Ахметов Е.
- Обновлено 30.10.2024 14:48
Ахметов Ержан (1879 - 1967) - акын (поэт), жыршы (сказитель).
Родился в 1879 г. в с. Шиликты Тарбагатайского района Восточно-Казахстанской области.
В 1920-1956 гг. жил в Китае в Тарбагатайской крае. После возвращения на родину продолжил творчество жыршы (сказителя), пропогандировал произведения Асета Найманбайулы и Жанузака, занимался сбором народных сказаний, легенд, дастанов и поэтических сказний.
Автор стихов, поэмы «Мырзаш-батыр» о подвигах батыра в борьбе за свободу и независимость своего народа. Героические поэмы в исполнении Е. Ахметова «Аркалык-батыр», «Кабанбай-батыр», «Бозжигит», «Бахтияр» и др., «Айтыс Асета и Ырысжана» вошли во многие сборники и научные исследования.
Образцы народного героического эпоса и айтысов, собранные и исполенные Е. Ахметовым, хранятся в отделе рукописей и текстологии Института литературы и искусства им. М. О. Ауэзова.
Скончался в 1967 г.
Е. Ахметов шығармалары
Произведения Ахметова Е.
Мырзаш батырдың қиссасы [Мәтін] : Ержан Ахметов нұсқасы // Тарихи жырлар / ред. Ұ. С. Тілегенова. - Астана : Фолиант, 2010. - 456 б. - (Бабалар сөзі : жүз томдық ; т. 63).
Е. Ахметов туралы әдебиеттер
Литература об Ахметове Е.
Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары (тарих, мәдениет, білім) [Мәтін]. - Өскемен : ШҚМУ, 2006. - 432 б. - Ержан Ахметов: Б. 316-317.
***
Ахметов Ержан [Текст] // Литература Казахстана: знциклопедический справочник. - [Б. м.] : Аруна ; Алматы : Қазығұрт, 2010. - 528 с. - С. 85.
Сказителя пленительная речь [Электронный ресурс] // Казахстанская правда: сайт. - Режим доступа: https://kazpravda.kz/n/skazitelya-plenitelnaya-rech/ (дата обращения 29.10.2024) - О Нурпеисе Байганине - представителе народного эпоса, чьи произведения записал и исполнил Ержан Ахметов.
Ашимханов Д.
- Обновлено 11.07.2025 11:43
Ашимханов Дидахмет (1950-2015) - писатель, журналист, переводчик, член Союза писателей СССР и Союза журналистов Казахстана, лауреат Международной литературной премии «Алаш», Заслуженный деятель Казахстана.
Дидахмет Әшімханұлы родился 10 июня 1950 года в с. Жана-Ульга Катон-Карагайского района Восточно-Казахстанской области. В 1968 году после окончания Чингистайской средней школы, работал рабочим дорожно-строительного участка, заведующим автоклуба отдела культуры Больше-Нарымского района. В 1969-1971 годы служил в рядах Советской Армии. Работал каменщиком Алматинского домостроительного комбината.
В период с 1972-1978гг. студент факультета журналистики КазГУ.
По окончании учебы работал корреспондентом газеты «Коммунизм туы» Восточно-Казахстанской области (1975-1976гг), республиканской газеты «Лениншіл жас» (1978), заведующим отделом в республиканской газете «Қазақстан пионері» (1978-1980гг.), «Қазақ әдебиеті» (1980-1992гг.), позже заместителем главного редактора в газете «Заман-Қазақстан» (1992-1993гг.). С 1993-2015 годы первый заместитель главного редактора международной газеты «Түркістан», параллельно с 2003-го до 2015 года являлся президентом Общественного Фонда «Ел-шежіре», президент Издательского Дома «Орхон».
С 1999 года по специальному приглашению работал первым заместителем главного редактора городской газеты Астаны «Астана ақшамы», с 1993-го по 2000 годы вместе с основной работой параллельно работал редактором издательства «Атамұра», заместителем главного редактора журнала «Отан» Комитета Национальной Безопасности, старшим преподавателем факультета журналистики Казахского Государственного Национального Университета.
Первое литературное произведение было опубликовано 8 августа 1965 года в районной газете «Еңбек туы» Больше-Нарымского района. («Шырқал ән». Өлең). Первый рассказ Дидахмета Әшімханұлы в стиле прозы под названием «Аққабаның толқыны» вышел в печать в 1975 году в газете «Коммунизм туы», также в коллективном сборнике «Арман қанатында» (1978г.). В издательствах «Жалын», «Жазушы», «Елорда» в разные годы вышли в свет его книги «Аққабаның толқыны»(1981г.), «Он бірінші күз»(1987г.), «Расплата»(1987), «Бабушкин самовар», «Каменная падь»(1990г.), «Жер аңсаған Сарыатан»(1990г.), «Самырсын сазы» (2000г.), «Әңгіме емес әңгімелер» (2004), «Сары самауыр» (2006), «Шығармалары» (Т.1, 2011), «Көп томдық шығармалар» (Т.1, 2015), «Кеш» (2016), ), «Көп томдық шығармалар» (Т.2, 2016), «Көп томдық шығармалар» (Т.3, 2017), «Көп томдық шығармалар» (Т.4, 2018), «Жынды жел» (2021). Дидахмет Әшімханұлы является автором более двухсот книг. Его публицистика вышла отдельной книгой под названием «Әңгіме емес әңгімелер». Дидахмет Әшімханұлы перевел повести и рассказы Курчаткина А., Ашимрова А., Абдуллина Х., Минуллина Т., Лупан А., Пулатова Т., Пурэвсрэн П., Кришннамаб Малл, перевел на казахский язык пьесу «Аждаһа», благодаря переводу писателя самые известные романы и рассказы Джона Голсуорси, Джека Лондона заговорили на казахском языке.
Отдельные произведения Ашимханова переведены на девять языков мира (китайский, немецкий, монгольский, турецкий, русский, украинский, мари, киргизский, узбекский).
С 1998 года пьеса молдаванского драматурга А.Кирий «Зона», в переводе Дидахмета Әшімханұлы на казахский язык, ставится на сцене молодежного театра имени Ғ.Мүсірепова не один сезон.
Дидахмет Әшімханұлы - мастер жанра рассказа в литературной среде и среди многочисленных читателей. Стилист, талантливый журналист, известный писатель, также как и знаменитый переводчик.
С 1986 года является членом Союза писателей и журналистов СССР. Дважды призер закрытого конкурса «Жалын», призер Международной литературной награды «Алаш», обладатель ордена "Құрмет", Заслуженный деятель Казахстана (2010). Почетный гражданин Катон-Карагайского района.
По инициативе Д. Ашимханұлы с 2003 года по сегодняшний день издательством «Ел-шежіре» издается серия «Алаш мұрасы».
Скончался 23 мая 2015 года в г. Алматы.
Д. Әшімханов шығармалары
Произведения Ашимханова Д.
Әшімханов, Д. Аққабаның толқыны / Д. Әшімханов. - Алматы: Жалын, 1981. - 118 б.
Әшімханұлы, Д. Жер аңсаған Сарыатан: әңгімелер мен повестер / Д. Әшімханұлы . - Алматы: Жазушы, 1998. - 272 б.
Әшімханұлы, Д. Сары самауыр: әңгімелер мен хикаяттар / Д. Әшімханұлы . - Алматы: Раритет, 2006. - 336 б.
Әшімханұлы, Д. Шығармалары. Т. 1 : повестер мен әңгімелер/ Д. Әшімханұлы. - Астана: Фолиант, 2011. - 392 б.
Әшімханұлы, Д. Көптомдық шығармалар. Т.1 : Тасқала : повестер мен әңгімелер. - Астана: Нұра-Астана, 2015. - 480 б.
Әшімханұлы, Д. Көптомдық шығармалар. Т.2 : Ақшоқы. - Астана: Нұра-Астана, 2016. - 480 б.
Әшімханұлы, Д. Кеш : шығармалары / Д. Әшімханұлы. - Алматы: Ел-шежіре, 2016. - 232 б.
