Зукенов М.

Обновлено 10.06.2024 10:04

Зукенов Мауытказы (1938 г.) - журналист, поэт-импровизатор, айтыскер.

Родился 10 августа в 1933 г. (по документам в 1938 г.) у речки «Акбулак» на склоне горы Кусмурун, принадлежащей к сельскому округу «Кызылагаш» Жарминского района Семипалатинской области (ныне Восточно-Казахстанская область). Мать – Нуршаги Нурпеискызы была образованной женщиной, обладала поэтическим даром.
В 1955 г. с отличием окончил среднюю школу им. В. Маяковского села Бигаш Кокпектинского района. Поступил в училище связи № 1 г. Алматы и окончил его 1958 г. по специальности «Радиотехник».
Поработав несколько лет по профессии, в 1960 г. переходит на педагогическую деятельность. В 1965 г. заочно окончил факультет казахского языка и литературы КазПИ г. Алма-Аты (ныне КазНПУ им. Абая). С 1958 г. начинает публиковать в районных, областных газетах статьи, рассказы-очерки на различные темы из жизни села.  В 1964 г. первый раз принимает участие в районном поэтическом конкурсе – айтысе, где состязается с уроженцем Аягоза Кабышем Исмаиловым. Многократный призер районных, областных айтысов. Вступал в айтыс с Садуакасом Берденовым из Жармы, Кенесбеком Калиевым из Шара, Габбасом Шакимулы из Аягоза. В Жарминском районе организовал драматический кружок, которому в 1972 г. по его инициативе дали звание «Народный театр». На общественных началах лет семь-восемь был режиссером этого театра.
25 лет преподавал в школе, с 1980 г. работал заместителем редактора Жарминской районной газеты «Рауан». Являясь постоянным внештатным корреспондентом районных, областных газет, писал о повседневной жизни района и области. Вышли в свет сборники М. Зукенулы «Бел - белес» (1998), «Дала қырандары» (2000), «Қасен қажы әулеті» (2002), «Темір жол тарланы» (2004), «Айналайын ауылым» (2005), «Өмір өрнектері» (2006),«Күлейік те ойнайық» (2007), «Сұрапыл соғыс тарландары» (2010), «Ер жігіттің үш жұрты» (2010), «Әлемнің құдірет күші-аналар» (2012), «Әлемнің құдірет күші-аналар» (2012), «Ауылдан шыққан айшықты сөз» (2016), «Сөзі сүбелі, жыры жанға жақын ақындар» (2017), «Қызылағаш аулынан түлеп ұшқан мектеп түлектері және еңбегі сіңген еңбек азаматтары» (2018), «Елі таныған тарлан балуандар» (2019). и др. Неоднократно награждался областными, республиканскими Похвальными грамотами. Член Союза журналистов Казахстана.
В настоящее время живет в г. Усть-Каменогорске, продолжает заниматься творчеством.

  М. Зүкенов (Зүкенұлы) шығармалары
Произведения М. Зукенова
 Кітаптар – Книги

Зүкенұлы (Зүкенов), М. Күлейік те ойнайық [Электрондық ресурс] : [кітапта автордың әзіл-сықақтары, пьесалары берілген] / М. Зүкенұлы. - Семей : Үш биік, 2007. - 100 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Айналайын, ауылым: [жинаққа Жарма ауданында болған елеулі оқиғалар мен Отан үшін от кешкен жауынгерлер және еңбек адамдары туралы материалдар енгізілген] / М. Зүкенов. - Семей : 2005. - 384 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Әлемнің құдірет күші-аналар. 1-ші кітап. - Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2012.- 312 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Сұрапыл соғыс сарбаздарына 66 жыл [Электрондық ресурс] : [Ұлы Отан соғысына қатысқан шығысқазақстандықтар туралы және жеңіске арналған өлең естеліктер топтастырылған.] / М. Зүкенов. - 240 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Әлемнің құдірет күші-аналар [Электрондық ресурс]. 2-ші кітап. - Алматы : Қазақ университеті, 2015. - 312 б.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Ер жігіттің үш жұрты [Электрондық ресурс] : [кітаптың мақсаты әйгілі өнер иелерін, жырау - дүлділдерді, ел басқарған ақылшы азаматтарды оқырман қауымға таныстыру] / М. Зүкенұлы. - 2010. - 117 б.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Бес белес [Электрондық ресурс] : [өлеңдер, дастандар, айтыстар.] / М. Зүкенұлы. - 1998. - 80 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Қасен қажы әулеті [Электрондық ресурс] : [Жарма ауданының тумасы Тұрлыхановтар әулеті туралы] / М. Зүкенов. - Семей , 2002. - 107 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Теміржол тарланы [Электрондық ресурс] : [теміржолшы Төкіш әулеті туралы айта келе автор Қазақстан теміржолының тарихын да әңгімеге арқау етеді] / М. Зүкенов. - Семипалатинск : Тенгри, 2004. - 85 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Өмір өрнектері [Электрондық ресурс] : [жинаққа ауыл өміріне арналған өлеңдер, пьеса, скетч енгізілген] / М. Зүкенов . - Өскемен, 2006. - 222 б..
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Айналайын анашым [Электрондық ресурс] : [жармалық тыл ардагері М. Сәдуақасқызының өмірі арқылы бүкіл бір кезең суреттелген] / М. Зүкенов. - Семей, 2006. - 80 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Айналайын, ауылым: [жинаққа Жарма ауданында болған елеулі оқиғалар мен Отан үшін от кешкен жауынгерлер және еңбек адамдары туралы материалдар енгізілген] / М. Зүкенов. - Семей , 2005. - 384 б.
Зүкенов (Зүкенұлы), Мәуітқазы. Өмір өрнектері [Электрондық ресурс] : [Жинаққа ауыл өміріне арналған өлеңдер, пьеса, скетч енгізілген] / М. Зүкенов. - Өскемен, 2006. - 222 б.

