Кызыр Жанибек

Обновлено 25.09.2024 14:56

Кызыр Жанибек (1949 г. р.) – журналист, писатель, поэт, член Союза писателей и Союза журналистов Казахстана.
Родился 28 июля 1949 году в селе Катон-Карагай Катон-Карагайского района Восточно-Казахстанской области. После окончания средней школы имени Е.П. Рыкова работал слесарем, затем водителем в Катон-Карагайской автоколонне.
По возвращении из армии в 1972 году устроился литературным сотрудником в редакцию газеты «Арай - Луч». В этой организации проработал долгие годы, был заведующим отдела, ответственным секретарем, заместителем редактора. В 60-х годах XX века был принят в члены Союза журналистов Казахстана.
Первые стихотворения Жанибека Кызыр были опубликованы в сборнике «Ағажай, Алтайдай жер қайда?». Кызыр Жанибек содействовал выходу в свет юбилейной книги «Алтайдың алтын алқасы», посвященной 70-летию Катон-Карагайского района. Книги писателя «Жер жаннаты Катоқарағай», «Ерлік дастан» I, II тома, «Ақбұлақ» также были высоко оценены читательской аудиторией. Многие стихи Жанибека Кызыр положены на музыку и исполняются на сценах сел Катон-Карагайского района ВКО.
Творческая деятельность Жанибека Кызыр была отмечена такими наградами как: юбилейная медаль «Қазақстан Конституциясына 10 жыл», Почетная грамота за подписью министра культуры, просвещения и общественного согласия РК Мухтара Кул-Мухамета, грамота Восточно-Казахстанского филиала Союза журналистов Казахстана, грамота за подписью акима области, грамота Восточно-Казахстанского областного филиала общественного объединения «Казахстанский отраслевой профессиональный союз работников культуры, спорта, туризма и информации».
18 февраля 2009 года решением XI сессии Катон-Карагайского районного маслихата №11/113-IV за большой вклад в сохранение и популяризацию духовно-нравственных ценностей района Жанибеку Кызыр было присвоено звание «Почетный гражданин Катон-Карагайского района».

Қызыр Жанибектың шығармалары
Произведения Қызыр Ж.
Кітаптар – Книги

Ағажай, Алтайдай жер қайда : Өлеңдер жинағы. - А. : Полиграфия, 1999. - 303 б.
Ерлік - дастан : [Электрондық ресурс] : [Ұлы Отан соғысы кезіндегі катонқарағайлықтардың ерлік, еңбек жолдары туралы.] / дайындаған: Ж. Қызыр. - Алматы : Алаш, 2005. - 288 б.
Ерлік - дастан : [Электрондық ресурс] : [Ұлы Отан соғысының 65 жылдығына арналған кітапта катонқарағайлықтардың ерлік, еңбек жолдары баяндалады.]. . 2-кітап. / дайындаған: Ж. Қызыр. - Алматы : Орхон, 2010. - 320 б.
Жер жаннаты - Қатонқарағай / құраст. Ж. Қызыр. - Алматы : Орхон, 2008. - 368 б.
Қызыр, Жәнібек. Ақын ауылы : өлең / Ж. Қызыр // Нұрбаев А. Шығармалары : айтыстар, поэмалар, проза. арнаулар, естеліктер. - Алматы : Орхон баспа үйі, 2019. Т. 2. - Б. 227 

Қызыр Жәнибектың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации Кызыр Ж. в периодических изданиях

