Омарова Куралай (1983 г.р.) – поэтесса.
Родилась в 1983 году в селе Жамбыл Зайсанского района Восточно-Казахстанской области. В 2000 году окончила авторский класс Канипы Битибаевой в Областной специализированной школе-гимназии-интернате имени Жамбыла для одаренных детей в г. Усть-Каменогорске. В 2004 году окончила филологический факультет Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова.
Стихотворения Куралай Омарова начала писать с 15 лет. Первые стихи поэтессы были опубликованы в областной газете «Дидар» в 2000 году. Стихотворения К. Омаровой также публиковались в республиканских журналах «Жұлдыз», «Жалын», «Қазақ әдебиеті», газетах «Әдебиет айдыны», «Кентавр», «Алтын Орда», «Алаш үні», «Жас толқын».
В 2004 году Куралай Омарова получила специальный приз имени Эрика Аскарова на VII Международном фестивале «Шабыт». В 2006 году стала лауреатом премии имени Толегена Айбергенова, учрежденной республиканским журналом «Жалын», а также получила поощрительную премию конкурса поэтов «Наурыз - Мушайра», проводимого газетой «Дала мен қала».
В 2007 году Куралай Омарова стала победителем Международного фестиваля «Шабыт».
В 2008 году в издательстве «Жалын» был выпущен сборник стихов Куралай Омаровой «Ақ қар». В 2014 году – сборник «Мендегі үнсіздік»).
Омарова Құралай шығармалары:
Произведения Омаровой К.
Кітаптар – Книги
Омар, Құралай. Ақ қар: поэзия / Қ. Омар. - Алматы : Жалын, 2008. - 63 б.
Шабыт: жеңімпаз жас ақын-жазушылардың антологиясы / құраст. Б. Қарағызұлы. - Астана: Астана Бланк Баспа, 2009. - 288 б.
Омар, Құралай. Мендегі үнсіздік / Қ. Омар. - Алматы : ХанТәңірі, 2014. - 108 б.
Қ. Омарованың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Омаровой К.
Картаева, А. М. Әдеби өлкетану: ( Шығыс Қазақстанның қаламгерлері шығармашылығы бойынша ) оқу құралы / А. М. Картаева. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ "Берел" баспасы, 2016. - 166 б.
Қ. Омарованың өлеңдері
Стихи Омаровой К.
Омарова Қ. Жылап тұрған аспан емес, Мен едім : өлеңдер / Омарова Қ. // Жұлдыз . - 2005. - № 2. - С. 14-15 б.
Омар, Құралай. Ақ қар: поэзия / Қ. Омар. - Алматы : Жалын, 2008. - 63 б
Интернет ресурстар
Интернет-ресурсы
Құралай Омар. [Электронный ресурс ]: [биография; интервью] : сайт. - Режим доступа : https://adebiportal.kz/kz/authors/view/1150
Куралай Омар [Электронный ресурс ] : [стихи] Өкiнiштiң оты өртедi өңештi,: сайт. - Режим доступа : https://akzere.wordpress.com/page/4/Ақын Құралай Омардың 7 өлеңі. [Электронный ресурс ] : сайт. - Режим доступа : https://madeniportal.kz/article/5260
Құралай Омар: "Жел ұшырып жапырақтай арманды..." [Электронный ресурс ] : [ стихи ] : сайт. - Режим доступа : https://ult.kz/post/kuralay-omar-olenderi
Оразалин Камен (1920-2008 гг.) – писатель, участник Великой Отечественной войны.
Родился на территории бывшего совхоза имени Жданова Абайского района Семипалатинской области (ныне область Абай) на джайляу Кылышбека.
С первых дней Великой Отечественной войны участвовал в боях, награждён медалями и орденом Славы III степени. После ранения вернулся на родину и поступил в Семипалатинский педагогический институт. Окончив институт в 1947 году, поступил на работу в школу имени Абая в селе Караул, где проработал более тридцати лет.
Первая книга - автобиографическая повесть «Жексен» (1950) об испытаниях на полях сражений, в огне боев. Основой своего произведения начинающий писатель избрал Сталинградскую битву.
