Alzhanov O.

Details

Last Updated on Thursday, 07 December 2023 09:35

Alzhanov (Aljanov) Otynshi (Otunchi) (1873-1918) - public figure, member of the government of Alash-Orda, educator, folklorist.

He was born in 1873 in Naryn parish of Zaisan district (now Zaisan district) of Semipalatinsk region (now East Kazakhstan region). He graduated from the Zaisan Russian-Kazakh College (1887), Omsk Gymnasium (1890), Omsk Teachers' Seminary (1894). In 1894-1895 - clerk of the Council of the Governor-General. In 1895-1907 - translator of the Akmola Regional Court. In 1907-1909 - head of the Russian-Kazakh school of the city of Kokpekty. In 1907, at a meeting of the Commission to review the Regulations on Education and schools of foreign peoples, he made a report on the problems of education of the Kazakh people (St. Petersburg). He exposed the consequences of the missionary orientation of the tsarist educational system. O. Alzhanov opposed the arbitrariness of the settlers who colonized the Kazakh steppe. For this, O. Alzhanov was exiled for 5 years to the Leps county of the Semirechensky district.

After the February revolution in 1917, O. Alzhanov was one of the leaders of the Alash movement in Semipalatinsk region (now East Kazakhstan region). In 1917, on December 5-13, he was elected a member of the Alash-Orda government at the second All-Kazakh Congress in Orenburg.

He died when he commanded a detachment of the Alash militia in Semirechye in the battles against the Bolsheviks. The Soviet authorities subjected his family to repression.

O. Alzhanov is the author of the essay "Karynbaydyn hikayaty" (Dala ulayaty, 1894); "The sad situation of a modern Kyrgyz woman" (1894), "A conversation about the upbringing of Kyrgyz children" (1898), "The Reasons for the unification of the Kyrgyz" (1898).

 

Works of O. Alzhanov

Books 

 

Әлжанов, О. Шығармалар жинағы [Мәтін] : шығармалар, қосымшалар / О. Әлжанов; Ш. Ш. Уәлиханов атын. тарих және этнология ин-ты; құраст. С. М. Әлжанова, С. О. Смағұлова; Алаш мұрасы" сер. ред. алқасы: М. Құл-Мұхаммед, С. Қасқабасов, С. Қирабаев ж. б. - Алматы : Алаш, 2004. - 240 б. - (Алаш мұрасы).

 

Articles 

 

Әлжанов, О. Қазақтарға пайдалы кiтаптар [Мәтін] : ["Букварь для киргиз", краткий русско-киргизский словарь" туралы] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1894. - 2 октябрь.

Әлжанов, О. Қарынбайдың хикаяты [Мәтін] : [Сараң Қарынбай туралы аңыз] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1894. - 1 май.

Әлжанов, О. Осы уақыттағы қазақ ұрғашыларының көрген күнiнiң қайғы-қапалықта екенiнiң баяны [Мәтін] : [қазақ әйелiнiң тұрмысы] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1894. - (№33, 34, 35).

Әлжанов, О. Қазақтарға бала оқытушы ұстазды өздерi ұстауға қажет екенi [Мәтін] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1895. - 18 июнь.

Әлжанов, О. Қазақтардың медресе ашқандары [Мәтін] : [Омск уезiнде мектеп ашу iсi] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1895. - 3 декабрь.

Әлжанов, О. Қырдағы Рамазан айты [Мәтін] : [Қазақ елiнiң салт-санасы туралы этнографиялық мәлiметтер] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1895. - (№ 11, 12).

Әлжанов, О. Ғылымға қарай тағы бiр қадам [Мәтін] : [Семей обл. мектебiнде орыс тiлi оқылатыны туралы] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1896. - 21 январь.

Әлжанов, О. Қазақ балаларын тәрбиелемек турасынан өсиет [Мәтін] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1897. - 29 март.

Әлжанов, О. Танабай hәм Бабыр [Мәтін] : [қазақ өмiрiнен әңгiме] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1897. - (№ 40,43).

Әлжанов, О. Қазақтардың кедей болып бара жатқан себебi [Мәтін] : [қазақ елi шаруашылығы туралы көлемдi мәлiмет берiп, мал шаруашылығын өркендетуге кедергiлердi айтқан] / О. Әлжанов // Дала уалаятының газетi. - 1898. - (№ 19, 20, 22, 23).

Әлжанов, О. Сұрапыл жылдар бейнесi [Мәтін] : [майдангер естелiгiнен] / О. Әлжанов // Маңғыстау. - 1992. - 1 мамыр.

