Есім Ғ.

Жаңартылды 15.08.2024 15:02

Есім Ғарифолла (1947 ж.) – философ-ғалым, абайтанушы.

Павлодар облысы, Лебяжі ауданы, Аққу ауылында дүниеге келген. Н. К. Крупская атындағы Семей педагогикалық институтының филология факультетін аяқтаған соң, саясаттану және философия кафедрасында оқытушы болып жұмыс істейді. В. И. Ленин атындағы Мәскеу мемлекеттік педагогикалық институты философия кафедрасында тағылымдамадан өтіп, С. М. Киров атындағы ҚазМУ-дың (қазіргі Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) философия және экономика факультетінің аспирантурасын тәмамдаған соң, сурет-графика факультеті деканы, Семей педагогикалық институтының философия кафедрасының меңгерушісі, КСРО Ғылым Академиясы Философия және құқық институтында аға ғылыми қызметкер, Сурет және қолданбалы өнер факультетінің деканы, Алматы мемлекеттік университетінің (қазіргі Абай атындағы ҚазҰПУ) философия және ғылыми әдістеме кафедрасы меңгерушісі, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дің философия және саясаттану факультетінің деканы, Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры әрі философия кафедрасының меңгерушісі қызметтерін атқарған. 

«Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ хабаршысының» ғылыми редакторы; «Научный мир Казахстана» журналының бас редакторы; «Ақиқат», «Абай», «Евразия», «Жалын», «Шәкәрім», «Туған тіл», «Мұқағали» журналдары мен «Қазақстан» ұлттық энциклопедиясы редакция алқасының мүшесі.  Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ҚР бойынша «Диалог Евразии» («DА») платформасы Ұлттық комитетінің төрағасы; Қазақстан Республикасында орнатылатын ескерткiштер мен монументтер жөнiндегi мемлекеттiк комиссия мүшесі; ҚР Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы қадағалау және аттестаттау комитеті президиумының мүшесі; ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің «Мәдени мұра» бағдарламасын жүзеге асыру жөніндегі Қоғамдық кеңес мүшесі; ҚР Президенті жанындағы рақымшылық мәселелері жөніндегі комиссия мүшесі; Мемлекеттік тіл саясатын одан әрі жетілдіру жөніндегі комиссия мүшесі. Қазақстандық бірқатар жоғары оқу орындарының құрметті профессоры.

ҚР ҰҒА академигі, ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, «Нұр Отан» ХДП мүшесі. 2007-2015 жж. – ҚР Парламентінің Сенаты, Әлеуметтік-мәдени дамыту жөніндегі комитеттің мүшесі болған. 

«Хакім Абай» (даналық дүниетанымы), «Санадағы таңбалар», «Абай философиясы мен дүниетанымы», «Абай энциклопедиясы», «Фалсафа тарихы», «Абай туралы философиялық трактат», «Философия слов», «Философский трактат об Абае», «Қазақ ренессансы», «Жар жағасы», «Наука совести», «Данышпан Шәкәрім» (қазақ және орыс тілдерінде); An Insider’s Critique of the Kazakh Nation: Reflections on the Writings of Abai Kunanbai-uhli (Los Angeles, California, USA, 2009), «На краю бездны», «Саяси философия», «Адам-зат» (қазақ тілінде), «Адам-зат» (түрік тілінде, Стамбул қ., 2009), «Философия независимости», «Метафизика человека», «Тұлғалар- қаламгерлер», «Тарланбоз» («Агония социализма») кітаптарының; «Фалсафа тарихы» хрестоматия оқулығының авторы, «Основы религиоведения» оқулығын бірлесе отырып жазған. 400-ден астам мақала мен жарияланым авторы. «Абайдың қара сөздері туралы пайымдаулар» авторлық куәлігі бар (электронды оқулық, 2005).

«ҚазКСР халық ағарту iсiнiң үздiгi», «КСРО халық ағарту iсiнiң үздiгi», «Қазақстан Республикасында ғылымды дамытуға қосқан үлесі үшін» белгілерімен; «Құрмет» орденімен марапатталған. Қазақстан Журналистер одағының Смағұл Сәдуақасов атындағы сыйлығының, Республикалық Абай қорының арнайы сыйлығының, Қ. А. Яссауи атындағы «KATEV» Халықаралық Қоры сыйлығының лауреаты. ҚР Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының Құметті азаматы.

 Г. Есімнің (Есімовтың) ғылыми еңбектері

Научные труды Есима (Есимова) Г.

 Кітаптар – Книги

Есімов (Есім), Ғ. Санадағы таңбалар [Мәтін] / Ғ. Есімов. - 1994. - 200 б.

Есімов (Есім), Ғ. Абай дүниетанымындағы Алла мен адам болмысы [Мәтін] : (герменевтикалық талдау). Автореферат / Ғ. Есімов. - Алматы, 1994. - 47 б.