Әшімханұлы, Д. Көптомдық шығармалар. Т.3 : Теңіз қорқауы : аудармалар: Нұра-Астана, 2017. - 480 б.
Әшімханұлы, Д. Көптомдық шығармалар. Т.4 : Өмірге құштарлық : аудармалар. - Астана: Нұра-Астана, 2018. - 480 б.
Әшімхан, Д. Есіміңізді қай жерде болса да таза сақтап қалдыңыз.... : [ұлы Дәулет Әшімханның әкесі Дидахмет Әшімханұлы туралы естелігі] / Д. Әшімхан. // Қазақ әдебиеті. - 2020. - 12 маусым. - Б. 8.
***
Ашимханов, Д. Расплата: рассказ / Д. Ашимханов // Рудный Алтай. - 1987. - 17 июля.
Ашимханов, Д. Бабушкин самовар / Д. Ашимханов // Цветы и камень: сборник рассказов: пер. с каз. - Алма-Ата : Жазушы, 1989. - 284 с.
Ашимханов, Д. Каменная падь: повести, рассказы / ред. Г. Мукатов; пер. с каз. Д. Ашимханова. - Алма-Ата : Жалын, 1990. - 238 с.
Ашимханулы, Д. Дьявольский ветер / Д. Ашимханулы. - Алматы: Алматы-Болашақ, 2020. - 288 с.
Д. Әшімханов аудармалары
Переводы Ашимханова Д.
Голсуорси, Д. Девондық адам: новеллалар / Д. Голсуорси; ауд. Д. Әшiмханұлы. – Астана : Аударма, 2011. - 456 б. - (Әлемдiк классика)
Лондон, Д. Тектік сарын / Д. Лондон. - Астана: Аударма баспасы, 2011. - 248 б
***
Абдуллин, Х. Сұрапыл жылдар; Окопта; Қияда құлаған қыран : әңгiмелер / Х. Абдуллин; ауд. Д. Әшiмханов // Қазақ әдебиетi. - 1981. - 9 январь.
Аширов, А. Солдаттан қалған тұяқ: повесть / А. Аширов; ауд. Д. Әшiмханов // Жұлдыз. - 1986. - N 10. - Б. 9-33.
Аширов, А. Шағыр: әңгiме / А. Аширов; ауд. Д. Әшiмханов // Қазақ әдебиетi.- 1984.- 3 февраль.
Голсуорси, Д. Алманың албырап пiскен шағы / Д. Голсуорси; ауд. Д. Әшiмхан // Әлем әдебиетi. - 2012. - № 3. - Б. 3-43.
Д. Әшімханов туралы әдебиет
Литература об Ашимханове Д.
Негимов, С. Әдебиет әлемі / С. Негимов. - Алматы: Ана тілі, 2008. - 256 б. - Дидахмет Әшімханов : Б. 45 -48
Ғайсина, Қ. Дидахмет Әшімханұлының шығармаларын оқырманға ұсыну тәсілі: сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции / Ғайсина Қ. // Студенческое научное творчество: теория, практика, технологии (14-15 марта 2008 г.). - Усть-Каменогорск, 2008. - С. 45.
Қапанов, Б. Анамдай әлпештеген Асқар Алтай / Б. Қапанов. - Өскемен, 2011. - 566 б. - Дидахмет Әшімханов : Б. 220-225
Дидахмет: мақалалар, естеліктер, арнаулар. - Өскемен: Берель, 2015. - 157 б.
Ұлттың рух жыршысы: Дидахмет Әшімханұлы туралы естеліктер. - Алматы: Ел-шежіре, 2016. - 208 б.
Назырбаев, Қайырды. Катонқарағай қаламгерлері / Қ. Назырбаев. - Астана: Нұра-Астана, 2017. - 176 б. - Дидахмет Әшімханұлы : Б. 39-42.
Қазіргі қазақ әдебиеті: даму үрдістері, есімдер мен оқиғалар: ұжымдық монография. - Алматы: Print Express, 2017. - 512 б. - Әшімханұлы Дидахмет : Б. 412-418.
***
Ашимханулы Дидахмет // Литература Казахстана: энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна: Қазығұрт, 2010. - С. 88.
Встречи на родной земле: [Творческий визит писателя Д.Ашимханулы на родную землю, связанный с 50-летним юбилеем] // Луч. - 2000. - 25 июля. - С. 1.
Оркушпаева, Н. Гордость Алтайской земли [Электронный ресурс]: [о республиканской конференции «Современная казахская литература и произведения Д. Ашимханова»] / Н. Оркушпаева // Рудный Алтай. - 2015. - 12 окт. - С. 1, 2.
Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях и сборниках
Әшімханов, Д. Аққабаның толқыны: новелла / Д. Әшімханов // Арай. - 1975. - 12 июль.- Б.4
Әшімханов, Д. "Мұзтау" / Д. Әшімханов // Коммунизм туы . - 1976. - 8 июнь. - Б. 5.
Әшімханов, Д. Кенжелер: новелла / Д. Әшімханов // Арай. - 1976. - 5 август. - Б. 4
Әшімханов, Д. Жұлдызды белбеу: әңгіме / Д. Әшімханов // Арай. - 1979. - 1 январь.- Б.4. ; 4 январь. - Б. 4. ; 6 январь. - Б. 4.
Әшімханов, Д. Алтай аңғарларында; Сезік пен сезім; Балтабай жолы. / Д. Әшімханов // Қазақ әдебиеті. - 1982. - 17 сентябрь. - Б.6.
Әшімханұлы, Д. Жүсіпбектің сыншылығы туралы "Мағжанның ақындығына орай" / Д. Әшімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 1991. - 29 қараша. - Б. 10-11.
Әшімханұлы, Д. Ауылыңа бардың ба ...: катонқарағай ауылы туралы мақала / Д. Әшімханұлы // Жалын. - 1995. - №9-12. - Б. 9-10.
Әшімханұлы, Д. Қапыда қанат сындырды: [Жазушы О.Бөкеев қазасына] / Әшімханұлы Д // Қазақ әдебиеті. - 1993. - 21 мамыр.- Б. 5
Әшімханұлы, Д. Алтайды жырлап өтеміз: [жазушы Д. Әшімханұлы жайында] / Д. Әшімханұлы // Арай. - 1993. - 21 шілде. - Б. 2.
Әшімханұлы, Д. Сапармұрат Түркіменбашы елінде: [Түркіменстан президенті туралы] / Д. Әшімханұлы // Түркістан. - 1996. - 29 мамыр.- Б.4.
Әшімханұлы, Д. Төрткүл дүниеге танытқан төрт жыл: [Н.Назарбаевтың "Ғасырлар тоғысында" кітабын оқығанда туған ойлар] / Д. Әшімханұлы // Түркістан. - 1996. - 12 маусым. - Б. 5.
Әшімханұлы, Д. Өкініш: [Ақын А.Нұрбаев туралы] / Д. Әшімханұлы // Дидар. - 1997. - 18 ақпан. - Б. 5.
Әшімханұлы, Д. Жер аңсаған саратан: әңгіме-күй / Д. Әшімханұлы // Жалын . - 1998. - № 1-2. - Б. 17-37.
Әшімханұлы, Д. Жерің- жүрегің: [жазушы және заман] / Д. Әшімханұлы // Дидар. - 1998. - 1 қыркүйек. - Б. 6.
Әшімханұлы, Д. Шығыс Қазақстан ...Әкімі Виталий Метте: [Шығыс Қазақстандағы қазіргі жағдай туралы] / Д. Әшімханұлы // Түркістан. - 1998. - 30 қыркүйек. - 6 қазан. - Б. 2
Әшімханұлы, Д. Жауапты хатшы Жәмішев: (Ақын, журналист Әбіраш Жәмішевтің туғанына 70 жыл) / Д. Әшімханұлы // Егемен Қазақстан. - 1998. - 4 желтоқсан. - Б. 7.
Әшімханұлы, Д. Адамзатқа расында алапат апат төніп тұр ма?: [Стивен Поластың "Нострадамус 1999" кітабы туралы / Д. Әшімханұлы // Түркістан. - 1999. - 10-16қыркүйек. - Б. 4.
