Турысбек Секен (1961) - куиши-композитор, Заслуженный артист РК.
Секен Каримович Турысбек родился 1 мая 1961 года в селе 1 Мая Урджарского района Восточно-Казахстанской области.
Учился в музыкальной школе имени Мукана Тулебаева в городе Семей. После окончания класса Досымжанова он поступил в Алматинскую государственную консерваторию им. Курмангазы. Закончил курс под руководством Аубакирова. После окончания консерватории работал художественным руководителем и заведующим отделом фольклорно-этнографического ансамбля «Сазген». В 2001 году Секен Турсбек становится художественным руководителем и главным дирижером ансамбля «Қоңыр қаз» Евразийского университета, а затем Государственного камерного оркестра «Ақ жауын»
Турысбек Секен является автором таких песен и романсов как: «Летний снег», «Волна настроения», «Белый дождь», «Колыбель» («Балауса»), «Культегин», «Синий волк», «Дарабоз», «Акжунус», «Сожаление», «Боздак», « Аруана »(« Звезда Востока »),« Малгаждар »куис и« Лебединая музыка »,« Ерке кусым »,« Коктемим менин, коктемим», «Коныр каз»,« Чагала »,« Мен бир жумбак адам »,« Айхайское время »,« Дорогой сон, мир», « Двойная звезда »,« Мой брат далеко, где солнце? »,«Мать»,«Тарбагатай», «Бурый ветер»,«Ласточка», «Толгау», «Моя дочка», «Сладкая жизнь моей души» и др.
Лауреат республиканского фестиваля «Жигер» (1985), XII Всемирного фестиваля молодежи и студентов в Москве (1985). Лауреат Союза молодежи Казахстана и 88-й премии ВЛКСМ Казахстана.Заслуженный артист Республики Казахстан (1993).
Женат, в семье есть дочь и сын. Дочь пошла по стопам отца, окончила Национальную музыкальную академию. Сын Азамат – юрист.
С. Тұрысбектің мерзімді басылымдардағы мақалалары
Публикации в периодических изданиях С. Турысбек
Тұрысбеков, С. Күйді ұқпау-бақытсыздық [Мәтін] : [Күйші...әңгіме/әңгімелескен Р.Қараева] / С.Тұрысбеков // Жас алаш. - 1997. - 8 қараша
Тұрысбеков, С. Мұң-жаныңның жарасы [Мәтін] : [Авт. белгілі сазгер.домбырашы өзінің "Саз отауы" жайында әңгімелейді./әңг.Е.Кәпқызы] /С.Тұрысбеков // Қазақ әдебиеті. - 1998. - №20 наурыз(N11).- Б.11
Тұрысбеков, С. Астананы "Ақжауынмен" әлдилемекпін [Мәтін] / С. Тұрысбеков // Жас алаш. - 2003.- Б.
Тұрысбек, С. "Қызықты сәттерді түсімде көремін" [Мәтін] / С. Тұрысбек, А. Ожарова // Ертіс өңірі. - 2007. - 25 сәуір.- Б.8.
Тұрысбеков, С. Ақ жауын [Электрондық ресурс] : [Күйлер, әндер мен естеліктер] / С. Тұрысбеков, 2008. - 128 б. с.
Тұрысбек, С. Халық менің атағымды емес, атымды іздейді [Мәтін] / С. Тұрысбек // Дидар. - 2009. - 11 желтоқсан.- Б.7.
Тұрысбеков, С. Жазғы қар [Электрондық ресурс] : [Жинақта композитордың ән-күйлері, арнаулар мен партитуралары, сыр-сұхбаттары мен естеліктері топтастырылған.] / С. Тұрысбеков, 2010. - 248 б.
Тұрысбек, С. Жазғы қар [Мәтін] / С. Тұрысбек, 2010. - 248 б.
Тұрысбеков, С. Есте қалмас жүз күйден елді тебіренткен бір күй артық [Мәтін] : [Белгілі күйші-композитор С. Тұрысбековпен сұхбат] / С. Тұрысбеков // Дидар. - 2012. - 13 қыркүйек.- Б.8.
Тұрысбеков, С. Бала күнімде құлағалы тұрған көпірден өтіп, күй тыңдауға барушы едім [Мәтін] : [сазгер, күйші Секен Тұрысбековпен сұхбат.] / С. Тұрысбеков // Дидар. - 2013. - 31 қазан.- Б.8.
