Ыбыраев М.

Жаңартылды 11.03.2022 14:27

Ыбыраев Мерғали (1942-1997) - журналист, ақын, прозаик, драматург.

1942 жылы Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданының Қарауыл ауылында дүниеге келген. Семей педагогикалық институтының (1965, қазіргі Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттіе педагогикалық университет) филология факультетін аяқтаған соң, ауыл мектептерінде мұғалім, «Совхоз туы» аудандық газетінде журналист қызметтерін атқарған. Республикадағы танымал халық театрының негізін салушылардың бірі. «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») республикалық газеті Семей облысы бойынша меншікті тілшісі, 1979-1997 жж. «Семей таңы» облыстық газеті мен қайта шыққан  «Абай» журналының бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарды.

"Темір тұлпар", "Күміс тау", "Өнегелі өркен", "Құтты қоныс", "Судағы сәуле" атты өлең жинақтары жеке-жеке кітап болып басылып шықты. Оның пьесасы желісінде «Жігер», "Қалқаман-Мамыр, "Құрманғазы", "Шәкәрім", "Қайырлы таң, әке!" т.б. спектакльдер қойылған. «Жігер» пьесасы - Күй атасы Құрманғазы өміріне арналып жазылған тұңғыш драма. Мерғали Ибраев - "Жоғалған өзен" тарихи роман-дилогиясының, бірқатар танымал әндердің, «Қалқаман-Мамыр» спектакліне жазылған музыканың авторы.

Белсенді ғылыми-публицистикалық еңбегі үшін М. Ибраевқа Б. Кенжебаев атындағы Республикалық сыйлықтың лауреаты атағы берілген.

М. Ибраев шығармалары

Произведения Ибраева М.

Кітаптар – Книги

Ибраев, М. Құтты қойнау [Мәтін] : Семей облысы туралы кітап / М. Ибраев. - Алматы : Жалын , 1986. - 80 б.

Ыбыраев, М. Шығармалары [Мәтін] : өлеңдер мен толғаулар, поэмалар, пьесалар / М. Ибраев. - Астана : Фолиант, 2013. - 265 б.

Мерзімді басылымдардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях

Ибраев М. Атқа мініп келіп еді [Мәтін] : [Қ.И. Сәтбаевтің Зайсан өңіріндегі Кендірлікке барған сапары жайында айтылған] / М. Ибраев // Дидар. - 1999. - 20 наурыз. - Б. 4

Ибраев, М. Халқыма айтар бір арман. Аналарға араша [Мәтін] / Ибраев М // Абай. - 2003. - № 2. - Б. 92-94.

Ибраев, М. Абай ата жиені [Мәтін] : Абайдың жиені Б. Ерсәлімовке арналған ән, нотасымен / М. Ибраев // Ертіс өңірі. - 2015. - 4 қараша . - Б. 8.

М. Ибраев туралы әдебиеттер

Литература об М. Ибраеве

Кітаптар – Книги

Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - Мерғали Ыбыраев: б. 347.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Мерғали Ыбыраев: б. 37.

Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы : Аруна, 2005. - Мерғали Ыбыраев : б. 562.

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - Мерғали Ыбыраев: б. 440.

Шығыс жұлдыздары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Астана : Фолиант, 2011. - 304 б.

Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. - Астана : Фолиант, 2011. - 304 б. - Ыбыраев Мерғали: б. 174

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Мерғали Ыбыраев: б. 829.

                                    ***

Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - Мерғали Ибраев: с. 28.

Мақалалар – Статьи

Ибрагимов, Т. Суымас із, жалғасар ізет [Мәтін] : [жерлес жазушы, ақын М. Ибраевты еске алу] / Т. Ибрагимов // Семей таңы. - 1998. - 29 қазан . - Б. 9.

Ахметбекова, А. Сендерді сағындым ғой, ағаларым [Мәтін] : ["Семей таңы" газетінің 80 жылдық мерейтойы қарсаңында] / А. Ахметбекова // Семей таңы. - 1999. - 24-30 маусым. - Б. 10-11.

