Бияров Б. Н.

Обновлено 08.09.2022 09:44

Бияров Бердибек Нуралдинович (1962) - ученый-педагог, кандидат филологических наук

Родился 24 января 1962 года в селе Енбек (Тамба) Катон-Карагайского района Восточно-Казахстанской области. В 1977 году окончил восьмилетнюю школу, в 1979 году - среднюю школу имени С. Торайгырова в Чингизтае (Шангистай). После службы в Советской Армии, в 1985-1990 годах окончил филологический факультет Казахского государственного университета имени С.М. Кирова по специальности «казахский язык и литература». С 1991 по 1997 год работал корреспондентом газеты «Арай-Луч» в Катон-Карагайском районе, учителем сельских школ Акмарал, Енбек, Каинды. С 1998 года работает в ВКГУ им. С. Аманжолова преподавателем, старшим преподавателем, доцентом. В 2000 году защитил диссертацию на тему «Оронимы Алтая» (историко-лингвистический анализ). Здесь лингвистически и исторически проанализировано более 2000 горно-каменных названий Верхнего Алтая (Южного Алтая). До сегодняшнего дня работает научным экспертом областной ономастической комиссии, которая непосредственно способствует смене географических названий. Ученый внес весомый вклад в каждое имя, переведенное на государственный язык региона. Ученый-педагог Б.Н. Бияров выпустил следующие издания «Названия земель и вод Горного Алтая» (монография), «Топонимический словарь Восточно-Казахстанской области» (в соавторстве), «Культурное наследие Восточного Казахстана» (в соавторстве), «Словообразование. закономерности названий земель и вод» (монография), «Топонимы Казахского Алтая» (монография), «Алтай. Алтын Бесик». Его перу принадлежат около 100 научных статей.

Б. Бияровтың еңбектері

Труды Б. Биярова

Бияров, Б. Өр Алтай (оңтүстік Алтай ) оронимдері : Автореферат/ Б. Бияров -Алматы: Б.ж., 2000.-27 б.

Бияров, Б. Өр Алтай (Оңтүстiк Алтай) оронимдерi (тарихи-лингвисткалық талдау): Филология ғылымдарының канд.диссерт. / Ғыл.ж-шi Қ.Қ.Рысбергенова.- Алматы, 2000.- 178 бет

Бияров, Б. Топонимдердiң генезисiне үңiлсек // XVIII - ғасыр мен XXI - ғасырдың басындағы Шығыс Қазақстан халықтарының шаруашылық және мәдени iс-әрекетiндегi өзара байланысы мен бiр-бiрiне ықпалы = Взаимосвязи и: Халықаралық ғыл.-практ. конф. материалдары = Материалы междунар. науч.-практ. конф. (11-12 окт. 2001 г.).- Өскемен, 2001.- 96-98 б.

Бияров, Б.Н. Сөз және жалқы есiм.- Ред. Қ.Қ.Рысберген; // Қазақ тiлiнiң лексикология, лексикография, фольклортану мен көркем аударма мәселелерi: қалыптасуы, дамуы мен болашағы: халықаралық ғыл.-теор. конф. материалдары/ Ред. Қ.Қ.Рысберген.- Алматы: Арыс, 2007.- 69-72 б.
Тәуелсіздік және өңірдегіономастика мәселелері атты өңірлік ғылыми-практикалық конференцияның материалдары/ Шығыс Қазақстан облысының тілдерді дамыту жөніндегі басқармасы ; С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті . -Өскемен: Рекламный Дайджест, 2009.-183 б.

Бияров, Б. Жер-су аттарының сөзжасамдық үлгілері : монография/ Б. Бияров. -Алматы, 2012.-460 б.

Бияров, Б. Н.Өр Алтайдың жер-су аттары/ Б. Н. Бияров -Б.м., 2002.-182 б.

Бияров, Б. Жер-су аттарының сөзжасамдық үлгiлерi (монография).- Алматы: Мемлекеттiк тiлдi дамыту институты, 2012.- 460 бет: 12 бет сур., 21 см

Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл 1- бөлім = Материалы международной научно-практической конференции "Алтай-Золотая колыбель тюркского мира" 26-27 августа 2013 года. -Өскемен: Б. ж.. -2013.-387 с.

Бияров, Б. Қазақ топонимдерінің типтік үлгілері/ Б. Бияров. -Астана, 2013.-432 б.

Абай мұрасы әлемдік руханият кеңістігінде : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдарының жинағы = Наследие Абая в мировом духовном пространстве : сборник материалов международной научно-практической конференции. -Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2015.-299 б.

Алтай. Алтын бесік : кітап-альбом/ Б. Бияров. -Алматы: Аспантау, 2017.-560 б.. -(Рухани жаңғыру).

Бияров. Кейбiр макротопонимдердiң этимологиялары // Академик Зәки Ахметов және тәуелсiздiк кезеңiндегi әдебиеттану: респ. ғыл.-тәжiрибелiк конф. материалдары.- Өскемен, 2017.- 122-128 б.

Мақалалары - статьи

Бияров, Б. Кір жуғанда [Мәтін] : новелла / Б. Бияров  // Арай. - 1981. - 15 сентябрь.- б.4.

Бияров, Б. Қойшы мен аэробика [Мәтін] : әңгіме / Б. Бияров  // Арай. - 1986. - 1 январь.- б.4

Бияров, Б. Бір ауылдың үш проблемасы [Мәтін] / Б. Бияров  . // Арай. - 1986. - 22 февраль.- б.4.

