Әнет Баба Кішікұлы

Жаңартылды 05.01.2021 15:12

Әнет Баба Кішікұлы (1626 -1723) - қазақтың мемлекет қайраткері, құқықтанушы әрі ғалым (би), Хан Ордасы кеңесінің мүшесі, Тәуке хан кеңесшісі (1680-1715).

Әнет Баба арғын тайпасы, тобықты руының кішік руынан шыққан. Оған деген құрмет ретінде «билердің биі» аталады. Бидің атасы Кеңгірбай Жандосұлы, ақын Абай Құнанбайұлының арғы атасы.

Бұхарадағы медресені тәмамдайды. Мұсылмандық құқықтық және теологиялық нормативтерді жақсы білген. Өзінің шешендігімен және әділдігімен белгілі болған. Бірқатар басқа билермен бірге қазақтың әдеттегі құқық нормалары мен шариғат ұйғарымдарының жинағын білдіретін «Жеті жарғы» заңдар жинағын жасауға қатысқан. Ол халық бірлігі, туған жер тәуелсіздігі мен тұтастығын жақтаған. «Ақтабан шұбырынды» аталған Жоңғар шапқыншылығы кезінде бес ұлымен бірге қаза табады.

1723 жылдың көктемінде жоңғар шапқыншылығы басталып, қазіргі Қазақстан аумағында "Ақтабан шұбырынь-ды" деген атпен танымал болған "ұлы апат" кезеңі басталды. Оның қайтыс болған жері Қаратау тауы болып саналады. Әнет бабаның сүйегі Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауидің қабіріне жерленген.

2007 жылы Алматы көшелерінің біріне Әнет Баба есімі берілді.1999 жылы Семейдегі екі мұнарасы бар орталық мешітке ұлы бабамыз - Әнет баба Кішікұлының есімі берілді.Абай ауданының орталығы Қарауыл ауылында Әнет баба Кішікұлы атындағы алаң бар.

Әнет Баба Кішікұлы туралы әдебиеттер

Литература о Анет Баба Кишикулы

Кенгирбай Жандосулы // Казахстан. Национальная энциклопедия. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. - Т. III. 

Анет Баба Кишикулы / В. В. Орлов // А - Анкетирование. - М.: Большая российская энциклопедия, 2005. - С. 748. 

Құдайбердіұлы Ш., Түрік, Қырғыз, Қазақ һәм хандар шежіресі. - А., 1990.

Мақалалар-Статьи

Әнет баба (1626-1723) [Мәтін] // Ақиқат. - 2005. - №4.- Б.95

Рақышев М. Әнет баба Алматы төрінде [Мәтін] / Рақышев М. // Ертіс өңірі. - 2008. - 23 қаңтар.- Б.8

Екібаев Ж. Әнет бабаны әспеттеу - ұрпақ парызы [Мәтін] / Ж. Екібаев // Дидар. - 2010. - 25 мамыр.- Б.2.
Сейсенұлы Д. Әнет бабаға ескерткіш орнатылды [Мәтін] : [Абай елінде Әнет баба Кішікұлына ескерткіш ашылды] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2011. - 7 желтоқсан.- Б.9.

Бекмұқашұлы , Қуандық. Әнет баба туралы әфсана [Мәтін] : [Орта жүздің биі Әнет баба Кішікұлы туралы.] / Қ. Бекмұқашұлы // Ертіс өңірІ. - 2012. - 7 наурыз.- Б.15.

Бекмұқашұлы, Қуандық. Әнет бабаның ғибраты [Мәтін] : [Әнет баба құран сүрелері мен аяттар туралы.] / Қ. Бекмұқашұлы // Ертіс өңірі . - 2013. - 18 желтоқсан.- Б.11.