Жолжаксынов Д. К.

Обновлено 16.06.2025 14:07

Жолжаксынов Досхан Калиевич (1951 г.) – актер театра и кино, режиссер, певец (драм. баритон), Народный артист Казахстана (1995), заслуженный артист Киргизии (1996).

Родился 7 октября в 1951 г. в ауле Балыкши Курчумского района Восточно-Казахстанской области.

В 1969 г. поступил на театральный факультет Института искусств им. Курмангазы в мастерскую народной артистки СССР Хадиши Букеевой (1969-1973). 
С 1971 г. – актер театра для детей и юношества. В 1995-2001 гг. – директор и художественный руководитель этого театра. В театре и кино исполнил более 200 ролей.

Роли в театре: Акан, Самет («Акан-сери – Актокты», «Солдат из Казахстана» Г. Мусрепова), Азберген («Эпидемия» А. Тарази) и др.

Роли в кино: Аскербек («Гаухартас», 1976), Хамит («Погоня в степи», 1979), Мурат («Золотая осень», 1979), Муздыбай («Потомок белого барса», 1984), (последние два фильма – «Киргизфильм»), Даур («Омпа», 1997), Биржан сал («Биражан сал», 2012), Кунанбай («Кунанбай», 2015).

Лауреат Премии Ленинского комсомола Казахстана (1982), лауреат Государственной премии Республики Казахстан (1996).

Награжден главным призом конкурса театров тюркоязычных народов г. Казань (1998).

Д. Жолжаксынов  известен как киноактер и исполнитель народных песен терме.

В 2015 г. вышел фильм «Кунанбай», где главную роль сыграл Народный артист Казахстана Д. Жолжаксынов, он же является режиссером фильма.

Роли в театре: Акан, Самет («Акан-сери – Актокты», «Солдат из Казахстана» Г. Мусрепова), Азберген («Эпидемия» А. Тарази) и др.

Роли в кино: Аскербек («Гаухартас», 1976), Хамит («Погоня в степи», 1979), Мурат («Золотая осень», 1979), Муздыбай («Потомок белого барса», 1984), (последние два фильма – «Киргизфильм»), Даур («Омпа», 1997), Биржан сал («Биржан сал», 2012), Кунанбай («Кунанбай», 2015).

Награды :

Лауреат Премии Ленинского комсомола Казахстана (1982)

Лауреат Государственной премии Республики Казахстан (1996)

Награжден главным призом конкурса театров тюркоязычных народов г. Казань (1998)

2001 год –награжден орденом «Құрмет»

2016 год - Государственная премия Республики Казахстан в области литературы и искусства за полнометражный художественный фильм «Кунанбай».

2005год - Звание «Почётный гражданин Курчумского района»

18 сентября 2020 год - Звание «Почётный гражданин Алматы»

2021 год награжден орденом "Отан"

 

Д. Жолжақсыновтың мақалалары
Статьи Д. Жолжаксынова 

 

Жолжақсынов, Д. Жарылқап тастамаса да жанашырлық керек: [қазақтың Ғ. Мүсірепов атындағы мемлекеттік жасөспірімдер мен балалар театрына-50 жыл] / Д. Жолжақсынов // Егемен Қазақстан. - 1996. - 9 сәуір.

Жолжақсынов, Д. Ұлтым деп келген бір ұлан: [М. Өзтүрік туралы] / Д. Жолжақсынов // Қазақ әдебиеті. - 1997. - № 2 желтоқсан. - Б.13.

Жолжақсынов, Д. Өнер дегеніміз- өмір: [мәдениет мәселесі жөніндегі келелі кеңестен кейінгі ой] / Д. Жолжақсынов // Егемен Қазақстан. - 1998. - 5 мамыр.

Жолжаксынов, Д. Я родился под счастливой звездой: беседа с народным артистом Досханом Жолжаксыновым / Д. Жолжаксынов // Казахстанская правда. - 1999. - 5 ноября. - С. 4.

