Байкошкарулы Т.
- Обновлено 01.04.2021 10:51
Байкошкарулы Тубек (1780-1870) – поэт, видный представитель искусства айтыс.
Родился в 1780 г. в местечке Сыбан, соседствующим с аулом Абая (ныне Жарминский район Восточно-Казахстанской области, ж.-д. станция Үшбиік). Смолоду он выделился как поэт-импровизатор. Крепко подружившись с песней, он с 15 лет участвует в поэтических состязаниях, вступает со многими поэтами в словесные состязания.
М. О. Ауэзов высоко оценил импровизаторские способности Тубека, в своих трудах особо отметил его состязания с такими известными мастерами слова как Тезек торе, Сабырбай, Кулмамбет, Каркабат, Косан, Бактыбай, Орынбай.
Посетивший в 1848 г. окрестности Семея польский поэт А. Янушкевич встречался с Тубек акыном, и трогательно пишет об этом в своей книге «Дневники и записки из путешествия по казахским степям», восторгается его поэтическим даром.
После победы Тубека в состязании с Кулмамбет акыном в 1863 г. в доме Тезека торе слава о нем разнеслась по всему Жетысуйскому краю.
В 1830 г. он одержал победу над известными в Кереку поэтическим талантом сестрами Жакежан и Айымжан. Этот эпизод реалистически описан в романе «Путь Абая» М. О. Ауэзова.
Скончался в 1870 г. в зимовье Жалғызтал.
Русский ученый-тюрколог В. В. Радлов, великий педагог-просветитель Ы. Алтынсарин дали высокую оценку таланту Тубек акына, восстановили его айтыс с Жанак акыном и внесли в сборник. Народный акын К. Алтынбаев в своей книге «Қалбатау» (1997) посвятил несколько статей о жизни и творчестве Тубека Байкошкарулы.
Т. Байқошқарұлы туралы әдебиет
Литература о Байкошкарулы Т.
Абай [Мәтін] : энциклопедия. – Алматы : Қазақ энциклопедиясының Бас редакциясы, Атамұра баспасы, 1995. – Түбек Байқошқарұлы: б. 558.
Қазақ әдебиетінің тарихы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 4 : XIX ғасырдың бірінші жартысы (1800-1850), 2005. - 438 б.
Қазақ әдебиеті [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Түбек Байқошқарұлы: б. 760.
Янушкевич, А. Қазақ даласына сапар туралы жазбалар [Мәтін] / А. Янушкевич. - Астана : Аударма, 2003. - 264 б.
Биғожаұлы, Қ. Толғанбай мен Түбектің айтысы [Текст] / Қ. Биғожаұлы // Жұлдыз . - 2000. - № 5. - С. 147-149 б.
Баймуратов Н.
- Обновлено 25.11.2022 17:57
Баймуратов Нурлыбек (1887-1969 гг.) - поэт, член Союза писателей СССР, заслуженный деятель искусств Казахской ССР.
Родился 6 декабря 1887 года в Бескарагайском районе Семипалатинской области (ныне область Абай) в семье скотовода-бедняка.
С малых лет работал матросом в Иртышском пароходстве. Учился в медресе аула Башколь. С детских лет научился владеть русским, немецким, татарским языками. После смерти отца переехал на родину отца в аул Бозарал Майского района Павлодарской области. Учился в Оренбурге на рабфаке, работал председателем ревкома в Каркаралинском уезде. В эти годы у него складывается талант певца-импровизатора, исполнителя и сказителя.
Нурлыбек Баймуратов принимал участие в айтысах с известными акынами И. Байзаковым (1922), Н. Бекежановым (1939), М. Жапаковым (1943), Т. Кабдиковым (1949). Был участником республиканского слета акынов от Семипалатинска на втором съезде писателей Казахстана (1922). Его особый поэтический и певческий талант проявился в годы Великой Отечественной войны. Патриотические песни акына поднимали дух у бойцов фронта и тыла. После войны были изданы его стихи и песенные айтысы. Он автор таких произведений, как: «Ер Төлеген» (1945), «Қанды жорық» (1948), «Айтыстар» (1945) и др.
После смерти автора издан сборник песен «Қазына» (1982).
Умер 8 ноября 1969 года. Похоронен в селе Новониколаевка Бескарагайского района области Абай.
Н. Баймұратовтың шығармалары
Произведения Баймуратова Н.
Кітаптар
Книги
Баймұратов, Н. Ер Төлеген [Мәтін] : [Кеңес Одағының Батыры Т. Тоқтаровқа арналған поэма] / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазақ мемлекет баспасы, 1945. - 77 б.
Баймұратов, Н. Өлеңдер мен поэма [Мәтін] / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1957. - 140 б.
Баймұратов, Н. Қанды жорық [Мәтін] : поэма / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1962. - 124 б.
Баймұратов, Н. Қазына [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Н. Баймұратов. - Алматы : Жазушы, 1982. - 140 б.
Баймұратов, Н. Қазына [ Мәтін ] : өлеңдер мен поэмалар / Н. Баймұратов; құраст. А. Бұлдыбаев. - Алматы : Жазушы, 1982. - 237 б.
Н. Баймұратовтың мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалар
Публикации Баймуратова Н. в периодических изданиях
Мақалалар
Статьи
Баймұратов, Н. Иса туралы менің білетінім [Мәтін] : [естелік] / Н. Баймұратов, Ж. Сұрағанқызы // Абай. - 2000. - № 4. - Б. 40-41.
