Әукебаев Е.

Жаңартылды 04.03.2024 16:51

Әукебаев Есет (1921-2008) – ақын, журналист, КСРО Журналистер одағының мүшесі, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі.

1921 ж. 23 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданының Теректі ауылында дүниеге келген.

Зайсан қаласында орта мектепті бітірген соң (1940) Қызыл Армия қатарына шақырылады. Е.Әукебаев моторлы атқыштар ротасының саяси жеткшісі, полк комсоргі болады. 1944 ж. мамырда шекара әскеріне ауысып, 1956 ж. шілде айына дейін Забайкалье және еліміздің Шығыс шекара аумағында майор-политрук қызметін атқарады.

1963 ж. С. М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетінің (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) журналистика факультетін аяқтайды.

1956 жылдан 1969 ж. арасында Е. Әукебаев республикалық «Социалистік Қазақстан» газеті (қазір «Егемен Қазақстан») редакциясында қызмет етті. Соңғы жеті жылда әдебиет және өнер бөлімін басқарып, редколлегия мүшесі болды.

1969 ж. бастап 2014 ж. дейін республикалық «Жазушы» баспасында бас редактор қызметін атқарды. Ұлы Отан соғысына қатысушы, КПСС мүшесі.

Е. Әукебаев Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының мүшесі, көркем әдебиет насихаты бойынша Кеңес төрағасы. Бірқатар мемлекеттік марапат иегері – Моңғол халық республикасының «Победа на Халхинголе» медалі, «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» медалі; Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталған; баспа саласына сіңірген еңбегі және қоғам жұмысына белсенді қатысқаны үшін Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің Президиумы Е. Әукебаевқа Қазақ ССР- іне еңбегі сіңген мәдениет қызметкері құрметті атағын берді.

Алғашқы өлеңі 1937 жылы Зайсан аудандық «Социалды жол» газетінде жарияланған.

1954 ж. Есет Әукебаевтың «Сақшы сыры» деп аталатын тұңғыш өлеңдер жинағы жарық көрді. Соңынан әр жылдары «Таң шапағы» (1966), «Досыма хат» (орыс тілінде, 1968), «Асқар таулар» (1973), «Бірлік бәйтерегі» (орыс тілінде, 1977), «Кеңшілік» (1980), «Өмір - бақыт» (1983), «Күн мен көлеңке», Сонеттер (2000) т.б. жарыққа шықты.

СССР Мемлекеттік қауіпсіздік Комитеті чекистер мен шекарашылар туралы әдеби шығармаларға жариялаған бүкілодақтық конкурста «Бірлік бәйтерегі» өлеңдер жинағы дипломға ие болды (1981).

2008 ж. 3 қарашада Алматы қаласында Есет Әукебаев дүниеден өтті.

 

Е. Әукебаев шығармалары

Произведения Е. Аукебаева

 

Әукебаев, Е. Сақшы сыры  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1954. - 43 б. 

Әукебаев, Е. Таң шапағы  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев. - Алматы: Жазушы, 1967. - 68 б.

Әукебаев, Е. Асқар таулар  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев. - Алматы: Жазушы, 1979. - 216 б.

Әукебаев, Е. Кеңшiлiк  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев; кiрiспе мақаласын жазған Ғ. Мүсiрепов. - Алматы: Жалын, 1980. - 71 б.

Әукебаев, Е. Өмiр-бақыт  [Мәтін] : өлеңдер, сонеттер, поэма / Е. Әукебаев. - Алматы: Жазушы, 1983. - 312 б.

Әукебаев, Е. Таңдамалы  [Мәтін] : өлеңдер, сонеттер, поэма / Е. Әукебаев. - Алматы: Жазушы, 1990. - 255 б.

Әукебаев, Е. Күн мен көлеңке  [Мәтін] : сонеттер / Е. Әукебаев; Е. Дүйсенбайұлы. - Алматы: Жазушы, 2000.- 168 б.

***

Аукебаев, Е. Письмо другу [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В.Смирнов. - Алма-Ата, 1968. - 77 с.

Аукебаев, Е. Древо единства [Текст] : стихи / Е. Аукебаев. - Алма-Ата, 1977. - 214 с.

Аукебаев, Е. Древо единства [Текст] : стихи / Е. Аукебаев. - Алма-Ата, 1981. - 325 с.

 

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках

1957 - 1969

Әукебаев, Е. Ұстазға [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Лениншiл жас. - 1957. - 28 сентябрь.

Әукебаев, Е. Солдат сыры  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Мәдениет және тұрмыс. - 1959. - N 2. - Б. 5.

Әукебаев, Е. Өтсiн күндер, өтсiн жылдар [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Лениншiл жас. - 1959. - 1 август.

