Известные имена

Умурзакова А.Е.

Умурзакова Амина ЕркожаевнаУмурзакова Амина Ергожаевна (08.03.1919 - 28.09.2006) - Народная артистка Каз. ССР.  Лауреат Государственной премии, актриса театра и кино.

Родилась 8 марта 1919 г. в селе Карауыл Абайского района Семипалатинской области, ныне Восточно-Казахстанской области

В 1934 году поступает в Ленинградский государственный театральный институт. В 1938 году, после получения диплома, Амина Ергожаевна получила распределение в Чимкентский областной драматический театр, а затем, в том же году, в Казахский государственный академический театр драмы им. М.О. Ауэзова в Алма-Ате, где работала до 1940 года. В 1941 году работает на киностудии «Казахфильм» монтажницей. За это время Умурзакова сыграла второстепенные роли в таких фильмах, как «Песнь о великане» и «Белая роза». С 1945 года работает в Театре для детей и юношества в Алма-Ате. Умурзакова проработала в этом театре вплоть до выхода на пенсию и сыграла в нём более ста ролей. Выступая в театре, Амина Умурзакова продолжала сниматься в кино. В период с 1945 по 1963 годы она сыграла ряд ролей в фильмах: «Джамбул» режиссёра Е. Дзигана, «Девушка-джигит» П. Боголюбова, «Крылатый подарок» А. Слободника и Э. Файка, «В одном районе» Ш. К. Айманова и в многих других. 

В 1958 году Умурзакова была удостоена звания Заслуженного артиста Казахской ССР. В 1963 году Амина Умурзакова сыграла главную роль в фильме А. Я. Карпова «Сказ о матери». Эта роль стала одной из самых успешных в карьере актрисы, а фильм — одним из самых успешных работ казахстанского кинематографа. Картина получила Государственную премию КазССР, а Амина Ергожаевна была награждена премией.   После этого, в период с 1963 по 1968 годы, Амина Умурзакова сыграла роли в фильмах «Безбородый обманщик» Ш. К. Айманова, «Самая послушная» режиссёров Б. Абдылдаева и Л. А. Гуревича. 

В признательность её вклада в развитие киноискусства актриса в 1965 году была удостоена звания народного артиста КазССР. 

В 1968 году вышел на экраны фильм Ш. К. Айманова «Ангел в тюбетейке». Амина Умурзакова сыграла в нём главную женскую роль. В период с 1968 по 1996 годы актриса сыграла более чем в десяти фильмах, в большинстве из которых — в главных ролях. Наиболее известные из них — это «Алые маки Иссык-Куля» режиссёра Б. Шамшиева, «Самые красивые корабли» А. Ниточкина и «Бойся, враг, девятого сына» В. Пусурманова и В. Чугунова, в котором актриса сыграла роль бабушки Еркенже. Большую популярность получила вышедшая на экраны в 1991 году картина А. Чатаевой «Мама Роза», за которую Умурзакова получила приз кинофестиваля «Созвездие» за лучшую роль пожилого человека. В 1996 году Амина Умурзакова сыграла саму себя в биографическом фильме «Амина», снятым её сыном, режиссёром Таласом Умурзаковым. Также актриса дублировала фильмы на казахский язык.  

 

Ә. Өмірзакова туралы әдебиеттер – Литература о А. Умурзаковой

Кітаптар-книги:

 

Қазақстан[Мәтін] : ұлттық энциклопедия. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005.- Өмірзақова Әмина Ерғожақызы: б. 250-251.

Қазақ мәдениеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық.- Алматы : «Аруна Ltd», 2010. – Өмірзақова Әмина Ерғожақызы : б. 502-503.

Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Өмірзақова Әмина Ерғожақызы: б. 606.

Сығай, Ә. Сахна саңлақтары [Мәтін] / Сығай Ә. - Алматы : Жалын, 1998. - 512 б. Қазақтың кино жұлдыздары [Мәтін]. - Алматы : Аруна, 2002. - 10 б.

Құсанбек, Б. Ғұмыр-дария [Мәтін] / Б. Құсанбек. - Алматы : Өлке, 2008. - 160 б

Сығай, Ә. Сахна әлемі [Мәтін]. Т. 2 / бас ред. Т. Ахметжан . - Алматы : Ан Арыс, 2009. - 336 б.

Өмірзақова Әмина [Мәтін] : фотоальбом. - Алматы : Өнер, 2013. - 240 б.

***

Мэтры казахского кино [Текст]. - Алматы : Аруна Ltd, 2002. - 12 с.

Мацкевич, О. Самые светлые ночи [Текст] / О. Мацкевич  - Алматы : Жибек жолы, 2003. - 217 с. 

