Картаева А. М.

Обновлено 15.11.2024 10:11

Картаева Айжан Маратбековна (1975 г.) - доктор филологических наук, ученый-абаевед, профессор.

Родилась 23 февраля в с. Шиликты Тарбагатайского района, Восточно-Казахстанской области.

В 1992 году окончила школу-интернат им. Жамбыла в г. Усть-Каменогорске с золотой медалью. В 1996-1998 годах с отличием окончила ВКГУ по специальности «Литературоведение». С 1998 г. - преподаватель кафедры казахского языка и литературы ВКГУ им. С. Аманжолова; старший преподаватель; доцент, профессор кафедры. С 2017-2019 была заведующей кафедрой казахской, русской филологии и журналистики. В 2019 г. доцент Казахского национального педагогического университета имени Абая, с 1 апреля 2020 года - директор НИИ «Абаеведение» ВКУ имени С. Аманжолова. В 2002 г. защитила кандидатскую диссертацию на тему «Наследие Абая в творчестве Ауэзова» (по роману-эпопее «Путь Абая») в Алматинском государственном университете им. Абая, 2010г.- защита докторской диссертации на тему «Духовная преемственность в мире Абая и М. Ауэзова» в Институте литературы и искусства имени М.О. Ауэзова в Алматы. Автор более 250 научно-методических, литературно-просветительских статей в области литературоведения. Автор 4 монографий, 12 учебников, 2 электронных учебников. Айжан Маратбековна является составителем книги об Абае для представителей этносов Казахстана. Автор курсов «Абаеведение» и «Педагогическая книга» для 5-8 классов общеобразовательных школ Восточно-Казахстанской области (2020). В соавторстве вышла программа «Абаеведение» для 5-11 классов Республиканской Интернет-школы имени Абая (2020). В марте 2013 г. по собственной инициативе как обладатель государственного гранта в Алтайском государственном техническом университете им. И.И. Ползунова в г. Барнауле провела международную научно-практическую конференцию «Коммуникативные технологии в образовании: достижения и перспективы». По итогам конференции издан 2-томный сборник докладов. Конференция, которая проводилась в Барнауле (Россия) имела большое историческое значение. В 2015 году Картаева А. М. была одним из авторов электронной библиотеки «Наш Абай» Восточно-Казахстанской областной библиотеки им. А.С. Пушкина. С 2013 года в филиале АО «Национальный центр профессионального развития «Орлеу» разработала программу курсов Абая для студентов Института повышения квалификации учителей Восточно-Казахстанской области. В ВКГУ им. С. Аманжолова Картаева организовала «Учебно-методический класс имени К. Битибаевой» (2015 г.), Айжан Маратбековна является организатором и преподавателем курса «Инновационные технологии К. Битибаевой» для учителей школ региона в Центре повышения квалификации ВКГУ. С 2012 года является руководителем филиала кафедры областной специализированной школы-интерната-гимназии им. Жамбыла, а с 2016 года - исполнителем Республиканской программы «Двойная программа обучения в научно-методической лаборатории К. Битибаевой». Курируя исследовательские проекты школьников области, студенты ежегодно занимают призовые места в региональных и республиканских конкурсах защиты научных проектов. Научные работы, написанные под научным руководством студентов и магистрантов специальности «Казахский язык и литература», завоевали призовые места на республиканских научных конкурсах. Под руководством А. М. Картаевой защищено 50 кандидатских диссертаций. Прошла неоднократные научные стажировки в ведущих вузах и методических центрах РК (КазНПИ им. Абая, Национальный центр ПК «Өрлеу», г. Алматы), а также в Валенсиийском политехническом университете (Испания).

Имеет ряд благодарностей акима г. Усть-Каменогорска. 2006-2008 гг. - стипендиат государственной научной стипендии МОН РК для талантливых молодых ученых, как активно участвующей в проведении исследований по решению научных проблем, внесшей вклад в развитие науки; «Лучший преподаватель ВКГУ им. С.Аманжолова. Усть-Каменогорск, 2011 г.; «Лучший преподаватель вуза 2012 года». Министерство образования и науки РК, 2012 г.; за фундаментальные исследования в области казахского языка и литературы награждена DIPLOMA DI MERITO Европейской золотой медалью. Москва, 2013; в связи с 15-летием образования партии «Нұр Отан», претворение в жизнь политики лидера нации Назарбаева Н.А., участие в осуществлении партийных программ и задач, а также проявленную активную гражданскую позицию имеет Благодарность от акима г. Усть-Каменогорска, 2014 год; член комиссии РУМС КазНПУ им. Абая (2014-2015 гг.); член экспертной комиссии по реализации программы "Рухани жаңғыру" в ВКО (2017 г.).