Әшімханұлы, Д. "Талант дегеніміз-адам баласын сүйе білу ": [Дидахмет Әшімханұлының туғанына 50 жыл толуына байланысты сұхбаттасқан Т.Ахметжан ] / Д. Әшімханұлы // Арай. - 2000. - 14маусым.- Б. 5.
Әшімханұлы, Д. Парасат патшасы бол, жаңа ғасыр / Д. Әшімханұлы // Түркістан http//www.turkestan.kz. - 2001. - 1-11қаңтар.- Б.1.
Әшімханұлы, Д. Әлібектен-Әлекеңе дейін: [Жерлес жазушы Ә.Асқаров -50 жаста] / Д. Әшімханұлы // Ана тілі. - 2001. - 25 қаңтар. - Б. 6
Әшімханұлы, Д. Саяхатшы- Сардар- қайраткер / Д. Әшімханұлы // Түркістан - 2001. - 7 шілде. - Б.7
Әшімханұлы, Д. Қасым Аманжолов / Д. Әшімханұлы // Түркістан - 2001. - 20 қазан. - Б. 7.
Әшімханұлы, Д. Мекемтас Мырзахметов / Д. Әшімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 21 қыркүйек . - Б. 8.
Әшімханұлы, Д. Өзбекәлі Жәнібеков /Д. Әшімханұлы // Түркістан - 2001. - №45. - Б. 7.
Әшімханұлы, Д. Алыстан сермеп, жүректен тербеп... / Д. Әшімханұлы // Түркістан - 2002. - 28 наурыз. - Б. 6.
Әшімханұлы, Д. Редактор - генератор / Д. Әшімханұлы // Түркістан - 2002. - 26 қыркүйек. - Б. 5.
Әшімханұлы, Д. Әулет басы / Д. Әшімханұлы // Дидар. - 2003. - 13 қыркүйек.- Б. 5
Әшімханұлы, Д. Сағыныштан жаралған жан еді / Д. Әшімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 2003. - 3 қазан. - Б. 4.
Әшімханұлы, Д. Публицистиканың негізгі міндеті айқай ғой / Д. Әшімханұлы // Айқын . - 2005.- 29 желтоқсан . - Б. 14
Әшімханұлы, Д. Соғыстың соңғы сардары / Д. Әшімханұлы // Түркістан һttp://www.turkestan.kz. - 2007 . - 11 қаңтар. - Б. 7.
Әшімханұлы, Д. Сүйінерге жараған ұл /Д. Әшімханұлы // Ақиқат. - 2007. - №5. - Б. 62-66.
Әшімханұлы, Д. Қабанбай ескерткіші - Мақаншыда / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2008.- 19 маусым . - Б. 7
Әшімханұлы, Д. "Жақсы әулеттің нәсілі" еді / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2009.- 9 қаңтар . - Б. 7.
Әшімханұлы, Д. Азамат. Академик. Ақын / Д. Әшімханұлы // Түркістан. - 2009. - 7 мамыр. - Б.11.
Әшімханұлы, Д. Қаламмен мынау қағазға талай гүл еккем... / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2010. - 10 маусым. - Б. 9
Әшімханұлы, Д. "Мен жастардың жүрегіне от жақтым, кәрілердің жүрегіне жылу бердім" / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011.- 17 ақпан . - Б. 1,11
Әшімханұлы, Д. Әйел - ердің, елдің тағдыры / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011.- 3 наурыз . - Б.1.
Әшімханұлы, Д. Мен кімге дауыс беремін? / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011.- 17 наурыз. - Б. 3.
Әшімханұлы, Д. Бір суреттің тағдыры : әңгіме / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011. - 12 мамыр. - Б.10.
Әшімханұлы, Д. Жаныңда кім жүргенін білген жақсы / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011. - 25 тамыз . - Б. 4.
Әшімханұлы, Д. Адал еді, адам еді, Нұрағам: қазанама / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011. - 29 қыркүйек. - Б.11
Әшімханұлы, Д. Ақшоқы / Д. Әшімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 2011 - 7 қазан. - Б. 9.
Әшімханұлы, Д. Артыңда інің болса ізің басар / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2011.- 18 тамыз . - Б.12
Әшімханұлы, Д. Дүниедегі тәрбиенің көкесі -еңбек / Д. Әшімханұлы ; сұхбат: Қ. Зекенұлы // Ертіс өңір. - 2011. - 7 желтоқсан. - Б. 8.
Әшімханұлы, Д. Құдайсыздар / Д. Әшімханұлы // Таң-Шолпан. - 2012. - № 1. - Б. 3 - 22
Әшімханұлы, Д. Джек Лондон / Д. Әшімханұлы // Абай. - 2012. - №1-4.- Б.124-130.
Әшімханов, Д. Қасым Қайсенов соғыстың соңғы сардары / Д. Әшімханов // Өскемен. - 2012. - 3 мамыр.- Б.5.
Әшімхан, Д. Қасым Қайсенов соғыстың соңғы сардары / Д. Әшімхан // Аудан тынысы. - 2012. - 10 тамыз. - Б. 5
Әшімханұлы, Д. "Кармен" оятқан ой : Проспер Мерименнің новелларына қайта оралғанда / Д. Әшімханұлы // Түркістан . - 2012. - 13 қыркүйек . - Б. 3.
Дидахмет Әшімханов // Өскемен. - 2013. - 7 наурыз.- Б.18.
Әшімханов, Д. Роман мен айта алмайтын шындықты бір ғана әңгімемен жеткізуге болады: [Жазушы Дидахмет Әшімханмен сұхбат.] / Д. Әшімханов // Дидар. - 2013. - 19 қазан.- Б.7.
Әшімхан, Д. Күнделік беттерінен: Қазақ әдебиеті 1981-1991 / Д. Әшімхан // Қазақ әдебиеті. - 2014. - 10 қаңтар.- Б.14
Әшімханұлы, Д. Профессор. Редактор. Корректор /Д. Әшімханұлы// Ақиқат . - 2014. - № 2. - Б. 75-76.
Әшімханұлы, Д. Профессор. Редактор. Корректор: [Профессор Алдан Әйімбетов туралы танымдық мақала] / Д. Әшімханұлы // Ақиқат . - 2014. - №2.- Б.75-76
Әшімханұлы, Д. Жынды жел: (Алас тайпасы туралы аңыз) / Әшімханұлы Дидахмет // Түркістан . - 2015.- 28 мамыр (№ 21). - 11
Дидахмет Әшімханұлы, жазушы: Қателігіміздің өзі - қателеспеуге тырысуымызда... // Түркістан . - 2015.- 11 маусым (№ 23). - 11
Әшімханов, Дидахмет. Жер аңсаған Сарыатан: Хикаят / // Адырна. - 2019. - №1.- Б.101-121
Әшімханұлы, Д. Жер аңсаған Сарыатан: хикаят / Д. Әшімханұлы // Адырна. - 2019. - № 1.- Б.101-121.
Әшімханұлы, Д. Ақшоқы : [әңгіме] / Д. Әшімханұлы // Дидар. - 2011. - 7 қазан (№117). - Б. 7 ; 10 қазан (№118). - Б. 4
Әшімханұлы, Д. Жазушының нақыл сөздері / Д. Әшімханұлы // Ана тілі. - 2025. - 5 маусым (№23). - Б. 4.
Д. Әшімханов туралы әдебиет
Литература об Ашимханове Д.
Дидахмет: мақалалар, естеліктер, арнаулар. - Өскемен: Берель, 2015. - 157 б.
Ұлттың рух жыршысы: Дидахмет Әшімханұлы туралы естеліктер. - Алматы: Ел-шежіре, 2016. - 208 б.
***
Встречи на родной земле: [Творческий визит писателя Д.Ашимханулы на родную землю, связанный с 50-летним юбилеем] // Луч. - 2000. - 25 июля. - С. 1.
Ашимханулы Дидахмет // Литература Казахстана: энциклопедический справочник. - Алматы: Аруна : Қазығұрт, 2010. - С. 88.