Тұрысбеков, С. Пендешіліктен бір қарыс биік тұрғым келеді [Мәтін] / С. Тұрысбеков ; сұхбат: А. Сағатбекова // Дидар. - 2018. - 15 наурыз.- Б.13.
Тұрысбеков, С. Көңіл толқыны-өкініш пен өксіктен туған күй.... [Мәтін] / С. Тұрысбек // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.5-9
Ақ жауынның астында күй нөсерлеп.... : күйші Секен Тұрысбек күйлер тарихы туралы сыр шертеді / сұхб. А. Қуанышұлы. - Мәтін // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 12 қараша. - Б. 12-13.
С. Тұрысбек туралы әдебиет – Литература о Турысбек С.
Кітаптар – Книги
Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары (тарих, мәдениет, білім) [Мәтін], 2006. - 432 б.
Тарбағатай әуендері: ән жинағы [Электрондық ресурс] : [Жинаққа Тарбағатай ауданының мәдениетіне үлес қосқан өнер тарландары мен қазіргі талант иелерінің туындылары енгізілді. ], 2007. - 104 б.
Әбуғазы, М. Шығыстың шыңырау күйлері [Ноталар] / М. Әбуғазы, 2009. - 303 б.
Шығыс Қазақстан Облысы : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б.-Тұрысбек Секен: 760 б.
Мақалалар – Статьи
Абзалов, С. Секеннің саз отауы [Мәтін] : [С.Тұрысбековтың өзі құрған "Ақ жауын" ансамбльімен туған жері Үржар ауданына концерттік іссапарынан] / С. Абзалов // Уақыт тынысы. - 1998. - 10 қазан.- Б.
Исабаев, Е. Күй төгіліп, өлең өріген қос талант [Мәтін] / Е. Исабаев // Семей таңы . - 2012. - 24 қаңтар. - С. 1
Зайкенова, Р. "Ақ жауын" жаһан тазалығы [Мәтін] / Р. Зайкенова // Қазақ әдебиеті . - 2016.- 18 - 24 қараша (№ 47.). - 34-35
Тілеуманова, Қ. Қазіргі замандағы шертпе дәстүрі [Мәтін] / Қ. Тілеуманова // Қазақстан мектебі. - 2017. - №2.- Б.27-29.
Секен Тұрысбектің өмірі мен қызметінің тарихи тізбесі [Мәтін] // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.7
Жұртбай, Т. Әуеннің Әбілхаят суын ішкен [Мәтін] / Т. Жұртбай// Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.10-14
Жайымов, А. Ұлттық күй-өнеріміздегі ерекше құбылыс [Мәтін] / А. Жайымов// Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.15-16
Зайкенова, Р. XIX ғасырда - Құрманғазы, XX ғасырда-Нұрғиза, XXI ғасырда-Секен [Мәтін] / Р. Зайкенова // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.17.
Ысқақ, Б. Секеннің ұлылығы-қарапайымдылығында [Мәтін] / Б. Ысқақ // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.18-19.
Есдәулет, Ұ. Секен-нағыз лирик күйші [Мәтін] / Ұ. Есдәулет // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.20-23
Әлиұлы, Ж. Секең күйлері -құдіретті де киелі қасиетке ие [Мәтін] / Ж. Әлиұлы // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.23
Жүзбай, Ж. Секен- халқының шексіз махаббатына бөленген бақытты өнерпаз [Мәтін] / Ж. Жүзбай // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.24
Шүкіман, Е. Әндерінде терең мұң жатады [Мәтін] / Ж. Жүзбай // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.26-27
Жүзбай, С. Секен өзіне дейінгі ешбір күйшіні қайталаған емес [Мәтін] / С. Жүзбай // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.28-29
Рысқали, Е. Секен аға-саф өнердің сақшысы [Мәтін] / Е. Рысқали // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.30-31
Насрединқызы, Н. Күйші жанын терең түсінуге тырысамын.. [Мәтін] / Н. Насрединқызы // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.32
Үлкенбаева, А. Секен күйлерінде қоңыр үн бар [Мәтін] / А. Үлкенбаева // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.33
Қазтуғанова, А. Секен аға шертпе күйге жаңа стиль енгізді [Мәтін] / А. Қазтуғанова // Аңыз адам. - 2019. - N9.- Б.34
Төрежан, Қ. "Күйді күйші ғана ұғынатын болса - трагедия" [Мәтін] / Қ. Төрежан // Ертіс өңірі. - 2019. - 28 тамыз.- Б.15
Әмзе, М. Сырбаз күйші [Мәтін] : [күйші-композитор Секен Тұрысбеков шығармашылығы туралы] / М. Әмзе // Қазақ әдебиеті. - 2020. - 28 тамыз.- Б.19.