Автор романов «Ак-жазык» - «Белая равнина» (1959) об освоении целины; «Коктем салкыны» - «Весенняя прохлада» (1964) о классовой борьбе периода коллективизации. Наиболее известен роман-трилогия К. Оразалина «Абайдан соң» («После Абая»), повествующий о личности М. О. Ауэзова, которому К. Оразалин помогал собирать материалы для романа «Путь Абая». Камен Оразалин - автор многочисленных стихотворений, очерков, рассказов.
К. Оразалин шығармалары
Произведения Оразалина К.
Кітаптар - Книги
Оразалин, К. Абайдан соң [Мәтін] : роман / К. Оразалин - Алматы : Жазушы, 1972. - 263 б.
Оразалин, К. Кеңбайтақ [Мәтін] : роман / К. Оразалин. - Алматы : Жалын, 1980. - 232 б.
Оразалин, К. Көктем салқыны [Мәтін] : романдар / К. Оразалин. - Алматы : Жазушы, 1980. - 480 б.
Оразалин, К. Аттаныс [Мәтін] : роман, повесть / К. Оразалин. - Алматы : Жазушы, 1985. - 528 б.
Оразалин, К. Абайдан соң [Мәтін] : роман / К. Оразалин. - Алматы : Жазушы, 1987. - 422 б.
Оразалин, К. Абай ауылына саяхат [Мәтін] : деректі әңгімелер / К. Оразалин - Алматы : Жалын, 1994. - 288 б.
Оразалин, К. Абайдан соң [Мәтін] : роман / К. Оразалин. - Алматы : Ана тілі, 1995. - 584 б.
Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар [Мәтін] : роман / К. Оразалин - Астана : Елорда, 2002.
Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар [Мәтін] : роман. 2- кітап / К. Оразалин. - Астана : Елорда, 2003. - 504 б.
Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар [Мәтін] : роман. 3- кітап/ К. Оразалин. - Астана : Елорда, 2005. - 584 б.
К. Оразалиннің мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары
Публикации Оразалина К. в периодических изданиях и сборниках
Оразалин, К. Орақбай [Мәтін] : аңыз әңгiме / К. Оразалин // Пионер.- 1958.- № 2. - 6 б.
Оразалин, К. Ақ жазық [Мәтін] : роман / К. Оразалин. - Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1959. - 354 б.
Оразалин, К. "Абай ұрпақтары" қолжазба журналы [Мәтін] / К.Оразалин // Қазақстан мектебi. - 1961.- N 9. - Б. 56-59.
Оразалин, К. "Амал жоқ қайттым бiлдiрмей"... [Мәтін] / К. Оразалин ["Өр кезең" атты романнан үзiндi] // Қазақ әдебиетi. - 1964. - 20 март. - Б.4.
Оразалин, К. Шырқау биiктегi ұлы тұлға [Мәтін] : Абайдың өмiрi мен творчествосы туралы /К. Оразалин // Ертiс. - 1965. - 10 август. - Б.2.
Оразалин, К. Абайдан соң[Мәтін] : М.Әуезов туралы романнан тарау / К. Оразалин// Семей таңы.- 1967.- 28, 29 сент. - Б.3.
Оразалин, К. Көктемде [Мәтін] : ["Абайдан соң"романының бiр тарауы] / К. Оразалин // Семей таңы. - 1969.-27 сент. - Б.4.
Оразалин, К. Абай өлеңдерi [Мәтін] : [М.Әуезов туралы романнан үзiндi] // Соц. Қазақстан.- 1970. - Б. 2.
Оразалин, К.Абай ауылына саяхат [Мәтін] : роман / К. Оразалин. - Алматы: Мектеп, 1976.- 120 б.
Оразалин, К. Ғабиден [Мәтін] : Ғ.Мұстафинге арналған повестен үзiндi / К. Оразалин // Семей таңы.- 1982.- 26-27 нояб.; 2,3,4,7 дек.
Оразалин, К. Атыраудың ақиығы [Мәтін] : [ақын Ә.Сәрсенбаевтың творчествосы туралы] / К. Оразалин // Семей таңы. - 1985. - 16,17,18 окт. - Б. 2.
Оразалин, К.Өнегелi ортада [Мәтін] : [Абай ауылында] / К. Оразалин // Қазақстан мектебi.- 1994. - N 2. - Б. 15-17.