Әшімханұлы Дидахмет // Шығыс жұлдыздары. - Астана: Фолиант, 2011.- Б.39
Оркушпаева, Н. Гордость Алтайской земли [Электронный ресурс]: [о республиканской конференции «Современная казахская литература и произведения Д. Ашимханова»] / Н. Оркушпаева // Рудный Алтай. - 2015. - 12 окт. - С. 1, 2. - Режим доступа : http://www.nomad.su/?a=15-201510130012
Тұрсынбайұлы, Бағашар. Уақыт соққан жел : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Б. Тұрсынбайұлы. // Жас алаш. - 2024. - 29 тамыз (N66). - Б. 1-7.
Токобаев, М. Два несущих крыла Дидахмета Ашимханова : [в детско-юношеской библиотеке Усть-Каменогорска состоялась встреча, посвященная 75-летию писателя Дидихмета Ашимханова] / М. Токобаев // Рудный Алтай. - 2025. - 27 марта (№ 13). - С. 10 : ил.
Мақалалар – Статьи
Назырбаев, Қ. Аққабаның толқыны: [жазушы Д. Әшімханов жайлы] / Қ. Назырбаев // Арай. - 1981. - 20 июнь.- б.4
Қаңтарбаев, Ә. Туған жер топырағында жатқан игі жақсылардың зираты жоқ шығар: [Жерлесіміз Д. Әшімханұлының "Жер аңсаған Сарыатан" жинағы туралы] / Ә.Қаңтарбаев // Дидар. - 1998. - 15 желтоқсан. - Б. 6
Қаңтарбаев, Ә. Жас дәурен,бізді қайда бастамадың / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2000. - 10маусым. - Б. 5.
Ысқақ, Қ. Менің інілерім: [Жазушы драматург Қ.Ысқақовтың Дидахмет Әшімханұлы мен Әлібек Асқаров туралы деректі эссесі] / Ысқақ Қ. // Дидар. - 2000. - 1шілде. - Б. 4 ; 2000. - 4шілде. - Б. 4.
Хасан, С. Самырсын сазы / С. Хасан // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 20 сәуір. - Б. 9.
Жұртбай, Т. Тұспалды тұлға / Т. Жұртбай // Қазақ әдебиеті. - 2004. - 31 желтоқсан. - Б. 5.
Ергөбек, Қ. Ұлттың рух жыршысы: жазушы Дидахмет Әшімханұлы жайында пайым / Қ. Ергөбек // Қазақ әдебиеті. - 2010. - 11 маусым. - Б.10.
Қаңтарбаев, Ә. Тау мінезді талант: [жазушы, драматург Дидахмет Әшімханұлы туралы эссе] / Ә. Қаңтарбаев // Егемен Қазақстан. - 2010. - 16 маусым.- Б.10.
Қайсенова, Г. Таудай талант иесі / Г. Қайсенова // Арай. - 2010. - 28 қазан.- Б.6-7.
Ергөбек, Қ. Ұлттың рух жыршысы / Қ. Ергөбек// Қазақ әдебиеті . - 2010.- 11 - 17 маусым.- Б. 10.
Сейфолла, О. Үш әңгімеге үш түйін: жазушы Дидахмет Әшімханұлының шығармашылығы хақында / О. Сейфолла // Ана тілі. - 2015. - 23-28 сәуір. - Б. 9
Ергөбек, Қ. Қош, жан досым ! : қазанама (1950-2015) / Қ. Ергөбек // Егемен Қазақстан . - 2015. - 26 мамыр . - Б.15 .
Әлібеков, Ә. Біз сені ұмытпаймыз: қазанама (1950-2015) / Ә.Әлібеков // Егемен Қазақстан . - 2015. - 26 мамыр. - Б.15
Дидахмет Әшімханұлы : қазанама (1950-2015) // Егемен Қазақстан . - 2015.- 26 мамыр. - Б. 15
Қызыр, Ж. Төр Алтай қарымды қаламгерімен қоштасты : [жерлес жазушы Д. Әшімханұлы дүниеден өтті] / Ж. Қызыр // Дидар. - 2015. - 27 мамыр (№59). - Б. 3
Адырбекұлы, К. Машиналды соғыс. Дидахмет Әшімханұлы. Біздің Головкин: Үш таған / К. Адырбекұлы // Түркістан . - 2015.- 28 мамыр . - Б.10
Қаламсап Дидағаңсыз қалды жетім... // Түркістан . - 2015.- 28 мамыр (№ 21). - 1,11
Сегізбайұлы, К. Бақұл бол, бауырым, Дидасжан!. : қазанама / К. Сегізбайұлы // Қазақ әдебиеті . - 2015. - 29 мамыр. - 4 маусым . - Б.15
Ыбырайым, Б. Мезгілсіз қаза...: қазанама / Б. Ыбырайым // Қазақ әдебиеті . - 2015.- 29 мамыр - 4 маусым . - Б.15
Түменбай, Қ. Аққабаның толқынына асыққандай: қазанама / Қ.Түменбай // Қазақ әдебиеті . - 2015.- 29 мамыр - 4 маусым . - Б.15
Рәш, М. Не етсем екен?. : қазанама / М. Мыңбай // Қазақ әдебиеті . - 2015.- 29 мамыр - 4 маусым (№ 21). - 15
Отарбаев, Р. Аманат айтқан: қазанама / Р. Отарбаев // Қазақ әдебиеті . - 2015.- 29 мамыр - 4 маусым . - Б.15
Шағатай, Ж. Тағдыр кітабының соңғы тарауы /Ж. Шағатай // Түркістан . - 2015.- 11 маусым . - Б. 1,11
Бөкен, А. Дидаш кетті... (Дидахмет дос рухына) : өлең / А. Бөкен // Түркістан . - 2015.- 11 маусым . - Б.11
Игісін, Ж. Ойланып жүріп, оянбай қалдың...: [Жазушы Дидахмет Әшімхановқа элегия] / Ж. Игісін // Дидар. - 2015. - 12 маусым.- Б. 20.
Кәпқызы, Е. Ұлттық рухты ұмытпайтын / Е. Кәпқызы // Түркістан . - 2015. - 9 шілде . - Б. 8.
Ақатайқызы, Г. Қаламынан ауыл иісі аңқыған қаламгер: жазушы Дидахмет Әшімханұлы шығармалары хақында / Г. Ақатайқызы // Түркі әлемі. - 2015. - № 6,7.- Б.12
Кенжехан, Мұратхан. Алтай жұрты ардақты жазушысын еске алды: [Жазушы Д. Әшімхановты еске алу шарасы өткізілді.] / М. Кенжехан // Дидар. - 2015. - 10 қазан.- Б.1-2.
Түменбай, Қ. Дидаштың жұбайы - депутат / Қ. Түменбай // Түркістан . - 2016.- 19 мамыр . - Б. 11
Нұразхан, Е. Қазағым деп қанаттанған / Е. Нұразхан // Түркістан . - 2016.- 19 мамыр. - Б.11
Кәкенұлы, Ж. Бізді табыстырған биік таулар /Ж. Кәкенұлы // Түркістан . - 2016.- 19 мамыр . - Б.11
Хасан, С. Әшімханұлының әлемі / С. Хасан // Айқын . - 2016.- 25 мамыр . - Б. 7
Байбол, Ә. Дидахмет дидары / Ә. Байбол // Қазақ әдебиеті . - 2016.- 20 - 26 мамыр . - Б.10.
Әшімхан, Д. Алғашқы оқырманы мен едім / Д. Әшімхан // Қазақ әдебиеті . - 2016.- 20 - 26 мамыр . - Б.10
Адырбекұлы ,К. Көзден кетсе де... / К. Адырбекұлы // Түркістан . - 2017. - 25 мамыр . - Б. 11.
Кәпқызы, Е. Сөзі саз, өзі нар тұлға / Е. Кәпқызы // Қазақ әдебиеті . - 2017.- 9 - 15 маусым . - Б. 22
Орда, Г. Қаламы қазақ үшін жорғалаған / Г. Орда // Түркістан . - 2017.- 6 шілде. - Б. 9
Жер аңсаған Сарыатанға -70 жыл : [Жазушы Д. Әшімхановтың туғанына 70 жыл] // Алдаспан. - 2020. - 20 ақпан.- Б.13.
