Бияров Б.

Жаңартылды 08.09.2022 09:44

Бияров Бердібек Нұралдаұлы (1962) – ғалым-ұстаз, филология ғылымдарының кандидаты.

1962 жылы 24қаңтарда Шығыс Қазақстан облысы Катонқарағай (Қотанқарағай) ауданы Еңбек (Таңба) ауылында туған. 1977 жылы Еңбек сегізжылдық мектебін, 1979 жылы С.Торайғыров атындағы Шыңғыстай (Шәңгістай) орта мектептерін бітіреді.

Кеңестік Армия қатарында әскери міндетін өтеп келгеннен соң, 1985 – 1990 жылдары С.М.Киров атындағы ҚазМУ-дың филология факультетін қазақ тілі мен әдебиеті мамандығы бойынша бітірді.

1991 – 1997 жылдары Катонқарағай аудандық "Арай-Луч" газетінде тілші, Ақмарал, Еңбек, Қайыңды ауылдық мектептерінде ұстаздық қызмет атқарды.

1998 жылдан бері С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-да оқытушы, аға оқытушы, доцент дәрежелерінде сабақ беріп келеді.

2000 жылы «Өр Алтайдың оронимдері (тарихи-лингвистикалық талдау)» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады. Мұнда Өр Алтайдың (Оңтүстік Алтайдың) 2000-нан астам тау-тас аттарын тілдік, тарихи тұрғыдан талданады.

Күні бүгінге дейін жер-су аттарын ауыстыруға тікелей ықпал ететін облыстық Ономастикалық комиссияның ғылыми сарапшысы болып қоғамдық жұмыс атқарады. Облыс көлемінде мемлекеттік тілге ауыстырылған әрбір атауға ғалымның қосқан үлесі зор.

Ғалым-ұстаз Б.Н.Бияровтың «Өр Алтайдың жер-су аттары» (монография), «Шығыс Қазақстан облысының топонимдік сөздігі» (авторлармен бірге), «Шығыс Қазақстаның мәдени мұрасы» (авторлармен бірге), "Жер-су аттарының сөзжасамдық үлгілері" (монография), "Топонимы Казахского Алтая" (монография), «Алтай. Алтын бесік» мақалалар жинағы кітаптары мен 100 шақты ғылыми мақалалары жарық көрген.

Сонымен бірге, Бердібек Нұралдаұлы жұбайы Сәния Бабағұмарқызы екеуі үш бала тәрбиелеп өсірген үлгілі отбасы.

Б. Бияровтың еңбектері

Труды Б. Биярова

Бияров, Б. Өр Алтай (оңтүстік Алтай ) оронимдері : Автореферат/ Бияров Б.. -Алматы: Б.ж., 2000.-27 б..

Бияров, Б. Өр Алтай (Оңтүстiк Алтай) оронимдерi (тарихи-лингвисткалық талдау): Филология ғылымдарының канд.диссерт. / Ғыл.ж-шi Қ.Қ.Рысбергенова.- Алматы, 2000.- 178 бет

Бияров, Б. Топонимдердiң генезисiне үңiлсек // XVIII - ғасыр мен XXI - ғасырдың басындағы Шығыс Қазақстан халықтарының шаруашылық және мәдени iс-әрекетiндегi өзара байланысы мен бiр-бiрiне ықпалы = Взаимосвязи и: Халықаралық ғыл.-практ. конф. материалдары = Материалы междунар. науч.-практ. конф. (11-12 окт. 2001 г.).- Өскемен, 2001.- 96-98 б.

Бияров, Б.Н. Сөз және жалқы есiм.- Ред. Қ.Қ.Рысберген; // Қазақ тiлiнiң лексикология, лексикография, фольклортану мен көркем аударма мәселелерi: қалыптасуы, дамуы мен болашағы: халықаралық ғыл.-теор. конф. материалдары/ Ред. Қ.Қ.Рысберген.- Алматы: Арыс, 2007.- 69-72 б.

Тәуелсіздік және өңірдегіономастика мәселелері атты өңірлік ғылыми-практикалық конференцияның материалдары/ Шығыс Қазақстан облысының тілдерді дамыту жөніндегі басқармасы ; С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті . -Өскемен: Рекламный Дайджест, 2009.-183 б.

Бияров, Б. Жер-су аттарының сөзжасамдық үлгілері : монография/ Б. Бияров. -Алматы, 2012.-460 б.

Бияров, Б. Н.Өр Алтайдың жер-су аттары/ Б. Н. Бияров -Б.м., 2002.-182 б.

Бияров, Б. Жер-су аттарының сөзжасамдық үлгiлерi (монография).- Алматы: Мемлекеттiк тiлдi дамыту институты, 2012.- 460 бет: 12 бет сур., 21 см

Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл 1- бөлім = Материалы международной научно-практической конференции "Алтай-Золотая колыбель тюркского мира" 26-27 августа 2013 года. -Өскемен: Б. ж.. -2013.-387 с.

Бияров, Б. Қазақ топонимдерінің типтік үлгілері/ Б. Бияров. -Астана, 2013.-432 б.

Абай мұрасы әлемдік руханият кеңістігінде : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдарының жинағы = Наследие Абая в мировом духовном пространстве : сборник материалов международной научно-практической конференции. -Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2015.-299 б.

Алтай. Алтын бесік : кітап-альбом/ Б. Бияров. -Алматы: Аспантау, 2017.-560 б.. -(Рухани жаңғыру).

Бияров. Кейбiр макротопонимдердiң этимологиялары // Академик Зәки Ахметов және тәуелсiздiк кезеңiндегi әдебиеттану: респ. ғыл.-тәжiрибелiк конф. материалдары.- Өскемен, 2017.- 122-128 б.