Чибисов Сергей Яковлевич (1945) - композитор
Родился 1 января 1945 года в Болотинском районе Новосибирской области.
Музыкой начал заниматься с 4- х лет (гармонь, баян). Окончил музыкальнее училище г.Кемерово по классу кларнета. В военном оркестре, во время службы в армии, прошел большую школу аранжировщика и дирижера. Окончил Ленинградскую Высшую школу культуры (1977).
Работал преподавателем музыки и пения в средней школе города Топки Кемеровской области, в Доме культуры железнодорожников города Топки баянистом, художественным руководителем (1962-1964), организовал эстрадный оркестр «Элегия» при Центральном доме культуры города Усть-Каменогорска Восточно-Казахстанской области (1968), был директором центрального Дома культуры г.Усть-Каменогрска (1977-2001), заместителем директора по творческой работе (с 2001).
Является автором около 60-ти песен, в их числе гимн хоккейной команде «Торпедо» и «Ульбинскому металлургическому заводу» (Казатомпром), песня «Наш дом Казахстан», отмеченная Президентом Республики Казахстан, как одна из лучших песен о Казахстане, «У Деда Мороза в снегу борода» - песня к Президентской елке 2000 года, слова и музыка к фильму о В.П. Потанине, песня к документальному фильму о Е.П. Славском.
В 2002 году выпущен лазерный диск «Нет песен без любви». Член Союза композиторов РК. Член Всесоюзного совета директоров дворцов и домов культуры атомной промышленности СССР (1982 -1991).
Награды: За трудовое отличие (1986), ветеран атомной промышленности России (1999), почетный знак «Отличник культуры РК» (2001).
С. Я. Чибиссов туралы әдебиеттер
Литература о С. Я. Чибисове
Кудинов Б. Бенефис Сергея Чибисова [Текст] : [Беседа с дир.усть-каменогор.ЦДК,музыкантом,автором и композитором С.Чибисовым] / Кудинов Б. // Рудный Алтай. - 1998. - 21 нояб. - С.
Пантюшенко В. Не хлебом единым...; или о деятельности коллектива Центрального Дома культуры УМЗ [Текст] / Пантюшенко В. // Рудный Алтай. - 2000. - 11 нояб. - С. 6
Туған жер әуендері [Мәтін] : ШҚО композиторларының шығармалар жинағы : Сборник произведений композиторов ВКО. - Өскемен : б. ж., 2005. - 200 б.
Қамбаров Жұмабек (1950) – әнші, композитор, драматург.
Жұмабек Қамбаров 1950 жылы 1 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысы (бұрынғы Семей облысы) Абай ауданында туған.
Өнер мектебінің әншілер даярлайтын бөліміндегі Ж.Елебековтің сыныбында дәріс алды.
1975 жылы Абай атындағы музыкалык драма театрына қабылданды. Әнші ретінде Абай, Біржан, Естай, Ақан сері әндерін асқақтата шырқап, құлақ құрышын қандырған өнерпаз «Қаракөзде» - Асан, «Менің атым Қожада» - Қожа, «Еңлік - Кебекте» - Жапал, «Кісінейді құлындарда» - Дулат, тағы басқа рөлдерді сомдады.
Түрлі мақала жазу арқылы қаламын ұштаған өнер иесі 1975 жылы «Аққу әні» пьесасын жазды. Содан бері үлкенді-кішілі оннан аса пьесаны дүниеге әкелді. «Жер-ана неге күрсінеді?», «Махаббат, қызық мол жылдар», «Жаралы жүрек», «Желтоқсан жаңғырығы» сияқты туындыларын жұртшылық жылы қабылдады. Семей полигоны тақырыбына да алғаш рет драмалық шығарма жазған.