Есім, Ғ. Фалсафа тарихы [Мәтін] : оқулық-хрестоматия / Ғ. Есім. - Алматы : Ы. Алтынсарин атындағы Қазақтың білім академия Республикалық баспа кабинеті, 2000. - 278 б.

Есім, Ғ. Адам-зат [Мәтін] : эсселер, новеллалар, зерттеулер / Ғ. Есім. - Астана : Фолиант, 2002. - 312 б.

Есім, Ғ. Бостандықтың бағасы [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақстан, 2003. - 24 б.

Есім, Ғ. Абай туралы философиялық трактат [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2004. - 83 б.

Есім, Ғ. Фалсафа тарихы [Мәтін] : оқулық-хрестоматия / Ғ. Есім. - 2-ші бас. - Алматы : Раритет, 2004. - 304 б.

Есім, Ғ. Сана болмысы [Мәтін] : 8-ші кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2004. - 330 б.

Есім, Ғ. Сана болмысы [Мәтін] : 9-шы кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2005. - 309 б.

Есім, Ғ. Қазақ ренессансы [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2006. - 98 б.

Есім, Ғ. Қазақ философиясының тарихы [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2006. - 216 б.

Есім, Ғ. Саяси философия [Мәтін] : ойлар, тұжырымдар / Ғ. Есім. - Алматы : Ел-шежіре, 2006. - 256 б.

Есім, Ғ. Жар жағасы [Мәтін] : философиялық новеллалар мен эсселер / Ғ. Есім. - Алматы : Санат, 2007.

Есім, Ғ. Адам-зат [Мәтін] : философиялық эсселер кітабы / Ғ. Есім. - Астана : Ақарман, 2008. - 381 б. - Есімдер көрсеткіші: 368-378 б.

Есім, Ғ. Данышпан Шәкәрім [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Атамұра, 2008. - 336 б.

Есім, Ғ. Этнос мәдениеті-елдік мәйегі [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2008. - 4 қараша. - Б. 5.

Есім, Ғ. Саяси философия [Мәтін] : акме-қоғам мәселелері / Ғ. Есім. - Астана : Елорда, 2009. - 376 б. - Есімдер көрсеткіші: 358-374 б.

Есім, Ғ. Социализм күнә және кінә туралы роман [Мәтін] / Ғ. Есім. - Астана : Елорда, 2010. - 286 б.

Есім, Ғ. Сана болмысы [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2007 - 201.. .

10-шы кітап. - Алматы : Қазақ университеті, 2007. - 330 б.

11-ші кітап: Саясат пен мәдениет туралы ойлар. - Алматы : Қазақ университеті, 2008. - 360 б.

12-ші кітап: Саясат пен мәдениет туралы ойлар. - Алматы : Қазақ университеті, 2011. - 388 б.

Есім, Ғ. Хакім Абай [Мәтін] / Ғ. Есім. - Астана : Фолиант, 2012. - 400 б.

Есім, Ғ. Тұлғалар- қаламгерлер [Мәтін] / Ғ. Есім. - Астана : Фолиант, 2013. - 424 б.

***

Есим, Г. Философия слов [Текст] / Есим Г. - Алматы : Қазақ университеті, 2005. - 135 с.

Есим, Г. Философский трактат об Абае [Текст] / Есим Г. - Алматы : Қазақ университеті, 2006. - 76 с.

Есим, Г. Мудрость Шакарима [Текст] / Есим Г. - Алматы : Атамұра, 2008. - 343 с.

Есим, Г. Наука совести [Текст] / Г. Есим. - Алматы : Раритет, 2008. - 480 с.

Есим, Г. На краю бездны [Текст] / Г. Есим. - Астана : Елорда, 2009. - 223 с.

Есим, Г. Философия независимости [Текст] / Г. Есим. - Алматы : Білім, 2011. - 384 с.

Есим, Г. Метафизика человека [Текст] : книга философских эссе / Г. Есим. - Алматы : Білім, 2012. - 384 с.

Есим, Г. Хаким Абай [Текст] / Г. Есим. - Астана : Фолиант, 2012. - 384 с.

Есим, Г. Агония социализма [Текст] : романы, новеллы, драма / Г. Есим. - Астана : Фолиант, 2015. - 616 с.

 Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдар

Публикации в сборниках и периодических изданиях

 Мақалалар - Статьи

 1986

Есімов (Есім), Ғ. Адамзат тағдыры туралы толғаныс [Мәтін] : [Ш. Айтматовтың "Боранды бекет" повесі романы көтерген әлемдік проблема] / Ғ. Есімов // Жалын. - 1986. - № 4. - Б. 12-16.

1990-1999

Есімов (Есім), Ғ. Абай және Ренессанс [Мәтін] / Ғ. Есімов // Қазақ әдебиеті. - 1990. - 10 тамыз. - Б. 12.

