Жангалиев Т.

Обновлено 25.09.2024 16:38

Жангалиев Толеген (1950 г.) - поэт, журналист, общественный деятель, член Союза писателей Казахстана, член Союза журналистов Казахстана.

Родился 27 января в 1950 г. в с. Карауыл Абайского района Восточно-Казахстанской области. Окончил Семипалатинский педагогический институт (1973, ныне Семипалатинский государственный университет им. Шакарима), Алматинскую высшую партийную школу (1982). В 1982-1999 гг. - секретарь отдела идеологии Абайского районного партийного комитета, заместитель акима района по культуре.
В 1999 г. в с. Карауыл на базе гимназии Т. Жангалиев открыл поэтический класс «Ақсұнқар». В 2002 г. поэтическому классу было присвоено имя известного акына, драматурга, писателя, композитора Мергали Ибраева.
Цикл стихотворений Т. Жангалиева вошел в коллективный поэтический сборник "Қарлығаш" (1978), "Сыр сапар" (1980), "Тоғыз перне" (1981).Автор поэтических сборников "Шыңғыстау шындығы" («Чингистауская правда», 1992), «Оңалған ойдың сәулесі» (1996), «Жүрегім сөйлеп тұрғанда» («Когда говорит сердце», 1982), «Атом мен ақын» («Атом и человек», 1999), «Біз жұмаққа бармаймыз» («Мы не попадем в рай», 1988), «Баба жайлы балладалар» (2001), «Тілсіздің тілі» (2003), эссе «Матаев» (2008).
Печатается в республиканском журнале «Абай», газетах «Егемен Қазақстан», «Семей таңы» и «Ертіс өңірі».
Член Союза писателей Республики Казахстан, член Союза журналистов Республики Казахстан, член судейской коллегии республиканского конкурса поэтов «Шыгыс Шұғыласы» («Сияние Востока»), и конкурса поэтов республиканских Абайских чтений среди учащихся общеобразовательных учебных заведений Республики.
Почетный гражданин Абайского района.
Лауреат республиканского фестиваля молодых акынов "Жігер" (1978), Международной литературной премии им. Жамбыла (1996), премии акима Восточно-Казахстанской области. Обладатель главного приза областного конкурса поэтов Восточно-Казахстанской области, нагрудного знака им. И. Алтынсарина. Заслуженный деятель культуры Республики Казахстан. Обладатель ордена «Курмет».

 

Жанғалиев Т. шығармалары
   Произведения Жанагалиева Т. 
Кітаптар - Книги

 

Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі: (өлеңдер жинағы) / Т. Жанғалиев. -Өскемен, 1994. - 85 б. 
Жанғалиев, Т. Шыңғыстау шындығы: (өлеңдер, балладалар, дастандар) / Т. Жанғалиев. - Алматы, 1992. - 128 б. 
Жанғалиев, Т. Тілсіздің тілі: өлеңдер жинағы / Т. Жанғалиев. - Өскемен, 2003. - 85 б. 
Жанғалиев, Т. Нұрлы ту / Т. Жанғалиев. - Семей, 2011. - 302 б. 
Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар - Публикации в периодических изданиях и сборниках

 Мақалалар - Статьи 
1990  - 1999

 

Жанғалиев, Т. Абайдың 100 жылдығы қалай өтiп едi? : [Семей облысы шежiресiне кiрген оқиға] // Семей таңы. - 1990. - 20 қазан. 
Жанғалиев, Т. Ұлықбектің Кераты / Т. Жанғалиев // Абай. - № 7. - Алматы : Дәуір, 1993. - Б. 63-66. 
Жанғалиев, Т. «Баба» деп қойдым атыңды / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1998. - 15 қазан. 
Жанғалиев, Т. «Аңдар мен адамдар» атты кітаптан / Т. Жанғалиев // Сарыарқа. - 1998. - 22 сәуір. 
Жанғалиев, Т. Ақын рухымен сырласу. Көр қазушыға күбір: (жыр дәптерінен) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 28 қазан. 
Жанғалиев, Т. "Жоғалған өзен" жанашырлық тапты: [жуық арада жарық көрген семейлік ақын, жазушы, драматург М. Ибраевтың екі томдық романы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 8 қыркүйек. - Б. 11.