Оразалин, К. Шежiрелi Шыңғыстау [Мәтін] / К.Оразалин // Абай.- 1995.- № 3. - Б. 90-94.
Оразалин, К. Қазының қазасы [Мәтін] : [автордың "Абайдан соңғы арыстар" шығармасынан үзiндi] / К.Оразалин // Абай. - 1997. - N2-3. - Б.183-206.
Оразалин, К.Абайдан соңғы арыстар[Мәтін] :тарихи роман / К. Оразалин// Жұлдыз.- 2000.- № 6. -Б. 56-105.
Оразалин, К. Ғасырдан озған жылдар [Мәтін] : [1853 жылы Найзатаста Құнанбай қажы ашқан мектептiң тарихы] / К.Оразалин // Абай.- 2000.- N 1.- Б. 74-78.
Оразалин, К. Ұстаз өркені [Мәтін] / К.Оразалин // Жалын . - 2010. - № 2. - Б. 17-21.
Оразалин, К. Абай ауылында [Мәтін] / К.Оразалин // Семей таңы.- 2011. - 16 - 23 тамыз. - Б. 3.
К. Оразалиннің өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Оразалина К.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы: Ан Арыс, 2009. - Оразалин Кәмен: б.310.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы, 2005.- Оразалин Кәмен: б. 415.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014.- Оразалин Кәмен: б.593-594
Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - Камен Оразалин : б.56-57.
Байқадиұлы, С. Алыптар елінің ақиығы [Мәтін] : [жерлес жазушы К.Оразалиннің сыры...] / С. Байқадиұлы // Дидар. - 1997. - 16 қазан.- Б.2.
Ахметбекова, А. Қаламгер тойы-ел тойы [Мәтін] : [жазушы К.Оразалиннің 80 жылдық мерекесі Қарауылда салтанат құрды ] / А.Ахметбекова // Семей таңы. - 2000. - 21шілде. - Б.11.
Кемелбаева, А. Мұхтардың мұрагері [Мәтін] : К.Оразалин 80 жаста / А.Кемелбаева // Үш анық. - 2000. - шілде. - Б. 2.
Сәрсенбайқызы Ғ. Қарауылдан шыққан қаламгер [Мәтін] : [«Парасат» орденінің иегері К.Оразалин туралы ] / Ғ.Сәрсенбайқызы // Дидар. - 2001. - 1қаңтар. - Б. 5.
Бәшей, К. Өмірі - өнеге, мұрасы - мектеп [Мәтін] / К.Бәшей // Ертіс өңірі. - 2008. - 30 сәуір. - Б.7.
Мұхамеджанов, Ж. Абайдан соңғы тірліктер [Мәтін] / Ж. Мұхамеджанов // Ақиқат. - 2009. - N 3.- Б. 98 - 100.
Жанғалиев, Т.. Менің мұғалімім [Мәтін] : [жазушы К. Оразалин туралы] / Т. Жанғалиев // Ертіс өңірі. - 2009. - 18 наурыз. - Б.12.
Махметов, С. Ұстаз [Мәтін] / С. Махметов // Семей таңы. - 2010. - 23 қыркүйек.- Б.3.
Сәрсенбайқызы , Ғ. Туған жер арыстарын жырлап өткен [Мәтін] : [өнер мұражайында жазушы К. Оразалиннің туғанына 90 жыл толуына орай мәдени шара өткізілді] / Ғ. Сәрсенбайқызы // Дидар. - 2010. - 18 маусым. - Б.1.
Жарылғап, М. Абай елінің азаматтары [Мәтін] : [Шыңғыстау өңірінің шежірелі қарттары жайлы] / М. Жарылғап // Ертіс өңірі. - 2013. - 25 желтоқсан. - Б.10-11.
Амантайқызы, С. Майдангер жазушы [Мәтін] : [жазушы, мұхтартанушы К. Оразалин туралы.] / С. Амантайқызы // Ертіс өңірі. - 2015. - 30 қыркүйек. - Б.13.
Иманғали, М. "Абай ұрпақтары" қолжазба журналы қалай шықты? [Мәтін] : [1939 жылдан бері шығып келе жатқан әдеби -көркем қолжазба журналының әр саны тарихтан сыр шертеді.] / М. Иманғали // Дидар. - 2015. - 3 сәуір. - Б.19.
