Мәмбетқазиев Е. Ә.
- Жаңартылды 13.07.2022 14:32
Мәмбетқазиев Ережеп Әлхайырұлы (1937 ж.) – химия ғылымдарының докторы, ҚР ҰҒА, Жоғары мектептің халықаралық академиясы, акмеология ғылымдары, минералды ресурстар академигі, Германиядағы (Берлин) халықаралық ақпараттандыру академиясы штаб-пәтерінің вице-президенті. Қазақстан-Америка Еркін университетінің президенті. Қазақстан Америка Еркін университеті – халықаралық серіктестік университеті жобасының авторы.
1937 жылы 13 қыркүйекте Астрахань облысы Калинин селосында дүниеге келген. 1963 ж. педагогикалық институтты (қазір Абай ат. Қазақ ұлттық университеті) бітірді. 1963-1984 жж. – аспирант, профессор, кафедра меңгерушісі, ҚазМУ деканының орынбасары; 1984-2001 жж. – Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің ректоры; 1993-1995 жж.- ҚР Білім беру ісінің министрі. 1994 ж.бері – Қазақстан-Америка Еркін университетінің президенті. Докторлық диссертациясын М.В.Ломоносов ат. ММУ-де қорғады. Электрохимиядан отандық ғылыми мектептің негізін қалаушы. Оның басшылығымен шамамен 30 дан аса доктор және ғылым кандидаты әзірленді.
Оқу орны тәжірибесіне енгізілген білім мен ғылымды қайта жаңғырту инновацияларының авторы: тест енгізу, Президенттің «Болашақ» программасы арқылы интеллектуалды элита дайындау, тілдің үштұғырлығы, «бакалавр — магистр — Ph.D докторы», аймақтық университеттер (Павлодар, Ақмола, Солтүстік-Қазақстан, Талдықорған, Атырау).
Шығыс Қазақстан мемлекеттік университететін ашу бастамасын көтерген және осы оқу орнының тұңғыш ректоры (республикамызда КазГУ мен КарГУ-ден кейін үшінші ). Республикамыздағы бірінші халықаралық серіктестік – Қазақстан-Америка Еркін университетін Президент Н.Назарбаевтың қатысуымен және америка тарапының қолдауымен құрды.
Е.Мәмбетқазиев басқаратын Халықаралық серіктестік университеті заманауи технологияны игеріп, тиімді қолданғаны үшін «MILLENIUM AWARD» («Мыңжылдық») (2009), Әлемдік экономика элитасы номинациясы бойынша «Алтын феникс» құрметті сыйлығы (2009), «Пальмира жұлдызы» - еуразиялық интеграцияны дамытуға қосқан үлесі үшін (2009), «Еуропалық сапа» - еуропа стандартына сәйкес білім беру існі жақсартуға қосқан үлесі үшін (2010) халықаралық марапаттарына ие болды.
Қоғамның интеллектуалды дамуына қосқан елеулі үлесі, кәсіби жетістіктері үшін КАСУ президенті «INTELLECT OF NATION» («Ұлт интеллектісі» халықаралық марапатына (2009), кандидатурасы Еуропа ректорлар клубы (CRE) мүшелігіне ұсынылды.
АҚШ Конгресі Комитетінің шақыруымен екі рет АҚШ Президенті Дж.Буш (2004) және Б. Обама (2011), АҚШ Үкіметі мүшелері мен лидерлері, әлемнің 120 елінен келген интеллектуалды элита өкілдерімен бірге дәстүрлі Ұлттық қонақасына қатысу құрметіне ие болды.
700 ден аса ғылыми еңбек пен публикация, соның ішінде, білім мен ғылымның өзекті мәселелері бойынша монографиялардың авторы. Соның бірқатары АҚШ, Еуропа елдері, Ресей, ҚХР, Моңғолия елдерінде қайта басылып шықты.
ҚР Жоғарғы Кеңесі 12-шақырылымының депутаты болған. Облыстық мәслихат депутаты.
«Парасат» ордені, ҚР Тәуелсіздігінің 20-жылдығына орай мерекелік медалі, «ҚР Білімі мен ғылымын дамытуға қосқан ерен еңбегі үшін» төсбелгісімен (№ 1 куәлік) марапатталған. «ҚР Білім беру ісіне еңбек сіңірген қызметкер» атағының иегері, Қазақстан халықтары ассамблеясының мүшесі, «Менің қалам» Қамқорлық Кеңесінің төрағасы, Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің Құрметті ректоры, Кентукки университетінің құрметті профессоры (АҚШ), Атлантис университеті жаратылыстану ғылымдарының құрметті докторы (АҚШ), Өскемен қаласының Құрметті азаматы (1996).
