Қасымов А.

Жаңартылды 10.06.2024 10:14

Қасымов Айтмұхамбет Қасымұлы (1950 ж.) – жазушы, журналист, аудармашы, ғалым, Қазақстанның Құрметті журналисі, Қазақстан Республикасының Жазушылар одағы мен Журналистер одағының мүшесі, Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері, филология ғылымдарының кандидаты, С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің «Тарих, филология және халықаралық қатынастар» факультетінің «Қазақ, орыс филологиясы және журналистика» кафедрасының аға оқытушысы.

А. Қасымов 1950 жылы 29 шілдеде Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданы Аюды ауылында дүниеге келген. 1973 жылы С. М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетін (қазіргі әл-Фараби атындағы Ұлттық университет) аяқтаған. Катон-Қарағай ауданының Парамоновка ауылы Абылай атындағы орта мектепте мұғалім, директордың орынбасары, кейін директор қызметін атқарған.

Айтмұхамбет Қасымұлының негізгі еңбек жолы «Дидар» (бұрынғы – «Коммунизм туы») облыстық газетімен тығыз байланысты. Ең алдымен 1977 жылы әдеби қызметкерліктен бастаған. Кейін бөлім меңгерушісі, жауапты хатшы, бас редактордың орынбасары және 2009 жылдан – бас редактор болып қызмет етті. 2012 жылы А. Қасымов «Шығыс ақпарат» БАҚ директорының орынбасары қызметінде болды. 2013 ж. тамыз айынан ШҚО мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының «Шығыс Қазақстан өнер мұражайы» коммуналдық мекемесіне ауысып, 2018 жылдың мамыр айына дейін мемлекеттік тілдің аудармашы-редакторы қызметін атқарады.

2009 жылы «Шығыс Қазақстан облыстық газетінің қалыптасу, даму кезеңдері (1931-2006 жж.)» / «Становление и развитие Восточно-Казахстанской областной казахской газеты (1931-2006 гг.)» атты кандидаттық диссертациясын қорғады.

Айтмұхамбет Қасымұлы 10-нан астам кітап пен журналистика саласы бойынша екі ғылыми басылымның авторы. Жазушының шығармашылық мұрасынан келесі кітаптар орын алады: «Алтайдан ұшқан ақиық» (1999), «Арулар әлемі» (2000), «Үміт патшалығына саяхат» (2003), «Қызыл қырғынның құрбаны» (2004), «Қазақ халқының тұңғыш әскери ұшқышы Жақыпбек Малдыбаев» (2007), «Тарихи жол» монографиясы (2006), «Әмбебап журналист» – ағылшын журналисті Дэвид Рендоудың «Универсальный журналист» кітабының мемлекеттік тілдегі аударма басылымы. 2016 жылы жазушының Шығыс Қазақстанның Таинты болысындағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс туралы «Орайшөп көтерілісі» атты жаңа тарихи жинағы жарыққа шыққан. 2017 жылы осы аталған кітап толықтырылып, қайта басып шығарылады. 2019 жылы «Абай әлемі» кітап сериясына А. Қасымовтың жаңа шығармалар жинағы жарыққа шықты.

Аудармашы ретінде Айтмұхамбет Қасымов «Шығыс Қазақстан өнер музейі қор коллекциясының каталогы» басылымын және Шығыс Қазақстаннан шыққан суретшілердің төрт сурет каталогын қазақ тіліне аударды. А. Қ. Қасымов қоғамдық жұмыстарға да белсене араласады. Облыстық кітапханалармен тұрақты түрде қызметтестік орнатып, көпшілік іс-шараларды өткізуде ат салысып, шығармашылық жастар мен әдеби шығармашылықты қолдауға бағытталған «Әдеби HUB» жобасының жұмысына да көмек береді. Айтмұхамбет ҚасымұлыҚазақстан Жазушылар одағының Шығыс Қазақстан облыстық филиалының мүшесі ретінде облыс әкімі Даниал Ахметовтың бастамасымен жүзеге асып жатқан облыстық «Абай әлемі» кітап сериясы облыстық әдеби жобасының редакциялық ұжымының құрамында. «Шығыс ақпарат» ЖШС-нің Бақылаушы кеңесінің мүшесі.

«Ерен еңбегі үшін» үкіметтік медалімен және «Тәуелсіздіктің 20 жылдығы», «Астананың 10 жылдығы» мерейтойлық медальдарымен марапатталған.