Керімбай, С. Ажалдың айналсоқтап жүргенін сезіп еді / С. Керімбай // Дидар. - 2020. - 30 сәуір.- Б. 25.
Қасымов, А. Көбік сөзден ада қаламгер еді... / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 13 мамыр.- Б.22; Арай. - 2020. - 29 мамыр. - Б. 6.
Жуанханқызы, Г. Дидахметпен бірге оқыдық: сыныптасы Гулнар Жуанханқызының жазушы Дидахмет Әшімхановтың 70 жылдығына орай естелігі / Г. Жуанханқызы // Арай. - 2020. - 22 мамыр.- Б. 2.
Адырбекұлы, К. Дидағаң еске түскенде.... : жазушы Дидахмет Әшімханов туралы / К. Адырбекұлы. // Түркістан. - 2024. - 16 ақпан (N7). - Б. 5.
Сейітханова, Ұ. Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі : [Катонқарағайда өткен халықаралық фестиваль туралы] / Ұ. Сейітханова // Менің өлкем. - 2024. - 19 маусым. - Б. 10-11.
Тұрсынбайұлы, Б. Уақыт соққан жел : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Б. Тұрсынбайұлы. // Жас алаш. - 2024. - 29 тамыз (N66). - Б. 1-7.
Дидахмет Әшімханұлының ойларынан.// Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 8 қараша (N45). - Б. 7.
Дидекем деген... : жазушы Дидахмет Әшімханұлының туғанына 75 жыл. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 15 қараша. - Б. 4
Жазушы күнделігінен: жазушы Дидахмет Әшімханұлының туғанына 75 жыл. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 15 қараша. - Б. 4
Боқаш, Ғалым. Шын жүрек иесі: жазушы күнделегінен, Дидахмет Әшімханұлының 75 жылдығына орай / Ғ. Боқаш. // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 22 қараша (N47). - Б. 6
Серікхан, Т. Ауқымды шаралар жоспарланған : биыл ауданымызда қос бірдей жерлес қаламгерлеріміз - Қалихан Ысқақ пен Дидахмет Әшімханұлының мерейтойы аталып өтеді / Т. Серікхан // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 10 қаңтар (№1). - Б. 2
Қаламгер күнделігінен : [Жазушы Д. Әшімханұлының күнделігінен didahmet.kz] // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 7 наурыз (№9). - Б. 5
Жұртбай, Т. Жоғалып табылған дос : [жазушы Д. Әшімхан туралы] / Т. Жұртбай // Тәңіртау. - 2025. - №4. - Б. 63-68
Қамзақызы, А. Ұлт рухын жырлап өткен жазушы : [Д. Әшімханұлының шығармашылығынан] / А. Қамзақызы // Түркістан. - 2025. - 16 мамыр (№19). - Б. 6
Әбілқайыр, Қ. Дидағаның тәлімі : [Дидахмет Әшімханұлы - 75] / Қ. Әбілқайыр // Егемен Қазақстан. - 2025. - 28 мамыр (№98). - Б. 7
Әлібеков, Ә. Жастық дәуреніміз, достық дәуреніміз бірге еді : [Д. Әшімханұлы туралы] / Ә. Әлібеков // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 30 мамыр (№21). - Б. 4
Абай, С. Зере байқаудың үздігі атанды : [Д. Әшімханұлы туралы] / С. Абай // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 30 мамыр (№21). - Б. 8
Сімәділ, Қ. Жастарға жанашыр, жазуға адал : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Қ. Сімәділ // Ана тілі. - 2025. - 5 маусым (№23). - Б. 4.
Бектас, Г. Алтайдың жырлап дидарын : [жерлес жазушы Дидахмет Әшімханұлының туғанына 75 жыл] / Г. Бектас // Айқын. - 2025. - 10 маусым (№62). - Б. 5
Балтабаева, А. Алтын жүрек : [Д. Әшімханұлы туралы] / А. Балтабаева // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 13 маусым (№23). - Б. 4
Кемелбаева, Айгүл. Жазушы - адамзаттың жанашыры : [Д. Әшімханұлының шығармашылығынан] / А. Кемелбаева // Егемен Қазақстан. - 2025. - 13 маусым (№109). - Б. 14
Нармаханова, Ж. Менің ағам... : [Д. Әшімханұлы туралы] / Ж. Нармаханова // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 13 маусым (№23). - Б. 4-5
Түменбай, Қ. Дидахметтің қоңыр күзі : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Қ. Түменбай // Қазақ әдебиеті. - 2025. - 13 маусым (№23). - Б. 8.
Райыс, Б. "Іздері - ізгілік, кісілік" : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Б. Райыс // Қазақ әдебиеті. - 2025. - 13 маусым (№23). - Б. 9.
Ергөбек, Қ. Ұлттық рух жыршысы : жазушы Дидахмет Әшімханұлы туралы / Қ. Ергөбек // Қазақ әдебиеті. - 2025. - 13 маусым (№23). - Б. 10-11.
Мырзахметов, А. "Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі": түбі бір түркі елдері тоғысқан той : [Катонқарағайда өткен халықаралық фестиваль туралы] / А. Мырзахметов // Дидар. - 2025. - 19 маусым (№25). - Б. 8-9.
Құсанбаев, С. Жаңғырды Өр Алтайдың шың-құздары : [Катонқарағайдағы халықаралық фестивальде өткен айтыс туралы] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2025. - 19 маусым (№25). - Б. 10.
Серікхан, Т. Қаламгердің шығармашылық мұрасы зерделенді : [Д. Әшімханұлы туралы] / Т. Серікхан // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 20 маусым (№24). - Б. 4
Жұртбай, Т. Тұспалды тұлға : [Д. Әшімханұлы туралы] / Т. Жұртбай // Арайлы Катонқарағай. - 2025. - 20 маусым (№24). - Б. 5
Жуанханқызы, Г. Дидахметпен бірге оқыдық : [Д. Әшімханұлы туралы] / Г. Жуанханқызы // Егемен Қазақстан. - 2025. - 23 маусым (№20). - Б. 4
Сарин, Қ. Қиынжыра : жазушы Дидахмет Әшімханұлына арналған өлең / Қ. Сарин // Дидар. - 2025. - 26 маусым (№26). - Б. 11.
Зиятхан, Қ. Аластың ақыры : жазушы Дидахмет Әшімханұлының рухына арналған өлең / Қ. Зиятхан // Дидар. - 2025. - 26 маусым (№26). - Б. 11.
Дүйсенғазы, С. Қос қарағай : жазушы Дидахмет Әшімханұлы мен Қалихан Ысқаққа арналған өлең / С. Дүйсенғазы // Дидар. - 2025. - 26 маусым (№26). - Б. 11.
Интернет-ресурстар
Интернет-ресурсы
Әшімхан, Д. Ақшоқы [Электрондык ресурс] : сайт. - Режим доступа : http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1487-akshoki_kura
Әшімхан, Д. Босаға [Электрондык ресурс] : сайт. - Режим доступа : http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1489-bosaga_kura
Әшімхан, Д. Жер аңсаған сарыатан [Электрондык ресурс : сайт. - Режим доступа : http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1493-zher_angsahan_saryatan
Әшімхан, Д. Ит жылы [Электрондык ресурс] : сайт. - Режим доступа: http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1494-it_zhyly
Әшімхан, Д. Құдайсыздар [Электрондык ресурс: сайт. - Режим доступа:http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1495-qudajsyzdar
Әшімхан, Д. Он бірінші күз [Электрондык ресурс] : сайт. - Режим доступа:http://kitap.kz/index.php/catalog/book/1496-on_birinshi_kuz
Бабатайулы Д.
- Обновлено 22.04.2020 13:25
Бабатайулы Дулат (1802–1874) – поэт.