Оразалин, Е. Ұлы Мұқаңның соңғы хаттары әкеме арналыпты [Мәтін] : [хлық жазушысы К. Оразалин туралы] / Е. Оразалин ; сұхбат. М. Иманғали // Дидар. - 2015. - 2 наурыз. - Б 5.
Иманғали, М. "Абай ұрпақтары" қолжазба журналы қалай шықты? [Мәтін] : [1939 жылдан бері шығып келе жатқан әдеби -көркем қолжазба журналының әр саны тарихтан сыр шертеді.] / М. Иманғали // Дидар. - 2015. - 3 сәуір.- Б.19.
Ғалымов, Е. "Жексен" повесіндегі Ұлы Отан соғысы тақырыбы [Мәтін] / Е. Ғалымов // Абай. - 2015. - № 3.- Б.49-53
Амантайқызы, С. Майдангер жазушы [Мәтін] / С. Амантайқызы // Семей таңы . - 2015. - 18 тамыз.- Б.6
Әнуарбекқызы, Б. Кәмен оқулары мәресіне жетті [мәтін] / Б. Әнуарбекқызы // Семей таңы . - 2016. - 7 маусым.- Б.5
Қасым, А. Жазушы тұрған үй музейге айнала ма? [Мәтін] / А. Қасым // Ертіс өңірі. - 2019. - 3 шілде.- Б.9.
Лепесова, А. Тағылым мен тағзым кезеңі [Мәтін] / А. Лепесова // Түркістан. - 2020. - 9 қаңтар.- Б.4
Балтақайұлы, М. Ұлыларды ұлықтаған ұстаз [Мәтін] : [Жазушы Кәмен Оразалиннің туғанына 100 жыл.] / М. Балтақайұлы // Дидар. - 2020. - 21 мамыр.- Б.17.; 28 мамыр.- Б.14.
***
Алексеев, Н.Е Писателю Камену Оразалину - 50 лет[Текст] / Н.Е Алексеев // Иртыш. - 1970. - 22 июля. - С.2.
Нуршаихов, А. Солдат, учитель, писатель[Текст] / А.Нуршаихов // Иртыш. - 1980. - 10 июля. - С. 4.
Молдашева, Р. Новые книги земляка[Текст] / Р.Молдашева // Иртыш. - 1987. - 3 июня.- С.3.
Досанов, С. Талант виден издалека[Текст] :К 70-летию Камена Оразалина / С.Досанов // Иртыш. - 1990. - 21 июня. - С.2.
Куандыкова ,А. Казахи в России[Текст] /А.Куандыкова // Exclusive. -2002. - N 4 (июль). - С. 30-31.
Часнык, Л. Три музы Камена Оразалина [Текст] : [К. Оразалин удостоин ордена "Парасат"] / Л.Часнык // Рудный Алтай. - 2001. - 18 янв. - С. 2.
Баймагамбетова ,Л. Летописец казахской степи [Текст] : [к 90-летию со дня рождения писателя К.Оразалина] / Л. Баймагамбетова // Вести Семей. - 2010. - 22 июля. - С. 3.
Коксегенова, А. Наследие Камена Оразалина [Текст] : [о вечере воспоминаний писателя-мухтароведа, Заслуженного учителя Каз ССР Камена Оразалина] / А. Коксегенова // Рудный Алтай. - 2010. - 17 июня. - С. 2.
Титова, С. Два крыла Камена [Текст] : [к 90-летию со дня рождения писателя Камена Оразалина] / С. Титова // Заря Востока. - 2010. - 10 нояб. - С. 3.
Памяти писателя [Текст] : [о писателе К. Оразалине] // Рудный Алтай. - 2010. - 5 ноября. - С. 3.
Титова, С. Участник войны, педагог и писатель Камен Оразалин [Текст] / С. Титова // Мәдениет жаршысы / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2010. - N 10. - С. 9-10.
Титова, С. Фронтовик, педагог и писатель [Текст] : [о писателе К. Оразалине] / С. Титова // Семь дней. - 2010. - 28 окт. - С. 4.

Оразалин (Оразалинов) Султан Шарипович (1941-2021) – писатель, критик, литературовед, переводчик, теледраматург, Заслуженный работник культуры Казахской ССР.