Есімов (Есім), Ғ. "Адасқанның алды жөн, арты соқапқ..." [Мәтін] : Абай өлеңдерінен туатын философиялық ой -тұжырымдар / Ғ. Есімов // Ақиқат. - 1993. - № 7. - Б. 77-79.

Есімов (Есім), Ғ. Социализм ғылым ба,әлде қиял ма [Мәтін] / Ғ. Есімов // Ақиқат. - 1994. - № 2. - Б. 20-25.

Есімов (Есім), Ғ. "Мұтылған"философиясы [Мәтін] : [Шәкәрімнің философиясы туралы] / Ғ. Есімов // Ақиқат. - 1995. - № 5. - Б. 93-95.

Есім, Ғ. "Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы" [Мәтін] : [Абай өлеңдері туралы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1995. - № 5. - Б. 69-70.

Есім, Ғ. Философиялық түйіндер [Мәтін] / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 1996. - 9 қаңтар. - Б. 6-7.

Есім, Ғ. Шаманизм дегеніміз не [Мәтін] : [қазақ арасындағы бақсылық жөнінде] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1996. - № 2. - Б. 47-49.

Есім, Ғ. Намыс философиясы немесе Доспамбет жырау туралы бірер сөз [Мәтін] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1996. - № 6. - Б. 77-79.

Есім, Ғ. Ренессанс [Мәтін] : [философиялық ұғым туралы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1996. - № 10. - Б. 24-26.

Есім, Ғ. Қазақ ұлтшыл емес,сонда кім [Мәтін] : [желтоқсан оқиғасы туралы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1996. - № 12. - Б. 58-63.

Есім, Ғ. Философиялық пайымдар [Мәтін] : [мәдениет, ұят, дерт туралы] / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 1997. - 22 шілде. - Б. 10-11.

Есім, Ғ. Суфизм [Мәтін] : тарихы және философиясы / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1997. - №2; №3; №4; №5. - Б. 47-50.

Есім, Ғ. Философиялық толғамдар [Мәтін] : [дүниетаным] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1998. - № 2. - Б. 48-51.

Есім, Ғ. Адамға тіршіліктің ең керегі не үшін ? [Мәтін] : [Ш. Құдайбердиевтің 140 жылдық мерейтойына орай] / Ғ. Есім // Абай. - 1998. - № 3. - Б. 11-17.

Есім, Ғ. Шәкәрім сауалдары төңірегінде [Мәтін] : [Шәкәрімнің адамды жаратушы ғылым туралы қойған бес сауалының біріншісіне берілген ізденіс] / Ғ. Есім // Абай. - 1998. - № 2. - Б. 9-14.

Есім, Ғ. Қорқыт дүниетанымы [Мәтін] / Ғ. Есім // Парасат. - 1998. - № 4. - Б. 22-24.

Есім, Ғ. Араб философиясы және Араб тіліндегі философия [Мәтін] : [араб философиясының шығуы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1998. - № 5. - Б. 56-58.

Есім, Ғ. Ұлттық интеллигенция. [Мәтін] : [қазақ интеллигенциясының қалыптасуы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1998. - № 6. - Б. 42-45.

Есім, Ғ. Араб философтары және араб тіліндегі философия [Мәтін] : [философия тарихы және дамуы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1998. - № 10. - Б. 55-59.

Есім, Ғ. М. Әуезов. Жазушының «Философия жәйінен» деген мақаласы туралы [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай және Әуезов = Абай и Ауэзов [Мәтін] : абайтану оқулары=Абаевские чтения. 3-ші шығуы = Выпуск 3. - Алматы, 1998. - Б. 79-88.

Есім, Ғ. "Цивилизациялар адасуы" [Мәтін] : [Мұхтар Шаханов шығармашылығы туралы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1999. - № 2. - Б. 31-36.

Есім, Ғ. "Заман өткен сайын адамның адамшылығы түзеліп бара,бұзылып бара жатыр ма?." [Мәтін] : [Шәкерімнің бесінші сауалына жауап] / Ғ. Есім // Абай. - 1999. - № 4. - Б. 1-7.

Есім, Ғ. Абай айтқан : "Туғызған ата, ана жоқ...! [Мәтін] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 1999. - № 5. - Б. 58-60.

2000-2010

Есім, Ғ. Қорқыт [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай. - 2000. - № 1. - Б. 40-42.

Есім, Ғ. Көлденең көзқарастарды дүниетанымға айналдырып алмау керек [Мәтін] : абайтану мәселелері туралы / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 20 сәуір. - Б. 2.

Есім, Ғ. Шыңғысхан вирусы [Мәтін] : Мұхтар Шахановтың жаңа романы туралы ойлар / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2001. - 8 мамыр. - Б. 3.

Есім, Ғ. Тәуелсіздік философиясы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2001. - 13 желтоқсан. - Б. 2, 3.