Родился в 1802 г. в местечке между Балхашом и Аягузом (ныне Аягозский район Восточно-Казахстанской области), где кочевали роды найман-сыбаны. Дулат хорошо знал арабскую грамоту и был для своего времени образованным человеком. Благодаря его записям сохранились стихотворные произведения Ахтамберды-жырау, поэта XVII столетия.
Дулат Бабатайулы - первый казахский поэт, стихи которого были изданы типографским способом и опубликованы книгой. Первый сборник «Өсиетнама» («Книга поучений»), подготовленный к изданию Мауликеном Сейилулы, вышел в Казани в 1880 г. В нем собрано около восьмисот строк стихов Дулата. Рукописи стихов Дулата сохранились благодаря Байдильды, Габбасу Байдильдаулы и Шакеру Абенулы - более 1500 строк стихов Дулата составляет бесценное духовное наследие.
В песнях акына изображена тяжелая жизнь народа, осуждается насилие царских колонизаторов («Тегімді менің сұрасаң», «О, Сарыарқа, Сарыарқа», «Асқар таудың сәні жоқ»), действия и пороки царских чиновников («Сүлейменге», «Бараққа», «Кеңесбайға»).
Скончался в 1874 г.
В 1940–1950-х гг. произведения Дулата стали объектом литературных споров, Дулат был назван консервативным поэтом и принято решение не изучать его творчество в средних школах.
М. Ауэзов в романе «Путь Абая» выводит его наставника под вымышленным именем Барлас. Абай внимательно изучал стихи Дулата и использовал некоторые его мотивы, например, в стихотворении «Вот и стал я волостным» очевидна перекличка со стихами Дулата «Вот смеется волостной». Дулат ввел новую систему стихосложения в казахской поэзии: рифму «а а а б», которую впоследствии развил в своих стихах Абай.
Дулат - первый казахский поэт, обратившийся к сатирическим жанрам. В основном стихи Дулата дидактического, назидательного плана. Исследователем К. Омиралиевым собраны и подготовлены к печати все произведения Д. Бабатайулы. В 1991 г. издан сборник произведений Дулата «Замана сазы».
Произведения поэта хранятся в рукописном фонде Центральной научной библиотеки Национальной академии наук Республики Казахстан (НАН РК).
Д. Бабатайұлының шығармалары
Произведения Д. Бабатайулы
Кітаптар -Книги
Бабатайұлы, Д. Замана сазы [Мәтін] : [өлеңдер мен дастандар] / Д. Бабатайұлы. - Алматы : Жазушы, 1991. - 160 б.
Бабатайұлы, Д. Өсиетнама [Мәтін] / Д. Бабатайұлы - Алматы: Ғылым, 2001.- 132 б.
Бабатайұлы, Д. Тұнық тұма [Мәтін] : өлеңдер мен дастандар / Д. Бабатайұлы. - Алматы : Раритет, 2002. - 288 б.
Бабатайұлы, Д. Кеудем - ақыл сарайы [Мәтін] : [өлеңдер жинағы] /Д. Бабатайұлы; құраст.Қ. Раев. - Астана : Ер-Дәулет, 2002. - 112 б.
Бабатайұлы, Д. Шығармалары мен тағылымы [Мәтін] / Д. Бабатайұлы - Алматы : Раритет, 2003. - 288 б.
Бабатайұлы, Д. Шығармалары [Мәтін] : [өлеңдер, дастандар, мысал өлеңдер] / Д. Бабатайұлы; құраст. С. Қорабай. - Алматы : Ана тiлi, 2013. - 296 б.
Бабатайұлы, Д. Осындай заман кез болды... [Мәтін] : [өлең-дастандар және мақалалар ] / Д. Бабатайұлы . - Астана : Фолиант, 2013. - 272 б.
Д. Бабатайұлының мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары –
Публикации Бабатайулы Д. в периодических изданиях и сборниках
Бабатайұлы, Д. Еспембет [Мәтін] / Д. Бабатайұлы // Дастандар : Октябрь ревалюциясына дейінгі қазақ ақындарының дастандары. - Алматы : Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1960. - 322 б. - Б. 99-112.
Бабатайұлы, Д. Өлеңдер [Мәтін] / Д. Бабатайұлы // Бес ғасыр жырлайды : Үш томдық. Т.1. XV ғасырдан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі қазақ ақын-жырауларының шығармалары. - Алматы : Қазақ ССР Ғылым Академ. баспасы : Жазушы, 1984. - Б.197-212.
Бабатайұлы, Д. Асыл сөз [Мәтін] : өлеңдер, ертектер, аңыздар / құраст. Б. Ысқақов. 1-ші кітап : ауыз әдебиеті үлгілерінен / Д. Бабатайұлы - Алматы : Жалын, 1987. - 432 б. - (Қазақ балалар әдебиетінің кітапханасы).- Б.349-352.
Бабатайұлы, Д. Өлеңдер [Мәтін] / Д. Бабатайұлы // Дау шешеді дана сөз. - Алматы : Жеті жарғы, 1996. - Б. 67-72.
Бабатайұлы, Д. Өлеңдер [Мәтін] / Д. Бабатайұлы // Он ғасыр жырлайды. - Алматы : Дәуір, 2006. - Б. 168-190.
Бабатайұлы, Д. Өлеңдер [Мәтін] / Д. Бабатайұлы // Бабадан қалған асыл сөз : қазақ халқының тарихындағы ұлы тұлғалардың Отан, патриотизм туралы нақыл-өсиеттері, даналық ойлары мен қанатты сөздері. - Алматы : Раритет, 2015. -Б. 65-70.
Бабатайұлы, Д. Басшысын атқан бөкендей... [Мәтін] : өлең / Д. Бабатайұлы // Таң-Шолпан. - 2011. - № 4. – Б.182-190.
Д. Бабатайұлының шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о творчестве Д. Бабатайулы
Кітаптар - Книги
1962- 1987
XVIII-XIX ғасырлардағы қазақ ақындары шығармаларының жинағы [Мәтін]. - Алматы : Қазақ ССР Ғылым Академ. баспасы, 1962.
Жұмалиев, Қ. Қ. XVIII-XIX ғасырлардағы қазақ әдебиеті [Мәтін] / Қ. Жұмалиев. - Алматы : Мектеп баспасы, 1967. - 435 б.
Сүйіншәлиев, Х. Қазақ әдебиетінің қалыптасу кезеңдері [Мәтін] : [ерте дәуірден XІX ғасырдың аяғына дейін] / Х. Сүйіншәлиев. - Алматы : Қазақстан, 1967. - 385 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 163-177.
Сүйіншәлиев, Х. Қазақ әдебиеті XVІІІ-XІX ғғ. [Мәтін] / Х.Сүйіншәлиев - Алматы : Мектеп, 1981. - 167 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 62-79.
Өмірәлиев, Қ. Қазақ поэзиясының жанры мен стилі [Мәтін] : [XІX ғ. бірінші жартысы] / Қ. Өмірәлиев - Алматы : Ғылым, 1983. - 237 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Дүйсенбаев, Ы. Эпос және ақындар мұрасы [Мәтін] / Ы. Дүйсенбаев. - Алматы : Ғылым, 1987. - 344 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
1992
Сүйіншәлиев, Х. XІX ғасыр әдебиеті [Мәтін] : жоғары оқу орындары фиология факультеттері студенттеріне арналған оқулық . Бесінші кітап / Х. Сүйіншәлиев. - Алматы : Ана тілі, 1992. - Д. Бабатайұлы туралы.
2002-2006
Раев, Қ. М. Дулат Бабатайұлы шығармаларының поэтикасы [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Қ. М. Раев. - Алматы, 2002. - 28 б.
Бабатайұлы, Д. Тұнық тұма. [Мәтін] : өсиетнама : өлеңдер мен дастандар / Сын -зерттеу көзқарастар / Д. Бабатайұлы - Алматы : Раритет, 2002. - 288 б. - [Бабатайұлы Д. туралы]. - Б. 5-22.
Бекбосынов, М. Дулат Бабатайұлы және Абай шығармаларындағы отарлық езгіге қарсы әдеби сарын [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін жазылған диссертацияның авторефераты / М. Бекбосынов . - Алматы, 2004 . - 30 б.
