Жанғалиев Т.

Жаңартылды 28.02.2022 17:13

Жанғалиев Төлеген (1950 ж.) - ақын, журналист, қоғам қайраткері, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі.

1950 жылы 27 қаңтарда Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Қарауыл ауылында дүниеге келген. Семей педагогикалық институтын (1973, Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті), Алматы жоғары партия мектебін аяқтайды. 1982-1999 жж. – Абай аудандық партия комитетінің идеология бөлімінің хатшысы, аудан әкімінің мәдениет ісі жөніндегі орынбасары болған.

1999 ж. Төлеген Жанғалиев Қарауыл ауылында «Ақсұңқар» гимназия жанынан поэтикалық сынып ашады. 2002 жылы аталған сыныпқа көрнекті ақын, драматург, жазушы, композитор Мерғали Ыбыраев есімі беріледі.

Т. Жанғалиевтің өлеңдер циклі "Қарлығаш" (1978), " Сәт сапар" (1980), "Тоғыз перне" (1981) поэтикалық жинақтарына енген. "Шыңғыстау шындығы" (1992), «Оңалған ойдың сәулесі» (1996), «Жүрегім сөйлеп тұрғанда» (1982), «Атом мен ақын» (1999), «Біз жұмаққа бармаймыз» (1988), «Баба жайлы балладалар» (2001), «Тілсіздің тілі» (2003) жыр жинақтары мен «Матаев» эссесінің (2008) авторы.

Республикалық «Абай» журналы, «Егемен Қазақстан», «Семей таңы» және «Ертіс өңірі» газеттерінде туындылары жарық көреді.  

Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі, «Шығыс Шұғыласы» республикалық ақындар сайысы мен Республикадағы жалпы білім беретін оқу орындары оқушылары арасында республикалық Абай оқулары сайысының төрешілер алқасы мүшесі,

Абай ауданының Құрметті азаматы.

"Жігер" республикалық жас ақындар фестивалінің (1978), Жамбыл атындағы Халықаралық әдеби сыйлықтың (1996), Шығыс Қазақстан облыс әкімі сыйлығының лауреаты. Шығыс Қазақстан облысы ақындар сайысының бас жүлдесін алған, Ы. Алтынсарин атындағы төсбелгінің иегері. Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген мәдениет қайраткері.

 Т. Жанғалиев  шығармалары

Произведения Жангалиева Т.

Кітаптар - Книги

Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі [Мәтін] : (өлеңдер жинағы) / Т. Жанғалиев. -Өскемен, 1994. - 85 б.

Жанғалиев, Т. Шыңғыстау шындығы [Мәтін] : (өлеңдер, балладалар, дастандар) / Т. Жанғалиев. - Алматы, 1992. - 128 б.

Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі [Мәтін] : өлеңдер жинағы / Т. Жанғалиев. - Өскемен, 2003. - 85 б.

Жанғалиев, Т. Нұрлы ту [Мәтін] / Т. Жанғалиев. - Семей, 2011. - 302 б.

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Мақалалар - Статьи

1990 - 1999

 Жанғалиев, Т. Абайдың 100 жылдығы қалай өтiп едi? [Мәтін] : [Семей облысы шежiресiне кiрген оқиға] // Семей таңы. - 1990. - 20 қазан.

Жанғалиев, Т. Ұлықбектің Кераты [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - № 7. - Алматы : Дәуір, 1993. - Б. 63-66.

Жанғалиев, Т. «Баба» деп қойдым атыңды [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1998. - 15 қазан.

Жанғалиев, Т. «Аңдар мен адамдар» атты кітаптан [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Сарыарқа. - 1998. - 22 сәуір.

Жанғалиев, Т. Ақын рухымен сырласу. Көр қазушыға күбір [Мәтін] : (жыр дәптерінен) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 28 қазан.

Жанғалиев, Т. "Жоғалған өзен" жанашырлық тапты [Мәтін] : [жуық арада жарық көрген семейлік ақын, жазушы, драматург М. Ибраевтың екі томдық романы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 8 қыркүйек. - Б. 11.