Жолжақсынов, Д. Мені кресло ешуақытта қызықтырған емес... / Д. Жолжақсынов // Қазақ әдебиеті. - 2001. - № 5 қазан (N40).- Б.5.

Жолжақсынов, Д. Маған өзім ойнаған рөлдердің бәрі ұнайды, өйткені барлығында менің адалдығым бар / Д. Жолжақсынов // Қазақ әдебиеті. - 2003. - 16 мамыр.- Б.4-5.

Жолжаксынов, Д. Нахожу общий язык с любым: интервью с народным артистом РК Досханом Жолжаксыновым / Д. Жолжаксынов // Казахстанская правда. - 2004. - 21 мая. - С. 8.

Жолжақсынов, Д. Ұлтымның өнерін бойтұмардай сақтағым келеді / Д. Жолжақсынов // Дидар. - 2009. - 5 қыркүйек.- Б. 5.

Жолжақсынов, Д. "Біржан сал" - менің 20 жыл бойғы арманым еді  / Д. Жолжақсынов // Жұлдыздар отбасы. - 2011. - № 3.- Б. 11-16.

Жолжақсынов, Д. Қара домбыраны қоқыстан қолыммен аршып алдым / Д. Жолжақсынов // Түркістан . - 2011. - 6 қазан (№ 40). – Б. 3.

Жолжақсынов, Д. Әмина апайдың театрдағы баласы болдым  / Д. Жолжақсынов // Аңыз адам . - 2012. - № 5. - Б. 24-25.

Жолжақсынов, Д. Фильмді Құнанбайдың аруағынан рұқсат алып бастадық  / Д. Жолжақсынов // Аңыз адам. - 2015. - № 13.- Б. 47-48.

 

 Д. Жолжақсынов туралы әдебиет
Литература о Д. Жолжаксынове 

 

Жасыл белес: деректі әңгімелер, очерктер, мақалалар. - Алматы : Жалын, 1986. - 198 б.

Сығаев, Ә. Сахнаға сапар: драматургия мен театр мәселелері хақында / Ә. Сығаев. - Алматы : Өнер, 1990. - 192 с.

Сығай, Ә. Сахна саңлақтары / Ә. Сығай. - Алматы : Жалын, 1998. - 512 б.

Қайырбеков, Ә. Саға: эссе, әдеби сын-зерттеу, ой-толғам / Ә. Қайырбеков. - Астана : Фолиант, 2003. - 296 б.

Қазақстан Республикасында Кімнің Кім екені=Кто есть Кто=Who is Who 2004-2006: анықтамалық / . - Алматы : Золотой теленок, 2006 - .

Т. 2. - 996 с.

Сығай Ә. Актер әлемі / Ә. Сығай. - Алматы : Ан-Арыс, 2008 - ...

Т. 1 / бас ред. Т. Ахметжан. - 272 б.

Шығыс жұлдыздары: энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1. - Астана : Фолиант, 2011. – Жолжақсынов Досхан : б. 221-222.

Сығай, Ә. Таңғажайып театр: эсселер / Ә. Сығай. - Алматы : Ана тілі, 2014. - 480 б.

Шығыс Қазақстан облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Жолжақсынов Досхан: б. 353-354.

 

Мақалалар-Статьи

 

Сығаев, Ә. Бір басында сан өнер: [балалар мен жасөспірімдер театрының артисі,киноактер Д. Жолжақсынов туралы] / Ә. Сығаев // Жалын. - 1986. - № 6. - Б. 56-60.

Егеубай, А. Сахна Жырауы.. / А. Егеубай // Жұлдыз . - 2001. - № 9. - Б. 134-141.

Американдық режиссер Досқан Жолжақсыновтың ойынына дән риза // Жас алаш. - 2003. - 30 қыркүйек.- Б. 5.

Зәкәрия, Х. Халық артисі / Х. Зәкәрия // Дидар. - 2004. - 21 тамыз.- Б. 4.

Сейілхан, Р. "Біржан сал" немесе бүгінгі қазақ киносы  / Р. Сейілхан // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 18 қыркүйек.- Б. 6.