Баймұратов, Н. Иса туралы бiлетiнiм [ Мәтін ] : [ақын Иса Байзақов туралы] / Н. Баймұратов // Жас Алаш. - 2000. - 26 қыркүйек.
Баймұратов, Н. Абай [ Мәтін ] : поэмадан үзiндi / Н. Баймұратов // Абай мұражайының хабаршысы. - 2010. - № 1. - Б. 115-116.
Өлеңдер
Стихи
Баймұратов, Н. Астанаға [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Лениншiл жас. - 1939. - 3 июль.
Баймұратов, Н. Жарлыға жарық iздедi [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Социалистік Қазақстан. - 1960. - 22 апрель.
Баймұратов, Н. Заман үнi [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Қазақ әдебиетi. - 1961. - 1 декабрь.
Баймұратов, Н. Ұлы көш [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Социалистік Қазақстан. - 1962. - 18 февраль.
Баймұратов, Н. Арайлы таңға асығам [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Мәдениет және тұрмыс. - 1964. - № 8. - Б. 12-13.
Н. Баймұратов туралы әдебиеттер
Литература о Баймуратове Н.
Кітаптар
Книги
Қожахметов, А. Берекелі өлке, Бесқарағай [Мәтін] / А. Қожахметов. - Семей : Полиграфия, 2001. - 194 б. - Баймұратов Н. туралы.
Түкісов, У. Асылдың сынығы [Мәтін] : [Ертіс өңірінің аты аңызға айналған адамдары туралы] / У. Түкісов. - Павлодар, 2002. - 480 б. - Баймұратов Н. туралы.
Қазақстан жазушыларыХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - Баймұратов Н.: Б. 68.
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Баймұратов Н.: Б. 21.
Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары [ Мәтін ] : (тарих, мәдениет, білім) [Мәтін]. - Өскемен : ШҚМУ, 2006. - Баймұратов Н.: Б. 316.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - Баймұратов Н.: Б. 81.
Қапанов, Б. Совет Одағының Батыры Төлеген Тоқтаров [Мәтін] : / Б. Қапанов, С. Құдабаев. - Өскемен : ШҚМУ, 2010. - Баймұратов Н. : Б. 71.
Түкісов, У. Елім деп еңбек еткендер [Мәтін] : [еңбек ардагері, журналист У. Түкісовтың очерк, дастан, өлеңдері мен жеке азаматтардың өмір жолы топтастырылған] / У. Түкісов. - Астана : Нұр-Астана, 2012. - 368 б. -Баймұратов Н. туралы.
Бұл өлең шыққан екен бірталайдан... [Мәтін] : "Біржан-Сара айтысына" қатысты зерттеу мақалалар мен ғылыми ой-тұжырымдар. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ "Берел" баспасы, 2014. - 506 б. - Баймұратов Н. туралы.
Шығыс Қазақстаноблысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Баймұратов Н.: Б. 239.
Мақалалар
Статьи
1963
Қорабаев, Р. Жорық жыры [Мәтін] / Р. Қорабаев // Қазақ әдебиетi. - 1963. - 20 сентябрь.
2000-2010
Сәрсеке, М. Ақындардың құлжасы [Мәтін] : [ақын Нұрлыбек Баймұратов туралы бір үзік сыр] / М. Сәрсеке // Абай. - 2000. - № 4. - Б. 44-46.
Сәрсекеев, М. "Ақылды адам арманмен егеспейді" [Мәтін] : [Cемейде жазушы М. Сәрсекеевтің "Бес тұғыр" кітабы жарық көрді. Жинаққа Т. Көбдіковтың, Н. Баймұратовтың, С. Әлімбетовтың, Ш. Әбеновтың, К. Тұрғанбаевтың өлеңдері енген / М. Сәрсекеев // Семей таңы. - 2000. - 1 қыркүйек. - Б. 4.
Снегин, Д. Нұрлыбек пен Балқия [Мәтін] : [айтыс ақыны Н. Баймұратов пен оның жары Балқия туралы] / Д. Снегин // Түркiстан. - 2000. - 17 қараша.
Ақындардың құлжасына құрмет [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы // Егемен Қазақстан. - 2001. - 26 қыркүйек. - Б. 7.
Бәделхан, А. Қараңғы түнде қамығып, қаламымды алайын, жүрегiмнiң қанына қаламымды малайын [Мәтін] : [алғаш рет ашаршылық туралы поэма жазған ақын Нұрлыбек Баймұратов жайлы сұхбат] / А. Беделхан // Жас Алаш. - 2002. - 30 мамыр. - Б. 1, 5.
Бәделханұлы, А. Нұрлыбек - төкпе ақын [Мәтін] : ақындардың сүлейi Н. Баймұратовтың туғанына 115 жыл / А. Бәделханұлы; әңг. А. Әбiш // Сарыарқа самалы. - 2003. - 28 қаңтар. - Б. 4-5.
Кәкенұлы, Т. Ақтаңгер ақынның мұражайында [Мәтін] : Нұрлыбек Баймұратовтың туғанына - 100 жыл / Т. Кәкенұлы // Дидар. - 2003. - 25 қазан. - Б. 5.