Оспанов М. Менің Мұқағалиым... [Мәтін] : [ақын, журналист М.Ибраевты еске алу] / Оспанов М. // Семей таңы. - 1998. - 29 қазан - 4 қараша. - Б. 9

Жанғалиев, Т. «Жоғалған өзен» жанашырлық тапты [Мәтін] : [семейлік ақын, жазушы, драматург М. Ибраевтың екі томдық романы жайында] / Т. Жанғалиев // Семей таңы. - 1999. - 2-8 қыркүйек. - Б.11.

Ерсалимов, Б. Соңғы сыйлық [Мәтін] : [Семей өңірінен шыққан дарынды қаламгер Мерғали Ибраевтың туғанына 60 жыл толуына орай] / Б. Ерсалимов // Үш анық. - 2002. - № 26. - Б. 3.

Ғабдуллин, С. Мерғалиға [Мәтін] : [Мерғалиға арналған өлең] / С. Ғабдуллин // Үш анық. - 2002. - №27-28. - Б. 7.

Ғабдуллин С. Мерғалиға [Мәтін] : [Мерғалиға арналған өлең] / С. Ғабдуллин // Үш анық. - 2002. - №27-28. - Б. 7

Ибрагимов, Т. Қос қоңыр [Мәтін] : [Семей өңірінің ақындары Ақылбек Манабаев пен Мерғали Ибраев туралы көлемді мақала] / Т. Ибрагимов // Семей таңы. - 2002. - №39.- Б. 3

Құлмағамбетова, А. Тұңғыш мүшәйраның тұсауы кесілді [Мәтін] : [Мерғали Ибраевтың 60 жасқа толуына орай өткен мүшәйрадан] / А. Құлмағамбетова // Үш анық. - 2002. - № 27-28. - Б. 7.

Сұлтанбеков, М. "Ойламадық уақыт шіркін алдар деп .." [Мәтін] : [Мерғали Ибраевтің туғанына 60 жыл толуына орай, жазушының көз алдына елестеген кейбір сәттері туралы] / М. Сұлтанбеков // Семей таңы. - 2002. - №23. - Б. 4

Ибраев М. Халқыма айтар бір арман. Аналарға араша [Мәтін] / Ибраев М. // Абай. - 2003. - №2. - Б. 92-94

Бәшей, К. Мерғали Ибраевтың "Жоғалған өзен" романы хақында [Мәтін] / К. Бәшей // Ертіс өңірі. - 2007. - 13 маусым. - Б. 5.

Еспенбетов, А. Мерғали Ибраевтың поэзиялық шығармалары [Мәтін] / А. Еспенбетов // Семей таңы. - 2009. - 16 шілде. - Б. 12.

Зәмзебай, К. "Жоғалған өзенді" іздеген жазушының жан азабы не дейді? [Мәтін] : [Мерғали Ибраев туралы мақала] / К. Зәмзебай // Семей таңы. - 2011. - 19 шілде. - Б. 5.

Кенже З. Мәңгілік шақыру [Мәтін] : [Мерғали Ибраевтың "Жоғалған өзен" роман-дилогиясы жайлы] / К. Зәмзебай // Егемен Қазақстан. - 2011. - 24 тамыз. - Б. 9.

Кенже З. Сегіз қырлы, бір сырлы дарын иесі [Мәтін] : [Мерғали Ибраев туралы] / К. Зәмзебай // Семей таңы. - 2012. - 12 маусым. - Б. 4.

Аманғазы, Төлеубек. Мерғали туралы сөз [Мәтін] : [ақын Мерғали Ибраев туралы] / Т. Аманғазы // Ертіс өңірі . - 2012. - 13 маусым.- Б. 10.

"Мен де бір Абайдың ұшқынымын" [Мәтін] : (жас ақындардың М. Ибраевқа арналған өлеңдерінен топтамалар) // Ертіс өңірі . - 2012. - 11 шілде. - Б. 13.

Шакимардан, Н. М. Ибраев поэзиясындағы көнерген сөздер мен этнографизмдер [Мәтін] / Н. М. Шакимардан // Ертіс өңірі. - 2013. - 8 қаңтар. - Б. 7.

Қартов, М. Ерке жирен шабысы бөлек тұлпар еді... [Мәтін] :[ақын Мерғали Ибраев туралы] / М. Қартов // Семей таңы. - 2015. - 24 шілде.- Б.7.