Ізтілеу, Д. Біржан: актер Досхан Жолжақсыновтың өмірбаянынан ой иірімдері / Д. Ізтілеу // Ана тілі. - 2011. - 22-28 қыркүйек.- Б.9.

Сәрсенбай, Қ. Ұлтты сүю: (өмір, өнер, өнерпаз туралы толғаныс) / Қ. Сәрсенбай // Егемен Қазақстан. - 2011. - 5 қазан.- Б.5.

Қабылбек Н. Өнердегі нар қазақ / Н. Қабылбек // Қазақстан - ZAMAN . - 2011. - 13 қазан (№ 41). – Б. 1,11.

Жолжақсыновтың жолы / А. Әшімов [и др.] // Қазақ әдебиеті. - 2011 - 7 қазан.- Б. 7.

Өлген адам сөйлемейді... / Д. Тілендікеліні, Д. Жолжақсынов, Б. Қалымбетов // Қазақ әдебиеті. - 2011 - 9 қыркүйек.- Б. 1,5.

Кілті табылмаған сандық... / Д. Жолжақсынов, С. Жылгелдиев, Ж. Зейнәбіл // Қазақ әдебиеті. - 2011 - 19 тамыз.- Б. 7.

Жолжақсынов, Д. Әр қазақ өз-өзіне ие болуы керек : [Қазақстанның халық әртісі Д. Жолжақсыновпен сұхбат] / Д. Жолжақсынов // Дидар. - 2012. - 11 мамыр.- Б.8.

Құнанбай фильмі түсірілімі басталды // Отүкен. - 2014. - № 3.- Б. 219-222.

Сүлейменова, Қ. Досхан "Біржан салда" барлық әншілердің ішінен менің даусымды Ләйлімнің аузына салғаны шындық: [Әнші, тележүргізуші Қарагөз Сүлейменовамен сұхбат] / Қ. Сүлейменова // Дидар. - 2014. - 7 наурыз.- Б. 8.

Сәукетаев, Т. Ұлылық ұлағаты / Т. Сәукетаев // Егемен Қазақстан . - 2015. - 28 мамыр (№ 98). – Б. 7.

Ескендір Қанат Көпшілік күткен кинотуынды / Ескендір Қанат // Егемен Қазақстан . - 2015. - 28 қараша (№ 229). – Б. 14.

Ғалым, Ж. Қайта оралған Құнанбай / Ж. Ғалым // Түркістан . - 2016.- 7 қаңтар (№ 1). – Б. 11.

Құсанбаев , С. "Құнанбай" Ұлан халқымен қауышты: [Қ. Қайсенов кентінде "Құнанбай" фильмі көрсетіліп, режиссер, актер Д. Жолжақсыновпен кездесу өтті] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2017. - 17 маусым.- Б. 4.

Айтұлы, Н. Досханға /Н. Айтұлы // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 37.

Әбдінәбиева, Ғ. Театрға ерекше серпін, жаңа леп әкелді / Ғ. Әбдінәбиева // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 35.

Бөпежанова, Ә. Қалың қазаққа қадірлі тұлға / Ә. Бөпежанова // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 34.

Есдәулет, Ұ. Топжарған / Ұ. Есдәулет // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 19.

Жолжақсынов, Б. Әкем нағыз қазақ  / Б. Жолжақсынов // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 44-46.

Жолжақсынов, Д. Ұлтын сүюді ұрпақ санасына отбасында сіңірмей, бәрі бекер / Д. Жолжақсынов ; сұхб. С. Орынбасарұлы // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 22-30.

Жолжақсынов, Е. Менің негізгі эталоным-Досхан ағам / Е. Жолжақсынов // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 38.

Жолжақсынова, З. Әке көрген оқ жанар.... / З. Жолжақсынова // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 36.

Иран, Ғ. Досханға  / Ғ. Иран // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 33.

Нұрданбек, Қ. Соқпағы дара Досхан Жолжақсынов  / Қ. Нұрданбек // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 6-8.

Обаев, Е. Аристократ артис / Е. Обаев // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 21.

