Мыңжан Н.

Жаңартылды 09.03.2022 15:28

Мыңжан Нығмет ( 1922-1993 ж.) - тарихшы, этнограф, әдебиет зерттеушісі.

1922 жылы 22 наурызда Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы, Толы ауылында дүниеге келген.

1941 жылы моңғол-қазақ мектебін және Үрімшідегі милиция мектебін бітірген. 1945-49 жылдары Шыңжаң провинциялық қаржы бөлімінің бас хатшысы, 1949-50 жылдары провинциялық үкімет Бас хатшысының орынбасары, 1950-52 жылдары ҚКП ОК Шыңжаң бөлімінің меңгерушісі, 1952-58 жылдары Пекин ұлттық баспасының қазақ редакциясының жетекшісі болды. Ол 1958 жылы «оңшыл» ретінде тұтқындалып, 1976 жылға дейін түрмеде отырды. 1978 жылы ол толық қалпына келтіріліп, азшылық тілдерді зерттеу институтында ғылыми зерттеулер бастады. Мыңжан қазақ, ұйғыр, көне түркі тілдерін, сондай-ақ қытай, орыс және араб тілдерін білген. Қазақстанның тарихымен 1980 жылдан бері айналысады, оның ішінде «Шыңжаң қазақтары» (1981), «Қазақ тайпалары мен ұрандары" (1982). Ол «Қазақтың қысқаша тарихы» атты шағын еңбегін жазды. Ол «Тіл – әдебиет» (1942), «Қазақ тарихының фактілері» (1949), «Қазақ хандығының ауызша әдебиеті» (1980), «Қазақ әдебиетінің қалыптасу және даму дәуірі» (1981) еңбектерін жазды. «Бақтияр және оның қырық тарауы» (1982), «Қазақ әдебиетіндегі әңгіме жанры» (1982), «Қазақ халық эпосы тарихынан кейбір фактілер» (1982), «Қорқыт Ата Кітабы және Қорқыт қазақ әні» (1984), «Қазақ мифтік аңыздары» (1986) тақырыптарында көптеген ғылыми еңбектер жазған. 1987 жылы «Қазақтың қысқаша тарихы» және «Қазақтардың мифтік аңыздары» монографияларын шығарды. Мыңжанның «Өмір тілшісі» (1948) повесі мен оның «Қарлығаш» романы да қытай-қазақ әдебиетінің дамуындағы елеулі туындылар болды. Мянани аударма саласында да үлкен жұмыс жасады. Ол Шәкәрімнің «Салиха-Самен», «Қазақ шежіресі», Абайдың «Қазақтың шығу тегі туралы» эпостарын қытай тіліне аударған. Сондай-ақ қытайдың ескі әдеби тілінде жазылған «Су бойында» (3-томын), «Қызыл сарай түсі» (4, 6-томдарын) сияқты классикалық шығармаларды қазақ тіліне аударды.

1993 жылы 22 маусымда қайтыс болған.  

Н. Мыңжан кітаптары

Книги Н. Мынжан

Мыңжан, Н. Қазақтың қысқаша тарихы / Н. Мыңжан ; арап қарпінен көшірген М. Қани. - Алматы : Жалын, 1994. - 400 б.

 Мерзімді басылым беттеріндегі жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях

Мыңжан, Н.Қазақ хандарының заңдары [Мәтін] / Н. Мыңжан// Қазақ. – 2014.- 15 - 29 тамыз (№ 33/34).- 11 б.(НБРК)

ыңжан, Н. Қазақ хандығының жарғылары [Мәтін] / Н. Мыңжан // Оңтүстік Қазақстан. – 2013.- 24 қазан (№ 160).- 4 б.(НБРК)

Мыңжан, Н. Қазақ хандығының заңдары [Мәтін] / Н. Мыңжан // Жоғарғы сот жаршысы. – 1995.- N 4.- 19-21 б.(НБРК)

Мыңжан, Н. Қазақ хандығының заңдары [Мәтін] / Н. Мыңжан // Қазақтың ата заңдары = Древний мир права казахов : Құжаттар, деректер және зерттеулер = Материалы, документы и исследования. 10 томдық / Бағдарлама жетекшісі С.З.Зиманов. – Алматы: Жеті жарғы, 2004. – 2-т.- 399-402 б.(НБРК)

Мыңжан, Н. Сақ тайпалары [Мәтін] / Н. Мыңжан // Қазақ. – 2007.- 16 наурыз.- 9 б.(НБРК)