  Мерзімді басылымдардағы мақалалар
  Публикации в периодических изданиях

Зүкенов (Зүкенұлы), М. Тұрмысы түзу ауыл / М. Зүкенов // Дидар. - 1998. - 6 маусым. - Б. 5.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. "Жас дарын" мектебі : [Жарма ауданы Қызылағаш орта мектебінің жұмысы жайында] / М. Зүкенов // Рауан - Восход. - 1999. - 19 наурыз.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Тойтөбенің баурайындағы той- думан : [халық ақыны Т.Көбдіковтың туғанына 125 жыл] / М. Зүкенов // Семей таңы. - 1999. - 30 маусым. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Алынбайтын қамал аспайтын асу жоқ / М. Зүкенов // Рауан- Восход. - 2000. - 2 маусым. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Киелі өнер иесі: [Абай атындағы музыкалық драма театрдың актрисасы Ш. Бахтинова туралы] / М. Зүкенов // Семей таңы. - 2000. - 22-28 желтоқсан. - Б. 10.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Өнердің өріне жүзе білген: [Семей өңірінің атақты актрисасы Шайзат Бақтинова туралы] / М. Зүкенов // Дидар. - 2001. - 16қаңтар. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Төлеу ақын ақ батасын беріпті / М. Зүкенов // Семей таңы. - 2004. - 27 тамыз. - Б. 3.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Абай еліне саяхат  / М. Зүкенов // Семей таңы. - 2005. - 8 шілде. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Ақын тойынан тәбәрік / М. Зүкенов // Дидар. - 2008. - 11 қараша. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Полигон зардаптарын жою шаралары / М. Зүкенов // Семей таңы. - 2009. - 12 наурыз. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Аға өнегесі: [ұлы Отан соғысының ардагері Т. Жұмабекұлы жайлы] / М. Зүкенов // Семей таңы. - 2010. - 4 ақпан. - Б. 4.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Абылай ханның мұғалім ұрпағы / М. Зүкенов // Ертіс өңірі. - 2010. - 6 қазан. - Б. 13.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Ғасырлар пернесінен сыр шертіп жүр / М. Зүкенов // Дидар. - 2010. - 15 қазан. - Б. 7.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Қасірет алаңынан құтылғанымызға - 20 жыл  / М. Зүкенов // Алдаспан. - 2011. - 24 тамыз. - Б. 2.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Дәмештің ақындық мектебінен шыққан талант көп: [жерлес ақын Д. Омарбаеваның шығармашылығы туралы] / М. Зүкенов // Дидар. - 2011. - 14 қазан. - Б. 7.
Зүкенұлы(Зүкенов), М. Тарихта тек шындық қана айтылуға тиіс: [жазушы М. Сәрсекемен кездесу Өскемен облыстық кітапханасында өтт] / М. Зүкенұлы // Семей таңы. - 2012. - 15 мамыр. - Б. 2.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Қайым Мұхамедханов алаш арыстарының суретін қалай сақтады? / М. Зүкенов // Дидар. - 2012. - 22 маусым. - Б. 21.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Асау айғырды қобыз үнімен киіз үйге енгізген біздің өңірдің бақсы- балгерлері туралы не білеміз?  / М. Зүкенов // Дидар. - 2012. - 22 қараша. - Б. 23.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Ауылға Әди Шәріпұлының аты берілді: [партизан жазушы Ә. Шәріповтың 100 жылдық мерейтойы туған жерінде аталып өтті] / М. Зүкенов // Дидар. - 2012. - 15 желтоқсан. - Б. 1.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Атағы аймағына әйгілі ардагер: [ардагер ақсақал Омар Есімбекұлы туралы] / М. Зүкенұлы // Алдаспан. - 2013. - 18 сәуір. - Б. 6.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Сабырбайдың ақындық өнері әкесі Ақтайлақ биден кем болмаған: [Ақын Сабырбай Ақтайлақұлы туралы] / М. Зүкенұлы // Дидар. - 2013. - 19 сәуір. - Б. 10.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Тәрбиесімен де, өнерімен де ұлы Абайды тәнті еткен: [Ақын Қуандық Сабырбайқызы туралы.] / М. Зүкенов // Дидар. - 2013. - 3 мамыр. - Б. 13.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Еліне еңбегі сіңген Меңтай ата: [тыл ардагер М. Мұқышев туралы] / А. Орсаринова // Алдаспан. - 2013. - 9 мамыр. - Б. 5.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Сөз өнері Нұрғалиға арғы аталары Бұлғақ серіден тараған: [Қалба өңірінің түлегі, суырып салма, төкпе ақын Нұрғали Түнқатарұлының   туғанына 130 жыл] / М. Зүкенов // Дидар. - 2013. - 31 мамыр. - Б. 13.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Жарманың жыр жұлдызы Сапарғали еді ғой..: [Абай мектебінен нәр алған ақын Сапарғали Әлімбетовтың туғанына 125 жыл толды] / М. Зүкенов // Дидар. - 2013. - 14 маусым. - Б. 15.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Әзілхан Нұршайықовпен үш жүздесу / М. Зүкенұлы // Дидар. - 2013. - 21 маусым. - Б.13.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Махаббат емені: ["Көкжайдақ" жайлауында өсіп тұрған жалғыз емен туралы] / М. Зүкенов // Менің өлкем. - 2013. - 10 қазан. - Б. 21.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Абайды тәнті еткен: [ақын Қуандық Сабырбайқызы туралы] / М. Зүкенов // Отүкен. - 2014. - № 1. - Б. 246-247.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Сәдір әйгілі Әріппен де сөз таластырған.: [Ақын Сәдір Жәпекұлы туралы] / М. Зүкенов // Дидар. - 2013. - 31 қазан. - Б. 15; Өтікен. - 2015. - № 1. - Б. 184-186.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Көкпектіден жеткен хат: [ақын Салық Өскенбайұлы туралы тың дерек] / М. Зүкенов // Дидар. - 2014. - 13 қаңтар. - Б. 7.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Екі қабырғасы сынса да, бас жүлдені жеңіп алған кездері болыпты: [Балуан Амангелді Мұсылманқұлов туралы] / М. Зүкенов // Дидар. - 2014. - 5 мамыр. - Б. 26.
Зүкенов (Зүкенұлы), М. Тылда да, майданда да ерен ерлік көрсеткен.: [Ұлы Отан соғысының ардагері Б. Сағындықов туралы] / М. Зүкенов // Дидар. - 2015. - 21 қаңтар. - Б. 21.
Зүкенұлы (Зүкенов), М. Жиырма бір жасында жау қолынан қаза тапқан Бекжан батыр / М. Зүкенұлы // Дидар. - 2015. - 19 қараша. - Б. 25.
Зүкенұлы, М. Өнерге кеш келсе де дес бермеген: [Ақын Омар Есімбекұлы туралы] / М. Зүкенұлы // Дидар. - 2016. - 12 ақпан. - Б. 20.