 

Мақалалар –статьи:

 

Қаған, Қ. Әмина [Мәтін] : [Әмина Өмірзақованың 80жасқа толуына байланысты] / Қ. Қаған  // Жас алаш. - 1999. - 10наурыз.-.

Мекішев, Б. Әмина апай.... [Мәтін] : [Қазақ киносының актрисасы Ә.Өмірзақова туралы ] / Б. Мекішев  // Жас алаш. - 1999. - 13қараша.- Б.3

Өмірзақова, Ә. Адамға өз ортасының құрметіне бөленгеннен артық бақыт жоқ [Мәтін] / Ә. Өмірзақова  // Егемен Қазақстан. - 1999. - 19қараша.- Б.5

Рахманова, Н. Жұлдыздар шашуы. [Мәтін] : [Қазақстанның халық әртісі Ә.Өмірзақова 80 жаста] / Н. Рахманова  // Қазақ әдебиеті. - 1999. - 19 қараша.- Б.7,10.

Өмірзақова, Ә. Адамгершілік - бәрінен биік мұрат [Мәтін] / Өмірзақова Ә. // Түркістан http://www.turkestan.kz.- 2002. - 7 наурыз.- Б.2

Өмірзақова, Ә. "Көшпенділерге" шақырылғам жоқ ..."Тақиялы періште"- де хабарласпай кетті [Мәтін] / Ә. Өмірзақова . // Жас алаш. - 2003. - 13 қыркүйек.- Б.7

Әбдікәрімов, С. Әмина [Текст] : Артист Әмина Ерғозақызы Өмірзақова туралы / С. Әбдікәрімов  // Жұлдыз . - 2004. - № 9. - С. 164-169 б.

Өмірзақов, Т. Анам бүкіл қазақ халқының анасы бола білді [Текст] / Т. Өмірзақов  // Жұлдыздар отбасы . - 2008. - № 22. - Б. 11-13

Мұхтарханқызы, З. Әмина [Мәтін] / З. Мұхтарханқызы // Дидар. - 2009. - 29 сәуір.- Б.6.

Әбілғазинова, Г. Т. 8 наурыз - Қазақстанның халық әртісі Әмина Өмірзақованың туғанына 90 жыл (1919-2006) [Мәтін] / Г. Т. Әбілғазинова // Мәдениет жаршысы / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2009. - N 3.- Б.10.

Исламбаева, З. Аты аңызға айналған актриса [Мәтін] / З. Исламбаева // Керуен. - 2009. - №4.- Б.171-179

Төлеуғалиұлы, С. Сахнаның сайыпқыраны, экранның алыбы, таңғажайып өнер иесі еді [Мәтін] / С. Төлеуғалиұлы // Дидар. - 2009. - 9 шілде.- Б.5.

Төкенұлы, Серік. Өнер әлеміндегі Әмина Семейдің қызы [Мәтін] / С. Төкенұлы // Семей таңы. - 2009. - 30 сәуір.- Б.9.

Қуанышева, Ж. Әмина апайдан шыдамды болуды үйрендім [Текст] / Ұ. Қолдауова. Сөмкесінде кәмпит, мейізі толып жүретін [Текст] / Ұ Қолдауова. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. - С. 37 б.

Төлегенова, Б. Өзі де, мінезі де сондай сүйкімді болатын [Текст] / Б. Төлегенова. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. - Б. 23 .

Құланбаев, М. Тәлпіш мұрын жеңешем [Текст] / М. Құланбаев // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 18-20

Қажығалиева, К. Жер бетінде Әмина апайға жететін адам жоқ [Текст] / К. Қажығалиева. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 36-38.

Әбілдина, Ғ. Әмина апайда арман жоқ [Текст] / Ғ. Әбілдина  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б 31.

Әбдікәрімов, С. Әмина апамыздың өмірі ерлік істерге толы [Текст] / С. Әбдікәрімов. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 5-9..

Әбдінәлиева, Ғ. Өмірден балаша қуанып жүретін қалпында өтті [Текст] / Ғ. Әбдінәлиева. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 47.

Әшімов, А. Әмина мен Шәкен мәңгілікке қоштасыпты [Текст] / А. Әшімов. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 25

Әшірбекова, Р. Әмина апайдың күлкісін ешкім сала алмайды [Текст] / Р. Әшірбекова // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 32.

Балғабаев, С. Театрдағы жетістіктері киноға алып келді [Текст] / С. Балғабаев. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 40.

Чатаева, А. Көріпкел кемпір туралы фильмімде ойнағысы келетін [Текст] /  А.Чатаева  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б 28-29.