Әукебаев, Е. Бағбаным, бастаушым [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1959. - 22 апр. - Ленин туралы.

Әукебаев, Е. Бұл арманға жеттiк бiз; Осы емес пе...: Екi өлең [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1959. - 18 февр.

Әукебаев, Е. Ұйықтамайды шекара [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Мәдениет және тұрмыс. - 1962. - N 5. - Б. 11.

Әукебаев, Е. Аманкелдi музейiнде; Солдат; Екi мысық [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1964. - 25 дек.

Әукебаев, Е. Қазақстан; Севастополь; Ракеталар [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1965. - 22 окт.

Әукебаев, Е. Батальон [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Лениншiл жас. - 1965. - 23 февр.

Әукебаев, Е. Жеңiс [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Жұлдыз. - 1965. - N 5. - Б. 6.

Әукебаев, Е. Сонеттер  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Жұлдыз. - 1965. - N 8. - Б. 44-50; 1999. - N11-12. - Б. 55-59.

Әукебаев, Е. Ақын есiмi, ақын өсиетi: Абайдың туғанына 120 жыл [Мәтін] / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1965. - 10 август.

Әукебаев, Е. Iздену жолында: "Жұлдыз" журналына шолу [Мәтін] / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1965. - 31 октябрь.

Әукебаев, Е. Үрлейдi соғыс өртiн; Куба [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Лениншiл жас. - 1965. - 28 января.

Әукебаев, Е. Достық гимнi [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1965.- 7 февр.

Әукебаев, Е. Көктем  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1965. - 14 март.

Әукебаев, Е. Туған жер; Көңiл; Дос келгенде  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Лениншiл жас. - 1965. - 25 август.

Әукебаев, Е. Сонет  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Жұлдыз. - 1966. - N 5. - Б. 37.

Әукебаев, Е. Теория; Практика  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1966. - 27 март.

Әукебаев, Е. Жылатпау үшiн ананы  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақстан мұғалiмi. - 1967. - 1 июнь.

Әукебаев, Е. Жарқылдап жан сарайы; Өзендей аға бередi; Сонау ұшқан тырналардай [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1967. - 19 нояб.

Әукебаев, Е. Айастан [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1968. - 21 июнь.

Әукебаев, Е. Октябрь жырлары; Ақын досыма  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев  // Жұлдыз. - 1969. - N 1. - Б. 14-15.

 

***

Аукебаев, Е. Тревога [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. Н. Душкин // Казахстанская правда. - 1960. - 28 мая.

Аукебаев, Е. Моя земля [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Ленинская смена. - 1966. - 10 марта.

Аукебаев, Е. Сонеты [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1967. - 26 ноября.

Аукебаев, Е. Начальник заставы [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1967. - 31 марта.

Аукебаев, Е. Нейтральная полоса [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1967. - 26 ноября.

Аукебаев, Е. Комсомольский билет [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1968. - 24 ноября.

Аукебаев, Е. Последняя почесть [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Казахстанская правда. - 1968. - 28 мая.

Аукебаев, Е. Скамейка [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Казахстанская правда. - 1968. - 13 марта.

Аукебаев, Е. Земли моей сестра [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1968. - 20 июня.

 

1970 - 1999

Әукебаев, Е. Бақыт [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1970. - 30 окт.

Әукебаев, Е. Абай [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1980. - 25 апрель.

Әукебаев, Е. Құбылып, күнде өзгерiп жүрген жоқпын [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Егемен Қазақстан. - 1994. - 24 қыркүйек.

Әукебаев, Е. Ертеңiмдi ойласам: Академия; Ғабит Мүсiрепов туралы; Әзiлхан Нұршайықовқа; "Еңбек" деген сөз қалды...; Ашық хат; Әли Есмәмбетовке; Мұғалiм; Қарттарым-ай [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Халық кеңесi. - 1994. - 28 шiлде.

Әукебаев, Е. Өмiр өлеңi: Қарар болса көрер көзбен; Бiрлiк; Неғайбыл; Сiлтейдi сiлтегiштер; Пистолет пен зеңбiрек; Мұражайда [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1996. - 10 қыркүйек. - Б. 5.

Әукебаев, Е. Мен келемiн Жамбылдың көшесiмен  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев  // Егемен Қазақстан. - 1996. - 26 қыркүйек.

Әукебаев, Е. Сен айтпасаң, мен айтпасам... (Ә.Нұршайықовқа); Ұлы мұрат  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев  // Қазақ әдебиетi. - 1998. - 8 мамыр. - Б. 10.

Әукебаев, Е. Бiрлiк [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Егемен Қазақстан. - 1998. - 17 наурыз.