1980 жылы Семей облыстық телерадиокомпаниясы әдебиет-өнер редакциясына қызметке шақырады. Осында жүріп талай жас таланттың тұсауын кесті. Ол дайындаған «Халық таланттары», «Самал», «Өнеге», «Ән әлемі» сияқты әдеби-музыкалық хабарлар республикалық эфирге де шықты.
Елуден астам әннің, «Мұхтар асуы», «Сахнагер» кітаптарының авторы.
Қазақстан Журналистер одағының мүшесі.
Әдебиеттер:
Қамбаров Ж. Мұхтар асуы [Мәтін] / Ж. Қамбаров. - Семей : [б. ж.], 1997. - 163 б.
Қамбаров Ж. Сан сырлы сахна [Мәтін] : Абай атындағы қазақ музыкалы драма театрына - 70 жыл / Қамбаров Ж. - Алматы : Қазақпарат, 2004. - 260 б.
Семей сазгерлері [Мәтін] : Био-библиографиялық естелік. - Семей : [б. и.], 2006. - 18 б.
Нұрбаев, Санат. Жапал атанған Жұмабек Қамбаров алпыстың асқарында [Мәтін] / С. Нұрбаев // Семей таңы. - 2010. - 21 қазан.- Б.11.
Қамбаров, Жұмабек. Әншіге талғампаздық керек [Мәтін] / Ж. Қамбаров ; сұхбат. Қ. Әлімбек // Ертіс өңірі. - 2010. - 22 қыркүйек.- Б.8.
Сапарбек Әшімбеков (1942 ж.)
Сазгер Сапарбек Әшімбеков 1942 жылы 24 қаңтарда Абыралы ауданының «Қоныстан» колхозының ауылында туған. 1959 жылы Аягөз ауданы Сергиополь орта мектеп-интернатын бітіріп, 1962-1966 жылдары қаладағы М. Төлебаев атындағы музыка училищесіне түсіп, халық аспаптар оркестрінің мамандығы бойынша бітіріп шықты. Абай атындағы мемлекеттік театрдың екі жылдық студиясын бітіріп, актер мамандығын ие болды.
1966 жылы алғашқы еңбек жолын Абай атындағы қазақ музыкалық-драма тетрында бастады. Содан бері осы өнер ордасында қызмет етіп келеді. Театр жанындағы екі жылдық студияны бітіріп, жиырма жылға жуық музыка бөлімін басқарды.1974-1976 жылдары «Мелодия» фирмасынан 14 күйтабағы жарыққа шықты.
Бұрынғы драм театрдың музыкалы драма театры болып қалыптасуына өзіндік үлес қосты. «Досымның үйленуі», «Үйленгім келмейді», «Тойым-той», Әнім сен едің», «Менің атым Қожа», «Махаббат неге оянбады?» сияқты көптеген спектакльдерді музыкаландырды.
Ол 150-ден астам әндер мен күйлер жазды. «Келші құрбым», «Тыраулайды тырналар», «Жайлау еді», «Дариға жүрек» Абайдың өлеңіне жазған «Өлсем орным қара жер сыз болмай ма?», «Қыз сөзі» т.б әндердің және «Сырласу», «Саята», «Дауылдатқан қараша», «Нұр-Астана» күйлерінің авторы.
1975 жылы КСРО Мәдениет Министрлігінің «Мәдениет саласының озық қызметкері» значогымен марапатталды. Қазақстан Республикасының «Мәдениет қызметкері», Қазақстан Республикасы Ертіс өңірі композиторлары Одағының мүшесі Сапарбек Әшімбеков қазір де Абай атындағы музыкалы драма театрында актерлік және сазгерлік шығармашылық жолында жемісті қызмет етуде.
Әдебиеттер:
Семей сазгерлері [Мәтін]: Био-библиографиялық естелік / Абай атындағы ғылыми әмбебап кітапхана. Хабарлама - библиографиялық бөлім; құраст; З. Мағауина.- Семей, 2006.- 18 б.
Елеуғожин Б. Әннің де естісі бар... / Семей таңы. – 1994. – 22 қаңтар. Б. Қамбаров Ж. Сан сырлы сахна. – Алматы, 2004. – Б. 206.