Есім, Ғ. Иасауи дүниетанымы [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай. - 2001. - № 3. - Б. 19-25.

Есім, Ғ. Елдік келісім болашақ кепілі [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2002. - 4 желтоқсан. - Б. 2.

Есім, Ғ. Махаббат мұнарасы [Мәтін] : "Қозы Көрпеш-Баян сұлу" күмбезі жайлы / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2002. - 28 желтоқсан. - Б. 9.

Есім, Ғ. Әл-Ғазали (1058-1111) [Мәтін] : көрнекті ойшыл, философ Әбу Хамид Мұхаммед әл-Ғазали жайлы дерек / Ғ. Есім // Абай. - 2002. - № 4. - Б. 11-12.

Есім, Ғ. Қазақ дүниетанымындағы тән мен жан мәселелері [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай. - 2003. - №2. - Б. 20-25.

Есім, Ғ. "Қартайдық, қайғы ойладық, ұлғайды арман... Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы. Әуелде бір суық мұз - ақыл зерек..." [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай. - 2003. - № 3. - Б. 1-5.

Есім, Ғ. Бальзактың белгілі де белгісіз кейіпкерлері [Мәтін] / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 2004. - 2 шілде. - Б. 6.

Есім, Ғ. Дала пирамидасы [Мәтін] : "Қозы Көрпеш -Баян Сұлу" жыры туралы толғаныс / Ғ. Есім // Ақиқат. - 2004. - № 1. - Б. 30-37; № 6. - Б. 8-15.

Есім, Ғ. Туыстық философиясы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2005. - 23 ақпан. - Б. 5.

Есім, Ғ. Бекзада ақын [Мәтін] : ақын Т. Медетбек 60 жаста / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 2005. - 3 мамыр. - Б. 6.

Есім, Ғ. Данышпан [Мәтін] : Абайдың хакімдігі туралы / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2005. - 15 маусым. - Б. 4.

Есім, Ғ. Дін идеологияға айналса-қауіпті [Мәтін] / Ғ. Есім // Түркістан. - 2005. - 23 маусым. - Б. 5.

Есім, Ғ. Хакім [Мәтін] : Абай туралы / Ғ. Есім // Қазақ әдебиеті. - 2005. - 19 тамыз. - Б. 8-9.

Есім, Ғ. Нарық диірмені пендені құл етеді, ислам пәрмені адамды ұлы етеді [Мәтін] : Ғарифолла Есіммен сұхбат / Ғ. Есім; әңг. Г. Серғазы // Жалын. - 2005. - № 4. - Б. 48-54.

Есім, Ғ. Қазақ ренессансы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2006. - 14 наурыз. - Б. 2.

Есім, Ғ. "Шәкәрім өз бойындағы барлық мүмкіндікті толық іске асырған адам" [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2006. - 4 тамыз. - Б. 3.

Есім, Ғ. Ұлттық ойлауды әлемдік деңгейге көтерген ойшыл [Мәтін] : Абайдың хакімдігі туралы / Ғ. Есім // Қазақстанның ғылыми әлемі=Научный мир Казахстана. - 2006. - № 1. - Б. 5-15.

Есім, Ғ. "Тәңірі қосқан жар едің сен" [Мәтін] : Пушкиннің Абай аудармасындағы бір өлеңі, оның ұғымы туралы / Ғ. Есім // Абай. - 2006. - № 4. - Б. 15-16.

Есім, Ғ. Абайдың хакімдігі туралы [Мәтін] / Ғ. Есім // Шәкәрім. - 2006. - № 4. - Б. 17-21.

Есім, Ғ. "Әрбір істі елдік ұғым тұрғысынан қарасақ" [Мәтін] / Ғ. Есім // Түркістан . - 2007. - 19 сәуір. - Б. 4. - Философ ғалыммен ел, ұлт, халық ұғымдары төңірегінде сұхбат.

Есім, Ғ. "Қазақ" деген этнос емес, ол - ел [Мәтін] / Ғ. Есім // Қазақстан - ZAMAN . - 2007. - 27 сәуір. - Б. 7 . - Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетің философия және политология факультетінің деканымен

сұхбат.

Есім, Ғ. Жастар құлшынысының философиясы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2007. - 20 қазан. - Б. 1-2.

Есім, Ғ. Жаңаша ойлаудың символы [Мәтін] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 2008. - № 10. - Б. 22-30.

Есім, Ғ. "Жұлдыз" журналының жаңа жылдық сауалнамасы [Мәтін] : өткен жылға өкпеңіз бар ма? / Ғ. Есім // Жұлдыз. - 2007. - № 1. - Б. 129-130.

Есім, Ғ. Шәкәрімнің бес сауалы. Төртінші сауал : "Ең жақсы адам не қылған кісі?" [Мәтін] / Ғ. Есім // Мәдени мұра = Культурное наследие. - 2008. - № 5/6. - Б. 50-55.