Награждена: Почетной грамотой Министра культуры и спорта Республики Казахстан за вклад в развитие языковой индустрии в честь Дня языков народа Казахстана (Нур-Султан, 2020), Государственной медалью «Эрен Енбеги Ушин». (Президент Республики Казахстан К.К. Токаев, 13 октября 2020 г.), Благодарственным письмом Президента Республики Казахстан Касым-Жомарта Токаева (2021 г.). (За вклад в организацию и проведение мероприятий, посвященных 175-летию великого поэта нашего народа Абая Кунанбаевича и 1150-летию степного гения, второго учителя мира Абу Насира аль-Фараби).

А. Картаеваның кітаптары

Книги Картаевой А.

Картаева, А. Шығыс әдебиеті [Мәтін] : оқу құралы / А. Картаева. - Өскемен : ШҚМУ, 2004. - 78 б.

Картаева, А. Абай және Әуезов тіліндегі көріктеу құралдары [Мәтін] / А. Картаева // Абай және XXI  ғасыр : халықаралық ғылыми- тәжірибелік конференциясының материалдары 21-22 қазан 2005 жыл. - Өскемен : ШҚТУ, 2005. - Б. 167.

Картаева, А. Абай мұрасы "Абай жолы" роман-эпопеясында [Мәтін] / А. Картаева. - Алматы, 2005. - 146 б.

Картаева, А. Абайтану ғылымының қалыптасуындағы М. Әуезовтің еңбегі [Мәтін] / А. Картаева // Абай және XXI  ғасыр: халықаралық ғылыми - тәжірибелік конференциясының материалдары 21-22 қазан 2005 жыл. - Өскемен : ШҚТУ, 2005. - Б. 173.

Картаева, А. Абай мен Әуезов шығармашылығындағы үндестік [Мәтін] / А.  Картаева;  Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. - Өскемен, 2007. - 152 б. 

Қартаева, А. Мұхтар Әуезовтің жазған хаттарынан / А. Қартаева  // Жұлдыз . - 2008. - № 8. - С. 176-178 б.

Картаева, А. Абай мен Мұхтар Әуезов: рухани сабақтастық пен көркемдік тұтастық [Мәтін] : монография  / А. Картаева; ред. М. Мырзахметұлы ; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты. - Алматы,  2010. - 380 б. 

Қартаева, А. Ұстаз-тағдыр, ғұмыр : [Мәтін] : канипа Бітібаева туралы бір үзік сыр / А. Картаева // Қазақ әдебиеті. - 2014. - 10-16 қазан. - Б. 15

Картаева, А. Әдеби өлкетану (Шығыс Қазақстанның қаламгерлерi шығармашылығы бойынша) : оқу құралы [Мәтін]  / А. Картаева // С. Аманжолов атын. Шығыс Қазақстан мемл. ун-тi.- Өскемен, 2016. - 241 б.

Картаева, А. М. Тәуелсiздiк кезеңiндегi абайтану [Мәтін] / Картаева Айжан Маратбекқызы, Актасова Райхан Оралбекқызы; Қазақстан-Американдық Еркiн Университет.- Өскемен, 2016.- 96 б.

Қартаева, А. Өркениетті шешім / А. Қасым // Егемен Қазақстан. - 2017. - 23 қазан. - Б. 3

Абайтану. Таңдамалы еңбектер : электрондық ресурс. - Алматы : Қазақ университеті, 2020. – 452с.

Т. XLI(41-том) : Абай және Мұхтар Әуезов әлеміндегі рухани сабақтастық : монография / А. М. Картаева. - 2020. - 382 б.

 

 Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Картаева,А. Абай қарасөздерінің М. Әуезовтің публицистикалық шығармаларындағы іздері [Мәтін] / А. Картаева // Абай. - 2007. - № 1. - Б. 24-29.

Картаева, А. Абай мұрасындағы адамгершілік танымның Мұхтар Әуезов шығармаларындағы көрінісі [Мәтін] / А.Картаева // Шығыс Қазақстан техникалық университетінің хабаршысы. - 1999. - № 4. - Б. 107-110.