Бекбосын, О. Дарындыны болар ма ұмытуға? [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / О. Бекбосын // Дидар. - 2003. - 23 қараша. - Б. 3.
Қасымұлы, А. Тараздан келген хат [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. – 1 маусым. - Б. 28.
Түкісов, У. Нұрлыбек ақын [Мәтін] / У. Түкісов // Дидар. - 2005. - 6 желтоқсан. - Б. 4.
Әбдiлманатқызы, Ә. Нұрлыбек Баймұратұлының "Ер Төлеген" поэмасындағы фольклорлық дәстүр мәселесi [Мәтiн] / Ә. Әбдiлманатқызы // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 2006. - № 10. - Б. 75-78.
Иман-Жапар, М. Бір суреттің сыры [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / М. Иман-Жапар // Ертіс өңірі. - 2009. - 3 маусым. - Б.12.
Жұмабекова, Г. Халық ақыны [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / Г. Жұмабекова // Бесқарағай тынысы. - 2009. - 12 қыркүйек. - Б. 4.
Нұрлыбек Баймұратов Ұлы Отан соғысы кезінде [Мәтін] // Бесқарағай тынысы. - 2010. - 25 тамыз. - Б. 4.
***
Кривицкий, Д. Покоен дух мятежного поэта / Кривицкий Д. - Текст // Рудный Алтай. - 2004. - 2 нояб. - С. 4
2011 - ...
Қожахметұлы, А. Жемісті жиырма жыл [Мәтін] : тәуелсіздікке жиырма жыл : Н. Баймұратов туралы / А. Қожахметұлы // Бесқарағай тынысы. - 2011. - 9 ақпан. - Б. 4; 19 ақпан. - Б. 4; 23 ақпан. - Б. 4; 26 ақпан. - Б. 4; 19 наурыз. - Б. 4; 23 наурыз. - Б. 4; 9 сәуір. - Б. 4; 6 сәуір. - Б. 4.
Қожахметұлы, А. Әуезов құрметтеп, Аймауытов ардақтаған ақын [Мәтін] : [ақын Н. Баймұратовтың туғанына 125 жыл] / А. Қожахметұлы // Дидар. - 2012. - 18 мамыр. - Б. 13.
Құсанбаев, С. Николайдың ауылы Нұрлыбек деп аталса... [Мәтін]: [ақын Н. Баймұратовтың есімін мәңгі есте қалдыру туралы] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2012. - 15 маусым.- Б.5.
Сейсенұлы, Д. Баймұратов бесқарағайлықтарға ғана керек пе? [Мәтін] : [айтыс өнерінің дүлдүлі Н. Баймұратовтың есімін мәңгілік есте қалдыру туралы] / Д. Сейсенұлы // Дидар. - 2013. - 6 мамыр.- Б.5.
Сейсенұлы, Д. Осы жұрт Нұрлыбек ақынды біле ме екен? [Мәтін]: [айтыс өнерінің дүлдүлі Н. Баймұратовтың есімін мәңгілік есте қалдыру туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 31 мамыр.- Б.9.
Құсанбаев, С. Әуезов пен Аймауытов жоғары бағалаған жыр дүлділі [Мәтін] : [айтылмай жүрген ақын Нұрлыбек Баймұратов туралы] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2013. - 26 қыркүйек.- Б.15.
Түкісов, У. Сертте тұрған семсер сөз [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / У. Түкісов // Егемен Қазақстан. - 2014.- 9 мамыр. -Б. 5.
Қожахметұлы, А. Мәңгілік елдің арқауы-елорда [Mәтін] : Н. Баймұратов туралы / А. Қожахметұлы // Бесқарағай тынысы. - 2014. - 17 мамыр. - Б. 4; 21 мамыр. - Б. 4.
***
Ким, Е. Счастливый Сабантуй : [о праздновании Сабантуя в с. Башкуль в честь 180-летия поселка и 130-летия акына Нурлыбека Баймуратова] / Е. Ким . - Текст // Рудный Алтай. - 2017. - 5 сентября. - С. 5
Ким, Е. Поэт. Импровизатор. Гуманист : [о праздновании 130-летия заслуженного деятеля искусства Казахской ССР, члена Союза писателей СССР Нурлыбека Баймуратова] / Е. Ким . - Текст // Рудный Алтай. - 2017. - 5 октября. - С. 23
Естаева, Гульжан. Памятник поэту : [вдоль трассы Омск - Майкапчагай установили памятник акыну-импровизатору Нурлыбеку Баймуратову] / Г. Естаева. - Текст // Рудный Алтай. - 2022. - 6 августа. - С. 4.
Байхонов С. М.
- Обновлено 23.04.2020 14:49
Байхонов Серик Муслимович (1953 г.) – журналист, писатель, публицист, общественный деятель.
Родился 12 мая в 1953 г. в ауле Акмая Чиилинского района Кызылординской области. После окончания факультета журналистики Казахского государственного университета (1976) и Алматинской Высшей партийной школы (1980) работал в редакциях республиканских газет и киностудии «Казахфильм».
В 1990–1998 гг. будучи главным редактором Казахского телерадиокомитета выступил автором республиканских конкурсных телепрограмм «Жігіттің сұлтаны», «Тайбурыл», «Сиқырлы қазан», «Қазақтың Қажымұқаны».
