Ермаков П. А.
- Жаңартылды 01.04.2021 10:09
Ермаков Петр Александрович (1886- 1944) - өлкетанушы, Алтай ботаникалық бағының негізін салушы
Петр Ермаков1886 жылы 31 желтоқсанда Семей округы Өскемен уездінің Секисовка ауылда шаруа отбасында туған. Ауыл мектебін бітіргеннен кейін Барнаул рухани училищесін, содан кейін Томск рухани семинариясын бітірді
Өскемен уезіне келгеннен кейін Владимир волостының Березовка мен Быструха ауылдарында бес жыл мұғалім болып қызмет істеп, орнитологияны белсенді зерделей бастады.
1909 жылы Петр Александрович омарта шаруашылығы және Алтай өсімдіктерін зерттеумен шындап айналысып,үш жылдан кейін Батыс-Сібір ауыл шаруашылық көрмесінде кәрезді және түсімді балды көрсеткені үшін мақтау кағазымен марапатталды. 1912 жылы Семей округының омарта шаруашылығы бойынша нұсқаушысы А.Ф.Федоровтың шақыруы бойынша Владимир облысы Змеиногорск уезі Александровка ауылындағы омартаны басқарды. Осы жерде түрлі жеміс-жидектер, ағаш-бұталардың сан алуан сортын өсіріп, үлкен бақ салды.
1915 жылы әскери борышын Томск дружинасында өтеді. 1919 жылы Ақсу гарнизоны құрамында Қызыл әскер жағына өтті. Лепсі уездік әскери комитетінде жұмыс істеп, кейін Ташкентке одан Мәскеуге жіберіледі.
1921 жылдың маусымында Петр Александрович Ермаков әскерден босаған соң егін шаруашылығы Халықтық комиссариаттың шақыруы бойынша Мәскеу ауыл шаруашылығы жеміс-жидек тәжірибе станциясының бау-бақша бөлімін басқарды. Қызмет істей жүріп, Ермаков Тимирязов ауыл шаруашылық академиясының тыңдаушысы болды.
1922 жылдың көктемінде Петр Александрович өз өтініші бойынша Семей губерниясына зиянкестермен күрес бөлімінің нұсқаушы-ұйымдастырушы болып жіберілді. Жұмыс аяқталғаннан кейін, 1923 жылдың басында Ермаков Өскеменге қайтып келіп, уездік жер басқармасында омарта шаруашылығыда нұсқаушы болып, уездік съездер мен омарташылар мәжілістерін, көрмелер және омарта шаруашылығының курсын ұйымдастырды. Өңірде алғашқы омарта серіктестігі мен кооперативі құрылды. Петр Александровичтың бастамасымен 1927 жылы Өскеменде бау-бақша әуесқойларының қоғамы құрылды, Панкратьев бағында жеміс-жидек бағын ұйымдастырылды.
1928 жылдың сәуірінде П.А. Ермаков Семейге шақырылып, Семей облысында күнбағыс өсіру жөніндегі ауыл шаруашылық кеңесіне агроном болып тағайындалды. 1933 жылы Алтайда азықтық шөптерді тереңдете зерделеу үшін Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы академиясы азық-түлік институтының ғылыми-зерттеу экспедициясын басқарды. Алтайда ботаникалық бақ ашу идеясын ұсынған да П.А. Ермаков болатын.
1935 жыл 7 қаңтарда КСРО Ғылымдар Академиясы қазақ филиалының Президиумы мәжілісінде «Ботаникалық бақты ұйымдастыру туралы» мәселе қарастырылып, жағымды ұсынысы үшін П.А.Ермаковқа алғыс жариялап, жаңадан ашылған Алтай ботаникалық бағының меңгерушісі етіп тағайындалды.
1935 жылдың мамырында П. А. Ермаков Риддер қаласына көшіп келіп, Алтай ботаникалық бағын құруға кіріседі. Онымен қоса жас натуралистер клубын ұйымдастырып, қалалық өлкетану мұражайын ашуға көп күш-жігерін жұмсайды. П.А. Ермаков Қазақстанды зерделеу қоғамының Риддерлік бөлімінің қоғамдық-тарихи секциясын басқарды, біздің өлкеде оңтүстік-батыс Алтай бойынша экскурсия жол бағытын жасады.
Петр Александрович Ермаков 1944 жылы 13 мамырда жұмыс орнында қайтыс болып, Алтай ботаникалық бағының аумағында жерленді.