2000 - 2009

Жанғалиев, Т. Ақындар жүр Ертістің жағасында... [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Арна. - 2000. - 12 мамыр.

Жанғалиев, Т. Елі сыйлаған Ерекең [Мәтін] : [Абай ауданындағы Қараауыл гимназиясының директоры Ерлан Молдағалиұлы Имаханов туралы] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2002. - №3. - Б. 3.

Жанғалиев, Т. Жақсы дәстүр жалғаса береді [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Педагогический мир. - 2002. - қаңтар. - Б. 8.

Жанғалиев, Т. Меценат Медғат [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім [Мәтін] : [Кәмен Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12.

Жанғалиев, Т. Қайран менің қайраулы қызыл тілім... [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 22 сәуір. - Б. 11.

Жанғалиев, Т. Меллат [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 13 мамыр. - Б. 10.

2010 - ...

Жанғалиев, Т. Апыр-ай, алпыс деген мына жас па? [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2010. - 3 ақпан. - Б. 18.

Жанғалиев, Т. Шәкiрдей эпик ақын жоқ қазiр[Мәтін] / Т. Жанғалиев, әңг. Ж. Жұмакүлбай // Алаш айнасы. - 2011. - 14 қыркүйек. – Б. 7. - Композитор, эпик ақын Ш.Әбенұлы туралы сұхбат.

Жанғалиев, Т. Елбасыға бата берген абыз ақынның ақиқаты әлі айтылған жоқ [Мәтін] : [ақын Шәкір Әбеновтың туғанына 110 жыл толуына орай.] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2011. - 21 қыркүйек. - Б. 12.

Жанғалиев, Т. Шәкiр ақын мен Әзағаң [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 21 наурыз. – Б. 6. - Ақын Ш. Әбенов пен Ә. Нұршайықов туралы естелiк.

Жанғалиев, Т. Абай елiнiң әкiмi [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Алаш айнасы.- 2013. - 11 қыркүйек. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Абайды тану - Алланы тану [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2014. - № 2. - Б. 3-5

Жанғалиев, Т. Келiстi азаматтың кеңiстiгi. Халық қалаулысы [Мәтін] : эссе / Т. Жанғалиев // Мәслихат = Маслихат. - 2015. - № 1/2. – Б. 55-61.

Жанғалиев, Т. Шәкір ақынның батасы [Мәтін] : [халық ақыны Ш. Әбеновтың туғанына 115 жыл] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 2016. - 6 мамыр. - Б. 21.

Өлеңдер - Стихи

1968  - 1985

Жанғалиев, Т. Ленин [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1968. - № 10. – Б. 7.

Жанғалиев, Т. Гүлдер [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1971. - № 7. – Б. 23.

Жанғалиев, Т. Алдымнан Алатау боп көрнедi [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1977. - 24 қараша.

Жанғалиев, Т. Ақынмен тiлдесу [Мәтін] : өлең // Семей таңы. - 1985. - 10 тамыз.

1995 - 1999

Жанғалиев, Т. Абаймен сырласу: "Жамантайдың баласы Көжек деген"...; "Қайран сөзiм қор болды-ау"...; "Болыс болдым мiнеки"...; "Күңгiрт көңiлiм сырласар"...; "Көптiң аузын күзетсең "...; "Сап" [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 1995. - № 5-6. – Б. 26-30.

Жанғалиев, Т. Оңалған ойдың сәулесi заң және билiк тақырыбы [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Абай. - 1996. - № 2. – Б. 93-94.

Жанғалиев, Т. Біз жұмаққа бармаймыз-ау, бармаймыз [Мәтін] : (толғау) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 5 сәуір.

Жанғалиев, Т. "Ойлы адамға қызық жоқ": Байлық та берме, бақ берме; Қасапханадағы сәйгүлiк; Қысым келсе; Соқыр [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 1997. - 25 қараша. – Б. 10-11.

Жанғалиев, Т. Өмірмен өңдес өлеңдер [Мәтін] : [жерлес ақын М. Оспановтың "Сандықтас" атты кітабы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 1 қараша. - Б. 8.