2014 жылы Астрахань облысындағы Калинино ауылындағы мектепке қазақ ғалымы, академик Ережеп Мәмбетқазиевтің аты берілді.
Е. Ә. Мәмбетқазиевтің ғылыми еңбектері
Научные труды Е. А. Мамбетказиева
Мамбетқазиев, Е. Ә. Табиғат қорғау [Мәтін] / Е. Ә. Мамбетқазиев, Қ. Ж. Сыбанбеков. - Алматы : Қайнар, 1990. - 412 б.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Білім: алаңдау мен үміт [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 1997. - 259 б.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. ХХІ ғасыр университеттері : инновациялар мен реформалар [Мәтін] : ғылыми басылым / Е. Ә. Мәмбетқазиев. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 2000. - 287 б.
***
Мамбетказиев, Е. А. Электрохимия дипиридильных комплексов металлов [Текст] / Е.А. Мамбетказиев; АН СССР. Ин-т электрохимии им. А.Н. Фрумкина. - М. : Наука, 1986. - 158 с.
Мамбетказиев, Е. А. Электромембранные процессы в гидрометаллургии цветных и редких металлов [Текст] / Е. А. Мамбетказиев. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2007. - 134 с.
Мамбетказиев, Е. А. Опережающий время [Текст]: научное издание / Е. А. Мамбетказиев. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2008. - 494 c.
Мамбетказиев, Е. А. Университеты Казахстана стратегический приоритет его развития [Текст]: сборник научных трудов / Е. А. Мамбетказиев. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2008. - 451 с.
Мамбетказиев, Е. А. Ректор - совесть вуза [Текст] : посвящается 30-летию ректорской деятельности / Е. А. Мамбетказиев. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2014. - 266 с.
Е. Ә. Мәмбетқазиевтің қатысуымен шыққан кітаптар
Книги, вышедшие при участии Е. А. Мамбетказиева
Химия кестеде болса есте де болады (100 кесте) [Мәтін] : оқуға түсушілерге арналған дидактикалық оқу құралы / Е. А.Мамбетказиев,К. Н.Сакарьянова, М. Б. Усманова. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 1996. - 124 б.
Кристенсен, М. Казахстан – США: во имя поколений будущего [Текст] : монография / М. Кристенсен, Е. Мамбетказиев, Д. Бэлласт. - Усть-Каменогорск, 2011. - 232 с.
Тлеугалиев, Ю. Г. Физическое воспитание [Текст] : учебно-методическое пособие / Ю. Г. Тлеугалиев, Е. А. Мамбетказиев. - Усть-Каменогорск, 2011. - 290 с.
Конопьянова, Г. А. Деньги, кредит, банки [Текст] : учебное пособие / Г. А. Конопьянова, А. Е. Мамбетказиев; Министерство образования и науки Республики Казахстан, Казахстанско-Американский свободный университет. - Усть-Каменогорск, 2016. - 137 с.
Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары
Публикации в периодических изданиях и сборниках
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Білім реформасы-уақыт талабы [Мәтін] : [білім беру жүйесінде қайта құру, оқу-тәрбие ісіндегі міндеттер жайлы] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Егемен Қазақстан. - 1994. - 28 маусым. - Б. 3.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Абай және Шығыс Қазақстан [Мәтін] : [мерейтойға орай] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 1995. - 8 тамыз. - Б. 3.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Америка Ресейге жақын ба? [Мәтін] : [ШҚМУ-дың ректорымен сұхбат] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 1995. - 22 шілде. - Б. 2.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Тегін де, ақылы да оқытады [Мәтін] : [ШҚМУ-дың ректорымен әңгіме] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 1996. - 2 шілде. - Б. 4.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Әрқашан дәуірмен үндескен [Мәтін] : [Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің қазіргі жағдайы] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Егемен Қазақстан. - 1998. - 23 қазан. - Б. 8.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Ұлы ақын оқу-тәрбие хақында [Мәтін] : [Абайдың педагогикалық көзқарастары туралы ой-толғам] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Абай. - 1999. - № 1. - Б. 13.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Болжау даналығы [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 2000. - 4 шілде. - Б. 2.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Сапалы біліммен - мемлекеттік бәсекелестікке [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 2004. - 12 маусым. - Б. 2.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. "Мен бастаған реформалар өміршеңдігімен құнды" [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Дидар. - 2007. - 11 қыркүйек. - Б. 2.