Родился в городе Аягозе Семипалатинской (ныне Восточно-Казахстанской) области. Трудовую деятельность начал в 1958 г. литературным сотрудником Абайской районной газеты. После окончания филологического факультета КазГУ им. С. М.Кирова работал редактором, старшим редактором Казахского радио и телевидения, главным редактором редакции литературно-драматических дневных программ Казахского телевидения, директором издательства «Өнер» (г. Алматы).
Автор монографии «Правда жизни и вымысел», телевизионных пьес «Падение Отрара», «Женитьба», «Смерть поэта», «Беглец» и др.; автор цикла документальных фильмов о казахской интеллигенции, в т. ч. об общественном деятеле и сенаторе А. Кекельбаеве (2007).
Перевел на казахский язык сборник повестей В. Еременко «Дождаться утра», романы А. Хакимова «Куш теряк», «Лихие времена».
Умер 22 августа 2021 года.
С. Оразалиновтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары
Публикации С. Оразалинова в периодических изданиях и сборниках
Оразалинов, С."Асау арна" романындағы сюжет пен характер[Мәтін] : Ғ.Слановтың "Асау арна" романы туралы / С. Оразалинов // Семей таңы.- 1970. - 20 нояб.
Оразалинов, С. Қаламгер жолы [Мәтін] : Ғ.Слановтың туғанына 60 жыл / С. Оразалинов // Соц. Қазақстан.- 1971. - 26 дек. - Б.3.
Оразалинов, С. Телепьесаның кейбiр ерекшелiктерi [Мәтін] / С. Оразалинов // Қазақ әдебиетi.- 1971. - 29 янв.
Оразалинов, С. Кең тынысты, кесек туынды қаламгер [Мәтін] : [Ғ. Мүсiреповтың "Жат қолында" романы туралы] / С. Оразалинов // Уақыт және қаламгер. - Алматы, 1986. - Б. 40-49.
Оразалинов, С.Сарабдал жазушы [Мәтін] : [жазушы Ғ.Мұстафин туралы] / С. Оразалинов // Қазақ әдебиетi. - 1992. - 16 қазан. - Б. 4-5.
Оразалинов, С, Тілімнің тауқыметі тоғыз батпан [Мәтін] : [тіл саясаты туралы] / С. Оразалинов // Саясат (Политика). - 1996. - №6.- Б.23-34.
Оразалинов, С. Халық тiлi оның жан-дүниесiнiң айнасы [Мәтін] : [тiл жағдайы туралы сұхбат; әңгімелескен Е.Бекболатова] /С.Оразалинов // Егемен Қазақстан.- 1996. - 19 қараша. - Б. 3.
Оразалинов, С. "Қазақ тiлiн меңгеру-қазақстандық патриотизмнiң құрамдас бөлiгi" [Мәтін] : мемлекеттiк тiл мәртебесiн көтеру жайлы / С. Оразалинов // Қазақ әдебиетi. - 1997. - 12 тамыз. - Б. 4-5.
Оразалинов, С. Автор құқы аяққа тапталмайды [Мәтін] / С.Оразалинов // Қазақ әдебиеті. - 1999. – 4 маусым. - Б.10.
Оразалинов, С. Жақсылықты жақсылық табар iздеп... [Мәтін] : [автордың "Тiл тағдыры - ел тағдыры" кiтабы туралы] / С. Оразалинов // Түркiстан.- 1999. - 3 ақпан. - Б. 3.
Оразалинов, С. Алыптар тобының соңғы сардары [Мәтін] :[жазушы Ғ.Мүсiреповтiң туғанына 100 жыл толуына орай] / С. Оразалинов // Егемен Қазақстан. - 2002.- 15 наурыз. - Б. 3-4.
Оразалинов, С. Берекелi болса ел [Мәтін] : [Қазақстанды жайлаған бөгде дiндердiң агрессиялық әрекеттерi жайында] / С. Оразалинов // Егемен Қазақстан. - 2002. - 19 қараша. - Б. 2.
Оразалинов, С. Телеэкран - тiршiлiк айнасы [Мәтін] / С. Оразалинов // Егемен Қазақстан. - 2002. - 15 ақпан. - Б. 8.
Оразалинов, С.Телеэкран және саясат [Мәтін] // С.Оразалинов// Егемен Қазақстан.- 2002.- 20 наурыз. -Б. 4.