Айтмұхамбет Қасымов дала халқының көшпелі өмір салты дәстүрлері туралы Георгий Гребенщиковтың кітаптарын қазақ тіліне аударғаны үшін 2021 жылғы Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының «Ғылыми-көпшілік жұмыс» номинациясының иегері.

 А. Қасымов (А. Қасымұлы) шығармалары

Произведения А. Касымова 

Кітаптар – Книги 

Қасымұлы, А. Алтайдан ұшқан ақиық [Мәтін] / А. Қасымұлы. - Өскемен : Шығыс Баспа, 1999. - 181 б.

Қасымұлы, А. Арулар әлемі [Мәтін] / А. Қасымұлы. - Усть-Каменогорск : Шығыс баспа, 2000. - 121 б.

Қасымов, А. "Үміт" патшалығына саяхат [Мәтін] / А. Қасымов. - Өскемен, 2003. - 90 б.

Қасымов, А. Қызыл қырғынның құрбаны [Мәтін] / А. Қасымов. - Алматы, 2004. - 91 б.

Қасымов, А. Тарихи жол [Мәтін] : Шығыс Қазақстан облыстық "Дидар"  газетінің даму жолдары / А. Қасымов. - Өскемен : Рудный Алтай, 2006. - 194 б.

Қасымов, А. Қазақ халқының тұңғыш әскери ұшқышы Жақыпбек Малдыбаев [Мәтін] / А. Қасымов ; редактор С. Байхонов. - Өскемен : Альфа-Пресс, 2007. - 69 б.

Қасымов, А. Арман қуған сағынышты жылдар-ай [Мәтін] / А. Қасымов // Байдельдинов В. Менің мектебім. - Өскемен : Либриус, 2010. - Б. 61-67.

Қасымов, А. Тарихи жол [Мәтін] : Шығыс Қазақстан облыстық "Дидар"  газетінің даму жолдары / А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2011. - 232 б.

Қасымов, А. Туған жер әуендері [Мәтін] : жинақ / А. Қасымов. - Өскемен : Шыгыс Полиграф, 2015. - 268 с.

 А. Қасымовтың (А. Қасымұлы) мерзімді басылымдар мен

жинақтардағы мақалалары

Публикации А. Касымова в периодических изданиях и сборниках

 1980 - 2010

Қасымов, А. Революция жауынгері [Мәтін] : [Л. Тауэр туралы] / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1980. - 6 ноябрь.

Қасымов  А. Хирург [Мәтін] : [Т. Әбілмәжінов туралы] / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1982. - 18 июнь.

Қасымов, А. Мәдени ескерткіштер - халық байлығы [Мәтін] / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1983. - 16 август. - Б. 4.

Қасымов  А. "Үлбі" іске кірісті [Мәтін] : [Өскемен қаласында зейнеткерлерге арналған орталық ашылды] / А. Қасымов  // Дидар. - 1993. - 22 шілде

Қасымұлы, А. Өмірдің өлшемі [Мәтін] : [Ұлы отан соғысының ардагері,Ұлан ауд.тұрғыны Қ.Тұраров жайында] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 5 мамыр. - Б. 4.

Қасымұлы, А. Жұмыс тоқтамаса екен... [Мәтін] : [Таврия ауд. Ленин атындағы колхоздың шөп шабу науқанынан репортаж] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 5 шілде. - Б. 4.

Қасымұлы, А. "Алтыналмастың" өгей баласы ма? [Мәтін] : Белогор кен-байыту комбинатындағы нарық қиыншылықтары / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 17 қараша.- Б. 4.

Касымов, А. К взаимовыгодному сотрудничеству [Текст] : [вВКО с деловым визитом побывала делегация Алтайского округа СУАР КНР] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1995. - 20 июня. - С. 1.

Касымов,А. "Мне тем дорог твой стих..." [Текст] : [неопубликованные письма П.Кузнецова к Джамбулу] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1996. - 30 марта. - С. 4.

Қасымұлы, А. Күш алып келеді [Мәтін] : ["КазТюмень" акц. қоғамының (бұрынғы Лениногор қорғасын заводы) бүгінгі тынысы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 3 ақпан. - Б. 4.

Қасымұлы, А. Ырыс алды - тірлік [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 7 ақпан. - Б. 4.

Қасымұлы, А. Мәңгі бала бейне [Мәтін] : [Өскемен қаласындағы Жамбыл атындағы облыстық орыс драма театры актерлерінің сахнаға шығарған "Ләйла-Ай қызы"  атты қазақ спектакльі туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 27 қараша. - Б. 4.