Қызыр Ж. Біз бесеу едік: [Ұлы Отан соғысының ардагері Л. Смамағзұмов жайлы] / Ж. Қызыр // Арай. - 1993. - 5 мамыр. - Б. 2
Қызыр Ж. Қаратайдың пырағы,Құлагері: [Жазушы О. Бөкейге арн. өлең] / Қызыр Ж. // Арай. - 1994. - 25 мамыр
Қызыр Ж. Ақын ауылы: [Катонқарағайлық ақын А.Нұрбаевқа арн. өлең] / Қызыр Ж. // Арай. - 1996. - 4 қазан
Қызыр Ж. Біз соғысты көрмедік: [өлең] / Ж. Қызыр // Арай. - 1998. - 5 мамыр
Қызыр, Жәнібек. Ленинді алмастырған қазақ: [Ардақты ұстаз С. Ластаев туралы.] / Ж. Қызыр // Дидар. - 2019. - 31 қазан. - Б.17
Қызыр Ж. Алдыңда ағаң болса: [Орденді шопан Баекин Қ туралы ] / Қызыр Ж. // Арай. - 2000. – 18 сәуір
Қызыр Ж. Тағдыр: баллада / Ж. Қызыр // Арай. - 2006. - 19 наурыз. - Б. 7
Қызыр, Жәнібек. Әрі ақын, әрі басшы, әрі қайраткер еді: [Ақын Т. Рахымжанов туралы] / Ж. Қызыр // Дидар. - 2020. - 30 сәуір. - Б. 27
Қызыр, Жәнібек. Украинадағы жалғыз қазақ майдангері/ Ж. Қызыр // Алдаспан. - 2020. - 21 мамыр. - Б. 13. ; Дидар. – 2020 ; 2 маусым. - Б. 5
Қызыр, Жәнібек. Өмірінің басы қатты, соңы тәтті болды: [катонқарағайлық Қ.Жиреншин саяси қуғын -сүргін кезінде әнші Б. Төлегенованың әкесімен екі күн қамақта бірге болыпты] / Ж. Қызыр // Алдаспан. - 2020. - 4 маусым. - Б.13
Қызыр, Жәнібек. Жиреншиннің жолы бұраң, сапары алыс болды: [саяси қуғын-сүргін куәгері Қ. Жиреншин туралы] / Ж. Қызыр // Дидар. - 2020. - 6 маусым. - Б. 3
Қызыр, Жәнібек. Елдің еңсесін тіктеп, рухын оятуды мақсат еттік / Ж. Қызыр // Дидар. - 2021. - 28 қазан. - Б. 11
Қызыр, Жәнібек. Ақтамберді жыраудан бата алған Мая би / Ж. Қызыр // Дидар. - 2021. - 14 желтоқсан. - Б. 4
Қызыр, Жәнібек. Балтабай батырдың ұрпақтары атажұртын іздеп келді / Ж. Қызыр // Дидар. - 2021. - 14 желтоқсан
Қызыр, Жәнібек. Жастайынан ауыр жұмысқа жегілді: [Катонқарағайлық еңбегімен әйгілі болған Қани Мерғазин туралы] / Ж. Қызыр // Дидар. - 2022. - 19 мамыр. - Б. 16
Қызыр, Жәнібек. Катонқарағайдың тоқсан жастағы абызы : [аудандық "Арай"-"Луч" газеттерінің 90 жылдығына орай мақала] / Ж. Қызыр // Арай. - 2023. - 16 маусым. - Б. 3
Қызыр, Жәнібек. Батыр да, ақын да анадан туады: [Мұзтау қорының жетекшісі, демеуші Серік Толықбаев туралы] / Ж. Қызыр // Арай. - 2023. - 11 тамыз. - Б. 2
Қызыр, Жәнібек. Өр кеудедегі Мұзтауым (Оралханның рухымен сырласу) / Ж. Қызыр // Арай. - 2023. - 3 шілде. - Б. 3
Қызыр, Жәнібек. Қуанышты күндеріңіз көп болсын : [Катонқарағай ауданының Алтай кеңшары жұмысшылар кооперациясының басшысы Маулия Жиындинова туралы эссе] / Ж. Қызыр // Арай. - 2023. - 29 желтоқсан. - Б. 3
Қызыр, Жәнібек. Өр Алтайға кіндігімен байланған журналист-жазушы : катонқарағайлық жазушы Қайырды Назырбаев туралы / Ж. Қызыр. - Мәтін (визуалды) // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 28 маусым (N26). - Б. 4
Қабдуалиұлы, Ж. Ерін елі еске алды : самбо күресінен спорт шебері катонқарағайлық Сергей Ахметов туралы / Ж. Қабдуалиұлы. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 26 шілде (N30). - Б. 6
Қызыр, Жәнібек. Қаратайдың бұрынғы өткен ақындары : [Таңырық ақын туралы] / Ж. Қызыр. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 30 тамыз (N35). - Б. 7
Қызыр, Жәнібек. Қаратайдың бұрынғы өткен ақындары / Ж. Қызыр. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 30 тамыз (N35). - Б. 7 ; Арайлы Катонқарағай. - 2024. 6 қыркүйек (N36). - Б. 11.

***

Кызыров Ж. Он защищал родину: [об участнике Великой Отечеств. войны из совхоза им.Черняховского Катон-Карагайс. р-на М. Акбутине] / Ж. Кызыров // Луч. - 1994. - 3 мая. - С. 6
Кызыр Ж. Берельские курганы - культурное наследие: [о музее-заповеднике «Берел»] / Ж. Кызыр // Луч. - 2013. - 31 мая. - С. 1.
Қызыр Жәнібектың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве Кызыр Ж.
Кітаптар – Книги

Назырбаев, Қайырды. Алтайдағы ауыл : хикаят, әңгіме, мақалалар, өлеңдер, ауылдың айтқыштары / Қ. Назырбаев. - Нұр-Сұлтан : Prosto Print.kz, 2022. – 144 б.
Қапанов, Болатбек. Анамдай әлпештеген Асқар Алтай / Б. Қапанов. - Өскемен : [б. и.], 2011. - 566 б.

Мақалалар - Статьи

Демчинов, Қадірбек. Қаламгер мұраты / Қ. Демчинов // Арай. - 2009. - 24 шілде. - Б. 1.
Балтабаева Г. Жәнібек Қызыр поэзиясындағы ұлттық таным / Г. Балтабаева // Арай. - 2009. - 25 қыркүйек ; 2, 9, 16 қазан. - Б. 6.
Смағұлов Т. "Алтай азаматының" тұсауы кесілді: [Жерлес жазушы, ақын, публицист Ж. Қызырдың жаңа кітабы жарық көрді] / Т. Смағұлов // Дидар. - 2021. - 22 мамыр.- Б.8.
Қаңтарбаев Ә. Осы жұрт Жәнібекті біле ме екен? : [Ақын жерлесіміз Ж. Қызыр туралы] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2016. - 1 тамыз. - Б. 20.
Қаңтарбаев , Ә. Төр Алтайдың Ақтамбердісі : катонқарағайлық жазушы Жәнібек Қызыр туралы / Ә. Қаңтарбаев . // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 26 шілде (N30). - Б. 4
Назырбаев, Қ. Бір газетке елу екі жыл ғұмырын арнады : катонқарағайлық жазушы Жәнібек Қызыр туралы / Қ. Назырбаев.  // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 26 шілде (N30). - Б. 8
Серікхан, Тимур. Жерлес қаламгердің мерейтойы тойланды : катонқарағайлық жазушы Жәнібек Қызыр туралы / Т. Серікхан. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 2 тамыз (N31). - Б. 2 

***

Осипова И. Трилогия о героях войны: [о презентации 3-й книги Ж. Кызырова «Ерлік – Дастан» к 70-летию Великой Победы] / И. Осипова // Рудный Алтай. - 2016. - 16 января.