Первая повесть писателя «Жалғасым менің – жалғасым» («Жалгас – мое продолжение») опубликована в 1973 г. в журнале «Жалын». Его произведения переведены на русский язык.
Автор книг на русском и казахском языках «Сал үстіндегі маусым» («Сезон на плоту»), «Аралға – араша» («Арал гибнет»), «Өсімдіктер желісіне саяхат» («Экскурсия по растениям»), «Бетпақдала – шөл емес» («Бепакдала – не пустыня») и других.
Лауреат премии Союза писателей Казахстана им. А. Байтурсынова, член Союза Писателей Казахстана, директор Восточно-Казахстансого областного филиала Союза писателей Казахстана, один из редакторов литературно-художественного журнала «Иртыш».
С. Байхоновтың шығармалары
Произведения С. Байхонова
Кітаптар –Книги
Байхонов, С. Жалғасым менің - жалғасым [Мәтін] : [повесть, әңгімелер] / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1977. - 76 б.
Байхонов, С. Ең ыстық маусым [Мәтін] : повесть және әңгімелер / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1979. - 150 б.
Байхонов, С. Қос шатырлы үй [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1984. - 167 б.
Байхонов, С. Сал үстіндегі маусым [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1988. - 288 б.
Байхонов, С. Табиғатым-тағдырым [Мәтін] / С. Байхонов.- Алматы : Қайнар, 1991. - 336 б.
Байхонов, С. Құйылыста [Мәтін] : хикаяттар мен әңгімелер / С. Байхонов. -Алматы : Жазушы, 2001. - 272 б.
Байхонов, С. Бетпақдала - шөл емес [Мәтін] : табиғат кітабы / С. Байхонов. - Астана : Фолиант, 2003. - 270 б.
Байхонов, С. Ғажапстанға саяхат [Мәтін] : табиғат кітабы / С. Байхонов. -Алматы : Жазушы, 2003. - 360 б.
Байхонов, С. Саяхат әліппесі [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Білім, 2003. - 47 б.
Байхонов, С. Хикаяттар [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Жазушы, 2007. - 288 б.
Байхонов, С. Саяхат әліппесі. Пржевальский жылқысы. Тастаған әуендер. Мейірбан шөптер. Қазақстан ғажайыптары [Мәтін] : деректі хикаяттар, ойтолғаулар / С. Байхонов. - Алматы : Білім, 2007. - 374 б.
Байхонов, С. Шығармалар жинағы [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008.
Т. 1: Хикаяттар мен әңгімелер. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008. - 374 б.
Т. 2: Хикаяттар. - Алматы: ҚазАқпарат, 2008. - 340 б.
Т. 3: Ғажапстанға саяхат : деректі хикаяттар. - Алматы: Қазақпарат, 2008. - 335 б.
Т. 4: Саяхат әліппесі. Тастағы әуендер. Мейірбан шөптер. Қазақстан ғажайыптары : деректі хикаяттар. Ойтолғаулар . - Алматы: ҚазАқпарат, 2008. - 326 б.
Байхонов, С. Жұбату [Мәтін] : өлеңмен жазылған әңгімелер / С. Байхонов Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2009. - 56 б.
Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] : эссе, элегиялар / С. Байхонов Алматы : Баспалар үйі, 2015. - 328 б.
***
Байхонов, С. Самый жаркий сезон [Текст] : повести и рассказы / С. Байхонов; ред. У. Молдахметов ; перевод с казахского А. Досжанова. - Алма-Ата : Жалын, 1990. - 221 с.
Байхонов, С. Сезон на плату [Текст] : документальная повесть / С. Байхонов; ред. И. Хасенова; перевод с казахвкого Р. Гарипова. - Алма-Ата : Балауса, 1992. - 107 с.
С. Байхоновтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях и сборниках С. Байхонова
Мақалалар - Статьи
1995 - 1999
Байхонов, С. Қанатты қазақ [Мәтін] : [Қазақстандық марафоншы-спортшы М. Жыланбаев туралы эссе] / С. Байхонов // Жас Алаш. - 1995. - 22 наурыз.
Байхонов, С. Бір балуанға қарап [Мәтін] : [Қажымұқан туралы] / С. Байхонов // Егемен Қазақстан. - 1997. - 20, 21 ақпан.
Байхонов, С. Алып адам Ахтаев [Мәтін] : [қазақстандағы баскетбол спортының ардагерi У. Ахтаев туралы] / С. Байхонов // Заман-Қазақстан. - 1997. - 15 тамыз. - Б. 15.
Байхонов, С. Сәлемәлейкум, өсімдіктер әлемі! [Мәтін] : [саяхатшы П. С. Массагетовтың өсімдіктер туралы зерттеуі] / С. Байхонов // Жас алаш. - 1999. - 16,18, 24наурыз.
2000 - 2010
Байхонов, С. Бір кесененің тарихы [Мәтін] / С. Байхонов // Семей таңы. - 2000. - 20қазан. - Б. 3.
Байхонов, С. Өзімді іздеп жүрмін [Мәтін] : [журналист С. Байхоновпен шығармашылығы, алдағы істері, мақсаттары туралы сұқбаттасқан тілші М. Әміренов] / С. Байхонов // Дидар. - 2001. - 8 мамыр. - Б. 6.