1995 жылдың 16 ақпанында Лениногорск (қазіргі Риддер) қалалық мәслихатының сегізінші сессиясында Петр Александрович Ермаковқа қалаға сіңірген ерекше еңбегі «Лениногорск қаласының Құрметті азаматы» атағы берілді. Алтай ботаникалық бағының мекемесі орналасқан көшеге П.А. Ермаковтың есімі берілді.
П.А. Ермаковтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве П. А. Ермакове
Черных, С. Подарок Петра Ермакова[Об Алтайском ботаническом саде и его основателе.] / С. Черных // Черных С. Одна, но пламенная страсть. - 1986. - С. 80
П.А. Ермаков туралы мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалар
Статьи опубликованные на страницах периодической печати
Черных С. Алтай ботаникалық бағының негізін қалаушы[Мәтін]: [П.А. Ермаков туралы. 1935ж.] / С. Черных // Коммунизм туы . - 1977. - 11 май
Мұхаметқалымова Г. Бағбан [Мәтін] / Мұхаметқалымова Г. // Дидар. - 1997. - 1 қаңтар
"Алтай" ботаникалық бағы [Мәтін] // Қазақстан-Заман. - 2009. - 29 қаңтар.- Б.3.
Елубай, О. Табиғат пен өсімдік - егіз ұғым [Мәтін] / О. Елубай // Егемен Қазақстан. - 2013. - 10 сәуір.- Б.6.
***
Черных С. Подарок Петра Ермакова / С.Черных - Текст: непосредственный // Ленинская смена. - 1972. - 5 декабря. (Из истории создания Алтайского ботанического сада)
Черных С. Алтайский садовод: Текст [об исследователе флоры казахстанского прииртышья П. А. Ермакове] /С. Черных. // Рудный Алтай. - 1983. - 17 сентября.
Долгопятова, Р. Великий садовод: [К 110-летию со дня рождения основателя Алтайского ботанического сада П.А.Ермакова] / Р. Долгопятова –
// Бухтарминские вести. - 1997. - 31 янв.
Абитов, Е. Мы в ответе за все: [об Алтайском ботаническом саде. г. Риддер] / Е. Абитов. - // Рудный Алтай. - 2016. - 31 марта. - С. 11
Ермаков Петр Александрович (1886- 1944) - өлкетанушы, Алтай ботаникалық бағының негізін салушы
Петр Ермаков 1886 жылы 31 желтоқсанда Семей округы Өскемен уездінің Секисовка ауылда шаруа отбасында туған. Ауыл мектебін бітіргеннен кейін Барнаул рухани училищесін, содан кейін Томск рухани семинариясын бітірді
Өскемен уезіне келгеннен кейін Владимир волостының Березовка мен Быструха ауылдарында бес жыл мұғалім болып қызмет істеп, орнитологияны белсенді зерделей бастады.
1909 жылы Петр Александрович омарта шаруашылығы және Алтай өсімдіктерін зерттеумен шындап айналысып,үш жылдан кейін Батыс-Сібір ауыл шаруашылық көрмесінде кәрезді және түсімді балды көрсеткені үшін мақтау кағазымен марапатталды. 1912 жылы Семей округының омарта шаруашылығы бойынша нұсқаушысы А.Ф.Федоровтың шақыруы бойынша Владимир облысы Змеиногорск уезі Александровка ауылындағы омартаны басқарды. Осы жерде түрлі жеміс-жидектер, ағаш-бұталардың сан алуан сортын өсіріп, үлкен бақ салды.
1915 жылы әскери борышын Томск дружинасында өтеді. 1919 жылы Ақсу гарнизоны құрамында Қызыл әскер жағына өтті. Лепсі уездік әскери комитетінде жұмыс істеп, кейін Ташкентке одан Мәскеуге жіберіледі.
1921 жылдың маусымында Петр Александрович Ермаков әскерден босаған соң егін шаруашылығы Халықтық комиссариаттың шақыруы бойынша Мәскеу ауыл шаруашылығы жеміс-жидек тәжірибе станциясының бау-бақша бөлімін басқарды. Қызмет істей жүріп, Ермаков Тимирязов ауыл шаруашылық академиясының тыңдаушысы болды.
