Нургали (Нургалиев) Р.

Обновлено 11.05.2020 14:03

Нургали (Нургалиев) Рымгали ( 1940-2010гг. ) - ученый-литературовед, доктор филологических наук, профессор, академик НАН РК, Международной академии информатизации.

Родился в селе Кайнар Абаевского района Семипалатинской (ныне Восточно-Казахстанской) области. После окончания  филологического    факультета  КазГУ остался на преподавательской работе.

 Автор свыше 30 научных и художественных книг, около 250 научных статей. Отдельные работы изданы во Франции, Турции, Индии, Корее, Китае и других странах. Основные научные работы по истории казахской литературы и развитию современного литературного процесса: «Природа трагедии», «Поэтика казахской драматургии», «Поэтика драмы», «Древо обновления», «Контекст» в двух томах. Переводил на казахский язык произведения Л.Толстого, Н. Погодина, А. Кешокова, Н. Брагиной, эстонских авторов. Под его научной редакцией вышла Краткая энциклопедия Казахской ССР и Детская энциклопедия. Руководил группой ученых при создании энциклопедии «Абай». Подготовил десять докторов и более двадцати кандидатов наук. Его блестящие лекции слушали во многих университетах стран СНГ, Америки, Германии, Франции, Англии, Чехии, Словакии, Венгрии, Турции, Иране, Индии, Китае, Корее, Монголии.

Лауреат Государственной премии РК. Последние десять лет работал заведующим кафедрой казахской литературы Евразийского Национального университета имени Л. Гумилева.

  Р. Нұрғали ғылыми еңбектері

Научные труды Р. Нургали

Кітаптар – Книги

Нұрғалиев, Р. Трагедия табиғаты [Мәтін] : Мұхтар Әуезов - драматург : монография / Р. Нұрғалиев. - Алматы : Жазушы, 1968. - 176 б.

Нұрғалиев, Р. Айдын [Мәтін] : қазақ драматургиясының жанр жүйесі : монография / Р. Нұрғалиев. - Алматы : Өнер, 1985. - 400 б.

Нұрғалиев, Р. Телағыс  [Мәтін] : әдеби дәстүр мен әдеби даму : монография / Р. Нұрғалиев. - Алматы : Жазушы, 1986. - 440 б.

Нұрғалиев, Р. Қазақ революциялық поэзиясы [Мәтін] / Р. Нұрғалиев. - Алматы : Мектеп, 1987. - 206 б.

Нұрғалиев, Р. Ай қанатты арғымақ [Мәтін] : роман, новеллалар / Р. Нұрғалиев. - Алматы :  Жалын, 1990. - 480 б.

Нұрғалиев, Р.  Арқау [Мәтін] : екі томдық шығармалар / Р. Нұрғалиев. - Алматы : Жазушы, 1991. - 576 б.

Нұрғали, Р. Діңгек [Мәтін] : екі томдық [Мәтін] / Р. Нұрғали. - Алматы : Арда, 2009. - 592 б.

***

Нургалиев, Р. Поэтика драмы [Текст] : истоки и тенденции развития казахской драматургии / Р.Нургалиев. - Алма-Ата : Жазушы, 1979. - 248 с.

Нургалиев, Р. Зерно [Текст] : новеллы о целине / Р. Нургалиев; ред. Л. Степанова. - Алма-Ата : Жалын, 1981. - 168 с.

Нургалиев, Р. Древо обновления [Текст] : традиции и современный литературный процесс / Р.Нургалиев. - Алма-Ата : Жазушы, 1989. - 367 с.

 Р. Нұрғали қатысуымен шыққан кітаптар

Книги, вышедшие при участии Р. Нургали

Мұхтар Әуезов тағлымы [Мәтін] : әдеби-сын мақалалар мен зерттеулер / құраст. Р. Нұрғалиев. - Алматы : Жазушы, 1987. - 432 б.

Шанин, Ж. Арқалық батыр [Мәтін] : пьесалар мен мақалалар / Ж. Шанин; құраст. Р. Нұрғалиев. - Алматы : Өнер, 1988. - 400 б.