2000  - 2009

 

Жанғалиев, Т. Ақындар жүр Ертістің жағасында.../ Т. Жанғалиев // Арна. - 2000. - 12 мамыр. 
Жанғалиев, Т. Елі сыйлаған Ерекең: [Абай ауданындағы Қараауыл гимназиясының директоры Ерлан Молдағалиұлы Имаханов туралы] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2002. - №3. - Б. 3. 
Жанғалиев, Т. Жақсы дәстүр жалғаса береді / Т. Жанғалиев // Педагогический мир. - 2002. - қаңтар. - Б. 8. 
Жанғалиев, Т. Меценат Медғат / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. - Б. 9. 
Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім: [Кәмен Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12. 
Жанғалиев, Т. Қайран менің қайраулы қызыл тілім.../ Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 22 сәуір. - Б. 11. 
Жанғалиев, Т. Меллат / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 13 мамыр. - Б. 10.

 

2010  - ...

 

Жанғалиев, Т. Апыр-ай, алпыс деген мына жас па? / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2010. - 3 ақпан. - Б. 18. 
Жанғалиев, Т. Шәкiрдей эпик ақын жоқ қазiр / Т. Жанғалиев, әңг. Ж. Жұмакүлбай // Алаш айнасы. - 2011. - 14 қыркүйек. – Б. 7. - Композитор, эпик ақын Ш.Әбенұлы туралы сұхбат. 
Жанғалиев, Т. Елбасыға бата берген абыз ақынның ақиқаты әлі айтылған жоқ: [ақын Шәкір Әбеновтың туғанына 110 жыл толуына орай.] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2011. - 21 қыркүйек. - Б. 12. 
Жанғалиев, Т. Шәкiр ақын мен Әзағаң / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 21 наурыз. – Б. 6. - Ақын Ш. Әбенов пен Ә. Нұршайықов туралы естелiк. 
Жанғалиев, Т. Абай елiнiң әкiмi / Т. Жанғалиев // Алаш айнасы.- 2013. - 11 қыркүйек. – Б. 5. 
Жанғалиев, Т. Абайды тану - Алланы тану / Т. Жанғалиев // Абай. - 2014. - № 2. - Б. 3-5 
Жанғалиев, Т. Келiстi азаматтың кеңiстiгi. Халық қалаулысы: эссе / Т. Жанғалиев // Мәслихат = Маслихат. - 2015. - № 1/2. – Б. 55-61. 
Жанғалиев, Т. Шәкір ақынның батасы: [халық ақыны Ш. Әбеновтың туғанына 115 жыл] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 2016. - 6 мамыр. - Б. 21.

 

 Өлеңдер - Стихи 
 1968  - 1985

 

Жанғалиев, Т. Ленин: өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1968. - № 10. – Б. 7. 
Жанғалиев, Т. Гүлдер: өлең / Т. Жанғалиев // Қазақстан әйелдерi. - 1971. - № 7. – Б. 23. 
Жанғалиев, Т. Алдымнан Алатау боп көрнедi: өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1977. - 24 қараша. 
Жанғалиев, Т. Ақынмен тiлдесу: өлең // Семей таңы. - 1985. - 10 тамыз.

 

1995 - 1999

 

Жанғалиев, Т. Абаймен сырласу: "Жамантайдың баласы Көжек деген"...; "Қайран сөзiм қор болды-ау"...; "Болыс болдым мiнеки"...; "Күңгiрт көңiлiм сырласар"...; "Көптiң аузын күзетсең "...; "Сап": өлеңдер / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 1995. - № 5-6. – Б. 26-30. 
Жанғалиев, Т. Оңалған ойдың сәулесi заң және билiк тақырыбы: өлеңдер / Т. Жанғалиев // Абай. - 1996. - № 2. – Б. 93-94. 
Жанғалиев, Т. Біз жұмаққа бармаймыз-ау, бармаймыз: (толғау) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 5 сәуір. 
Жанғалиев, Т. "Ойлы адамға қызық жоқ": Байлық та берме, бақ берме; Қасапханадағы сәйгүлiк; Қысым келсе; Соқыр: өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 1997. - 25 қараша. – Б. 10-11. 
Жанғалиев, Т. Өмірмен өңдес өлеңдер: [жерлес ақын М. Оспановтың "Сандықтас" атты кітабы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1997. - 1 қараша. - Б. 8. 
Жанғалиев, Т. "Баба" деп қойдым атыңды: [жыр дәптерден] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1998. - 22 қазан. - Б. 9. 
Жанғалиев, Т. Үшінші нәубет. Атом мен ақын: (өлеңдер) / Т. Жанғалиев // Семей таңы. -1999. - 15 шілде. 
Жанғалиев, Т. Ағаға ақталу; Мерғали; Еліме: жаңа жырлар / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - № 20-26 мамыр. - Б. 3.
Жанғалиев, Т. Астағфирулла: [баллада. Ақын өмірінен мағлұмат бар] / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 9 қараша. - Б. 4. 
Жанғалиев, Т. Атом мен ақын: [Семей полигоны жайлы өлең] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 21 шілде. - Б. 11. 
Жанғалиев, Т. Жел мінез. Қалтақбасқа хат: өлеңдер / Т. Жанғалиев // Дидар. - 1999. - 2 наурыз. - Б. 4. 
Жанғалиев, Т. Күдік. Біз. Ағайынға арыз: [өлеңдер] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 17 қараша. - Б. 9.