Байхонов, С. "Өмiрден iз-түссiз кетуден қорқам..." [Мәтін] / С. Байхонов; әңг. Ә. Балқыбек // Қазақ әдебиетi. - 2002. - 4 қазан. - Б. 4.
Байхонов, С. Барсакелместегі уақыт машинасы [Мәтін] / С. Байхонов // Егемен Қазақстан. - 2003. - 30 сәуір. - Б. 6.
Байхонов, С. Ұлт тәуелсiздiгiне нұқсан келедi-ау деген тұста бiр сәт компромиске барғаннан төмендеп қалмайтын шығармыз [Мәтiн] / С. Байхонов, әңг. Ұ. Айтөлен // Айқын. - 2006. - 30 қараша. - Б. 8-9.
Байхонов, С. Саяхатшы болу үшін батылдық, ержүректік қажет [Мәтін] / С. Байхонов; әңг. Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2010. - 27 тамыз. - Б. 7.
2011 - ...
Байхонов, С. Тұр-ағаң "Үш қоңырдың" бірі еді [Мәтін] : [ақын Т. Нұқаев туралы] / С. Байхонов // Дидар. - 2011. - 13 маусым. - Б. 5.
Байхонов, С. Жадымның жаңғырығы. Сейсеннің "Периэгисисі". Төре десе, төре еді... Өмекемнің "Сұқпаты" [Мәтін] : оқшау ой / С. Байхонов // Жалын. - 2011. - № 6. - Б. 50-56.
Байхонов, С. Сағатты сағыну [Мәтін] / С. Байхонов // Түркістан. - 2011. - 24 қараша. - Б. 9.
Байхонов, С. Желтоқсан "жаңғырығы" [Мәтін] : [М. Әубәкiров, Р. Бәйкенұлы, С. Әшiмбев туралы естелiктен] / С. Байхонов // Түркiстан. - 2011. - 17 қараша. - Б. 9.
Байхонов, С. Жоқ iздеген жолаушы [Мәтін] : [орыс жазушысы Г. Д. Гребенщиков туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиетi. - 2011. - 22-28 сәуiр. - Б. 1, 9.
Байхонов, С. Жабайы адам [Мәтін] / С. Байхонов // Денсаулық. - 2012. - № 2. - Б. 30-31.
Байхонов, С. "Дала өрнектерi" [Мәтін] : [Г. Гребенщиков шығармалары жайында] / С. Байхонов // Жамбыл. - 2012. - № 3/4. - Б. 235-251.
Байхонов, С. Өсімдікте де түйсік бар [Мәтін] / С. Байхонов // Денсаулық. - 2012. - № 5. - Б.30-31.
Байхонов, С. Жадымның жаңғырығы [Мәтін] / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2011. - № 4. - Б. 154-171.
Байхонов, С. Ақындар [Мәтін] : ["ақындар" атты өмiрбаяндық элегиялар кiтабынан үзiндiлер] / С. Байхонов // Ана тiлi.- 2012. - 1 - 7 наурыз. - Б. 9; 8 - 14 наурыз. - Б. 9.
Байхонов, С. "Мырзан - Қайғы"[Мәтін] : [ақын М. Кенжебай жайында] // Үш қоңыр. - 2012. - 14 қыркүйек . - Б. 4.
Байхонов, С. Алтай асу [Мәтін] / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2013. - № 4. - Б. 3-51.
Байхонов, С. Алыптың портретi [Мәтін] : эссе [халық жазушысы Ә. Нұрпейiсов туралы ] / С. Байхонов // Жас Алаш. - 2014. - 21 қазан. - Б. 4-5.
Байхонов, С. Алып пен қалып [Мәтін] / С. Байхонов // Жалын. - 2014. - № 8. - Б. 24-39.
Байхонов, С. Алып пен қалып [Мәтін] : [Әбдіжәміл әлемі] / С. Байхонов // Жалын. - 2014. - № 9. - Б. 8-15.
Байхонов, С. "Мен ештеңе сұрамаймын..." [Мәтін] : [ақын Серiк Ғабдуллаұлы туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиетi. - 2014. - 28 ақпан - 6 наурыз. - Б. 15.
Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] : [жазушы Г. Гребенщиков туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиеті. - 2016. - 24 сәуір. - Б. 1, 9.
Проза
Байхонов, С. Бетпақдала- шөл емес [Мәтін] : деректi хикаят /С. Байхонов // Жас Алаш. - 2001. - 25 қазан. - Б. 5-6; 1 қараша. - Б. 5, 6.
Байхонов, С. Пржевальский жылқысы [Мәтін] : хикаят / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2008. - № 9. - Б.18-46.
Байхонов, С. Ғажапстанға саяхат - тастағы әуендер: қобыз сарыны [Мәтін] : деректi хикаят / С. Байхонов // Турист. - 2009. - № 16/17. - Б. 12-21.
Байхонов, С. Алтай асу [Мәтін] : роман / С. Байхонов // Жамбыл.- 2010.- № 4.- Б. 3-60.
Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : әңгіме / С. Байхонов // Түркістан. - 2011. - 7 сәуір. - Б. 4.
Байхонов, С. "Көңiл айту" [Мәтін] : [қаламгер Еркiн Жаппасұлы туралы әзiл әңгiме] / С. Байхонов // Үш қоңыр. - 2012. - 24 тамыз. - Б. 6.