Әукебаев, Е. Адам, саған айтарым: Ұстаз; Табиғаттың бiр бөбегi; Қалайдан адам қалай қатал болған?; 37-шi жыл; Үмiт; Жалғыздық; Келе жатыр; Кейiн бiлер [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1998. - 10 наурыз. - Б. 6-7.

Әукебаев, Е. Адалдық туралы әңгiме (Ж.Ыбыраевқа) [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1998. - 6 қараша. - Б. 13.

Әукебаев, Е. Екi сонет: Адам бәрiн үйренiп, үйретедi; Күншiлдiк [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1998. - 4 қыркүйек. - Б. 10.

 

***

Аукебаев, Е. Песнь счастья [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. А. Скворцов // Казахстанская правда. - 1970. - 26 августа.

Аукебаев, Е. Установка готова к бою [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Ленинская смена. - 1971. - 19 ноября.

Аукебаев, Е. Бессмертный батальон  [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Казахстанская правда. - 1971. - 21 ноября.

Аукебаев, Е. В кипенье зорь [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1972. - 1 мая.

Аукебаев, Е. Сонет; "Стекала музыка с ветвей берез..." [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1972. - 30 января.

Аукебаев, Е. Сонет; "Ход времени мой друг, неумолим... [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Казахстанская правда. - 1972. - 23 января.

Аукебаев, Е.Вместо письма; Содружество; Шагай со мной [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Смирнов // Казахстанская правда. - 1972. - 22 февраля.

Аукебаев, Е. Года мои...[Текст] : поэма / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Антонов // Казахстанская правда. - 1974. - 1 января.

Аукебаев, Е. Древо единства; батальон; Участье; Жена; Быле; Весна [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Антонов // Казахстанская правда. - 1974. - 2 марта.

Аукебаев, Е. Зайсан; Счастье; Утренняя песня; Наше былое; Участье; Батальон; Жена; Древо единства; Весна  [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз.: Г. Кругляков, В. Антонов // Простор. - 1974. - N 2. - Б. 30-31.

Аукебаев, Е. Сосны; Часовой; Могила героя; Солнышко; Надежда; Письмо солдата; Ожидание; Пограничные горы [Текст] : стихи / Е. Аукебаев; пер. с каз. В. Антонов // Простор. - 1975. - N 3. - С. 26-27.

Аукебаев, Е. Родной край; Фронтовые друзья; Кендерлык [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Рудный Алтай. - 1988. - 18 мая.

Аукебаев, Е. Ведь все-таки мы победили [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Простор. - 1995. - N 4-5. - С. 45.

И рассказать о той войне... [Текст] : новые произведения поэтов и писателей фронтовиков: 50-летию Победы посвящается. - Алматы : Санат, 1995. - 496 с. - С. С. 369-372.

 

2000-20...

Әукебаев, Е. Екi алып [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Жұлдыз. - 2000. - N 5. - Б. 143-144. - Жазушы С. Мұқанов туралы өлең.

Әукебаев, Е. Отан сүйген жүрек - нұрлы жүрек: Тәуелсiздiк; Көрдiм бұдан; Елемеген дау-дамайды; Олар тыныш жата ала ма; Сөзсоғыс; Ағам бар; Жақсылық та жамандық; Талант едiң, нұрл  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 2003. - 28 ақпан. - Б. 14.

Әукебаев, Е. Өмiр туралы ойлар: Сонеттер шоғыры [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Әдебиет айдыны. - 2006. - 15 маусым. - Б. 8.

Әукебаев, Е. Жiктiң бүлiк бет бейнесi; Аға керек [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Әдебиет айдыны. - 2006. - 5 қазан. - Б. 8.

Әукебаев, Е. Ақыл-ой; Алғашқы махаббат; Шапалақ [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Әдебиет айдыны. - 2007. - 1 наурыз. - Б. 9.

Әукебаев, Е. Отан жалғыз: Қандай жақсы; Ағам бар; Өткенiң - батыр бабам; Нұрлы жүрек  [Мәтін] : сонеттер / Е. Әукебаев  // Әдебиет айдыны. - 2007. - 1 наурыз. - Б. 9.

Әукебаев, Е. Бауыржанның рухы жебеп..: Ұлы мұрат; Отан; Бауыржанды сағындым; Әлия, Мәншүк [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 2008. - 9-15 мамыр. - Б. 12.

Әукебаев, Е. Төрт өлең: Олар тыныш жата ала ма; Жеңiс-тарих; Екi алып; Өшпендiлiк  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Әдебиет айдыны. - 2008. - 27 наурыз. - Б. 9.