Әлжанов, О. Шығармалар жинағы [Мәтін] / О. Әлжанов. - Алматы : Алаш, 2004. - Алаша хан һәм оның баласы Жошы хан турасынан қазақ арасында бар сөз: б. 118-123. Тақ Сүлеймен: б. 213-216. Толағай һәм Бөрiтастаған деген таулар турасынан : тау атының шығуы жайлы аңыздан: б. 37-38 .

Әлжанов, О.Алаша хан һәм оның баласы Жошы хан турасынан қазақ арасында бар сөз [Мәтін] / О. Әлжанов // Қазақ тарихы. - 2005. - № 2. - Б. 27-29.

 ***

 Альжанов, О. Печальное положение современной киргизской женщины [Текст] / О. Альжанов // Киргизская степная газета (КСГ). - 1895. - № 33- 35.

Альжанов, О. Беседы о воспитании киргизских детей [Текст] / О. Альжанов // Киргизская степная газета (КСГ). - 1898. - № 13.

Альжанов, О. Причины обеднения киргизов [Текст] / О. Альжанов // Киргизская степная газета (КСГ). - 1898. - № 19 - 23.

 

Literature about O. Alzhanov

 

Алаш.Алашорда [Мәтін] : энциклопедия / құраст.: Ғ.Әнес, С.Смағұлова. – Алматы: «Арыс», 2009. - Әлжанов Отыншы: б.74-75.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014. - Әлжанов Отыншы: б. 215.

Нұрқасым, Қ. Ұмытпаңдар мені [Мәтін] : Балташ Тұрысханов жайындағы естеліктер / Қ. Нұрқасым. - Алматы : Атамұра, 2002. - О. Әлжанов туралы ақпарат берілген.

Қапаева, А. Отыншы Әлжанов [Мәтін] / А. Қапаева, С. Әлжанова // Қазақ тарихы. - 2001. - № 3. - Б. 58-64; Семь дней. - 2001. - № 45. - Б. 9; № 46. - Б. 9; № 47. - Б. 9; № 48. - Б. 9; Түркістан. - 2003. - 3 шілде. - Б. 7.

Жақып, Б. Отыншы Әлжановтың публициситикасы [Мәтін] / Б. Жақып // Публицистикалық шығармашылық негіздері. - Алматы : Қазақ университеті, 2007.- Б. 163-170.

Ескендірұлы (Әбдешев), М. "Алаш Орда" министрлері [Мәтін] = Министры "Алаш Орды" / М. Ескендірұлы (Әбдешев). - Алматы, 2008. - 113 б. - (Алтынбек Сәрсенбайұлы қоры). - Отыншы Әлжанов: б. 15-17.

Төлепберген, Б. Мәңгі жас-Алаш идеясы [Мәтін] / Б. Төлепберген. - Алматы : Алматы баспа үйі, 2008. - Отыншы Әлжанов: б. 134-135.  

Сәтиев, Х. Отыншы Әлжановты білесіз бе? [Мәтін] / Х. Сәтиев // Семей таңы. - 2009. - 4 маусым. - Б. 3.

Нүсіпов, Р. Алаш полкінің ақиқаты [Мәтін] : [О.Әлжанов туралы] / Р. Нүсіпов // Ертіс өңірі. - 2009. - 5 тамыз. - Б. 12-13.

Саясат жолында басшылық еткен азамат туған жерінде неге ұмыт қалуға тиіс? [Мәтін] : [мемлекет және қоғам қайраткері ағартушы-публицист О. Әлжанов туралы] // Дидар. - 2010. - 29 мамыр. - Б. 5.

Мұхтарханқызы, З. Осы жұрт Отыншы Әлжановты ұмытып кеткен жоқ па? [Мәтін] : [алаш ардагері, ағартушы-публицист, халық мұғалімі О. Әлжановтың туғанына 140 жыл] / З. Мұхтарханқызы // Дидар. - 2013. - 19 сәуір. - Б. 12-13.

Бесбайыс, Қ. Ел ағасы - Әлжанов [Мәтін] / Қ. Бесбайыс // Жұлдыз. - 2013. - 2 маусым. - Б. 8.

Тайжігіт, Б. Алаштың ардақтысы Отыншы Әлжановты лайықты бағалай алып келеміз бе? [Мәтін] / Б. Тайжігіт // Ертіс өңірі. - 2015. - 23 қыркүйек. - Б. 11.