Қасымұлы, А. Астанадағы екі күн [Мәтін] : [Шығыс Қазақстан облысынан сенатқа, мәжіліске сайланған депутаттардың қызметі туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2000. - 8 сәуір. - Б. 3.

Қасымұлы, А. "Үміттің" жаңа достары [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 2 қаңтар. - Б. 2.

Қасымұлы, А. Майқапшағай мен Жеменейдегі салтанат [Мәтін] : [Зайсан кеден учаскесі ретінде жұмыс істеген жүз жылдан аса тарихы бар Майқапшағай кеденінің жұмысы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 26 наурыз. - Б. 1.

Қасымұлы, А. Гепатит және оның алдын алу [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 30 шілде. - Б.4

Қасымұлы, А. Арасанның суы - шипа,батпағы ем [Мәтін] : [Жарма жеріндегі Арасан көлінің емдік қасиеті туралы] /А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 10 тамыз. - Б.4

Қасымұлы, А. Аудан тарихын сақтаушы [Мәтін] : [Георгиевкадағы тарихи өлкетану музейінің директоры Нұрбек Мұхаметжанұлы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 10 қыркүйек. - Б. 3

Қасымұлы, А. Балапанды күзде санайық [Мәтін] : [Риддердегі білім беру мекемелерінің жұмысы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 11 қаңтар. - Б. 2.

Қасымұлы, А. Алғашқы редактор [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 6 мамыр. - Б. 2.

Қасымұлы, А. "Социалистік Алтайдың" редакторлары [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 8 шілде. - Б. 2.

Қасымұлы, А. Бейсенғали Тәйкіманов [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  22 шілде. - Б. 2.

Қасымұлы, А. Курьерліктен бас редакторлыққа дейінгі жол [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 2 тамыз. - Б. 2

Қасымұлы, А. Редактордың орынбасарлары [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 26 тамыз. - Б. 3

Қасымұлы, А. Анна Ивановна [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  9 қыркүйек. - Б. 3.

Қасымұлы, А. Семей қаласында болды [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  22 қараша. - Б. 1.

Қасымұлы, А. Арғынның азаматтығы [Мәтін] : ауыл жылы / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 10 ақпан. - Б. 3.

Қасымұлы, А. Рухани байлыққа кенелтуде [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 30 наурыз. - Б. 4.

Қасымұлы, А. Ұрпағының жадында [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. -  22 мамыр. - Б. 2.

Қасымұлы, А. Тараздан келген хат [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 1 маусым. - Б. 28.

Қасымов, А. Қызыл қырғын құрбаны [Текст] : Сталиндік репрессия құрбаны, "Жұмысшы" газетінің редакторы Мақсұт Тайшыбаев туралы / А. Қасымов // Жұлдыз. - 2005. - № 3. - Б. 178-186.

Қасымұлы, А. Тәуелсіздік жаршысы [Мәтін] / А. Қасымұлы // Ақиқат. - 2006. - № 3. - Б. 43-49.

Қасымұлы, А. Абайдың ізін басқан данышпаным [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2006. - 23 қыркүйек. - Б. 6.

Қасымұлы, А. Қарулы дос, жарасымды жар, көп болса ғой екеуіңдей асылдар!... [Мәтін] / А. Қасымұлы // Егемен Қазақстан. - 2007. - 9 мамыр. - Б. 5, 8.

Қасымұлы, А. Ғасыр қасіретін арқалағандар [Мәтін] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2007. - 24 мамыр. - Б. 3.

Жантыкеев, Р. Ченгельды: память о первом казахском летчике [Текст] / Р. Жантыкеев // Рудный Алтай. - 2007. - 29 сентября. - С. 6. - А. Касымов.

Қасымов, А. Италияда ашылатын ескерткішке жерлесіміздің де есімі жазылатын болады [Мәтін] : [Ш. Боранбаевтың өмірі мен ерліктері туралы тың дерек] / А. Қасымов // Дидар. - 2010. - 5 сәуір. - Б. 5.

Қасымов, А. Жерлесіміздің жер бесігіне Италия топырағы бұйырыпты [Мәтін] : [Ш. Боранбаев туралы] / А. Қасымов // Дидар. - 2010. - 7 маусым. - Б. 3.

Жолдыбай, О. Ақырын жүріп, анық басқан [Мәтін] / О. Жолдыбай // Түркістан. - 2010. - 9 желтоқсан. - Б. 10.