Жанғалиев, Т. "Баба" деп қойдым атыңды [Мәтін] : [жыр дәптерден] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1998. - 22 қазан. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Үшінші нәубет. Атом мен ақын [Мәтін] : (өлеңдер) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1999. - 15 шілде.

Жанғалиев, Т. Ағаға ақталу; Мерғали; Еліме [Мәтін]: жаңа жырлар / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - № 20-26 мамыр. - Б. 3.

Жанғалиев, Т. Астағфирулла [Мәтін] : [баллада. Ақын өмірінен мағлұмат бар] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 9 қараша. - Б. 4.

Жанғалиев, Т. Атом мен ақын [Мәтін] : [Семей полигоны жайлы өлең] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 21 шілде. - Б. 11.

Жанғалиев, Т. Жел мінез. Қалтақбасқа хат [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 2 наурыз. - Б. 4.

Жанғалиев, Т. Күдік. Біз. Ағайынға арыз [Мәтін] : [өлеңдер] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 17 қараша. - Б. 9.

2000 - 2009

Жанғалиев, Т. Баба жайлы баллада [Мәтін] : [Ақын Ш.Әбеновке арналады] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2000. - № 4. – Б. 71-73.

Жанғалиев, Т. Шәкір-баба жайлы балладалар [Мәтін] : [баллада] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2000. – 21 шілде. - Б. 9.

Жанғалиев, Т. Семейлiктер сертi [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2002. - 26 сәуiр. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Жанталас [Мәтiн] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 7 қыркүйек. – Б. 12.

Жанғалиев, Т. Көктем сайын күркiреп қозғаламын: Қала ақыны мен дала ақыны; Шам [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 11 мамыр. – Б. 12.

Жанғалиев, Т. Меценат Медғат [Мәтін] : лирикалық дастан / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. – Б. 9.

Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім [Мәтін] : [жазушы К. Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12.

2011 - ...

Жанғалиев, Т. Нұрлы ту [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2011. - 5 сәуiр. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы [Мәтін] : ақын, сазгер, драматург марқұм Мерғали Ибрашев туралы / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 13 маусым. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан - Астанам [Мәтін]: "Байтақ елім - бақытым" деген атпен 1 желтоқсан - Тұңғыш Президент күні құрметіне арналған жыр доасында бірінші бәйге алған өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 1 желтоқсан. - Б. 19.

Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан – Астанам [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 2012. - № 12. – Б. 4-5.

Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы [Мәтін] : поэма / Т. Жанғалиев // Ыбыраев, М. Шығармалары. - Астана : Фолиант, 2013-... . - 312 б. - (Алтай-Ертіс кітапханасы).

Т. 1 : Жұмбақ жолаушы : өлеңдер мен толғаулар, поэмалар, пьесалар. - Б. 189-202.

Жанғалиев, Т. Ең қиынға жұмсайтын Жуковындай [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Бердібектің берекелі белестері. - Алматы : Қаламгер, 2013. - Б. 203-205.

Жанғалиев, Т. Маңдайға жазбағанның бәрi жалған... [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Педагогика және оқушы психологиясы. - 2013. - № 4. – Б. 31-32.

Жанғалиев, Т. Сыр : Қарқуар ; Қасапханадағы сәйгүлiк ; Тәубе ; Қала ақыны мен дала ақыны ; Күлкiңдi, қалқам, сыйлай сал ! [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2013. - 28 наурыз. – Б. 5.

Жанғалиев, Т. Тойға – толғау [Мәтін] : өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 2 желтоқсан. – Б. 1.

Жанғалиев, Т. Абайды тану - алланы тану [Мәтін] / Т. Жанғалиев // Абай. - № 2. - Семей : PRІNTMASTER, 2014. - Б. 93-95 б.

Жанғалиев, Т. Мұқым Алаш жұртының мұрасындай...: Мұқағалидiң бәкiсi ; "Пленник шал" [Мәтін] : өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 2015. - 25 қыркүйек. - 1 қазан. – Б. 8.