Есім, Ғ. Акме-қоғамға аяқ басу - адамзат қажеттілігінен туындап отыр [Мәтін] / Ғ. Есім // Қазақстан - ZAMAN . - 2009. - 30 сәуір. - Б. 8 . - ҚР Парламент Сенатының депутаты мен "Қазақстан-ZAMAN" газетінің Бас директоры А.Алаяздың арасындағы болған қоғам төңірегіндегі сұхбаттан.

Есім, Ғ. Қазақ болу - ренессанстық идея [Мәтін] / Ғ. Есім // Түркістан . - 2009. - 28 мамыр. - Б. 1-2. - Қазақ хандығының құрылған күнін белгіле туралы сенатор, академиктің пікірі.

Есім, Ғ. Астана - акме-қоғам символы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2009. - 30 маусым. - Б. 5.

Есім, Ғ. "Бесінші жол" - елдік рух философиясы [Мәтін] : [дағдарысты еңсеру] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2009. - 21 қазан. - Б. 3.

Есім, Ғ. Жарылыс басы-қозғалыс [Мәтін] / Ғ. Есім // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 37-41.

Есім, Ғ. Сағат туралы сыр [Мәтін] : әдебиет сыншысы Сағат Әшімбаев либералдық рухани қозғалыстың басы еді / Ғ. Есім // Жалын. - 2009. - № 4. - Б. 23-24.

Есім, Ғ. Акме-қоғам - "Нұқ кемесі" [Мәтін] : [Елбасының "Дағдарыстан шығудың кілті" мақаласы туралы] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 2009. - № 9. - Б. 4-12; № 10. - Б. 13-18.

Есім, Ғ. Тұлға философиясы [Мәтін] : елімен етене Елбасы / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2010. - 14 мамыр. - Б. 1, 5.

Есім, Ғ. Елбасының ең ерекше еңбегі [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2010. - 1 желтоқсан. - Б. 5.

Есім, Ғ. Этнос мәдениеті [Мәтін] / Ғ. Есім // Мирас. - 2010. - № 2. - Б. 71-74.

Есім, Ғ. Абайдың хакімдігі телегей-теңіз [Мәтін] / Ғ. Есім // Жұлдыздар отбасы. - 2010. - № 5. - Б. 34-37.

2011-...

Есім, Ғ. Өр Алтайдың өрені [Мәтін] : [жазушы Әлібек Асқаровтың шығармашылығы жайында] / Ғ. Есім; әңг. Қ. Ергөбек // Егемен Қазақстан. - 2011. - 22 қаңтар. - Б. 6.

Есім, Ғ. 2007 [Мәтін] : 2007 жылғы еліміздегі болған саяси және тарихи деректер / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2011. - 24 тамыз. - Б. 2.

Есім, Ғ. Қазақ елі - атамекен ренессансы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2011. - 24 қараша. - Б . 3. - Ел, Би, Сарайшық билігі үлгісі, Ер Едігенің ұстанымы, Шыңғысхан билігі, орыс отаршылдығы, қазіргі заманғы бәсекеге қабілетті мемлекет пен Тұлға, ұлттық идея туралы.

Есім, Ғ. Айтматов - әлем тұтастығын сезіне алған қаламгер [Мәтін] : жазушы Ш. Айтматов шығармашылығы жайында естелік сұхбат / Ғ. Есім // Аңыз адам. - 2011. - № 11. - Б. 36-37.

Есім, Ғ. Келін [Мәтін] : қазақ келіндерінің қасиеті туралы / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2012 . - 21 наурыз. - Б. 9.

Оқу орнындағы кездесу [Мәтін] : Парламент Сенатының депутаты Ғ. Есім Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының оқытушылары мен студенттерімен кездесті // Егемен Қазақстан. - 2012. - 6 қазан. - Б. 6.

Есім, Ғ. Әлемдік тұлға [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2012. - 1 желтоқсан. - Б. 10. - Тұңғыш Президент күніне орай ҚР Парламенті Сенатының депутаты Ғ. Есіммен сұхбат.

Есім, Ғ. Халқымыз сұңқардай биікке ұшады деп сенемін [Мәтін] : М. Қасымбековтың "Елін сүйген, елі сүйген Елбасы" кітабы жайында / Ғ. Есім // Тіл. - 2012. - № 2/3. - Б. 12-13.

Есім, Ғ. Ленин Ататүрікті өз жағына тартқысы келді [Мәтін] / Ғ. Есім // Аңыз адам. - 2012. - № 3. - Б. 46. - Түркия Республикасының тұңғыш президенті М. Ататүріктің Ресеймен қарым - қатынасы жайында сұхбат.

Есім, Ғ. Оноре де Бальзак [Мәтін] / Ғ. Есім // Әлем әдебиеті. - 2012. - № 4. - Б. 197-213.