 2011 - 2016

Қасымов, А. "Жұмысшы" қазақтың қуат алар, рухын көтерер байрағы болған еді. [Мәтін] : [облыстық "Дидар" газетіне - 80 жыл] / А. Қасымов // Дидар. - 2011. - 24 мамыр. - Б. 5.

Қасымов, А. Көне аспаптарды көздің қарашығындай сақтаған [Мәтін] : [белгілі ұстаз Қ. Жаманбаев туралы] / А. Қасымов // Дидар. - 2012. - 26 қыркүйек. - Б. 20.

Қасымов, А. Сегіз жылғы сергелдең енді қашанға дейін созылар екен? [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2014. - 7 ақпан. - Б. 25.

Қасымов, А. Жаңа қылмыстық кодекс - ізгілендіруге із салу [Текст] / А. Қасымов // Егемен Қазақстан. - 2014. - 12 тамыз. - Б. 1,5.

Қасымов, А. Туындылары Еуропаны елең еткізген қылқалам шебері [Мәтін] : [суретші Қайсан Қадырбековтің шығармашылығы жайлы] / А. Қасымов // Дидар. - 2014. - 25 желтоқсан. - Б. 9.

Қасымов, А. Шығыс Қазақстан облыстық газеті Ұлы Отан соғысы жылдарында [Мәтін] / А. Қасымов // Материалы международной научно-практической конференции "Великая Отечественная война: история, методология, современное осмысление". - Усть-Каменогорск : ТОО ВКПК Арго, 2015. - С. 272-288.

Қасымов, А. Өнермен өрнектелген өмір [Мәтін] : [суретші Қ. Қадырбеков туралы] / А. Қасымов // Дәстүр . - 2015. - № 1. - Б. 50-52.

Қасымов, А. Сот төрелігі [Текст] : оны жүзеге асырудың сапасы мен жеделдігі артуда / А. Қасымов // Егемен Қазақстан. - 2015. - 31 қаңтар. - Б. 6.

Қасымов, А. Қайран етігім-ай! [Мәтін] : әзіл әңгіме / А. Қасымов // Қазақ әдебиеті. - 2015. - 12-18 маусым. - Б. 12.

Қасымов, А. Әу баста археолог болуды армандаған едім [Мәтін] : [журналист А. Қасымовпен сұхбат] / А. Қасымов // Дидар. - 2015. - 2 шілде. - Б.13.

Қасымов, Айтмұхамбет. Ауылына қойылған рухани ескерткіш іспетті [Мәтін] : [Жерлесіміз С. Ғайсаның танымдық кітабы жарық көрді. ] / А. Қасымов  // Дидар. - 2015. - 8 қазан. - Б.21.

Қасымов, А. Тайынтыдағы "Орай шап" оқиғасы [Мәтін] : [1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске 100 жыл] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 22 қаңтар. - Б. 22.

Қасымов, А. Әдемілікке құштар ақын [Мәтін] : [ақын Г. Пуссептің мерейтойына арналған кеш өтті] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 25 қаңтар. - Б. 6.

Қасымов, А. Халықтар достығы шығармаларына өзек болды [Мәтін] : [Шығыс Қазақстан өнер мұражайында балалар шығармашылығының көрме-байқауы өтті] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 29 сәуір. - Б. 29.

2017...

Қасымов, А. Алтайдан ұшқан ақиық [Текст] / А. Қасымов // Ақиқат. - 2017. - №12.- 58-64 бет

Қасымов, А. Тоқырауды білмейтін қылқалам шебері [Мәтін] / А. Қасымов // Мәдени мұра. - 2017. - №5.- Б.9-12

Қасымов, А. Мен де тентек болыппын [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2017. - 4 ақпан.- Б.17.

Қасымов, А. Рухымызды өрлетудің нақыштары [Текст] / А. Қасымов // Aqiqat. - 2019. - №1.- 8-12 бет

Қасымов, А. Тұғыры биік тұлға [Текст] / А. Қасымов // Aqiqat. - 2019. - №8.- 99-106 бет

Қасымов, А. Халық жауының қызы [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 18 қаңтар.- Б.4.

Қасымов, А. Шығыстағы сахна өнері [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 8 ақпан.- Б.6.; 11 ақпан.- Б.3.

Қасымов, А. Көбік сөзден ада қаламгер еді... [Мәтін] / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 13 мамыр.- Б.22.

Қасымов, А. "Халық жауының" қызымен әңгіме [Мәтін] : ["Жұмысшы" газетінің бас редакторы, саяси қуғын құрбаны М. Тайшыбаевтың қызымен сұхбат] / А. Қасымов // Қазақ әдебиеті. - 2020. - 6 наурыз.- Б.8-9.

