптар-Книги
Мұсаұлы, Ы. Шығармалар жинағы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы. - Новосибирск : Советская Сибирь, 2000. - 422 б.
Мұсаұлы, Ы. Шығармалар жинағы [Мәтін] : роман / Ы. Мұсаұлы. - Семей, 2003. - 352 б.
Мұсаұлы, Ы. Шығармалар жинағы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы. - Семей, 2003. - 352 б.
Мұсаұлы, Ы. Шығармалар жинағы [Мәтін] : роман / Ы. Мұсаұлы. - Семей, 2003.
3-ші кітап : Саға. – Семей, 2003. - 352 б.
Мұсаұлы, Ы. Арғы атасы қажы едi : «Абай жолындағы» Құнанбайды қалай тану қажет [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы. - Семей, 2003.
1-ші кітап : Шығармалар жинағы. – Семей: 2003. – 317-329 б.
Мұсаұлы, Ы. Шығармалар жинағы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы. - Семей, 2003.
4-ші кiтап : Саға. – Семей, 2003. – 352 б.
***
Мусаулы Р. Второй жели : Кулкынсары - изможденное утро [Текст] : повествование Санияза / Р. Мусаулы. - [Б. м. : б. и.].
Мусаулы Ы. Сага - устье реки [Текст] : роман / Ы. Мусаулы. - Алматы : Жібек жолы, 2003. - 238 с.
Мақалалар-Статьи
Мұсаұлы, Ы. "Абайды насихаттау - басты парыз" [Мәтін] : [тәуелсіздіктің төл тумасы республикалық "Абай" журналы "Дидарда" қонақта."Абай" журналының дүниеге келуі, тарихы туралы ] / Ы. Мұсаұлы // Дидар. - 2001. - 26 маусым. - Б. 1-2.
Мұсаұлы, Ы. "Бергенімнен алғаным көп" [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Семей таңы. - 2004. - 3 желтоқсан. - Б. 5.
Мұсаұлы, Ы. Өмір бақи Абай деп өткен [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Ертіс өңірі. - 2006. - 5 қаңтар. - Б. 4.
Мұсаұлы, Ы. Өмiр бақи Абай деп өткен [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Абай. - 2005. - № 1. - Б. 13-18.
Мұсаұлы, Ы. Өмiр бақи Абай деп өткен : Ғалым Қайым Мұхамедхановтың азаматтық тұлғасы туралы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Абай. - 2005. - № 1. – Б. 13-18.
Мұсаұлы, Ы. "Семей таңы" - ұшқан ұям [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Семей таңы. - 2009. - 3 желт. (№ 48-49). – Б. 4.
Мұсаұлы, Ы. Ұлы ақын есiмiндегi ұлағатты басылым [Мәтiн] : бас редактордың журналға 10 жыл толуына арналған салтанатты жиында жасаған баяндамасы / Ы. Мұсаұлы // Абай. - 2002. - № 3. – Б. 3-6.
Мұсаұлы, Ы. Әз аға [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Егемен Қазақстан. - 2008. - 13 ақпан. - Б. 4.
Мұсаұлы, Ы. Әз-ағаң тағылымы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Семей таңы. - 2011. - 16 ақпан (№ 7). – Б. 11.
Мұсаұлы, Ы. Абай өлеңдерiнiң алғашқы жинағы : 1909 ж. I. Бораганский баспасынан шыққан жинақты шығарушылар туралы [Мәтін] / Ы. Мұсаұлы // Шығармалар жинағы : Бiрiншi кiтап. - Семей, 2003. – Б. 305-317.
Мұсаұлы, Ы. Көкейде жүрген көп түйткiл [Мәтiн] : орыс тiлдi басылымның артықшылығы, қазақ тiлiнiң қалыстығы / Ы. Мұсаұлы // Шәкәрiм әлемi. - 2006. - № 1. – Б. 87-90.
Мұсаұлы, Ы. Көкейде жүрген кей түйткiл : Қазақстан Жазушылар одағының мүшесiнiң тiл тағдыры туралы көкейiнде жүрген ойларынан [Мәтiн] / Ы. Мұсаұлы // ХХI ғасыр. Шәкәрiм әлемi. - 2006. - № 1. – Б. 87-90.
Мұсаұлы, Ы. Осы жұрт Жанбаевты бiле ме екен? [Мәтiн]/ Ы. Мұсаұлы // Абай. - 2009. - № 3. – Б. 46-70.
Ы. Мұсаұлы туралы әдебиет
Литература о Мұсаұлы Ы.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. – Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Мұсаұлы Рысхан: б. 551.
Қайырбекұлы, А. Семей журналистерінің сардары [Мәтін] : [Ырысхан Мұсаұлы жайлы] / А. Қайырбекұлы // Семей таңы. - 2003. - 7-13 қараша. - Б. 2.
Оразалин, К. Еңбегі жанған жазушы [Мәтін] : [Ырысхан Мұсаұлы жайлы] / К. Оразалин // Дидар. - 2001. – 23 қаңтар. - Б. 3.
Тоқпатаев, У. Бес томдық жинақтың тұсаукесері немесе жазушы Ырысхан Мұсаұлының жан сыры [Мәтін] / У. Тоқпатаев // Дидар. - 2005. - 11 маусым. - Б. 6.
Хасенов, Ж. Екі сапар [Мәтін] : [Ырысхан Мұсаұлы жайлы] / Ж. Хасенов // Семей таңы. - 2003. - 21 -27 қараша. - Б. 6.
***
Асылбек, Е. Из журналиста в романисты [Текст] : [в Семипалатинске состоялась презентация книг известного журналиста, главного редактора республиканского журнала "Абай" Рысхана Мусаулы. В солидный двухтомник вошли романы, историческая драма, литературоведческие статьи] / Е. Асылбек. // Казахстанская правда. - 2001. - 12 апр. - С. 2.