Оразалинов, С. Ақпарат айдынындағы құқықтық тәрбиенiң ықпалы неге әлсiз? [Мәтін] / С. Оразалинов // Заң газетi.- 2003.- 30 шiлде. - Б. 1-2.
Оразалинов, С. Құқықтық мәдениеттi қалыптастыру [Мәтін] / С. Оразалинов // Заң. - 2003. - N 5. - Б. 28-34.
Оразалинов, С. "Тiл туралы" заңды қолдан тұншықтырып алмайық [Мәтін] / С. Оразалинов // Заң газетi.- 2003. - 22 қазан. - Б.1-2.
Оразалинов,С. Тіл туралы заңды қолдан тұншықтырмайық [Мәтін] / С.Оразалинов // Ана тілі. - 2003. - 4 желтоқсан. - Б.6.
Оразалинов, С. Қазiргi кезеңдегi тiл саясаты және мемлекеттiк тiлдi мемлекеттiк органдарға енгiзу проблемалары [Мәтін] / С. Оразалинов // Тiл және қоғам. - 2004 - №1. - Б.16-29.
Оразалинов, С. Құқықтық насихатқа құлшыныс – қажеттiлiк [Мәтін] / С. Оразалинов // Егемен Қазақстан. - 2005. - 7 қаңтар. - Б. 5.
Оразалинов, С. Толағай [Мәтін] / С. Оразалинов // Егемен Қазақстан. - 2005. - 28 желтоқсан.- Б.9.
Оразалинов, С. "Бабалар кең даланы әдет - ғұрып заңдарымен ұстаған..." [Мәтін] / С. Оразалинов // Тағдыр - таразы. - 2010. - № 5. - Б. 8-11.
Оразалинов, С. Қап тауынан босқандар... [Мәтін] / С.Оразалинов // Түркістан . - 2012. - 29 наурыз. -Б.7.
***
Оразалинов, С. Этично и корректно устранять перекосы в языковой политике [Текст] : На перекрестке мнений / С.Оразалинов // Советы Казахстана. - 1994. - 30 авг.
Оразалинов, С. В духовном единстве и братстве [Текст] : о некоторых итогах Дней славянской письменности и культуры на земле Казахстана / С.Оразалинов // Казахстанская правда. - 1995. - 6 июня. - С.6.
Оразалинов, С. Дело благородное и всеобщее [Текст] : [о главных направлениях единой государственной языковой политки] / С.Оразалинов // Мысль. - 1995. - №5. - С. 50-53.
Оразалинов С. Язык народа - зеркало его души [Текст] / С.Оразалинов // Казахстанская правда. - 1996. - 19нояб. - С. 2.
Оразалинов, С. Возродить государственный язык, не ущемляя никакой другой [Текст] : Европейская общественность одобряет проводимую в Казахстане единую государственную национальную и языковую политику / С.Оразалинов // Казахстанская правда. - 1997. - 21янв. - С.2.
Оразалинов, С. Язык-духовная сила и богатство народа [Текст] / С.Оразалинов // Казахстанская правда. - 1997. - 23 август.
С. Оразалиновтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве С. Оразалинова
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы: Ан Арыс, 2009. - Оразалинов Сұлтан: б.311.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы, 2005.- Оразалинов Сұлтан Шәріпұлы: б. 416.
Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - Султан Оразалинов: с. 58.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014. - Оразалинов Сұлтан: б. 594.
***
Тілегенов, Б. Ақын елі, ақын жері [Мәтін] : С.Оразалиновтың «Абай елі» атты кітабы жайлы / Б.Тілегенов // Халық Кеңесі. - 1995. - 1 наурыз. - Б.2.
Владимиров, В. Замандас туралы сөз // Жұлдыз. - 2001. - №5. - Б. 143-147.
Қирабаев, С. Телесынның Сұлтаны [Мәтін] / С.Қирабаев // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 27 сәуір. - Б.7-8.
Нұрғали, Р. Қос қасиет [Мәтін] / Р. Нұрғали // Егемен Қазақстан. - 2001. - 28 сәуір. - Б.6.
Досжан, Д. Дос [Мәтін] / Д. Досжан // Егемен Қазақстан. - 2005. - 27 шілде. - Б.10.