Байхонов, С. Арекем "асқан асулар" [Мәтін] : [қаламгер Арасанбай Естен туралы әзiл әңгiме] / С. Байхонов // Үш қоңыр. - 2012. - 24 тамыз. - Б. 6.
Байхонов, С. Алтай – Рубикон : роман / С. Байхонов // Нива.- 2013. - № 7. - Б. 38-71.
Поэзия
Байхонов, С. Арылу [Мәтін] : өлең / С. Байхонов // Әдебиет айдыны.- 2008. - 23 қазан (№ 43).- Б.9.
Байхонов, С. Күйік отын немесе жеңешені сағыну [Мәтін] : өлеңдер / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2010. - № 2. - Б. 34-37.
Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : элегия / С. Байхонов // Ақ Ертіс. - 2011. - № 1. - Б. 46-54.
Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : элегия / С. Байхонов // Ақ Ертіс-Иртыш. - 2011. - № 1. - Б. 46-54.
Байхонов, С."Бiр кем дүние..." [Мәтін] : элегия [жазушы-академик Зейнолла Қабдолов жайлы] / С. Байхонов // Түркiстан. - 2013. - 25 сәуiр. - Б. 10.
С. Байхоновтың аудармалары
Переводы С. Байхонова
Гребенщиков, Г. Батырбек хандығы [Мәтін] : хикаят / Г. Гребенщиков; ауд. С. Байхонов // Жамбыл. - 2012. - № 3/4. - Б. 252-297.
Гребенщиков, Г. Жұт [Мәтін] : хикаядан үзiндi / Г. Гребенщиков; ауд. С. Байхонов // Қазақ. - 2011. - 1-8 шiлде. - Б. 10.
С. Байхоновтың қатысуымен жарық көрген кітаптар
Книги вышедшие при участии С. Байхонова
Қазиев, Қ. Кемпірқосақ [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Қ. Қазиев; ред. С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1984. - 214 б.
Жанботаев, Д. Жер жылуы [Мәтін]: повестер мен әңгімелері / Д. Жанботаев; ред. С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1982. - 180 б.
Хасенов, Ж. А. Әлеми сақ [Мәтін] : шопан тіл білімін зерттейді / Ж. А. Хасенов; ред. С. Байхонов. - Алматы : Дауа, 1995. - 61 б.
Шығыс Қазақстан қаламгерлерінің кітапханасы = Библиотека литературы Восточного Казахстана [Мәтін]. 4-ші кітап / М. Құмарбекұлы. К. Сегізбаев. С. Байхонов. Т. Сәукетаев. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008. - 358 б.
Қас қағым [Мәтін]: өлеңдер / С. Ғабдуллаұлы; ред. Ж. Әскербекқызы; жауапты ред. Қ. Құрмансейіт; алғыс сөздің авт. С. Байхонов; Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі. - Астана : Фолиант, 2013. - 335 б.
С. Байхоновтың әдебиеттер туралы
Литература о С. Байхонове
Кітаптар - Книги
Қазақстан жазушыларыХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - Байхонов С.: б. 71.
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. – Байхонов С.: Б.84.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Байхонов С.: Б.241.
Мақалалар-Статьи
Байбатыров, Ғ. Жерұйығын тапқан жазушы немесе қазақ даласына Асан қайғы саяхатынан кейiнгi сапар [Мәтін] : [С. Байхоновтың "Ғажапстанға саяхат" атты кiтабы жайында] / Ғ. Байбатыров // Қазақ әдебиетi. - 2002. - 16 тамыз. - Б. 8.
Байбатыров, Ғ. Жерұйығын тапқан жазушы немесе қазақ даласына Асанқайғы саяхатынан кейiнгi сапар [Мәтін] : [жазушы С. Байхоновтың шығармашылығы хақында] / Ғ. Байбатыров // Қазақ әдебиетi. - 2009. - 25 қыркүйек - 1 қазан. - Б. 11.
Жүре берсең, көре бересiң [Мәтін] : [жазушы-саяхатшы С. Байхоновпен сұхбат] // Түркiстан. - 2011. - 6 қаңтар. - Б. 7.
"Тосын" адам [Мәтін] : [С. Байхоновтың "Жадымның жаңғырығы" атты кiтабындағы А. Сейдiмбеков туралы естелiк жайында] // Үш қоңыр. - 2011. - 24 тамыз. - Б. 10.
Жазарманнан қалар iз... [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы] / дайынд. А. Әлменбет // Қазақ әдебиетi. - 2011. - 9 - 15 желтоқсан. - Б. 4.
Құмарбекұлы, М. Серiктiң сексеуiлi [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы] / М. Құмарбекұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 18 сәуiр. - Б. 4.
Тұрлыбек, Д. Жаман жазуға ұяламын [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы] / Д. Тұрлыбек // Қазақ әдебиетi. - 2013. - 3 - 16 мамыр. - Б. 10.
Жоқ iздеген - жолаушы [Мәтін] : [жазушы С. Байхоновтың "Жоқ iздеген жолаушы" тақырыбында жарық көрген жаңа туындысы жайында] // Түркiстан. - 2016. - 10 наурыз. - Б. 12; Қазақ әдебиетi. - 2016. - 8-14 сәуiр. - Б. 11.
Балгынбайулы Б.
- Обновлено 23.04.2020 14:48
Балгынбайулы Байкокше (1813-1892) - поэт, летописец.