Есім, Ғ. Абай мен Омар Хайям - шығыс поэзиясының қос ағысы [Мәтін] / Ғ. Есім // Аңыз адам . - 2012. - № 6. - Б. 41. - Шығыс ақыны О. Хайям мен ақын А. Құнанбаевтың философиялық көзқарасы, шығармашылық үндестігі жайында сұхбат.

Есім, Ғ. Қазақ елі – Атамекен ренессансы [Мәтін] / Ғ. Есім // Түркі дүниесі [альманах] = TURKIC WORLD : ALMANAC. - Астана : Фолиант, 2012. - Б. 114-121.

Есім, Ғ. Ел ерлігі - бірлігі [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2013. - 8 ақпан. - Б. 2. - ҚР Президенті Н. Назарбаевтың "Қазақстан-2050" Стратегиясы инновациялық ізденіс екендігі жайлы ой толғайды.

Есімов (Есім), Ғ. Опера - сонау сақ дәуірінен келе жатқан қазақ халқының қанында бар өнер [Мәтін] / Ғ. Есімов // Аңыз адам. - 2012. - № 10. - Б. 40-41. - Қазақ опера өнері және әнші К. Байсейітова жайында сұхбат.

Есім, Ғ. Жаңа қала философиясы [Мәтін] / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан . - 2013. - 6 шілде. - Б. 7. - ҚР Президенті Н. Назарбаевтың Жаңа қала идеясы туралы.

Есім, Ғ. Данышпан Абай өз ойына өріс бере білгендіктен хакім дәрежесіне көтерілді [Мәтін] / Ғ. Есім // Дидар. - 2013. - 8 тамыз. - Б. 8.

Есім, Ғ. Қазақ елі: пән және бағдарлама [Мәтін] : білім және ғылым министрлігінің назарына / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан . - 2013. - 24 қыркүйек. - Б. 5. - Білім саласына биылдан бастап енгізіліп отырған "Қазақ елі" пәні жайлы.

Есім, Ғ. Менің жолым - Абай жолы [Мәтін] / Ғ. Есім; әңг. Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 12 желтоқсан. - Б. 7. - Философ-ғалыммен сұхбат.

Есім, Ғ. Инновациялық ойлау жүйесі [Мәтін] / Ғ. Есім // ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. Мәдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы = Вестник КазНУ. Серия Философия. Серия Культурология. Серия Политология. - 2013. - № 2. - Б. 3-8.

Есім, Ғ. Қазақстан - 2050 - инновациялық ойлау жүйесі [Мәтін] / Ғ. Есім // Ақиқат. - 2013. - № 4. - Б. 4-9.

Есім, Ғ.     Жаңа қала философиясы [Мәтін] : Астана - 15 / Ғ. Есім // Ақиқат. - 2013. - № 8. - 11-18 бет.

Есім, Ғ. Абай хәкім [Мәтін] / Ғ. Есім // Абай (Ибраhим) Құнанбайұлы [Мәтін] / Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы : Әдебиет әлемі, 2013. - Б. 352-375.

Есім, Ғ. Индонезия [Мәтін] : аңыз бен ақиқат елі / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2014. - 13 тамыз. - Б. 6.

Есім, Ғ. Көп уақытымды өтірікке кетіріп алдым [Мәтін] : философ-ғалыммен сұхбат / Ғ. Есім; әңг. Н.   Бай-Сақ // Жұлдыздар отбасы. - 2015. - № 12. - Б. 9-11.

Есім, Ғ. Мінез философиясы [Мәтін] / Ғ. Есім // Досжан, Д. Тарланбоз [Мәтін] : эсселер, пікірлер, зерттеу / Д. Досжан. - Алматы : Каратау КБ ЖШС : Дәстүр, 2015. - 480 б.

Есім, Ғ. Басты мақсат - балаға білім беру [Мәтін] : жаңадан енгізілген бірыңғай мектеп формасына қатысты ғалыммен сұхбат / Ғ. Есім; әңг. Б. Жасұлан // Айқын. - 2016. - 1 сәуір. - Б. 15.

Есім, Ғ. Ұлт бірлігінің негізі - біртектілік [Мәтін] : академиктің біртектілік, біртұтастық туралы айтқаны / Ғ. Есім // Айқын. - 2016. - 19 сәуір. - Б. 2.

Есім, Ғ. Жер шетелдіктерге сатылмайды, сатылуға тиісті емес [Мәтін] : ауыл шаруашылығы жерлерін жекеменшікке және жалға беру мәселелері жайында пікір / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2016.- 29 сәуір. - Б. 1.

Есім, Ғ. Наурыз мейрамы [Мәтін] / Ғ. Есім // Дәстүр. - 2016. - № 2. - Б. 2-3.

***

Есим, Г. "Для молодых я свой рождаю стих..." [Текст] : о переводах Абая, его переводческом наследии / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2007. - 10 августа. - С. 7.