Картаева, А. Әуезов шығармашылығындағы перифраз [Мәтін] / А.Картаева // Абай. - 2005. - № 1. - Б. 65-67.

Картаева, А. Абай поэзиясындағы психологизм Әуезов шығармашылығында [Мәтін] / А.Картаева // ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2006. - № 3. - Б. 120-122.

Қартаева А. Абай өлеңдері мен М. Әуезовтің алғашқы әңгімелеріндегі реализм [Мәтін] / Қартаева А. // Ақиқат. - 2006. - №1.- Б.86-89. 

Картаева, А. Ел билеу жүйесінің Әуезов шығармаларындағы көрінісі [Мәтін] / А.Картаева // Абай. - 2007. - № 2. - Б. 74-77.

Картаева, А. Жазушының ғұмырлық тақырыбы [Мәтін] / А.Картаева // Дидар. - 2007. - 13 қыркүйек. - Б. 4.

Қартаева, А.Шәкәрім Абай поэзиясындағы ел ішінің дертті көрінісі [Мәтін] / А. Қартаева // Жаһандану сыны жағдайындағы Абай және Шәкәрім мұралары : халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары : 21-22 мамыр 2008 жыл. - Өскемен : ВКГТУ, 2008. - 355 б.

Қартаева, А. Мұхтар Әуезовтың П.Н. Кузнецовқа жазған хаттары [Мәтін] / Қартаева А. // Абай. - 2008. - №1.- Б.44-47.

Қартаева, А. Мұхтар Әуезовтің жазған хаттарынан [Текст] / Қартаева А. // Жұлдыз . - 2008. - № 8. - С. 176-178 б. 

Картаева, А. Шығыстың шынары [Мәтін] / А.Картаева // Дидар. - 2008. -  12 сәуір. - Б. 6.

Картаева, А. "Абайдың діні - сыншыл ақылдың шартты діні" [Мәтін] : [М. Әуезов зерттеулері негізінде] / А. Картаева // Абай. - 2012. - № 1-4. - Б. 60-67.

Картаева, А. Өскемен өңірінің әдеби өмірі [Мәтін]  / А. Картаева // Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл. 1- бөлім. - Өскемен, 2013. - Б.

Қартаева, А. Алтайдың ғұлама ғалымы [Мәтін] : [Зәки Ахметовтің туғанына 85 жыл толуына орай] / А. Қартаева // Өскемен. - 2013. - 2 мамыр.- Б.18. 

Картаева, А. Алтай өңірінің әдеби мұрасы / А. М. Картаева // Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл. 1- часть = Материалы международной научно-практической конференции "Алтай-Золотая колыбель тюркского мира" 26-27 августа 2013 года. - Өскемен : Б. и., 2013. - 387 б.

Қартаева, А. Ұстаз-тағдыр, ғұмыр [Мәтін] : Канипа Бітібаева туралы бір үзік сыр / А. Картаева // Қазақәдебиеті. - 2014. - 10-16 қазан.- Б.15 

Картаева, А. Шетелдегі қазақ баспасөзі [Мәтін] / А. Картаева, А. Сағатбекова // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2015. - № 6. - Б. 261-265.

Картаева, А. Дандай Ысқақұлы - әдеби сынның теоретигi [Мәтін] / А. Картаева // Қазақ филологиясы мен түркiтанудың ортақ мәселелерi: дәстүрлi халықаралық симпозиум материалдары ( 10-15 мамыр 2016 ж.).- Алматы, 2016.- 29-31 б.

Картаева, А. М. Әуезовтанудыңөзекті мәселелері [Мәтін] / А.М. Картаева, А.Д. Мұхаметқазина // Шығыстың аймақтық хабаршысы. - 2016. - №3.- Б.181-189. 

Картаева, А. М. Әуезовтың "Абай жолы" эпопеясының жазылуы мен жариялануы [Мәтін] / А. М. Картаева, А. М. Қайырбаева // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2017. - № 2.- Б.70-74. 

Картаева, А. М. Әуезов шығармашылығындағы түркі халықтары әдебиеті [Мәтін] / А. М. Картаева, А. Амангазинова // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2017. - № 1.- Б.51-54.