Нұрпейісов, М. Отан үшін от кешкен аягөздіктер [Мәтін] / М. Нұрпейісов // Аягөз жаңалықтары. - 2009. - 2 мамыр. - Б. 4.
Байсалбай, Т. Бағаланбаған ерлік [Мәтін] : [Матросовтың ерлігін қайталаған жерлесіміз С. Оразалинов жайлы] / С. Байсалбай // Аягөз жаңалықтары. - 2010. - 15 мамыр. - Б.1, 3.
Алпысбаев, Қ. Көп қырлы талант : жазушы Сұлтан Оразалин шығармашылығы / Қ. Алпысбаев. - Мәтін // Ертіс өңірі. - 2021. - 25 тамыз. - Б. 3.
Қазанама : жазушы Сұлтан Шәріпұлы Оразалының қайтыс болуына байланысты қазанама. - Мәтін // Ертіс өңірі. - 2021. - 25 тамыз. - Б. 3.
***
Кембаева, А. Юбилей корифея журналистики [Текст] / А.Кембаева // Казахстанская правда. - 2011. - 26 апреля. - С. 4.
Жагипаров, С. Закрыл грудью амбразуру дзота [Текст] / С.Жагипаров // Казахстанская правда. - 2013. - 5 апреля. - С.2.
Иржанов, М. Аудитория имени тележурналиста [Текст] / М.Иржанов // Казахстанская правда. - 2015. - 29 декабря. - С. 8
Жолдыбай, К. Личность и время [Текст] / К.Жолдыбай // Казахстанская правда. - 2016. - 28 апреля. - С. 10.
Оскенбаев Халиолла Қунанбайулы (1848-1870) – этнограф, исследователь, переводчик.
Халиолла (Халиулла, Халел) Оскенбаев родился в 1848 году в семье Кунанбая.
Кунанбай детей записывал на свое имя, и только Халиолле и внуку Абдрахману дал имя своего отца Оскенбая. В архивах сохранилось свидетельство на имя «Халиолла Өскенбаев». В русских изданиях и архивах его можно найти под именем «Халиулла Ускенбаев». Дальновидный султан-просветитель, Кунанбай отдает своих детей, а затем и внуков учиться мусульманской грамоте у аульного муллы Габитхана. Из всех своих детей Кунанбай возлагал большие надежды на Абая и Халиоллу, отмечая их «спокойную и вдумчивую» натуру и природную тягу своих сыновей к свету знаний. Халиолла обучается в мусульманском медресе Камалидена хазрета в г. Семей. Самостоятельно изучает русский язык. В возрасте 11-12 лет Халиолла поступает в кадетский корпус в г. Омск. Окончив его через 7 лет, в 1867 году Халиолла поступает в Александровское военное училище в г. Москве. После училища Халиолла год находится в родном ауле, затем в течение года состоит на военной службе в г. Омск.
Талантливый сын Кунанбая Халиола, умирает от чахотки в 1870 году в Омске,в возрасте 22 лет. Похоронен на родине, на зимовке «Сары катын».
Короткая биография Халиоллы – одного из первых представителей казахской интеллигенции, выходца из семьи степного аристократа –пример обладания богатыми природными задатками и проявления настойчивого стремления к знаниям. Обучаясь военному ремеслу на чужбине, Халиолла остро ощущает тоску по родной степи и проявляет серьезный интерес к устному творчеству своего народа. Он занимается сбором, обработкой и переводами на русский язык образцов фольклора казахского народа и публикует их в изданиях «Дала уалаяты», «Сибирский вестник», «Московский листок», «Природа и люди». Часть собранного исследовательского материала высылает известным русским востоковедам И. Березину, Н. Костылецкому, Н. Максимову, которые отметили высокий профессионализм Халиоллы Оскенбаева.
К сожалению, литературное и переводческое наследие Халиоллы не сохранилось и не дошло до наших дней. Известна только статья «Қазақ аңызы», опубликованная в газете «Московский листок» в 1892 году (№ 274).
После смерти Халиоллы, вместе с его телом на родину привезли два ящика личных вещей. Книги и рукописи Халиоллы, его просветительские идеи, как и до конца не раскрывшийся его талант, духовно обогатили Абая и укрепили его в стремлении заниматься просветительством и посвятить свою жизнь народу.