Дусматова, Г. Қарапайым халықтың ортасынан шыққан адам [Текст] / Г. Дусматова. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 41.

Райымбеков, Ә. Қиналған кездерімде Әмина апай есіме түседі [Текст] / Ә. Райымбеков // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 21-22.

Кәденова, Л. Әңгімесін "Я тебя люблюдан" бастайтын [Текст] / Л. Кәденова. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 34-35..

Кенжетаев, К. Ананың рөлін шебер сомдаған бірден бір тұлға [Текст] / К. Кенжетаев // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 11.

Мышбаева, Н. Ауырған екі аяғын кестіріп тастаған еді... [Текст] / Н. Мышбаева // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 40.

Теменов, Т. Жанашырым әрі ұстазым еді... [Текст] / Теменов Т. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 48.

Жәкібаев, Қ. Әмина апайды ешкім қайталай алмайды [Текст] / Қ. Жәкібаев // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 15

Жолжақсынов, Д. Әмина апайдың театрдағы баласы болдым [Текст] / Д. Жолжақсынов // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 24-25.

Жармұхамедов, С. "Қазақты құртып жүрген - сен" деп ұрысқан еді... [Текст] / С. Жармұхамедов // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 45..

Исламбаева, З. Кейіпкердің болмысын ашуда шынайылық пен табиғилықты көздеді [Текст] / З. Исламбаева . // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 42-43.

Иса, И. Театрдағы рөлдері лайықты бағаланбады [Текст] / И. Иса. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б.. 41.

Исабеков, Д. Қазақ киносында Әминадай бағы ашылған актриса жоқ [Текст] / Д. Исабеков // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 26.

Ықтымбаев, Н. Күлген кезде көмейінен жүрегі көрінетін [Текст] / Н. Ықтымбаев. // Аңыз адам . - 2012. - № 5. - Б. 46.

Шәріп, Б. Жарқыраған көздеріне қарап қателесу мүмкін емес болатын [Текст] / Б. Шәріп  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 35.

Шәріпова, З. Қазір Әмина апайдай талант жоқ [Текст] / З. Шәріпова // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 17.

Аманшаев, Е. Адамгершілік иманға негізделген қазақы мінезді дәріптеп өтті [Текст] / Е. Аманшаев  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 30-31.

Сіргебаева, Ш. Пұшық дегенде шамданып едім [Текст] / Ш. Сіргебаева  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. - Б. 48.

Сығай, Ә. Мақпал Жүнісованың күлкісі Әмина апайдың жастық шағын елестетеді [Текст] / Ә. Сығай  // Аңыз адам . - 2012. - № 5. – Б. 44..

Қазақ киносының Анасы! [Мәтін] // Өскемен. - 2013. - 21 ақпан.- Б.9.

Есенов, Н. Көзінен мейірім төгілген [Мәтін] : Әмина Өмірзақова сомдаған аналар галереясы /Н. Есенов  // Түркістан . - 2015.- 14 мамыр (№ 19). – Б. 11.

 Рахымбекқызы, Т. Қарауылдың ерке қызына туған елі ерекше ілтипат көрсетті. [Мәтін] : [Қарауылда кино өнерінің майталманы Ә. Өмірзақоваға ескерткіш ашылды. ] / Т. Рахымбекқызы // Дидар. - 2016. - 3 қыркүйек.- Б.19.

"Тақиялы періштенің" анасына ескерткіш қойылды. [мәтін] // Семей таңы. - 2016. - 2 қыркүйек.- Б.1

Омаш, А. Қазақ киносының анасы [Мәтін] : [Актриса Ә. Өмірзақованың мүсіні туған жер төрінде.] / А. Омаш // Ертіс өңірі . - 2016. - 24 тамыз.- Б.8.

Юнеско көлемінде тойланады [Мәтін] : [Кино және театр өнерінің саңлағы Ә. Өмірзақованың ғасырлық тойы ЮНЕСКО көлемінде тойланады] // Ертіс өңірі. - 2018. - 28 қараша.- Б.15.