Картаева, А. Академик Зәки Ахметовтiң өнегелi өмiрi мен шығармашылығы [Мәтін]  / А. Картаева // Академик Зәки Ахметов және тәуелсiздiк кезеңiндегi әдебиеттану : респ. ғыл. - тәжiрибелiк конф. материалдары. - Өскемен, 2017. - 11-14 б.

Картаева, А.М. Зәки Ахметов зерттеулерiндегi Абай және Әуезов [Мәтін]  / А. Картаева // Академик Зәки Ахметов және тәуелсiздiк кезеңiндегi әдебиеттану: респ. ғыл.-тәжiрибелiк конф. материалдары. - Өскемен, 2017. - 8 - 11 б.

Картаева, А. Өркениеттi шешiм [Мәтін]  / А. Картаева // Егемен Қазақстан.- 2017.- 23 қазан (№ 203).- 3 б.

Қартаева, А. Бұл орталық достық көпіріне айналады [Мәтін] : [Жастар жылына орай Польшада "Абай" жастар білім орталығы ашылды] / А. Қартаева // Дидар. - 2019. - 16 наурыз.- Б.4. 

Картаева, А. Шіліктіден шыққан профессор [Текст] / А. Картаева ; сұхбат: С. Құсанбаев // Дидар. - 2021. - 4 наурыз.- Б.11. 

Картаева, А. Мұхтар Әуезов және Алаш әдебиеті [Текст] / А. Картаева // Төр Алтай. - 2022. - №1.- Б.77-85. 

Картаева, А. Түркі дүниесін түгендеген / А. Картаева // Абай. - 2022. - №5. - Б.

Қартаева, А. Алтай жыршысыныңқалам қуаты [Текст] : [Жазушы Оралхан Бөкей туралы] / А. Қартаева // Ақиқат. - 2023. - №9.- Б.69-71.

Картаева, А. Абай мұрасы / А. Картаева // Шарлаған жолым жатыр - Зайсанымда / Қ. Алтыбаев. - Астана : Центр Элит, 2024. - Б.

Картаева, Айжан Маратбекқызы. Алғысөз / А. М. Картаева // Қабдолданов, Д. Ақкөңіл : өлеңдер жинағы / құраст. ред.: Аян Дәуренұлы. - Алматы : ЖК "Канеев Е. К.", 2024. -Б. 

***

Картаева, А. Эстетическое познание в казахской литературе / А. М. Картаева, А. К. Сейпутанова // Наука и Мир. - 2014. - №2. - С. 151-153

Картаева, А. Языковой вкус эпохи [Мәтін]  / А. Картаева // Казахстанская правда. - 2018. - 26 февраля (№ 39). - С. 5.

Картаева, А. Нетленные ценности мирового значения : [о реализоции программы "Новое гуманитарное знание: 100 новых учебников": цели, реализация, необходимость] / А. Картаева, А. Сагатбекова // Рудный Алтай. - 2018. - 19 апреля. - С. 10

***

Картаева, А. Источник духовного богатства / А. М. Картаева // Рудный Алтай, 2019. - Режим доступа: https://rudnyi-altai.kz/istochnik-duhovnogo-bogatstva/(14.11.2024).

Картаева, А. Абайды тану – адамзатты тану : [тікелей эфир бейнежазбасы] / А. М. Картаева, Ж. С. Сакпанова. - Өскемен : [б. и.], 2020. - Режим доступа: https://www.youtube.com/watch?v=4OypN2s-Jpg. (14.11.2024). 

 А. Картаеваның қатысуымен шыққан кітаптар

Книги, вышедшие при участии А. Картаевой

Барбосынова, Қ. Қазақ әдебиетінен курс және диплом жұмыстарын жаздыру [Мәтін] : оқу-әдістемелік құрал / Қ. Барбосынова,  А.Қартаева. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2005. - 54 б.

Өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Қартаева Айжан Маратбекқызы : б. 454.      

Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - Картаева Айжан Маратбекқызы: б. 227.

***

Ученые Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова : [Текст] : биографический справочник.Т. 1 / сост. А. Ф. Сурнина, Ж. Т. Бопурова ; под ред. А. А. Абжаппарова. - Усть-Каменогорск : ВКГУ, 2004. - Картаева Айжан Маратбековна: С. 175-177.

Мақалалар - Статьи 

Маратбекқызы, А. Ғылым тұтқасы - талмас талап пен ілгері ізденісте / А. Маратбекқызы // Өскемен. - 2013. - 10 қаңтар. - Б. 6.