Тайжігіт, Б. Алаштың ардақтысы [Мәтін] : [Отыншы Әлжанов туралы] / Б. Тайжігіт // Ертіс өңірі. - 2015. - 23 қыркүйек. - Б. 11.

Әмірбекұлы, С. Отыншының отты жолдары [Мәтін] / Ә. Сейсен // Айқын. - 2016. - 19 тамыз. - Б. 5.

Батырхан, Т. Отыншының оралуы [Мәтін] : [Алаш қайраткері Отыншы Әлжанов туралы естелік] / Т. Батырхан // Егемен Қазақстан. - 2016. - 16 тамыз. - Б. 4.

Жақып, Б. Тарихқа тағзым [Мәтін] : Үржар ауданында Отыншы Әлжановқа ескерткіш ашылды / Б. Жақып // Семей таңы. - 2016. - 12 тамыз. - Б.1.

Кәрімов, М. Алаштың ардақты ұлы [Мәтін] : [Отыншы Әлжанов туралы] / М. Кәрімов // Ертіс өңірі. - 2016. - 20 сәуір; 27 сәуір - Б. 10.

Кәрімов, М. Алашқа қызмет еткен Отыншы Әлжанов [Мәтін] / М. Кәрімов // Семей таңы. - 2016. - 15 сәуір. - Б. 17.

Тайжігіт, Б. Отыншы Әлжановқа ескерткіш орнатылды [Мәтін] / Б. Тайжігіт // Дидар. - 2016. - 4 тамыз. - Б. 1-2.

***

Альжанова, С. Беркут Алаш-Орды [Текст] : [об О. Альжанове] / С. Альжанова, Г. Тулемисова. – Алматы, 2008. - 179 с.

История Казахстана [Текст] : энциклопедический справочник. - Алматы : Аруна, 2010. - Альжанов Отыншы: с. 46.

Бегалин, К. В составе империи [Текст] : детская энциклопедия Казахстана / К. Бегалин. - Алматы : Аруна, 2011. - Альжанов Отыншы: с. 86.

 

Internet links

 

Мұхтарханқызы, З. Отыншы Әлжанов – Алашорда қыраны (Отыншы Әлжановтың туғанына -140 жыл) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / З. Мұхтарханқызы // Қасым Аманжолов : сайт. – Режим доступа : http://old.qasym.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=965:-140-&catid=23:2012-12-04-01-30-47&Itemid=33 (09.02.2017)

Батырхан, Т. Отыншының оралуы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / Т. Батырхан // Егемен Қазақстан : сайт. – Режим доступа : https://www.egemen.kz/2016/08/16/56857 (09.02.2017)

АЛЬЖАНОВ ОТЫНШЫ [Электронный ресурс] : [биография] // kazinform - Международное информационное агенство : сайт. – Режим доступа : http://www.inform.kz/ru/al-zhanov-otynshy_a2249905(09.02.2017)

Альжанов Отыншы [Электронный ресурс] : [биография] // Культурное наследие Национальный проект : сайт. – Режим доступа : http://www.madenimura.kz/ru/culture-legacy/books/book/kazahstan-nacionalnaa-enciklopedia-1-tom?category=all&page=205(09.02.2017)

Альжанов, Отыншы [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%9E%D1%82%D1%8B%D0%BD%D1%88%D1%8B(09.02.2017)

ЛИТЕРАТУРНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ О. АЛЬЖАНОВА [Электронный ресурс] // Казахская библиотека : сайт. – Режим доступа : http://bibliotekar.kz/chitat-knigu-onlain-otynshy-alzhanov-ber/literaturnaja-dejatelnost-o-alzhanova-so.html(09.02.2017)

Публикации О. Альжанова по проблемам просвещения [Электронный ресурс] // Казахская библиотека : сайт. – Режим доступа : http://bibliotekar.kz/chitat-knigu-onlain-otynshy-alzhanov-ber/publikacii-otynshy-alzhanova-po-problema.html (09.02.2017)

Альжанов Отыншы [Электронный ресурс] : [биография] // facebook.com : сайт. – Режим доступа : https://www.facebook.com/AltynbekSarsenbajlyKory/posts/549915668385238 (09.02.2017)

Участие О. Альжанова в защите земельных прав казахов. Заведение дела на него и высылка его в город Лепсинск [Электронный ресурс] // Казахская библиотека : сайт. – Режим доступа : http://bibliotekar.kz/chitat-knigu-onlain-otynshy-alzhanov-ber/uchastie-o-alzhanova-v-zaschite-zemelnyh.html (19.02.2017)