 

2000 - 2009

 

Жанғалиев, Т. Баба жайлы баллада: [Ақын Ш.Әбеновке арналады] / Т. Жанғалиев // Абай. - 2000. - № 4. – Б. 71-73. 
Жанғалиев, Т. Шәкір-баба жайлы балладалар: [баллада] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2000. – 21 шілде. - Б. 9. 
Жанғалиев, Т. Семейлiктер сертi: өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2002. - 26 сәуiр. – Б. 1. 
Жанғалиев, Т. Жанталас: өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 7 қыркүйек. – Б. 12. 
Жанғалиев, Т. Көктем сайын күркiреп қозғаламын: Қала ақыны мен дала ақыны; Шам: өлеңдер / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2006. - 11 мамыр. – Б. 12. 
Жанғалиев, Т. Меценат Медғат: лирикалық дастан / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2009. - 28 мамыр. – Б. 9. 
Жанғалиев, Т. Менің мұғалімім: [жазушы К. Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б. 12.

 

2011 - ...

 

Жанғалиев, Т. Нұрлы ту: өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2011. - 5 сәуiр. – Б. 1. 
Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы: ақын, сазгер, драматург марқұм Мерғали Ибрашев туралы / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 13 маусым. – Б. 5. 
Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан - Астанам: "Байтақ елім - бақытым" деген атпен 1 желтоқсан - Тұңғыш Президент күні құрметіне арналған жыр доасында бірінші бәйге алған өлең / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2012. - 1 желтоқсан. - Б. 19. 
Жанғалиев, Т. Толғауы тоқсан – Астанам: өлең / Т. Жанғалиев // Жұлдыз. - 2012. - № 12. – Б. 4-5. 
Жанғалиев, Т. Жұмбақ жолаушы: поэма / Т. Жанғалиев // Ыбыраев, М. Шығармалары. - Астана : Фолиант, 2013-... . - 312 б. - (Алтай-Ертіс кітапханасы). 
Т. 1 : Жұмбақ жолаушы : өлеңдер мен толғаулар, поэмалар, пьесалар. - Б. 189-202. 
Жанғалиев, Т. Ең қиынға жұмсайтын Жуковындай / Т. Жанғалиев // Бердібектің берекелі белестері. - Алматы : Қаламгер, 2013. - Б. 203-205. 
Жанғалиев, Т. Маңдайға жазбағанның бәрi жалған...: өлең / Т. Жанғалиев // Педагогика және оқушы психологиясы. - 2013. - № 4. – Б. 31-32. 
Жанғалиев, Т. Сыр : Қарқуар ; Қасапханадағы сәйгүлiк ; Тәубе ; Қала ақыны мен дала ақыны ; Күлкiңдi, қалқам, сыйлай сал !: өлеңдер / Т. Жанғалиев // Егемен Қазақстан. - 2013. - 28 наурыз. – Б. 5. 
Жанғалиев, Т. Тойға – толғау: өлең / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 2 желтоқсан. – Б. 1. 
Жанғалиев, Т. Абайды тану - алланы тану / Т. Жанғалиев // Абай. - № 2. - Семей : PRІNTMASTER, 2014. - Б. 93-95 б.
Жанғалиев, Т. Мұқым Алаш жұртының мұрасындай...: Мұқағалидiң бәкiсi ; "Пленник шал": өлеңдер / Т. Жанғалиев // Қазақ әдебиетi. - 2015. - 25 қыркүйек. - 1 қазан. – Б. 8. 
Жанғалиев, Төлеген. Естен кетпес үш кездесу : эссе / Т. Жанғалиев. // Семей таңы. - 2024. - 14 қыркүйек (№111). - Б. 3.