 Эссе

 Жанғалиев, Т. Келбет кеңiстiгi [Мәтін] : эссе / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 30 қыркүйек. – Б. 6.

 Очерк

 Жанғалиев, Т. Капитан Ақыбаев [Мәтін] : очерк / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2015. - 27 қазан. - Б. 6.

 Т.  Жанғалиев туралы әдебиет

Литература о Жанагалиеве Т.

Кітаптар - Книги

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Жанғалиев Төлеген: б. 32-33. 

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / құраст. С. Қамшыгер; Қ. Жұмашева. - Алматы : Ан Арыс, 2009. – Жанғалиев Төлеген: б. 159.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Жанғалиев Төлеген: б. 140.

***

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст] : учебное пособие / Ф. А. Гайнуллина. - Семипалатинск, 2002. - Жангалиев Толеген:с. 136.

Литература Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна, 2010. - Жангалиев Толеген:с. 183.

Мақалалар - Статьи

Оспанов, Т. Талғампаз ақын [Мәтін] : («Шыңғыстау шындығы» Жанғалиев Төлегеннің кітабы туралы) / Т. Оспанов // Семей таңы. - 1992. - 25 тамыз.

Жүніс, Қ. Ақынның жыр кеші [Мәтін] : [ақиық ақын Жазушылар одағының мүшесі Т. Жанғалиевтің шығармашылық кешінен] / Қ. Жүніс // Дидар. - 1999. - 4 желтоқсан. - Б. 4.

Қабиденұлы, М. Өмірі өлеңмен өрнектелген [Мәтін] : [ақын Т. Жанғалиев - 50 жаста] / М. Қабиденұлы // Семей таңы. - 1999. - 18 қараша. - Б. 9.

Мұқанова, Г. Ақындық пен әкімдіктің жүгін қатар арқалаған [Мәтін] : [ақын, Абай ауданы әкімінің орынбасары Т. Жанғалиевпен өткен кездесу кешінен] / Г. Мұқанова // Семей таңы. - 1999. - 17 наурыз. - Б. 2. 

Серікқалиұлы, 3. Төлеген Жанғалиев - 50 жаста [Мәтін] / З. Серікқалиұлы // Семей таңы. - 1999. - 1 қараша.

Қаңтарбаев, Ә. Бабаларынан бата алған ақын [Мәтін] : [Төлеген Жанғалиевтің "Баба жайлы балладалар" атты жыр жинағы туралы] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2001. - 19 маусым. - Б. 4.

Қасымжанұлы, С. Жас жүрек жайып саусағым [Мәтін] : немесе абайлық жас ақындардың "Алқызыл желкені" / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2004. - 12 ақпан. - Б. 17. - Жанғалиев Төлеген туралы.

Бәшей, К. "Ойланшы сыртын қойып, сөздің ішін..." [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Бәшей К. // Ертіс өңірі. - 2005. - 20 қазан. - Б. 5.

Сарсембайқызы, Ғ. Күн түспеген көңілден күнгей көшер [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ғ. Сарсембайқызы // Дидар. - 2006. - 29 сәуір. - Б. 6.

Махметов, С. Ақын [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / С. Махметов // Ертіс өңірі. - 2010. - 27 қаңтар. - Б. 12.

Мұратбекқызы, А. Ақынмен кездесу [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / А. Мұратбекқызы // Ертіс өңірі. - 2010. - 13 қаңтар. – Б. 2.

Рахметова, Ж. Ақындар елінде [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ж. Рахметова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2013. - № 7. - Б. 88-92.

Сейсенұлы, Д. Ауылдағы ақындық мектеп [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 12 қаңтар. - Б. 6.

Мәкенова, Б. Төлеген ақынның жыр кеші өтті [Мәтін] : [ақын Т. Жанғалиевтің жыр кеші өтті] / Б. Мәкенова // Дидар. - 2015. - 13 наурыз. - Б. 20.

"Алпыс бестің асуы" - ақын жыры асылы ! [Мәтін] : [Жанғалиев Төлеген туралы] // Абай елі. - 2015. - 25-31 қаңтар. - Б. 5 .