Есим, Г. Феномен казахской философии [Текст] : об Асане Кайгы / Г. Есим // Мысль. - 2007. - № 5. - С. 45-49.

Есимов (Есим), Г. У каждой вершины своя высота [Текст] : о Президенте РК Н. Назарбаеве / Г. Есимов // Казахстанская правда. - 2012. - 6 июля. - С. 2.  

Есим, Г. Философия Коркыта как основа культуры тюркских народов [Текст] / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2012. - 24 августа. - С. 26.

Есим, Г. Белый стих - земля белых лебедей [Текст] : роман – эссе / Г. Есим // Нива. - 2012. - № 8. - С. 3-54.

Есим, Г. Сны цивилизации [Текст] : об Абае и Шакариме / Г. Есим // Мәдени мұра = Культурное наследие. - 2012. - № 2. - С. 9-10.

Есим, Г. Социализм [Текст] : роман / Г. Есим // Простор. - 2013. - № 5. - С. 18-63; № 6. - С. 45-84.

Есим, Г. Место средоточия святынь [Текст] : о значении названия горы Улытау / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2014. - 2 октября. - С. 6.

Есим, Г. По пути стабильности и толерантности [Текст] : о религиозной ситуации в Казахстане / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2014. - 13 ноября. - С. 8.

Есим, Г. (Академик) Метафизическая лексика Абая [Текст] / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2011 - 10 августа. - С. 6.

Есим, Г. Земля иностранцам не продается и не будет продаваться [Текст] : о новых нормах земельного законодательства / Г. Есим // Казахстанская правда. - 2016. - 29 апреля. - С. 1, 4-5.

 Эсселер – Эссе

Есім, Ғ. Эсселер : Торғай; Үшінші субстанция; Нүкте; Ғашықтық; Күнә; Өзге; Жаман адам кім? Ақ жауын; Мұсылман қыз; Жар жағасы; Бөгде сезім [Мәтін] / Ғ. Есім // Жұлдыз. - 2007. - № 4. - Б. 187-200.

Есім, Ғ. Немере [Мәтін] : эссе / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2012.- 4 қаңтар. - Б. 6.

Есім, Ғ. Ата [Мәтін] : эссе / Есім Ғ. // Егемен Қазақстан. - 2014. - 30 сәуір. - Б. 13. - Автор мақалада атасынан естіген қазақ ауылдарындағы көрегендік, кемеңгерлікті баяндайды.

Есім, Ғ. Ұлытау - ұлықтау ордасы [Текст] : эссе / Ғ. Есім // Егемен Қазақстан. - 2014. - 9 қыркүйек. - Б. 4 . - Ұлытау аталуының тарихи мәні туралы көзқарас.

 Романдар – Романы

Есім, Ғ. Социализм [Мәтін] : күнә және кінә туралы роман / Ғ. Есім // Таң-Шолпан. - 2011. - № 3. - Б. 32-93.

Есім, Ғ. Ақ өлең - аққулы мекен [Текст] : роман-эссе / Ғ. Есім // Жұлдыз. - 2012. - № 6. - Б. 9-60.

 Ғ. Есімның (Есімовтың) қатысуымен шыққан кітаптар

Книги, вышедшие при участии Г. Есима (Есимова)

Ерлан Мұхтарұлы Арын [Мәтін] = Ерлан Мұхтарұлы Арын = Yerlan Mukhtaruly Aryn : библиографиялық көрсеткіш / Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті; ред. Ғ. Есім; құраст. Р. С. Арын. - Павлодар : ЭКО, 2011. - 370 б.

Основы религиоведения [Текст] : учебник для 9 класса общеобразовательных школ с русским языком обучения / Г. Есим, А. П. Абуов, К. К. Бегалинова, Е. М. Смагулов. - Алматы : Білім, 2010. - 310 с. - Библиогр.: с. 297-300.

Основы религиоведения [Текст] : учебник для 9 класса общеобразовательных школ с русским языком обучения / Г. Есим [и др.]. - Алматы : Білім, 2011. - 296 с.

Ғ. Есім (Есімов) туралы әдебиет

Литература об Есиме (Есимове) Г.

 Кітаптар - Книги

Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы : Аруна Ltd. ЖШС, 2005. - Есім Ғарифолла: б. 194.

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / құраст. С. Қамшыгер; Қ. Жұмашева. - Алматы : Ан Арыс, 2009. - Есім Ғарифолла: б. 148.

Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Есім Ғарифолла: б. 335.

***

Литература Казахстана [Текст]: энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна, 2010. -Есим Гарифолла: с. 170.

 Мақалалар - Статьи

Сейсенұлы, Д. Ақарыспен тілдескен,Абаймен сырласқан [Мәтін] : [ғалым-философ Ғарифолла Есімов (Есім) туралы бірер сөз] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 1997. - 6 мамыр.