Байкокше Балгынбайулы родился в 1813 г. в Семипалатинском уезде, волость Кызыладыр, в местности Аркат, Ащысу (ныне Восточно-Казахстанская область).Его прадед Кабас - батыр.
Абай Кунанбаев высоко ценил поэзию жизнерадостного и находчивого Байкокше, особенно за ироничные стихи. Когда умер отец Абая - Кунанбай, Байкокше сказал: «Кунанбай ушел, земля ему пухом. Зато он оставил такой слиток золота, как Абай...»
Балгынбайулы Байкокше является автором таких исторических дастанов, как «Анет баба», «Мамай батыр», «Токтамыш батыр», «Кенгирбай би», «Караменде би», «Коби би» и и многих других.
Б.Балғынбайұлының өмірі мен шығармашылығы
Литература о жизни и творчестве Б.Балгынбайулы
Абай [Мәтін]: энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 1995. -Ақылбай Абайұлы: Б. 137-138.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014. – Байкөкше Балғынбайұлы: б. 238.
***
Абай мен Байкөкше ақын / Ел аузынан жинаған С.Қарамендин [Мәтін] // Жұлдыз . - 1984. - № 8. - Б. 207-208.
Байкөкше ақын [Мәтін] : [Байкөкшенің Абайға айтқан арызы және шешендік тапқырлық сөздері.] // Жұлдыз . - 1985. - № 6. - Б.201-203.
Қарамендин, С. Абай мен Байкөкше ақын [Мәтін] / С. Қарамендин // Жұлдыз . - 1984. - № 3. - Б.3.
Қарамендин, С. Байкөкше ақын [Мәтін] / С.Қарамендин // Жұлдыз . - 1985. - № 6. - Б.6.
Балмочных В. А.
- Обновлено 06.09.2022 07:03
Балмочных Валентин Алексеевич (1949 г.) - поэт, прозаик.
Родился 27 ноября 1949 г. в г. Усть-Каменогорск Восточно-Казахстанской области в семье потомственных железнодорожников. После окончания восьми классов школы № 32 учился в с/х техникуме, работал в Областном драматическом театре им. Джамбула (ныне Жамбыла) рабочим сцены, затем слесарем на Ульбинском металлургическом заводе.
Начало литературной деятельности сам В. Балмочных относит к 1961 г.
В 1968-1971 гг. служил на кораблях Краснознаменного Северного флота... Демобилизовавшись из рядов военно-морского флота, работал на Усть-Каменогорском свинцово-цинковом заводе (УКСЦК, ныне Казцинк) и учился в школе рабочей молодежи № 6. В 1975 г. закончил с отличием городское профессионально-техническое училище. Затем учился на заочном отделении Усть-Каменогорского педагогического института (УКПИ, ныне ВКГУ им. С. Аманжолова) по специальности: русский язык и литература.
Работал в стрелково-пожарной команде станции защита пожарным и впоследствии инструктором по пожарной профилактике.
С 1977 г. работал художником в СУ «Спецстрой» треста Алтайсвинецстрой», а с 1979 г. в АТП-1 ВК грузового автоуправления.
В 1983 г. закончил курсы инструкторов пешеходного туризма при Восточно-Казахстанском облтурсовете, работал на турбазе «Алтайская бухта», а далее инструктором туристской контрольно-спасательной службы. Принимал участие в поисково-спасательных работах в горно-таежной зоне нашего края. Проходил семинары по повышению квалификации, походы высшей категории сложности (западный Саян), учебно-тренировочные сборы в Москве, Чимкенте, Алма-Ате (ныне г. Алматы), Красноярске.
В 1989 г. был участником республиканского совещания молодых писателей и по результатам семинара (поэзия) был рекомендован к изданию авторской книги стихов. В том же 1989 г. (май) – участник 9-го Всесоюзного совещания молодых писателей в Москве. По итогам присуждена годичная стипендия Литературного фонда СП СССР и рекомендован к изданию авторской книги стихотворений, поэм и баллад. (Из статьи О. Тарлыковой «Я не сыграл своей роли»: Балмочных В. стипендии так и не получил)
В 1985-1988 гг. работал сторожем вневедомственной охраны. С 1988 г. работал администратором Усть-Каменогорской студии поэзии «Устье», а с 1992 г. автор-исполнитель молодежного творческого объединения поэтов, бардов, композиторов «ТАрКУС».
Автор повестей: «Легенда о гималайском медведе», «Жетон тревоги», «Североморская баловница», поэм: «Людская россыпь», «Родины малой места» – о Рудном Алтае, «Таежный гость», «Ныний год». (из автобиографии В. Балмочных).
По разрозненным данным сейчас он находится в России, Краснодарском крае.
В. А. Балмочныхтың шығармалары
Произведения В. А. Балмочных
Балмочных, В. Баллада о первом председателе [Текст] : [о Якове Ушанове]/ В. Балмочных // Металлург. - 1975. - 22 янв.
Балмочных, В. Белуха; Осеннее утро [Текст] : стихи /В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1983. - 7 нояб.
Балмочных, В. Таежный пейзаж [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1984. - 1 мая.
Балмочных, В. Я не был на войне [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1984. - 9 мая.
Балмочных, В. Поселок лесорубов [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1984. - 23 июня.