Аққайыр, Жадыра. Әлемі әдемі Әмина [Мәтін] : Әмина Өмірзақова -қазақ киносының тұңғыш қарлығаштарының бірі. Актрисаның биыл ғасыр тойы. Атаулы жыл ЮНЕСКО көлемінде атап өтіледі. Роза Әшірбекованың сұхбаты / Ж. Аққайыр // Айқын. - 2019. - 4 қаңтар.- Б.1,7

***

Умурзакова, А. Великая правда жизни: ["Материнское поле" на сцене Каз.акад.театра драмы] // Казахст. правда.- 1966.- 13 февр

Мацкевич, Э. Так велит сердце: [О творчестве нар.арт.Каз.ССР А.Умурзаковой] // Казахст. правда.- 1983.- 24 авг

Умурзакова, А. Кино - моя профессия: [Нар.арт.Каз.ССР рассказывает о своем творчестве в кино / Записал В.Кувшинников] // Новый фильм.- 1989.- N 3.- С.5

Умурзакова, А. В ее глазах душа казахского народа: [Беседа с изв. каз. актрисой о творчестве / Беседу вела Л. Сералина] // Культура.- 1992.- N 5.- 1-15 марта. - С. 8

Умурзакова, А. Все зависит от характера: [Интервью с изв. актрисой о ее творчестве / Записала Г.Шимырбаева] // Казахст. правда.- 1996.- 23 окт.

Амина Умурзакова - фрагменты прошлого: [Нар. арт., лауреат Гос. премии респ. о творчестве, о себе и о времени / Записала Л.Енисеева] // Аргументы и факты. Казахстан.- 1998.-N 29.-Июль.-С.4

Бычук, Н. Вчера, сегодня и всегда- Амина Умурзакова: 60 лет актриса театра и кино самозабвенно служит искусству // Казахст. правда.- 1999.- 20 нояб.

Умурзакова, А. Мечтаю сняться в казахской "мыльной опере": [80 лет - изв. актрисе, арт. каз. ТЮЗа А.Умурзаковой. Интервью / Записала Г.Шимырбаева] // Казахст. правда.- 1999.- 6 марта

Умурзакова, А. "Ак жол"- светлого Вам пути": [Нар. арт. РК о себе / Записала И.Зотова] // Веч. Алматы.- 2000.- 30 сент.

Умурзакова, А. Вечно юная душа: Беседа Умурзакова А. Не родись красивой, а родись курносой: Беседа с нар. арт. респ., легендой каз. кино о ее творчестве / Записала Г. Шимырбаева // Казахст. правда.- 2002.- 8 марта.- С.8

Умурзакова, А. Жаль, что не сыграла стерву: [Беседа с изв. киноактрисой о творчестве, жизни / Беседовала Г.Танкаева] // Время.- 2002.- 17 янв.- С.10

Умурзакова, А. "Мать - моя самая главная роль": Беседа с изв. актрисой, нар. арт. РК / Записала С.Назарова // Рандеву.- 2003.- N 1.- С.62-71

Умурзакова, А. Просто легенда - Амина Умурзакова: Беседа с изв. актрисой о себе, работе / Беседовал С.Юлдашев // Труд.- 2004.- 11 марта.- С.14  

Умурзакова, А. "Меня с первой буквы - "Аз" ...: Беседа с народной артисткой СССР / Беседу вел Н.Смаилов // Столич. жизнь.- 2005. - 3 марта (N 9). - С. 21

Умурзакова, А.  Меркурьев вытер мне слезы: Интервью с нар. арт. РК / Интервью вел Н.Смаилов // Литер.- 2005. - 20 янв. - С. 5

Умурзакова,  А.  Самая главная роль: Интервью с Нар. актрисой КазССР театра и кино / Интервью вела О.Бондаренко // Веч. Алматы.- 2005. - 10 сент. - С. 8

Галкина,  Г. "А ты пострадай, пострадай!": 87 лет Нар. арт. РК А. Ергожаевне Умурзаковой // Новое поколение.- 2006. - 3 марта (N 9). - С. 12

Нурсеитова, Т. Кто любит дорогу, тот находит клад: О нар. арт. РК А.Умурзаковой // На страже.- 2006. - 9 марта (N 10). - С. 9

Умурзакова Амина Еркожаевна [Текст]: Нар. арт. РК. Некролог // Казахст. правда.- 2006. - 28 сент. - С.11

Шимырбаева,  Г. Просто - Амина Умурзакова [Текст] / Г. Шимырбаева // Казахстанская правда. - 2009. - 11 марта. - С. 7.

 

Интернет сілтемелер – Интернет ссылки 

 

Умурзакова Амина Ергожаевна [Электронный ресурс] : [биография] // Официальный интернет-ресурс: сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/ (04.12.2018) 

Умурзакова Амина Ергожаевна [Электронный ресурс] : [биография] // Официальный интернет-ресурс: сайт. – Режим доступа : https://brod.kz/persons/amina_umurzakova/ (04.12.2018) 

Умурзакова Амина Ергожаевна [Электронный ресурс] : [фильмы] // Официальный интернет-ресурс: сайт. – Режим доступа: https://www.kinopoisk.ru/name/303899/ (04.12.2018)