Әукебаев, Е. Сөзiм бар айтар саған...: Қозғалыс; Сәбит-абыз; Рақымын көрем десең...  [Мәтін] : өлеңдер / Е. Әукебаев  // Әдебиет айдыны. - 2008. - 14 ақпан. - Б. 9.

Әукебаев, Е. Сонеттер  [Мәтін] : өлең / Е. Әукебаев // Дарабоз. - 2010. - № 6. - Б. 124-125.

 

***

Аукебаев, Е. Девятое мая [Текст] : стихи / Е. Аукебаев // Простор. - 2015. - № 5. - С. 3.

 

Е. Әукебаев әңгімелер

Рассказы Е. Аукебаева

 

Әукебаев, Е. Ерлiкке сапар [Мәтін] : әңгiме / Е. Аукебаев // Лениншiл жас. - 1965. - 6 апрель.

 

Мақалалар - Статьи

 

Әукебаев, Е. Халықпен бiте қайнасқан жазушы  [Мәтін] / Е. Әукебаев  // Соц. Қазақстан. - 1964. - 15 март. - Б. Кербабаев 70 жасқа толуына.

Әукебаев, Е. Достар құшағы [Мәтін] / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1968. - 1 окт. - Қазақ өнерi мен әдебиетiнiң Армениядағы онкүндiгiне.

Әукебаев, Е. Бiз онымен кездесе беремiз [Мәтін] / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1968. - 24 окт. - Т. Жароковтың туғанына 60 жыл толуына.

Әукебаев, Е. Армян халқының ұлы ақыны [Мәтін] / Е. Әукебаев // Соц. Қазақстан. - 1969. - 22 февр. - О.Туманянның туғанына 100 жыл толуына.

Әукебаев, Е. Қаһарман бiздiң замандас [Мәтін] : / Е. Әукебаев // Жұлдыз. - 1970. - N 10. - Б. 153-158. - Қазақ әдебиетiндегi патриотизм мен интернационализм туралы.

Әукебаев, Е. Шырқау  [Мәтін] / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1971. - 26 март. - Қазақстан ақын жазушылары туралы.

Әукебаев, Е. Азамат ақын [Мәтін] / Е. Әукебаев // Жетiсу. - 1977. - 19 нояб. - Б. Сейiтов 60 жаста.

Әукебаев, Е. Жарық жұлдыз [Мәтін] / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 1998. - 23 қазан. - Б. 15. - Композитор Н. Тiлендиевтiң қаза болуына байланысты.

Әукебаев, Е. Жеңiс - тарих [Мәтін] / Е. Әукебаев // Қазақ әдебиетi. - 2004. - 24 желтоқсан. - Б. 15. - Б. Момышұлының жеңiс туралы пiкiрiне арналған өлең.

 

***

Аукебаев, Е. Спектакль о великом поэте [Текст] / Е. Аукебаев // Казахстанская правда. - 1969. - 5 февраля. - Драма М. Ауэзова и Л. Соболева "Абай" в Респ. русском театре драмы им. М.Ю. Лермонтова.

 

Е. Әукебаев туралы әдебиеттер

Литература об Е. Аукебаеве

 

Ғабдуллаұлы, С. Салған ізі өшпейді [Мәтін] : [Есет Әукебаевтың 80 жасқа толуына байланысты ақын шығармашылығы туралы] / С. Ғабдуллаұлы // Дидар. - 2001. - 25 желтоқсан. - Б. 4.

Мұхаметқалымова, Г. Қарымды қаламгер [Мәтін] : [Жерлес ақын Е. Әукебаевтың туғанына 75 жыл] / Г. Мұхаметқалымова // Дидар. - 1996. - 21 желтоқсан.

Мырзабеков, К. Қазақ поэзиясы. 1981 жыл. [Мәтін] / К. Мырзабеков // Жұлдыз. - 2002. - №7. - Б. 183-199.

Өмірбек, Ж.. Өткеннен бір естелік [Текст] / Ж. Өмірбек // Жұлдыз . - 2006. - № 10. - С. 193-200 б. - Е.Әукебаев туралы.

 

***

Жантыкеев, Р. Юбилей поэта [Текст] / Р. Жантыкеев // Рудный Алтай. - 1992. - 3 окт.

Мацкевич, О. Страницы жизни [Текст] / О. Мацкевич // Казахстанская правда. - 1981. - 25 дек.

Новиков, М. Братья мы с тобой [Текст] / М. Новиков // Рудный Алтай. - 1988. - 18 мая.

Новиков, М. О самом главном [Текст] / М. Новиков // Рудный Алтай. - 1982. - 13 окт.

Сушко, П. И слух ласкает красота речений [Текст] / П. Сушко // Деловой Усть-Каменогорск. - 2006. - №3. - С. 40-41.