Известные имена

Ысмайылов Т.

Исмаилов Толеужан  Ысмайылов Төлеужан Мұхамаджанұлы  ақын, сатирик, аудармашы

Ысмайылов (Исмаилов) Төлеужан Мұхамаджанұлы (1932-1972) - ақын, сатирик, аудармашы.

1932 жылы 15 мамырда Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы), Абыралы ауданы, Қайнар ауылында дүниеге келген. Қайнар орта мектебін аяқтаған соң, аудандық газетте жарияланады. Жазушы Қ. Туғанбаевтың әсерімен республикадағы әйгілі ақын Нутфулла Шәкеновпен танысып, ол болашақ ақынды Алматыға алып келеді. Мерзімді басылым беттерінде жарияланады, ақындар кештерінде өлең оқып, 1951 жылы С. М. Киров атындағы ҚазМУ-ды (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ)сәтті аяқтап, «Жазушы» баспасына редактор қызметіне шақырылады. Қазақстан Жазушылар одағында әдеби кеңесші болып, Павлодар, Петропавловскі облыстық газеттерімен жұмыс жасап, «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») республикалық газетінде қызмет атқарады.

Сатираға толы «Әлдекімге бір шапалақ» атты тұңғыш кітабы кеңінен танымал. Қаламгер қысқа ғана шығармашылық жолында (1951-1961 жж.) керемет лирика, көптеген сатиралық өлеңдер, «Есіл», «Жылқышы», «Үгітші» поэмаларын жазып үлгерген.

Т. Ысмайылов М. Ю. Лермонтовтың «Мцыри» поэмасын, А. С. Пушкиннің «Песни западных славян» өлеңдер циклін, Т. Драйзердің «Американская трагедия» романын аударған.

Автордың көзі тірісінде екі кітабы жарық көрген: «Әлдекімге бір шапалақ» өлеңдер жинағы (1958) және «Есіл» поэмасы (1959). Қайтыс болған соң – «Сырымды айтам» (1984, Жазушы) өлеңдер кітабы жарық көреді. 1972 жылы 11 тамызда Семей қаласында туберкулезден қайтыс болды. 

 

 

 

 

Т. Ысмайылов шығармалары

Произведения Т. Исмаилова

 

Кітаптар – Книги

 

Ысмайлов, Т. Сырымды айтам [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Т. Ысмайлов.- Алматы: Жазушы, 1984. - 160 б.

Ысмайылов, Т. Аза [Мәтін] : өлеңдер, поэмалар / Т. Ысмайылов. - Алматы : Жазушы, 1996. - 240 б.

Драйзер, Т. Америка трагедиясы [Мәтін] : роман / Т. Драйзер ; ауд. Т. Ысмайылов. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1962. - 488 б.

Ысмайылов, Т. Шығармалары [Мәтін] / Т. Ысмайылов. - Астана : Фолиант, 2013. - 344 б.

Т. 1 : Мәңгілік жас рухым-өлеңдерім : өлеңдер, поэмалар, сын-сықақтар және естеліктер. - Астана : Фолиант, 2013. - 344 б

 

 

Мерзімді басылымдардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях

 

Өлеңдер – Стихи

 

Ысмайылов, Т. Үйленем деушiлерге кеңес : өлең [Мәтін] / Т. Ысмайылов // Мәдениет және тұрмыс. - 1958. - № 2. - 28 б.

Ысмайылов, Т. Табылар Тайваньнан топырақ : өлең / Т. Ысмайылов // Социалистік Қазақстан. - 1958. - 21 октяьрь. – Б. 6

Ысмайылов, Т. Дәуiр үнi [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Қазақ әдебиетi.- 1961.- 29 сентябрь. – Б. 4

Ысмайылов, Т. Жалын [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Лениншiл жас. - 1962. - 26 августь. – Б. 6

Ысмайылов, Т. Ар қуаты [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Лениншiл жас.- 1962. - 13 сент.- Б. 3

Ысмайылов, Т. Биiкке, биiкке! [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Жұлдыз. - 1962. - № 9. – Б. 3.

Ысмайылов, Т. Тыңдағы шаһар [Мәтін] : толғау / Т. Ысмайылов // Тың өлкесi. - 1962. - 16 декабрь. – Б. 4

Ысмайылов, Т. Соғыс және бейбiтшiлiк [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Тың өлкесi. - 1962. - 25 декабрь. - Б. 4

Ысмайылов, Т. Заман мен өлең [Мәтін] : [Тұманбай Молдағалиевтiң творчествосы туралы] // Жұлдыз. - 1963. - № 7. - 145 -151 б.

Ысмайылов, Т. Ленин мен шаруа [Мәтін] : өлең / Т. Ысмайылов // Жұлдыз.- 1969. - № 4.- 30 б.

Ысмайылов, Т. Алдғашқы махаббат туралы баллада [Мәтін] : баллада / Т. Ысмайылов // Семей таңы. - 1972. – 14 ноябрь. – Б. 3

Ысмайылов, Т. Жылқышы [Мәтін] : поэма / Т. Ысмайылов // Семей таңы. - 1977. – 8; 11 : ноябрь. – Б. 3

 

 

Т. Ысмайылов туралы әдебиеттер

Литература об Т. Исмаилове

 

Кітаптар –Книги

 

Абыралы асулары [Мәтін] : тарихи очерк. - Алматы : Санат, 1995. - 212 б.- Қошқарбекова Д. Абыралыдан шыққан ақын жазушылар : Ысмайылов Төлеужан туралы : б.76-79.

Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы : Аруна, 2005. - 576 б. - Ысмайлов Төлеужан : б. 567.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б. - Ысмайлов Төлеужан : б. 92.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Ысмайлов Төлеужан : б. 834-835.

***

Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с. – Исмаилов Тлеужан : с. 29.

 

 

Мақалалар – Статьи

 

Ибрагимов, Т. Ақын сыры [Мәтін] : [ақынның «Сырымды айтам» атты кітабы туралы] / Т. Ибрагимов. – Семей таңы. – 1985. – 2 февраль. – Б. 2.

Мауқаев, Б. Көңілі ақ, жүрегі таза еді [Мәтін] : [ақын өмірі туралы] / Т. Ысмайылов. – Семей таңы. – 1991. –4 қыркүйек. – Б. 4.

Смағұл, Ғ. Мәңгілік жас рухым-өлеңдерім [Мәтін] : [ақынның 60 жылдық мерейтойына орай]. – Семей таңы. – 1992. – 1 мамыр. – Б. 4.

Сәрсекеев, М. Өлең деп соққан пәк жүрек [Мәтін] : [ақынның туғанына 60 жыл толуына орай] / М. Сәрсекеев. - Семей таңы. – 1992. – 2 шілде. – Б. 4.

Ахметбекова, А. Жай оғындай жарқ еткен [Мәтін] : [ақын туралы толғаныс] / А. Ахметбеков . – Семей таңы. – 1992. – 11 шілде. – Б. 2.

Құрманбек, М. Ақын Төлеужан Ысмайловтың бір өлеңі хақында [Мәтін] : ["Қойлар" өлеңі туралы] / М. Құрманбек // Жұлдыз. - 1999. - № 6. – Б. 200-202.

Шығыр, Қ. Біздің өлең-періште ойдың перзенті [Мәтін] : [ақын Т. Ысмайылов туралы] // Жас алаш . – 2000. – 9 қыркүйек. – Б. 9.

Тоқтаров, М. Ер де, өр ақын еді [Мәтін] : [Төлеужан Ысмайыловтың туғанына 70 жыл толуына орай] / М. Тоқтаров // Үш анық. - 2002. - № 20. - Б.3.

Тоқтаров, М. Ақын рухына [Мәтін] : [Төлеужан Ысмайловқа арналған өлең] / М. Тоқтаров // Үш анық. - 2002. - № 20. - Б. 3.

Тоқтаров, М. Ер де, өр ақын еді [Мәтін] : [Төлеужан Ысмайыловтың туғанына 70 жыл толуына орай] / М. Тоқтаров // Үш анық. - 2002. - № 20. - Б. 3.

Тоқтаров, М. Ақын рухына [Мәтін] : [Төлеужан Ысмайловқа арналған өлең] / М. Тоқтаров // Үш анық. - 2002. - № 20. - Б. 3.

Қасымжанұлы, С. Жаңа ұрпақ , құлағыңды түр маған! [Мәтін] : [ақын Төлеужан Ысмайлов жайлы] / С. Қасымжанұлы // Семей таңы . - 2012. - 10 сәуір. - Б. 3.

Қасым, А . Елуінші жылдары елді жырымен елең еткізген ақын [Мәтін] : [ақын Т. Ысмайыловтың шығармашылығы туралы] / А. Қасым // Дидар. - 2012. - 27 қыркүйек. - Б. 21.

Қасымжанұлы, С. "Өлеңмен өмірге атын жазып кеткен..." [мәтін] : [ақын Т. Ысмайыловтың 80 жылдық мерейтойы аталып өтті] / С. Қасымжанұлы // Семей таңы. - 2012. - 9 қазан. - Б. 3.

Ермырза, Ә. Жұмбақ тағдырлы ақын [Мәтін] : [ақын Т. Ысмайыловтың туғанына 80 жыл] / Ә. Ермырза // Ертіс өңірі . - 2012. - 10 қазан. - Б. 7.

Нұғманбекова, Р. Абыралы жұрты ақынын ардақтады [Мәтін] : [көрнекті ақын, аудармашы Т. Ысмайыловтың 80 жылдық мерейтойы атап өтілді] / Р. Нұғманбекова // Дидар. - 2012. - 11 қазан. - Б. 19.

Махметов, С. ...Мәңгілік жас рухым - өлеңдерім [Мәтін] : [ақын Т. Ысмайыловтың туғанына 80 жыл] / С. Махметов // Егемен Қазақстан. - 2012. - 3 қараша. - Б. 10.

Қасым, А. Ақын тағдыры туралы ақиқат айтылды ма? [Мәтін] : [ақын Төлеужан Ысмайылов туралы] / А. Қасым // Отүкен. - 2014. - № 3. - Б. 198-207.

Қуанышева, Г. Аққорадан Аққораға [Мәтін] : [Төлеужан Ысмайылов рухына арналған өлең] / Г. Қуанышева // Абай. - № 5. - 2015. - Б. 96.