Мәмбетқазиев, Е. Ә. Көп тілді меңгерген журналистке сұраныс мол [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев; сұхб. С. Рамазанов // Өскемен. - 2011. - 28 мамыр.- Б. 6.
Мәмбетқазиев Е. Ә. Байыпты басылымдағы бетбұрыс [Мәтін] / Е. Ә. Мәмбетқазиев // Егемен Қазақстан. - 2014. - 10 қазан. - Б. 1.
***
Мамбетказиев, Е. А. Свободный Евразийский - модель элитарных университетов нового поколения [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Советы Казахстана. - 1994. - 14 декабря. -С. 3.
Мамбетказиев, Е. А. Университет - автор новых идей : все они с полным правом вошли в практику Высшей школы Республики Казахстан [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 1997. - 11 сентября. - С. 11.
Мамбетказиев, Е.А. Визитная карточка [Текст] : [должности,звания ректора ВКГУ...] / Е.А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 1997. - 11 сентября.
Мамбетказиев, Е.А. Региональная наука : два года после старта [Текст] : [беседа с ректором ВКГУ...] / Е.А. Мамбетказиев // Мысль. - 1997. - №8. - С. 63-68
Мамбетказиев, Е.А. Я живу - в удовольствие [Текст] : [беседа с ректором ВКГУ...] / Е.А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 1997. - 11 сентября. - С. 3.
Мамбетказиев, Е.А. ВКГУ на пороге XXІ века [Текст] : / Е.А. Мамбетказиев, Г.И. Мостовенко // Региональный вестник Востока. - 1999. - №1. - С. 9-17.
Мамбетказиев, Е. А. Гранты стали реальностью [Текст] : [о новых правилах приема в вузы] / Е. А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 1999. - 29 апреля. - С. 4.
Мамбетказиев, Е.А. О перспективах развития вузовской науки в современных условиях [Текст] : [рассказывается о работе университета по развитию науки] / Е.А.Мамбетказиев, Д.Х. Камысбаев // Региональный вестник Востока. - 1999. - №1. - С. 17-29.
Мамбетказиев, Е. А. Университет на востоке Казахстана состоялся [Текст] : [Восточно-Казахстанскому государственному университету - первому университету суверенного Казахстана - 31 января 2001 г. исполнилось 10 лет. Н.А.Назарбаев лично напутствовал в 1991 г. вуз, приобретшии новый статус] / Е. А. Мамбетказиев // Казахстанская правда. - 2001. - 31 января. - С. 7.
Мамбетказиев, Е. А. "В жизни я рассчитываю только на себя" [Текст] /Е. А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 2002. - 6 апреля. - С. 5.
Мамбетказиев, Е. А. Экологические проблемы и охрана поверхностных вод тансграничного бассейна реки Иртыш/ Е.А. Мамбетказиев // Экология Восточного Казахстана: проблемы и решения. - Усть-Каменогорск, 2002. - С. 37-40.
Мамбетказиев, Е. А. Талант нуждается в поддержке [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 2008. - 10 апреля. - С. 1.
Мамбетказиев, Е. А. Казахстанско-Американский Свободный университет[Текст]: триумф международного партнерства / Е. А. Мамбетказиев// Международная интеграция образовательного пространства: приоритеты и перспективы развития (сборник докладов международной конференции (27-29 октября 2011 года).Ч. 1. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2011. - С. 11-19.
Мамбетказиев, Е. А. Образованию Независимого Казахстана - наш профессионализм [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2011. - № 1. - С. 3-10.
Мамбетказиев, Е. А. Повышение экологической безопасности действующих хвостохранилищ [Текст] / Е. А. Мамбетказиев, Ф. И. Лобанов, Р. А. Мамбетказиева // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2011. - № 6. - С. 48-52.
Мамбетказиев, Е. А. Повышение эффективности биотехнологического процесса очистки коммунальных сточных вод [Текст] / Е. А. Мамбетказиев// Международная интеграция образовательного пространства: приоритеты и перспективы развития(сборник докладов международной конференции (27-29 октября 2011 года).Ч. 1. - Усть-Каменогорск : Изд-во КАСУ, 2011. - С. 33-36.
Мамбетказиев, Е. А. Концепция прагматизма: к реальному развитию [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Казахстанская правда. - 2013. - 15 марта. - С. 20.