О Халиолле в разное время писали русские ученые и писатели Г. Потанин, Н. Максимов, И. Березин, Н. Костылецкий. «...Он любил вечерами рассказывать своим землякам содержание русских повестей и романов, и киргизы с таким интересом его слушали, что просили его записать свои рассказы; таким образом получились тетрадки, написанные по-киргизски и содержавшие в себе вольный перевод произведений Тургенева, Лермонтова, Толстова и др...» – из статьи Григория Потанина «В юрте последнего киргизского царевича» (из поездки в Кокчетавский уезд), опубликованная в журнале «Русское богатство» (1896 г., №8., с. 83).
Алкей Маргулан – первый ученый, который исследовал биографию и по достоинству оценил духовное наследие Халиоллы Оскенбаева. Изучением биографии Халиоллы Оскенбаева занимались казахстанские писатели и ученые М. Ауезов, С. Муканов, У. Субханбердина, А. Сагди, М. Бейсенбаев, Т. Журтбай, Т. Алимкулов и др. О талантливом брате с гордостью написали свои воспоминания потомки рода Ыргызбай: Какитай (Габдулхаким) Кунанбаев, Архам Искаков, Ахат Кудайбердиев, Турагул Кунанбаев.
Жизнь и творчество младшего брата Абая Халиоллы Кунанбайулы, носившего фамилию деда Оскенбая, еще требуют детального и скрупулёзного изучения.
Х. К. Оскенбаев туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Оскенбаева Х. К.
Марғұлан, Ә. Абайдың інісі Халиуллаға жазылған үш хат [Мәтін] // Ә. Марғұлан. Шығармалары. Т.ХІV. – Алматы : Алатау, 2012. – Б. 291-299.
Медеуханұлы, Ә. Халиолла Өскенбаев [Мәтін] // Ә. Медеуханұлы. Абай аманаты (пьесалар. Ғылыми – танымдық мақалалар). – Семей. –Анастасия, 2014. – Б.154-164.
***
Медеуханұлы, Ә. Құнанбайдың баласы Халиолла [Мәтін] : [ұлы Абайдың талантты інісі Халиолла Өскенбаев туралы] / Ә. Медеуханұлы // Ертіс өңірі. –2011. – 18 мамыр. – Б. 11.
Медеуханұлы, Ә. Құнанбайдың ұлы Халиолла [Мәтін] / Медеуханұлы Ә. // Егемен Қазақстан. – 2011. – 27 шілде (№ 325/328). – Б. 8.
Медеуханұлы, Ә. Халиолла Өскенбаев [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Абай. –2012. – №1-4. – Б. 110-114.
Медеуханұлы, Ә. Соңына өлмес мұра қалдырған Абайдың өнегелі інісі Халиолла Құнанбайұлы жайында бір үзік сыр [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Дидар. – 2012. – 30 наурыз. – Б. 22.
Рахымбекқызы, Т. Әдеби кеш арқауы – Халиолла өмірі [Мәтін] / Т. Рахымбекқызы // Абай елі. – 2014. – 16 - 23 сәуір. – Б. 3.
Мұхамедова, М. Халиолла Өскенбаев оқыған Омбының кадет корпусы (архив деректері ізімен) [Мәтін] / М. Мұхамедова // Керуен. – 2014. – № 6. – Б. 140-149.
Мұхаметқалиқызы, А. Абай атадан алтау емес : [Абайдың інісі Халиуллаға жазған хаты] /https://adebiportal.kz/kz/blogs/view/abai_atadan_altau_emes__1835 (дата обращения: 25.06.2020)
***
Потанин,Г. В юрте последнего киргизского царевича (из поездки в Кокчетавский уезд) [Электронный ресурс] // Русское богатство.– 1896. – №8. – С. 60-88. – [о Халиолле Ускенбаеве: с. 83].
Интернет ресурстар
Интернет-ресурсы
Әлкей Марғұлан. Абай Қолжазбасы ; [Электронный ресурс] : сайт. – Режим доступа : https://abaialemi.kz/post/view?id=989
Алмахан Мұхаметқалиқызы. Абай атадан алтау емес, жетеу... [Электронный ресурс] : сайт. – Режим доступа : https://abai.kz/post/41684