Смайылұлы, А. Мақтан тұтар жерлесіміз [Мәтін] : [белгілі абайтанушы Ғ. Есім - 50 жаста] / А. Смайылұлы // Дидар. - 1998. - 14 сәуір.

Абайтанушы философ [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы]// Семей таңы. - 2003. - 18-24 шілде. - Б. 4, 12.

Сәбит, М. Ұлттық ойлау көкжиегі [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / М. Сәбит // Егемен Қазақстан. - 2003. - 5 тамыз. - Б. 3.

Бұлұтай, М. Сана әлемінің көріністері [Мәтін] : белгілі философ-ғалым Ғ. Есімнің еңбектері жөнінде толғаныс / М. Бұлұтай // Қазақстан - ZAMAN. - 2003. - 5 қыркүйек. - Б. 4.

Мұсаева, Н. Қазақ философиясының көкжиектері [Мәтін] : философ, жазушы - публицист Ғарифолла Есім шығармашылығы туралы ой-түйіндер / Н. Мұсаева // Түркістан. - 2003. - 18 қыркүйек. - Б. 7.

Сыдықов, Т. Талант тағылымы [Мәтін] : зерттеулер, портреттер / Т. Сыдықов. - Алматы : Арыс, 2005. - 248 б. - Санадағы жазулар : Ғ. Есім туралы: б. 201-216.

Еспенбетов, А. Сегіз қырлы бір сырлы [Мәтін] : Ғ. Есім туралы / А. Еспенбетов // Семей таңы. - 2007. - 3 мамыр. - Б. 4.

Әбдезұлы, Қ. Даналық антологиясы [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / Қ. Әбдезұлы // Егемен Қазақстан. - 2007. - 4 мамыр. - Б. 7.

Нұрышева, Г. Ұлттық ойлау көкжиегі [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / Г. Нұрышева // Дидар. - 2007. - 5 мамыр. - Б. 2.

Борантай, Ш. Б. Өнегелі ұстаз [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / Ш. Б. Борантай // Педагогика және өнер = Педагогика и искусство. - 2008. - № 1. - Б. 3-5.

Әбдезұлы, Қ. Таным көкжиегі [Мәтін] / Қ. Әбдезұлы. - Алматы : Арыс, 2009. - Ғарифолла Есімнің философиялық прозасы: б. 172-183.

Әбдезұлы, Қ. Таным көкжиегі [Мәтін] / Қ. Әбдезұлы. - Алматы : Арыс, 2010. - Ой мен сөздің құдіретті : [Ғ. Есім туралы]: б. 195-206.

Мұратханқызы, М. Кейінгінің обалына қалмау үшін жастарға ар білімін оқыту керек [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / М. Мұратханқызы // Ертіс өңірі. - 2013. - 17 сәуір. - Б. 7.

Құсайын, М. Ұлы мұрат - ортақ пікір алаңында [Мәтін] : [соның ішінде Ғ. Есімнің пікірі бар] / М. Құсайын // Биылғы жолдау ерекше = "Қазақ елі" инновациялық ұғым : ҚазИГЗУ-де "мәңгілік ел" идеясы талқыланды / М. Құсайын // Семей таңы. - 2014. - 14 наурыз. - Б. 4.

Мырзаханов , А. Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы [Мәтін] : [Ғ. Есім туралы] / А. Мырзаханов // Семей таңы. - 2014. - 21 қазан. - Б. 2.

Абдраман, Ш. "Ескендірдегі" ескерілмеген ақиқат [Мәтін] : ғалым Ғарифолла Есімнің "Әркім білгенін айтса" (Қазақ әдебиеті, 14.03 2014 ж.) атты мақаласына орай / Ш. Абдраман // Қазақ әдебиеті. - 2015. - 19 - 25 маусым. - Б. 11.

Самрат, Ж. Толғанған жүрекке талдау [Мәтін] : академик Ғарифолла Есімнің жаңадан жарық көрген "Жұлдызды Жұмекен" (Жалғыздық философиясы) атты кітабы туралы / Ж. Самрат // Егемен Қазақстан. - 2016. - 19 қаңтар. - Б. 8.

***

Теренсай, Г. Земля белых лебедей [Текст] : о презентации книги Г. Есима "Белый стих - земля белых лебедей" / Г. Теренсай // Казахстанская правда. - 2012. - 17 ноября. - С. 10.

Шайхынова, А. К достижению новых горизонтов [Текст] : профессор Гарифолла Есим провел лекцию, посвященную Стратегии "Казахстан-2050" / А. Шайхынова // Вести Семей. - 2013. - 16 апреля. - С. 1.

Рысакова, Ш. Воспитать достойных граждан своей страны [Текст] : [о Г. Есиме] / Ш. Рысакова // Вести Семей. - 2014. - 14 марта. - С. 3.