 

Эссе

 

Жанғалиев, Т. Келбет кеңiстiгi: эссе / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2014. - 30 қыркүйек. – Б. 6.

 

Очерк

 

Жанғалиев, Т. Капитан Ақыбаев [Мәтін] : очерк / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 2015. - 27 қазан. - Б. 6.

Жанғалиев Т. туралы әдебиеттер
Литература о Жанагалиеве Т. 
 Кітаптар - Книги

 

Семей өңірінің ақын-жазушылары: био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Жанғалиев Төлеген: б. 32-33. 
Қазақстан жазушылары: анықтамалық / құраст. С. Қамшыгер; Қ. Жұмашева. - Алматы : Ан Арыс, 2009. – Жанғалиев Төлеген: б. 159. 
Шығыс Қазақстан облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Жанғалиев Төлеген: б. 140.

 

***

 

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья: учебное пособие / Ф. А. Гайнуллина. - Семипалатинск, 2002. - Жангалиев Толеген:с. 136.
Литература Казахстана: энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна, 2010. - Жангалиев Толеген:с. 183.

 

Мақалалар - Статьи

 

Оспанов, Т. Талғампаз ақын: («Шыңғыстау шындығы» Жанғалиев Төлегеннің кітабы туралы) / Т. Оспанов // Семей таңы. - 1992. - 25 тамыз. 
Жүніс, Қ. Ақынның жыр кеші: [ақиық ақын Жазушылар одағының мүшесі Т. Жанғалиевтің шығармашылық кешінен] / Қ. Жүніс // Дидар. - 1999. - 4 желтоқсан. - Б. 4. 
Қабиденұлы, М. Өмірі өлеңмен өрнектелген: [ақын Т. Жанғалиев - 50 жаста] / М. Қабиденұлы // Семей таңы. - 1999. - 18 қараша. - Б. 9. 
Мұқанова, Г. Ақындық пен әкімдіктің жүгін қатар арқалаған: [ақын, Абай ауданы әкімінің орынбасары Т. Жанғалиевпен өткен кездесу кешінен] / Г. ұқанова // Семей таңы. - 1999. - 17 наурыз. - Б. 2. 
Серікқалиұлы, 3. Төлеген Жанғалиев - 50 жаста / З. Серікқалиұлы // Семей таңы. - 1999. - 1 қараша. 
Қаңтарбаев, Ә. Бабаларынан бата алған ақын: [Төлеген Жанғалиевтің "Баба жайлы балладалар" атты жыр жинағы туралы] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2001. - 19 маусым. - Б. 4. 
Қасымжанұлы, С. Жас жүрек жайып саусағым: немесе абайлық жас ақындардың "Алқызыл желкені" / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2004. - 12 ақпан. - Б. 17. - Жанғалиев Төлеген туралы. 
Бәшей, К. "Ойланшы сыртын қойып, сөздің ішін...": [Жанғалиев Төлеген туралы] / Бәшей К. // Ертіс өңірі. - 2005. - 20 қазан. - Б. 5. 
Сарсембайқызы, Ғ. Күн түспеген көңілден күнгей көшер: [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ғ. Сарсембайқызы // Дидар. - 2006. - 29 сәуір. - Б. 6. 
Махметов, С. Ақын: [Жанғалиев Төлеген туралы] / С. Махметов // Ертіс өңірі. - 2010. - 27 қаңтар. - Б. 12. 
Мұратбекқызы, А. Ақынмен кездесу: [Жанғалиев Төлеген туралы] / А. Мұратбекқызы // Ертіс өңірі. - 2010. - 13 қаңтар. – Б. 2. 
Рахметова, Ж. Ақындар елінде: [Жанғалиев Төлеген туралы] / Ж. Рахметова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2013. - № 7. - Б. 88-92.
Сейсенұлы, Д. Ауылдағы ақындық мектеп: [Жанғалиев Төлеген туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 12 қаңтар. - Б. 6. 
Мәкенова, Б. Төлеген ақынның жыр кеші өтті: [ақын Т. Жанғалиевтің жыр кеші өтті] / Б. Мәкенова // Дидар. - 2015. - 13 наурыз. - Б. 20. 
"Алпыс бестің асуы" - ақын жыры асылы !: [Жанғалиев Төлеген туралы] // Абай елі. - 2015. - 25-31 қаңтар. - Б. 5 .