Б. Бияровтың мерзімді басылым беттерінде жарық көрген мақалалары

Статьи Б. Биярова на страницах периодической печати

Бияров, Б. Кір жуғанда [Мәтін] : новелла / Бияров Б. // Арай. - 1981. - 15 сентябрь.- б.4.

Бияров, Б. Қойшы мен аэробика [Мәтін] : әңгіме / Бияров Б. // Арай. - 1986. - 1 январь.- б.4

Бияров, Б. Бір ауылдың үш проблемасы [Мәтін] / Бияров Б. // Арай. - 1986. - 22 февраль.- б.4.

Бияров, Б. Күртекеңнің тәрбиесі [Мәтін] : әңгіме / Бияров Б. // Арай. - 1988. - 8 март.- б.4

Бияров, Б. Оңтүстік Алтай топонимдерінің этимологиясы [Мәтін] : [Монғол тілді топонимдердің ең көп шоғырланған жері Шығыс Қазақстан.Сондықтан топонимдердің этимологиясы осы жерде зерттелген ] /Б. Бияров. // Шығыстың аймақтық хабаршысы. - 1999. - №2.- Б.72-81.

Бияров, Б. Оңтүстiк Алтайда кездесетiн моңғол тiлдi атаулар // Қаз МУ хабаршысы. Филология сериясы.- 1999.- N 31.- 30-35 б.

Бияров, Б. Экономикалық реформаны баяулатуға болмайды [Мәтін] /Б. Бияров // Егемен Қазақстан. - 2003. -   19 тамыз.- Б.2

Бияров, Б. Топонимикадағы ареалдық (картографиялық әдiс) [Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2006. - N 1.- 13-16 б.

Бияров, Б.Топонимжасам мәселелерi[Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2007.- N 1.- 9-14 б.- Библиогр.:7 атау.

Бияров, Б.Н. Топонимдi ауыстырудың тиiмдi жолдары [Мәтін] // ПМУ хабаршысы. Филологиялық сер. = Вестн. ПГУ Сер. филологическая.- 2008. - № 2. - 22-34 б.-Библиогр.: 12 атау.

Бияров, Б.Көне Қытай жазбаларында кездесетiн қазақ топонимдерi[Мәтін] // Ұлт тағылымы = Достояние нации.- 2008. - № 3. - 282-285 б.

Бияров, Б.Н. Тарих және топонимика[Мәтін] // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки.- 2008.- № 1.- 35-37 б.- Жер атауларының тарихи мәнi (Ереуiлтөбе, Аңырақай, Бөлентi, Шорға т.б.)

Бияров, Б.Н. Топонимжасам және этимология [Мәтін] // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестн. КазНУ. Сер. филологическая.- 2008. - № 5.- 98-99 б.

Бияров, Б. Жер-су атаулары: түзеймiз деп күземейiк [Мәтін] // Түркiстан.- 2009 .- 1 қазан (№ 39).- 7 б.

Бияров, Б. Ұлттық топонимдер - баға жетпес қазынамыз [Мәтін] / Бияров Б. // Ана тілі. - 2011. - 7-12 қаңтар.- Б.3.

Бияров, Б. Бір тарихи топонимді қайтару - үлкен қуаныш [Мәтін] / Б. Бияров // Дидар. - 2011. - 25 ақпан.- Б.7.

Бияров, Б. "Қызыл атаулардан" құтыла алмай келемiз [Мәтін] / әңг. А.Исәдiл // Алаш айнасы.- 2012. - 25 сәуiр (№ 70). - 5 б.

Бияров, Б. Топоним этимологиясы бойынша этюдтер [Мәтін] // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки.- 2013. - № 1 (43). - 120-124 б.

Бияров, Б. Латынға көшсек, тілдік тазалықты сақтаймыз [Мәтін] : [қазақ әліп-биін латын графикасына көшіру туралы.] / Б. Бияров ; сұхбат. М. Кенжехан // Дидар. - 2013. - 5 сәуір.- б.8.

Бияров, Б. Латын әліпбиіне көшсек... [Мәтін] / Б. Бияров // Өскемен. - 2013. - 14 наурыз.- Б.6.

Бияров, Б. Қалаiшiлiк атаулар - қаланың көркi [Мәтін] // Тiлтаным.- 2013.- № 1.- 61-66 б. Өскемен қаласының урбанонимдерi бойынша.

Бияров, Б.Н.Тарихи топонимдердiң этимологиялары [Мәтін] // Вестник Казахстанско-Американского свободного Университета.- 2014.- Вып. 2.- 44-49 б.

Бияров, Б.Тарихи микротопонимдер [Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2014.- № 2.- 72-77 б.

Бияров, Б.Кейбiр макротопонимдердiң этимологиялық сипаттамасы [Мәтін] [Қазақстандағы қалалардың, жер-су атауларының өзгеруi туралы.]// Ономастикалық хабаршы.- 2014.- № 1.- 48-57 б.

Бияров, Б. Төркiнi терең атаулар [Мәтін] // Тiл және қоғам.- 2015.- № 4.- 45-49 б. Әр түрлi пiкiрлер туғызып жүрген кейбiр макротопонимдердiң этимологияларына қысқаша шолу.

Бияров, Б. "Ономастика отарлық зардаптан арыла алмай келеді" [Мәтін] / Б. Бияров // Егемен Қазақстан . - 2017.- 19 қазан (№ 201). – Б.6.

Бияров, Б. "Ономастика отарлық зардаптан арыла алмай келедi" [Мәтін]: [ШҚМУ доцентiмен ономастика саласындағы түйткiлдi мәселелерi жайлы сұхбат.]/ әңг. А.Қасым // Егемен Қазақстан.- 2017.- 19 қазан (№ 201).- 6 б.