Бияров, Б. Күртекеңнің тәрбиесі [Мәтін] : әңгіме / Б. Бияров  // Арай. - 1988. - 8 март.- б.4

Бияров, Б. Оңтүстік Алтай топонимдерінің этимологиясы [Мәтін] : [Монғол тілді топонимдердің ең көп шоғырланған жері Шығыс Қазақстан.Сондықтан топонимдердің этимологиясы осы жерде зерттелген ] /Б. Бияров. // Шығыстың аймақтық хабаршысы. - 1999. - №2.- Б.72-81.

Бияров, Б. Оңтүстiк Алтайда кездесетiн моңғол тiлдi атаулар // Қаз МУ хабаршысы. Филология сериясы.- 1999.- N 31.- 30-35 б.

Бияров, Б. Экономикалық реформаны баяулатуға болмайды [Мәтін] /Б. Бияров // Егемен Қазақстан. - 2003. -   19 тамыз.- Б.2

Бияров, Б. Топонимикадағы ареалдық (картографиялық әдiс) [Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2006. - N 1.- 13-16 б.

Бияров, Б.Топонимжасам мәселелерi[Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2007.- N 1.- 9-14 б.- Библиогр.:7 атау.

Бияров, Б.Н. Топонимдi ауыстырудың тиiмдi жолдары [Мәтін] // ПМУ хабаршысы. Филологиялық сер. = Вестн. ПГУ Сер. филологическая.- 2008. - № 2. - 22-34 б.-Библиогр.: 12 атау.

Бияров, Б.Көне Қытай жазбаларында кездесетiн қазақ топонимдерi[Мәтін] // Ұлт тағылымы = Достояние нации.- 2008. - № 3. - 282-285 б.

Бияров, Б.Н. Тарих және топонимика[Мәтін] // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки.- 2008.- № 1.- 35-37 б.- Жер атауларының тарихи мәнi (Ереуiлтөбе, Аңырақай, Бөлентi, Шорға т.б.)

Бияров, Б.Н. Топонимжасам және этимология [Мәтін] // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестн. КазНУ. Сер. филологическая.- 2008. - № 5.- 98-99 б.

Бияров, Б. Жер-су атаулары: түзеймiз деп күземейiк [Мәтін] // Түркiстан.- 2009 .- 1 қазан (№ 39).- 7 б.

Бияров, Б. Ұлттық топонимдер - баға жетпес қазынамыз [Мәтін] / Б. Бияров  // Ана тілі. - 2011. - 7-12 қаңтар.- Б.3.

Бияров, Б. Бір тарихи топонимді қайтару - үлкен қуаныш [Мәтін] / Б. Бияров // Дидар. - 2011. - 25 ақпан.- Б.7.

Бияров, Б. "Қызыл атаулардан" құтыла алмай келемiз [Мәтін] / әңг. А.Исәдiл // Алаш айнасы.- 2012. - 25 сәуiр (№ 70). - 5 б.

Бияров, Б. Топоним этимологиясы бойынша этюдтер [Мәтін] // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки.- 2013. - № 1 (43). - 120-124 б.

Бияров, Б. Латынға көшсек, тілдік тазалықты сақтаймыз [Мәтін] : [қазақ әліп-биін латын графикасына көшіру туралы.] / Б. Бияров ; сұхбат. М. Кенжехан // Дидар. - 2013. - 5 сәуір.- б.8.

Бияров, Б. Латын әліпбиіне көшсек... [Мәтін] / Б. Бияров // Өскемен. - 2013. - 14 наурыз.- Б.6.

Бияров, Б. Қалаiшiлiк атаулар - қаланың көркi [Мәтін] // Тiлтаным.- 2013.- № 1.- 61-66 б. Өскемен қаласының урбанонимдерi бойынша.

Бияров, Б.Н.Тарихи топонимдердiң этимологиялары [Мәтін] // Вестник Казахстанско-Американского свободного Университета.- 2014.- Вып. 2.- 44-49 б.

Бияров, Б.Тарихи микротопонимдер [Мәтін] // Ономастикалық хабаршы.- 2014.- № 2.- 72-77 б.

Бияров, Б.Кейбiр макротопонимдердiң этимологиялық сипаттамасы [Мәтін] [Қазақстандағы қалалардың, жер-су атауларының өзгеруi туралы.]// Ономастикалық хабаршы.- 2014.- № 1.- 48-57 б.

Бияров, Б. Төркiнi терең атаулар [Мәтін] // Тiл және қоғам.- 2015.- № 4.- 45-49 б. Әр түрлi пiкiрлер туғызып жүрген кейбiр макротопонимдердiң этимологияларына қысқаша шолу.

Бияров, Б. "Ономастика отарлық зардаптан арыла алмай келеді" [Мәтін] / Б. Бияров // Егемен Қазақстан . - 2017.- 19 қазан (№ 201). – Б.6.

Бияров, Б. "Ономастика отарлық зардаптан арыла алмай келедi" [Мәтін]: [ШҚМУ доцентiмен ономастика саласындағы түйткiлдi мәселелерi жайлы сұхбат.]/ әңг. А.Қасым // Егемен Қазақстан.- 2017.- 19 қазан (№ 201).- 6 б.