Мамбетказиев, Е. А. Ректор - совесть вуза / Е. А.Мамбетказиев // Современное образование. - 2013. - №2. - С. 26-29.
Мамбетказиев, Е. А. Инновационное решение очистки шахтных вод горнодобывающей промышленности от твердой фазы / Е. А. Мамбетказиев, Ф. И. Лобанов // Экосфера. - 2014. - С. 16-18.
Мамбетказиев, Е. А. КАСУ: университет глобального и будущего [Текст] : [ 20 лет со дня образования] / Е. А.Мамбетказиев // Рудный Алтай. - 2014. - С. 4.
Мамбетказиев, Е. А. Служить Родине и народу [Текст] / Е. А. Мамбетказиев // Казахстанская правда. - 2015. - 17 ноября. - С. 3.
Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и деятельности
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Мәмбетқазиев Ережеп Әлқайырұлы: б. 525.
***
Кратенко, А. Возвращение в альма-матер [Текст] : [бывший министр образования Е.А.Мамбетказиев вернулся в ВКГУ] / А. Кратенко // Рудный Алтай. - 1995. - 28 марта. - С. 2.
Акава, А. В день юбилея [Текст] : [стихи,посвящ. ректору ВКГУ Е.А.Мамбетказиеву] / А. Акава // Рудный Алтай. - 1997. - 11 сентября. - С. 2.
Академиком избран единогласно [Текст] : [ректор ВКГУ Е.Мамбетказиев избран действ.членом Междунар.Академии минерал.ресурсов] // Рудный Алтай. - 1997. - 28 января. - С. 2.
Визит к Президенту Америки [Текст] : рабочая поездка в США руководителей КАСУ - президента КАСУ академика Е. Мамбетказиева и вице-президента Д. Бэлласта // Рудный Алтай. - 2004. - 13 марта. - С. 2.
Чистяков, М. С думой о будущем [Текст] : стихотворение Е. Мамбетказиеву - президенту Казахстанско-Американского свободного университета / М.Чистяков // Рудный Алтай. - 2004. - 5 июня. - С. 8.
Досанов, С. Объединяя разное [Текст] : [о Е. А. Мамбетказиеве]/ С. Досанов // Казахстанская правда. - 2005. - 22 ноября. - С. 7.
Пуссеп, Г. Впереди тот, кто за собой ведет [Текст] : [об академике, почетном гражданине г. Усть-Каменогорска, ректоре КАСУ Е. А. Мамбетказиеве] / Г. Пуссеп // Рудный Алтай. - 2007. - 13 сентября. - С. 2.
Ершова, Н. Не место красит человека, а его дела [Текст] : [об Е. А. Мамбетказиеве/ Н. Ершова // Рудный Алтай. - 2007. - 18 сентября. - С. 3.
Данилевский, Д. Юбилей учителя [Текст] : [об академике, почетном гражданине г. Усть-Каменогорска, ректоре КАСУ Е. А. Мамбетказиеве]/ Д.Данилевский // Flash!. - 2007. - 8 сентября. - С. 12.
Краснопеева, С. Н. Ценностно-смысловые детерминанты экзистенциального выбора Е. А Мамбетказиева. [Текст] / С. Н. Краснопеева // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2010. - № 5. - С. 39-42.
Абенова, С. Осень Ережепа Мамбетказиева[Текст]: к 75 летию ректора КАСУ / С. Абенова // Казахстанская правда. - 2012. - 20 сентября. - С. 8.
Мисерва, Л. Юбилей педагога [Текст] : [о президенте КАСУ Е. Мамбетказиеве] / Л. Мисерва // Усть-Каменогорск. - 2012. - 6 сентября. - С. 6.
Махин, В. Ученый и новатор [Текст] : презентация монографии Е. Мамбетказиева / В. Махин // Казахстанская правда. - 2015. - 11 марта. - С. 12.
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
http://old.vkgu.kz/ru/mambetkaziev.htm
http://www.afu.kz/kz/zhaalytar/807-bolashaty-universiteti.html
http://dauys.qamshy.kz/home/show/352?ln=kz
http://amurburger.in.ua/novosti-ukrainy/item/2485-1453469838
http://www.lib.ektu.kz/cgi-bin/irbis64r_15/cgiirbis_64.exe
http://www.obrazovanie.kz/pdf/2012_1/77-81.pdf
http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1555013
http://kitaphana.kz/ru/pochetnue/1205-mambetkaziev.html
https://ru.wikipedia.org/wiki/Мамбетказиев,_Ережеп_Альхаирович