Қасымов, А. Көбік сөзден ада қаламгер еді [Мәтін] : Дидахмет Әшімханов туралы / А. Қасымов // Арай. - 2020. - 29 мамыр.- Б.6

***

Касымов, А. Добрый волшебник страны знаний [Текст] : [об истории Ахмировской школыВКО] / А.Касымов, А. Кумаргажин // Рудный Алтай. - 1994. - 2 июля. -С. 4.

Касымов, А. Родом из Маркаколя [Текст] : [о первом военном летчике-казахе Ж.Малдыбаеве из аула Ченгелды Маркакакольского района] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1997. - 13 феваля. -С. 4.

Касымов, А. Первый редактор [Текст] : [о первом редакторе газеты "Дидар" М. Тайчибаеве] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 2003. -  31 мая. - С. 3.

  А. Қасымовтың ғылыми еңбектері

Научные труды А. Касымова

Қасымов, А. Қ. Шығыс Қазақстан облыстық газетінің қалыптасу, даму кезеңдері (1931-2006) [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / А. Қ. Қасымов. - Алматы, 2008. - 30 б.

 А. Қасымовтың қатысуымен шыққан мақалалар  

Статьи, вышедшие при участии А. Касымова

Әліпбаев, С. Облысты шетелдіктерге таныстыру [Мәтін] : [мақсатымен Өскеменге шетелдерден,Қазақстан мен Ресейден арнайы іскер топтар,фирмалар өкілдері шақырылып отыр] / С. Әліпбаев, А. Қасымов // Дидар. - 1995. - 23 қыркүйек.- Б. 2.

Әміренов, М. Елбасы Н.Назарбаевтың Шығыс Қазақстанда болуы [Мәтін] / М. Әміренов, А. Қасымов // Дидар. - 2002. -29 маусым.- Б.1.

Қабимолдин, М. Фадиха маралшыларында [Мәтін] : [Катонқарағай ауданы] / М. Қабимолдин, А. Қасымов // Дидар. - 1994. - 19 шілде. - Б. 4.

 А. Қасымов аудармалары

Переводы А. Касымова

Рэндалл, Д. Әмбебеп журналист [Мәтін] / Д. Рэндалл; аударған А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс-Полиграф, 2014. - 157 б.

Гребенщиков, Г. Батырбектің хандығы [Мәтін] : повесть / Г. Гребенщиков; аударған А. Қасымов // Жұлдыз. - 2015. - № 3. - Б. 93-120.

 А. Қасымов (А. Қасымұлы) өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве А. Касымова

Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Қасымов Айтмұхамбет. - Б. 458.

Ерқасов, К. Марқакөл маржандары [Мәтін] / К. Ерқасов. - Алматы : Қазақпарат, 2003. - 180 б. - А. Қасымов.

Байбатыров, Ғ. Ізденіс жемісі [Мәтін] : [А. Қасымов туралы] / Ғ. Байбатыров // Дидар. - 2004. - 29 маусым. - Б. 3.

Тоқпатаев, У. Зерделі зерттеу [Мәтін] : [А. Қасымов туралы] / Тоқпатаев У. // Дидар. - 2006. -  11 сәуір. -  С. 4

Елубай, О. Ұстаз, қаламгер, ғалым [Мәтін] : [А. Қасымов туралы] / О. Елубай  // Егемен Қазақстан. - 2010. - 26 маусым. - Б. 14.

Жолдыбай, О. Ақырын жүріп, анық басқан [Мәтін] : [А. Қасымов туралы] / О. Жолдыбай // Түркістан. - 2010. - 9 желтоқсан. - Б. 10.

Қасымов, А. Әу баста археолог болуды армандаған едім [Мәтін] : [сұхбат] / А. Қасымов // Дидар. - 2015. - 2 шілде. - Б. 13.

 ***

Садибеков, Б. Истинный мастер газетного дела [Текст] : [о журналисте Айтмухамбете Касымове] / Б. Садибеков // Рудный Алтай. - 2010. - 19 июня. -  С. 3.

Туған жер әуендері / А. Қасымов. - Нұр-Сұлтан : Фолиант, 2019. - 448 б. - (Абай әлемі). - ISBN 978-601-338-368-2 :- Текст.

Жол үстіндемін : ғұмырнама / А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс Полиграф, 2020. - 356 б. - б.ж., 3 - Текст.