1922 жылдың көктемінде Петр Александрович өз өтініші бойынша Семей губерниясына зиянкестермен күрес бөлімінің нұсқаушы-ұйымдастырушы болып жіберілді. Жұмыс аяқталғаннан кейін, 1923 жылдың басында Ермаков Өскеменге қайтып келіп, уездік жер басқармасында омарта шаруашылығыда нұсқаушы болып, уездік съездер мен омарташылар мәжілістерін, көрмелер және омарта шаруашылығының курсын ұйымдастырды. Өңірде алғашқы омарта серіктестігі мен кооперативі құрылды. Петр Александровичтың бастамасымен 1927 жылы Өскеменде бау-бақша әуесқойларының қоғамы құрылды, Панкратьев бағында жеміс-жидек бағын ұйымдастырылды.
1928 жылдың сәуірінде П.А. Ермаков Семейге шақырылып, Семей облысында күнбағыс өсіру жөніндегі ауыл шаруашылық кеңесіне агроном болып тағайындалды. 1933 жылы Алтайда азықтық шөптерді тереңдете зерделеу үшін Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы академиясы азық-түлік институтының ғылыми-зерттеу экспедициясын басқарды. Алтайда ботаникалық бақ ашу идеясын ұсынған да П.А. Ермаков болатын.
1935 жыл 7 қаңтарда КСРО Ғылымдар Академиясы қазақ филиалының Президиумы мәжілісінде «Ботаникалық бақты ұйымдастыру туралы» мәселе қарастырылып, жағымды ұсынысы үшін П.А.Ермаковқа алғыс жариялап, жаңадан ашылған Алтай ботаникалық бағының меңгерушісі етіп тағайындалды.
1935 жылдың мамырында П. А. Ермаков Риддер қаласына көшіп келіп, Алтай ботаникалық бағын құруға кіріседі. Онымен қоса жас натуралистер клубын ұйымдастырып, қалалық өлкетану мұражайын ашуға көп күш-жігерін жұмсайды. П.А. Ермаков Қазақстанды зерделеу қоғамының Риддерлік бөлімінің қоғамдық-тарихи секциясын басқарды, біздің өлкеде оңтүстік-батыс Алтай бойынша экскурсия жол бағытын жасады.
Петр Александрович Ермаков 1944 жылы 13 мамырда жұмыс орнында қайтыс болып, Алтай ботаникалық бағының аумағында жерленді.
1995 жылдың 16 ақпанында Лениногорск (қазіргі Риддер) қалалық мәслихатының сегізінші сессиясында Петр Александрович Ермаковқа қалаға сіңірген ерекше еңбегі «Лениногорск қаласының Құрметті азаматы» атағы берілді. Алтай ботаникалық бағының мекемесі орналасқан көшеге П.А. Ермаковтың есімі берілді.
П.А. Ермаковтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве П. А. Ермакове
Черных, С. Подарок Петра Ермакова [Об Алтайском ботаническом саде и его основателе.] / С. Черных // Черных С. Одна, но пламенная страсть. - 1986. - С. 80
П.А. Ермаков туралы мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалар
Статьи опубликованные на страницах периодической печати
Черных С. Алтай ботаникалық бағының негізін қалаушы[Мәтін]: [П.А. Ермаков туралы. 1935ж.] / С. Черных // Коммунизм туы . - 1977. - 11 май
Мұхаметқалымова Г. Бағбан [Мәтін] / Мұхаметқалымова Г. // Дидар. - 1997. - 1 қаңтар
"Алтай" ботаникалық бағы [Мәтін] // Қазақстан-Заман. - 2009. - 29 қаңтар.- Б.3.
Елубай, О. Табиғат пен өсімдік - егіз ұғым [Мәтін] / О. Елубай // Егемен Қазақстан. - 2013. - 10 сәуір.- Б.6.
***
Черных С. Подарок Петра Ермакова / С.Черных - Текст: непосредственный // Ленинская смена. - 1972. - 5 декабря. (Из истории создания Алтайского ботанического сада)
Черных С. Алтайский садовод: Текст [об исследователе флоры казахстанского прииртышья П. А. Ермакове] /С. Черных. // Рудный Алтай. - 1983. - 17 сентября.
Долгопятова, Р. Великий садовод: [К 110-летию со дня рождения основателя Алтайского ботанического сада П.А.Ермакова] / Р. Долгопятова –
// Бухтарминские вести. - 1997. - 31 янв.
Абитов, Е. Мы в ответе за все: [об Алтайском ботаническом саде. г. Риддер] / Е. Абитов. - // Рудный Алтай. - 2016. - 31 марта. - С. 11