Жеті ғасыр жырлайды [Мәтін] : [XIV ғасырдан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі қазақ ақын-жырауларының шығармалары]. Т. 1 / құраст. Е. Дүйсенбайұлы , 2004. - 400 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б.130-163.
Қазақ әдебиетінің тарихы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 4 : XIX ғасырдың бірінші жартысы (1800-1850). Алматы : Ғылым, 2005. - 438 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 202-229.
Әбенбаев, С. Эстетикалық мәдениет негіздері [Мәтін] : оқу құралы / С. Әбенбаев. - Алматы : Дарын, 2005. - 280 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 19-21.
Сүйіншәлиев, Х. Қазақ әдебиетінің тарихы [Мәтін] : [оқулық] / Х. Сүйіншәлиев. - Алматы : Санат, 2006. - 904 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : методическое руководство : пособие для учителей 10 классов естественно-математического направления общеобразовательных школ с русскими языком обучения. - Алматы : Мектеп, 2006. - 152 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Мансұров, Н. Б. XIX ғасыр поэзиясындағы араб, иран кірме сөздері (Дулат, Шортанбай, Мұрат шығармалары бойынша) [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Н. Б. Мансұров. - Алматы, 2006. - 30 б.
Мұхамеджанова, Р. Ж. Орталық езгіге қарсы идеологияның қалыптасуының тарихи мәні (ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басы, тарихи аспект) [Мәтін] : тарих ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Р. Ж. Мұхамеджанова. - Алматы, 2006. - 28 б.
Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары [Мәтін] : (тарих, мәдениет, білім). - Өскемен : ШҚМУ, 2006. - 432 б. - Д. Бабатайұлы туралы.: Б. 294-295.
2007-2008
Қазақ әдебиеті тарихының хрестоматиясы [Мәтін] / А. У. Адишева., А. Н. Нурланова., Г. Б. Едилбаева. - Өскемен, 2007. - 88 б.
Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы [Мәтін]. Т. 4 : [XV-XVIII ғғ. билер мен ақын-жыраулар тағылымы], 2007. - 464 б. - Бабатайұлы Дулат: б. 391-399.
Қайсенов, З. Шығыс Қазақстан облысының тарихи очерктері [Мәтін] / З. Қайсенов. - Өскемен, 2007. - 334 б. - Д. Бабатайұлы туралы: б.199-201.
Шәкәрім [Мәтін] : энциклопедия / бас ред. Е. Сыдықов; жауапты ред. Т. Шаңбай. - Семей, 2008. - 864 б. - Бабатайұлы Дулат туралы: б. 319-320.
Ахметов, З. Таңдамалы [Мәтін] / құраст. М. Оразбек. - Алматы : Ана тілі, 2008.
Т. 1. - Алматы : Ана тілі, 2008. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 156-162.
Негимов, С. Әдебиет әлемі [Мәтін] / С. Негимов. - Алматы : Ана тілі, 2008. - 256 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Жеті ғасыр жырлайды [Мәтін] : [XIV ғасырдан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі қазақ ақын-жырауларының шығармалары. Т. 1] / құраст. Е. Дүйсенбайұлы. - 2008. - 400 б. - Д.Бабатайұлы туралы: б.130-163.
2010-2016
Самарханова, Н. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқулық-тест [Мәтін] : (XIX-XX ғ.ғ.) / Н. Н. Самарханова ; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, Қазақстан Американдық еркін университетінің колледжі. - Өскемен, 2010. - 272 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Әлемдік педагогикалық ой-сана [Мәтін] : 10 томдық / Қазақстан Республикасының байланыс және ақпарат министрлігі, Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі, Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру академиясы. / құраст. М. Оразбек. - Алматы : Ана тілі, 2008.
Т. 10 : XV-XX ғғ. қазақ ойшыл оқымыстыларының тәлім-тәрбие туралы ой-пікірлері. - Алматы : Таймас, 2010. - 400 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Алаштың ардағы [Мәтін] / Қазақстан Республикасының Мәдениет министрлігі, тіл комитеті. - Астана : Руханият, 2010. - 264 б.- Д. Бабатайұлы туралы: б. 105.
Иманжапаров, М. Т. Жарма ақындары [Мәтін] : антологиялық жинақ / М. Т. Иманжапаров, М. Зүкенұлы. 1-кітап. - Семей : Үш биік, 2010. - 328 б.
Білгенге маржан [Мәтін] : қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер / құраст. А. Қ. Керімтаев. - Алматы : Көркем баспасы, 2010. - 416 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Бабатайұлы, Д. Осындай заман кез болды... [Мәтін] : [өлең-дастандар және мақалалар] / Д. Бабатайұлы. - Астана : Фолиант, 2013. - 272 б. - (Алтай-Ертіс кітапханасы). - Д. Бабатайұлы туралы.
Бабатайұлы, Дулат. Шығармалары [Мәтін] : өлеңдер, дастандар, мысал өлеңдер / Д. Бабатайұлы. - Алматы : Ана тілі, 2013. - Д. Бабатайұлы туралы: б. 3-6.
Бөжеев, М. Абай және әдеби дәстүр [Мәтін]. Т. 28 / Ы. Дүйсенбаев, Ә. Дәрбісәлин. - Алматы : Әдебиет әлемі, 2014. - 366 б. - Д. Бабатайұлы туралы.
Сыздық, Р. Ауызша дамыған қазақ әдеби тiлi [Мәтін] / Р. Сыздық. - Алматы, 2014. - Дулат - қазақтың төл әдебиетiнде ақындықты шегiне жеткiзген суреткер: б. 67-74.
Зар-заман ақындары шығармашылығының философиялық мәнi [Мәтін] // Қазақ философиясы тарихы : (ежелгi дәуiрден қазiргi заманға дейiн). 2 т. - Алматы, 2014. - Д. Бабатайұлы: б. 277-292.
Кемелбаева, А. Сөз хикмет [Мәтін] : эсселер, мақалалар, сұхбаттар / А. Кемелбаева. - Алматы : Дәстүр, 2016. - 384 б. - Дулат Бабатайұлы: «Жігіт болар ма екенсің?»: б. 4-8.
Мақалалар-Статьи
1983-2001
Дулат өмiрiнен деректер [Мәтін] // Семей таңы. - 1983. - 23 июль.
Ғаббасов, С. Ғалымның хаты өлмейдi [Мәтін] : [Дулат жырау туралы жазған хат] / С. Ғаббасов // Қазақ әдебиетi. - 1990. - 12 январь.
Сүйіншәлиев, Х. Дуалы ауызды Дулат ақын [Мәтін] / Х. Сүйіншәлиев // Өркен. - 1993. - 2 қаңтар.
Исматова, С. "Еспембет"дастанының көркемдік ерекшелігі мен тілі [Мәтін] : [Дулат шығармашылығы туралы] / С. Исматова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 1997. - № 9-10. - Б. 37-41.
Пертаева, Э. Дулат Бабатайұлының әлеуметтік- саяси көзқарасы [Мәтін] : [ақын шығармашылығы жайында] / Э. Пертаева // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 1998. - № 9-10. - Б. 83-84.
Бекбосынов, М. Отарлық дәуірдегі әдебиет және Дулат Бабатайұлы шығармаларындағы заман сұрқы [Мәтін] / М. Бекбосынов // Вестник университета "Кайнар". - 2000. - № 2. - Б. 19-25.
Бекбосынов, М. Отарлық дәуірдегі әдебиет және Дулат Бабатайұлы [Мәтін] / М. Бекбосынов // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2000. - № 9. - Б. 30-34.
Рай, Қ. Жарияланбаған жырлардың жұмбағы [Мәтін] : [Д. Бабатайұлы туралы] / Қ. Рай // Жұлдыз. - 2001. - № 6. - Б. -143-148.
2002-2009
Үмбетаев, М. Ақындық пайым парызы [Мәтін] : [ Д. Бабатайұлының шығармашылығы туралы] / М.Үмбетаев // Ақиқат. - 2002. - № 3. - Б. 77-81.