Балмочных, В. Мудрость и вдохновение [Текст] / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1984. - 14 нояб.
Балмочных, В. В день юбилея [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1985. - 10 авг. - Стихотворение, посвященное тресту "Алтайсвинецстрой".
Балмочных, В. Трудный хлеб [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1985. - 13 сент.
Балмочных, В. Строитель мира [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1985. - 28 сент.
Балмочных, В. Осеннее утро [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1985. - 7 нояб.
Балмочных, В. Переулки детства [Текст] : [стихи] / В. Балмочных // Простор. - 1987.- №7. - С. 104-107. - Есть биографическая справка о поэте.
Балмочных, В. Сентябрь 55-го; Любви лист золотой; Крах [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1988. - 29 июля
Балмочных, В. Сон под серым камнем [Текст] : рассказ /В. Балмочных // Простор. - 1988. - №3. - С. 13-19.
Балмочных, В. Июль на Убе [Текст] : стихи /В. Балмочных // Заря Востока. - 1988. - 24 сент.
Балмочных, В. Как выползший в ранах из боя. [Текст] : стихи / В. Балмочных // Заря Востока. - 1989. - 7 марта.
Балмочных, В. Последний сон; Осенний соловей [Текст] : стихи /В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1989. - 16 июня.
Балмочных, В. Родились мы в годах послевоенных; Вечер на горе Усталой [Текст] : стихи / В. Балмочных // Простор. - 1989. - №11. - С. 70-72.
Балмочных, В. Баллада о дачном адмирале; По кладбищам; Память [Текст] : стихи / В. Балмочных // Простор. - 1990. - №10. - С. 84-86.
Балмочных, В. На маральниках; Любовь; Баллада о пустоте [Текст] : стихи / В. Балмочных // Ленинская смена. - 1991. - 5 мая
Балмочных, В. Элегия; Память; Таежный март [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1992. - 23 июля.
Балмочных, В. Осенний соловей [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1995. - 27 апр.
Балмочных, В. Звезда-полынь [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1998. - 1 дек.
Балмочных, В. Голгофа [Текст] : (из поэмы) / В. А. Балмочных // Восток. - 2000. - № 1. - С. 172-177.
Балмочных, В. Таежный гость [Текст] : отрывки из поэмы / В. Балмочных // АқЕртіс=Иртыш. - 2007. - №2. - С. 102-104.
Балмочных, В. Лихо обреченных городов [Текст] / В. Балмочных // АқЕртіс=Иртыш. - 2008. - №2. - С. 60-62.
Звено Алтая [Текст]:история и современность : к 90-летию Восточно-Казахстанского литературного объединения . - Усть-Каменогорск : Либриус, 2011. - 472 с.
В. А. Балмочных туралы әдебиет
Литература о Балмочных В. А.
Немцев, М. С. Лениногорск литературный [Teкст] : биографический справочник / М. С. Немцев. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - 167 с.
Немцев, М. С. "Лениногорск литературный" [Текст] : биографический справочник / Немцев М. С. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - 167 с.
Литература Восточного Казахстана. История и современность [Текст] : учебное пособие. Вып.2. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 2005. - 258 с.
Звено Алтая [Текст] : история и современность : к 90-летию Восточно-Казахстанского литературного объединения / Т. Сидихменова . - Усть-Каменогорск : Либриус, 2011. - 472 с.
Немцев, М. С. Литературный Риддер [Текст] : биографический справочник / Немцев М. С. - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2012. - 245 с.
Творчество Александра Романова, Валентина Балмочных в литературном контексте региона [Текст] : материалы областной научно-практической конференции от 6 декабря 2013 года / Министерство образования и науки Республики Казахстан : Глубоковский районный отдел образования : Восточно-Казахстанский государственный университет имени Сарсена Аманжолова : КГУ "Белоусовская основная школа". - Усть-Каменогорск : [б. и.], 2013. - 118 с.
В. А. Балмочных туралы мақалалар
Статьи о В. А. Балмочных
Курдаков, Е. Валентин Балмочных [Текст] / Е. Курдаков // Рудный Алтай. - 1988. - 29 июля.
Немцев, Михаил. Балмочных Валентин Алексеевич [Текст] / М. Немцев // "Лениногорск литературный". - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - С. 32
Тарлыкова, Ольга. Звезда-полынь поэта Балмочных [Текст] / О. Тарлыкова // 7 дней. - 2014. - 1 мая. - С. 7
Интернет-сілтемелер
Интернет-ссылки
Балмочных Валентин Алексеевич[Электронный ресурс] : [биография]. - Восточно-Казахстанский музей искусств : сайт. - Режим доступа: http://www.vkmi.kz/index.php/ru/salads/2013-06-09-04-00-04/25-raznoe/247-balmochnykh-valentin-alekseevich (дата обращения: 24.06.17)
Курдакова, Ю. Это мои золотые пенаты… / Ю. Курдакова // Гостиный двор.-2012.-№ 30. – режим доступа : http://orenlit.ru/tvorchestvo/nashe-nasledie/-2.html (24.06.2017)
Тарлыкова, О. Я не сыграл своей роли [Электронный ресурс] / О.Тарлыкова . - Режим доступа: http://zhurnal-prostor.kz/assets/files/2014/2014-9/9-2014-14.pdf (дата обращения: 24.06.17)