Оразбаев, С. Аса жақсы көретін інім / Қ. Сұлтанов // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б.16-17

Сығай, Ә. Досхан Жолжақсынов  / Ә. Сығай // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б.10-13.

Сұлтанов, Қ. Досханның бір байлығы достық болар / Қ. Сұлтанов // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 14-15.

Сүлейменова, Қ. Ер азаматыңа жақсы жар болу, оған перзент сыйлау -ешнәрсемен салыстыруға келмейтін бақыт / сұхб. С. Орынбасарұлы // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2.- Б. 40-43.
Тұңғышбай, Әл-Тарази Мақтаймын әрі онымен мақтанамын  / Әл-Тарази Тұңғышбай // Ұлт болмысы. - 2018. - № 1-2. - Б. 20.

Шарманов, Ті. Құнанбайды сомдауы-актерлік өнерінің шыңы болды  / Т. Шарманов // Ұлт болмысы. - 2018. - №1-2.- Б.18
Теменов, Т. Өнер мен Досхан егіз ұғым : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Т. Теменов // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 12.
Омаров, Қ. Қазақ өнеріне құбылыс болып келді : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Қ. Омаров . - Мәтін // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 12.
Есдәулет, Ұ. Топжарған : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. Соның алғашқысы ақынның актерге арналған өлеңі. / Ұ. Есдәулет // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 12.
Жүсіп, Н. Бір дәуірдің Досханы : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Н. Жүсіп // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 13.
Амантай, Д. Қазақты қазақылықпен қауыштырды : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Д. Амантай  // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 13.
Райымбекұлы, М. Айбоз : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. Ақынның актерге арналған өлеңі. / М. Райымбекұлы // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 13.
Нұрғалымұлы, Ұ. Досханның интонациясы : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Ұ. Нұрғалымұлы // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 13.
Өмірбекова, Д. Ұлттық характерді ашудың хас шебері : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Д. Өмірбекова // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 20.
Төлеутай, Е. Саңлақ : актер Досхан Жолжақсыновтың туғанына 70 жыл толуына орай "Топжарған" деген айдармен бірнеше мақала берілген. / Е. Төлеутай  // Қазақ әдебиеті. - 2021. - 8 қазан. - Б. 20-21.

 

***

 

Жантыкеев, Р. Тулпар может родиться только от тулпара / Р. Жантыкеев // Рудный Алтай. - 2004. - 24 авг. - С. 4.

Амантай, Д. Духовный наследник: сегодня исполняется 60-лет известному актеру театра и кино, режиссеру Досжану Жолжаксынову / Д. Амантай // Казахстанская правда. - 2011. - 7 октября. - С. 12.

Кодар, А. Восхождение к национальному бытию / А. Кодар // Новое поколение. - 2011. - 6 октября. - С. 8.

Табаева, З. Старость его дома не застанет  / З. Табаева // Новое поколение. - 2011. - 9 августа. - С. 8.

Фильм об отце Абая  / Отдел внутренней политики. Информационный сектор (Семей) // Спектр. - 2014. - 25 июня. - С. 12.

Гуляева, Е. Слово о Кунанбае / Е. Гуляева // Наше дело. - 2015. - 21 мая. - С. 10.

Касенов, Ж. Экскурс в прошлое  / Ж. Касенов // Вести Семей. - 2015. - 15 мая. - С. 1.

Шулембаева, Р. "Своего героя я чувствую кожей"  / Р. Шулембаева // Казахстанская правда. - 2016. - 19 февраля. - С. 12.

Поломошнова, Л. Памятник бабушке Зере: [об открытии в Калбатау памятника бабушке Абая (Ернис Татиев). интервью с режиссером фильма "Кунанбай" Д. Жолжаксыновым: история создания фильма, о Кунанбае] / Л. Поломошнова // Рудный Алтай. - 2016. - 30 августа. - С. 6.

Казыгул, Ш. Его величество актер : [о народном артисте Казахстана Д. Жолжаксынове] / Ш. Казыгул // Казахстанская правда. - 2021. - 26 ноября. - С. 10.