Шәкерұлы, Ғ. Дулат Бабатайұлы [Мәтін] / Ғ. Шәкерұлы // Дидар. - 2002. - 15 маусым. - Б. 2.
Ахметов, З. Елдіктің жыршысы, еркіндіктің жоқшысы [Мәтін] : [Д. Бабатайұлының шығармашылығы] / З. Ахметов // Қазақ әдебиеті. - 2002. - 19 тамыз.- Б.14.
Дулат Бабатайұлы (1802-1871) [Мәтін] // Абай. - 2003. - № 4. - Б. 86
Раев, Қ. Сөз - жібек жіп, жыр - кесте [Мәтін] / Қ. Раев // Қазақ әдебиеті. - 2003. - 29 тамыз. - Б. 5.
Қаңтарбаев, Ә. Той тірлік пен береке бастауы [Мәтін] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2003. - 23 тамыз. - Б. 4.
Айтұлы, Н. Ұлттың ұлы жыршысы [Мәтін] / Н. Айтұлы // Егемен Қазақстан. - 2003. - 3 қыркүйек. - Б. 3.
Егеубай, А. Ақылдың ақсарайы [Мәтін] / А. Егеубай // Қазақ әдебиеті. - 2003. - 5 қыркүйек. - Б. 7.
Құлмұхаммед, М. Тұнық жырдың тумасы [Мәтін] / М. Құлмұхаммед // Егемен Қазақстан. - 2003. - 6 қыркүйек. - Б. 1.
Құл-Мұхаммед, М. Тұнық жырдың тұмасы [Мәтін] : [Д. Бабатайұлының туғанына 200 жыл толуына орай] / М. Құл-Мұхаммед // Егемен Қазақстан. - 2003. - 6 қыркүйек. - Б. 1.
Сейсенұлы, Д. Елдік пен еркіндіктің жаршысы [Мәтін] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2003. - 10 қыркүйек. - Б.1, 3.
Елубай, А. Ақылдың ақсарайы [Мәтін] / А. Елубай // Қазақ әдебиеті. - 2003. - 12 қыркүйек.- Б. 11.
Бекбосынов, М. Қалың қазақ бақыты үшін [Мәтін] / М. Бекбосынов // Семей таңы. - 2003. - 12-18 қыркүйек. - Б. 13.
Қаңтарбаев, Ә. Ақшатаудан саулаған жыр самалы... [Мәтін] / Ә.Қаңтарбаев // Дидар. - 2003. - 13 қыркүйек. - Б. 2.
Құл-Мұхаммед, М. Тұнық жырдың тумасы : ҚР Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм мин. Аякөзде өткен Дулат Бабатайұлының 200 ж. тойында сөйлеген сөзi // Дидар. - 2003. - 16 қыркүйек. - Б. 2.
Рай, Қ. Дулат поэтикасының көркемдік - эстетикалық нысанасы [Мәтін] / Қ. Рай // Жұлдыз. - 2003. - № 9. - Б.147-164.
Зүлхаров, Ғ. Ұлы бабама Дулат ақынның мейірімі түскен [Мәтін] / Ғ. Зүлхаров // Семей таңы. - 2003. - 19-25 қыркүйек. - Б.13
Айтқожина, М. Дулат бабам ! [Мәтін] / М. Айтқожина // Дидар. - 2003. - 23 қыркүйек. - Б. 4. - Д. Бабатайұлы туралы.
Раев, Қ. Зар заманның жампозы [Мәтін] / Қ. Раев // Ана тілі. - 2003. - 25 қыркүйек. - Б. 9. - Д. Бабатайұлы туралы.
Дулат Бабатайұлының туғанына 200 - жыл [Мәтін] : [Аякөз ауданында ғылыми –практикалық конференция өтті] // Қазақстан мектебi. - 2003. - № 11. - Б. 67 -69.
Раев, Қ. Дулат өлеңдерінің құрылым жүйесі [Мәтін] / Қ. Раев // Сынып жетекшісі. - 2004. - № 1.- Б.15-19.
Мырза-Ғали, Э. Дулаттану хақында бірер сөз [Мәтін] : / Э. Мырза-Ғали // Қазақ әдебиеті. - 2005. - 12 тамыз. - Б. 8.
Бекбосынов, М. Н. Дулат Бабатайұлы мұрасының текстологиясы жайлы бірер сөз [Мәтін] / М. Бекбосынов // Шәкәрім әлемі. - 2007. - № 4. - Б. 84-88.
Есжанов, С. Дулат Бабатайұлы (1802-1871) [Мәтін] / С.Есжанов // Ақиқат. - 2008. - № 4. - Б. 91-92.
Дүйсенғазин, С. Дулат Бабатайұлы және Сыбанның он жеті ақыны [Мәтін] / С. Дүйсенғазин // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестник КазНУ. Серия филологическая. - 2009. - № 3. - Б. 23-27. - Библиогр.: 16 атау.
2011 - ...
Бекбосынов, М. Дулатты жырлатқан туған жер [Мәтін] / М. Бекбосынов // Түркістан. - 2011. - 30 маусым. - Б. 8.
Бекбосынов, М. Дулат ақын поэзиясы және оның заманы [Мәтін] / М. Бекбосынов // Қазақ әдебиеті және мемлекеттік тіл. - Алматы, 2011. - № 7/8. - Б.2-3.
Ердембеков, Б. Дулат пен Абай [Мәтін] / Б. Ердембеков // Дидар. - 2012. - 9 тамыз. - Б.19; 16 тамыз. - Б.19.
Рахымжанов, К. Дулат жырау Бабатайұлының ақындық ерекшеліктері [Мәтін] / К. Рахымжанов // Мөлдір сана. - 2014. - 14 желтоқсан. - Б. 11.
Тайжігіт, Б. Дулат Бабатайұлына жеке мұражай ашыла ма? [Мәтін] / Б. Тайжігіт // Дидар. - 2015. - 12 маусым. - Б. 22.
***
Турлыбаев, Е. Словом жгучим вдохновленный ... [Текст] : [о научно-практической конференции, посвященной творчеству акына Дулата Бабатаева] / Е. Турлыбаев // Рудный Алтай. - 2002. - 12 октября. - С. 17.
Доронин, Г. Обретение [Текст] : о Д. Бабатайулы / Г. Доронин // Казахстанская правда. - 2003. - 10 сентября. - С. 1, 3.
Шевченко, В. В честь великого поэта [Текст] : о Д. Бабатайулы / В. Шевченко // Казахстанская правда. - 2003. - 4 сентября. - С. 2.
Шака, А. Прикосновение к вечности [Текст] : о Д. Бабатайулы / А. Шака // Рудный Алтай. - 2003. - 20 сентября. - С. 2.
Звезды казахской литературы [Текст] / сост. М. Шабжантаева - Көкшетау : [Келешек - 2030], 2005. - Бабатайулы Д.: с. 64-67.
Омарулы, Б. Отражение трансформации духовно-нравственных ценностей в поэзии Зар - заман [Текст] : о Д. Бабатайулы / Б. Омарулы // Простор. - Алматы, 2013. - № 11. - С. 122-125.
Бабыков Б. Ш.
- Обновлено 06.09.2022 07:00
Бабыков Байкадам Шокшеулы (1692 - 1779) - акын.
Родился в 1692 г. в долине р. Сибе Уланского района Восточно-Казахстанской области. Автор произведений «Өмір туралы» («О жизни»), «Бұл дүние» («Этот мир»), «Келіндерге» («Невесткам»), «Тілеуберліге» («Тлеуберли»), «Әлиханға» («Алихану»), «Не жаман» («Что плохо»), «Кәрілік» («Старость») и др.
Произведения ранее нигде не публиковались. Толгау и айтысы Байкадама хранятся в фонде рукописей ЦНБ АН РК.
Б. Ш. Бабықов туралы әдебиет
Литература о Бабыкове Б. Ш.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Байқадам Шөкшеұлы Бабықов: б. 238.
Литература Казахстана : энциклопедический справочник. – Алматы: Аруна, 2010. - С. 94.