М. Зүкенов (Зүкенұлы) туралы әдебиеттер
Литература о М. Зукенове
Мақалалар - Статьи

Ақынға арналған кеш: [жармалық, жерлес ақынымыз М. Зүкенұлының жаңадан шыққан "Бел-белес" жыр - жинағының   тұсаукесер рәсімінен] // Рауан- Восход. - 1999. - 5 ақпан. - Б. 4
Қалқашбаев, Т. Арнау: [ақын М. Зүкенұлына арналған] / Т. Қалқашбаев // Рауан- Восход. - 1999. - 5 ақпан. - Б. 5.
Ақынға арналған кеш: [Жармалық, жерлес ақынымыз М. Зүкенұлының жаңадан шыққан "Бел-белес" жыр - жинағының   тұсаукесер рәсімінен] // Рауан- Восход. - 1999. - 5 ақпан.
Тәкиев, Т. Мәуітқызы Зүкенұлына: [ақынға арнау өлең] / Т. Тәкиев // Рауан- Восход. - 1999. - 5 ақпан. - Б. 6
Иманғали, М. Аналар есімін ардақтаған еңбек оқырманға жол тартты: [журналист Мәуітқазы Зүкеновтың жаңа кітабы туралы] / М. Иманғали // Дидар. - 2015. - 6 наурыз. - Б. 18. 

М. Зүкеновтың (Зүкенұлының) қатысуымен шыққан басылымдар
Издания, вышедшие при участии М. Зүкенова

Жарма ақындары: антологиялық жинақ. 1-ші кітап / құраст.: М. Иманжапаров, М. Зүкенұлы. - Семей : Үш биік, 2010. - 328 б.
Машраб, Ж. Халық ұланы Машрап Баяділұлы: [1912-1914 жж. Қиыр Шығыс теміржолын салуға қатысушы, Алаш партиясының белсенді мүшесі Машрап Баяділұлы туралы.] / Ж. Машраб, М. Зүкено. - Семей, 2006. - 107 б.