Абай [Мәтін] : энциклопедия / ред. Р. Н. Нұрғалиев. - Алматы : Атамұра, 1995.  -  720 б.

Бердібай, Р. Қазақ әдебиеті [Мәтін] : жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану- математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Р. Бердібай, Р. Нұрғали, Б. Ыбырайым. - Алматы : Мектеп, 2007. - 384 б.

 Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Нұрғали, Р. Алаштың бас шығармасы [Мәтін] / Р. Нұрғали // Абай. - 2008. - № 3. - Б. 55-63.

Нұрғали,Р. Жұлдыздар әлемі шоғырымен жаратылады... [Мәтін] / Р. Нұрғали // Егемен Қазақстан. - 2009. - 5 желтоқсан. - Б. 5.

Нұрғали, Р. Таудан түскен адам [Мәтін] / Р. Нұрғали // Егемен Қазақстан. - 2009. - 7 қараша. - Б. 5.

  Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и деятельности

 Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Рымғали Нұрғалиев:  б. 68.

Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - Нұрғали Рымғали Нұрғалиұлы: б. 347-348.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. -  Нұрғалиев Рымғали: б. 577.

***

Құрманғали, Қ. Қоңыр күз күмбірі [Мәтін] : [Р. Нұрғалиев туралы] / Қ. Құрманғали. - Алматы : Санат, 2002. - 472 б.

Түменбай, Қ. Күретамыр өмірден өтті [Мәтін] : [Р. Нұрғалиев туралы] / Қ. Түменбай // Ертіс өңірі. - 2010. - 24 ақпан. - Б. 19.

Ақтаев, С. Сыншылардың сойы еді [Мәтін] : [ғалым Р. Нұрғалиев туралы] / С. Ақтаев // Ақиқат. - 2010. - № 5. - Б. 33-35.

Сәрсекеев, Қ. Толық адам [Мәтін] : [академик-жазушы Рымғали Нұрғалиев туралы] / Қ. Сәрсекеев // Егемен Қазақстан. - 2010. - 1 маусым. - Б. 5.

Әбдікұлы, Т.  Алаш идеясы және Рымғали [Мәтін] : [Рымғали Нұрғалиев туралы] / Т. Әбдікұлы // Егемен Қазақстан. - 2011. - 12 ақпан. - Б.8.

Ердембеков , Б. Алаш күретамыры [Мәтін] : [ғалым Р. Нұрғалиев туралы] / Б. Ердембеков // Абай. - 2015. - № 3. - Б. 44-48.

Еспенбетов, А. Рымғали Нұрғали [Мәтін] / А. Еспенбетов // Семей таңы. - 2010. - 15 сәуір. - Б. 3.

Әбдікұлы, Т. Алаш идеясы және Рымғали [Мәтін] / Т. Әбдікұлы // Егемен Қазақстан. - 2011. - 12 ақпан. - Б. 8.

Қасымжанұлы, С. Ай қанатты арыс ұл Абралысымен асқақтайды [Мәтін] :  [Р. Нұрғалиев туралы]   / С. Қасымжанұлы // Семей таңы. - 2011. - 16 ақпан. - Б. 3.

Тұрысбек, Р. Академик Рымғали Нұрғали мұрасы [Мәтін] : (жоғары білім мен кемел ғылым мәселелері) / Р. Тұрысбек // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2012. - № 11. - Б. 85-92;  № 12. - Б. 65-72.

Әбдиманұлы, Ө. Алаштың арда ұлы [Мәтін] : Р. Нұрғалиевтің өмірдерегі / Ө. Әбдиманұлы // Ақиқат. - 2014. - № 7. - Б. 68-73.

***

Кривощапова, Т.Интеллектуальный новатор [Текст] : [к 75-летию ученого-литературоведа Рымгали Нургали] / Т.Кривощапова // Казахстанская правда. - 2015. - 30 мая. - С. 8.

  Интернет - сілтемелер

Интернет – ссылки