Kunanbayev K. I.
- Details
- Last Updated on Friday, 07 February 2020 11:06
Kunanbayev Kakitai Iskakuly (1868-1915) was the first publisher of Abai's legacy.Kunanbayev Kakitai Iskakuly is the first publisher of Abai's legacy.
He was born in 1868 in the Abai district of the East Kazakhstan region. Kakitai (Gabdulhakim) Kunanbayev is the son of Iskak, Abai's younger brother. From the age of eight, he studied literacy for four years with an aul mullah, studied Turkic and Arabic. Noticing Kakitai's exceptional abilities, in 1882 Abai took him in and together with Magauiya raised him as his son. I took him to Semipalatinsk (now Semey), taught him Russian. Russian Russian was not only fluent in 1-2 years, but also read the works of classics of Russian literature, the works of cultural figures of European countries, and became an educated man of his time. On the advice of Abai, together with Turagul, he was fond of writing words of edification, translations, short poems about spiritual experiences.
All the collected works of Abai, he transfers them to Mullah Murseit Bikeuly, who was engaged in teaching children in Zhidebai, to rewrite with his own money.
Together with Abai's son Turagul, he collected and systematized the legacy of the great poet, prepared for publication, was the initiator and leader of this process.
After Abai's death, a prominent Kazakh figure Alikhan Bukeikhanov wrote a biography of Abai in Russian for the first time and in 1905 published it in the Semipalatinsk Leaflet newspaper in Semipalatinsk (now Semey). He emphasizes that all the information concerning the poet's life was given to him by Kakitai.
On the advice of Alikhan, in 1905, Kakitai began preparing Abai's works for publication. In the same year, in the summer in Semipalatinsk (now Semey), then in Omsk, he fails to publish a book, he goes to Kazan. Here he enters into an agreement with a representative of the St. Petersburg printing house, pays for the publication and undertakes the adjustment of the future edition.
The printing house of Iliyas Boragansky sent printed sheets to Kakitai in Chingistau via mail, he corrected and sent them back. It took two years to publish a handwritten collection.
In 1909, the first collection of Abai entitled "Kazak akyny Ibrahim Kunanbayugylynyn oleni" bastyrgan Kakitai, Turagul Kunanbayuglandary" was published in St. Petersburg and all copies were sent to Semipalatinsk (now Semey). From here they were distributed throughout the Kazakh steppe. The work of Kakitai and Turagul, who published Abai's legacy for the first time, is priceless.
M. O. Auezov highly appreciated Kakitai's biographical article "Abai (Ibrahim) Kunanbayuglynyn omiri", included in this collection. M. O. Auezov remembers with excitement how much help Kakitai's article gave him when writing the biography of the great poet.
Preparing the manuscript for publication, Kakitai and Turagul systematized the poems by topic and content, divided into 17 parts.
The book includes 145 poems of the poet, the dastans "Anghime Masgut", "Eskendir anghimesi". At the end there is a biography and a photo of Abai. Although the biography is small in volume, it reveals all aspects of the poet's life.
Kakitai died in 1915 .
The collection of Abai was republished in 1922 in Kazan and Tashkent after the death of the publisher.
M. O. Auezov gave a decent assessment of the merits of Kakitai: "It is necessary to especially note the work of Kakitai Iskakuly, a pupil of Abai, a prominent Kazakh figure who contributed to the history of Kazakh culture, perpetuating the heritage of Abai.
Literature about the life and work of Kunanbaev K. I.
Books
Мырзахметов, М. Абай жүрген ізбенен [Мәтін] / М. Мырзахметов. - Алматы : Қазақстан, 1985. - 172 б.
Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін] - Алматы : Дәуір. 1-ші кітап / алғы сөзін жазып, баспаға әзірлеген Қ. Мұхамедханұлы ; Республикалық Абай қоры. - Алматы : Дәуір, 1993. - 224 б.
Мұхамедханов, Қ. Абай мұрагерлері [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Атамұра, 1995. - 208 б.
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б.
Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Алаш, 2005.
Т. 3 : Абайдың ақын шәкірттері. - 328 б. - Құнанбаев К..: б. 221-247.
Шәкәрім [Мәтін] : энциклопедия / бас ред. Е. Сыдықов ; жауапты ред. Т. Шаңбай. - Семей, 2008. - 864 б. - Әдебиеттер тізімі: б. 863.
Бұл өлең шыққан екен бірталайдан... [Мәтін] : [ "Біржан-Сара айтысына" қатысты зерттеу мақалалар мен ғылыми ой-тұжырымдар] - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ "Берел" баспасы, 2014. - 506 б.
Articles
Бөкейханов, Ә. Кәкiтай [Мәтін]: [Кәкiтай Ысқақұлының қайтыс болғанын естiгеннен кейiн жазған естелiк, көңiл айтуы] / Ә. Бкейханов // Қазақ. - 1915. - 18 февр.
Жиреншин, Ә. Абай шығармаларын тұңғыш бастырушы [Мәтін]: [Кәкiтай Ысқақұлы Құнанбаевтың қайтыс болғанына 50 жыл] / Ә. Жиреншин// Қазақ әдебиетi. - 1965. - 19 февр.
Әрхамқызы, М. Кәкiтай [Мәтін]: [Абайдың немере iнiсi К. Құнанбаев туралы] / М. Әрхамқызы // Абай. - 1995. - № 1-2. - Б. 166-169.
Медеуханұлы, Ә. Асыл жандарды ұмытпайық [Мәтін] : [Кәкiтай Ысқақұлының туғанына 140 жыл ] // Семей таңы. - 2008. - 18 желтоқсан .- Б.3.
Ысқақов, Ә. Ақынның мұрасы [Мәтін]: [Колчак әскерлерi Кәкiтайдың кiлетiндегi 3 абдыра жиған кiтабын, жазған еңбектерiн және Абайдың көп материалдарын өртеп жiбердi] / Ә. Ысқақов // Абай. - 2009. - № 3. - Б. 71-72.
***
Гайнуллина, Ф. А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст] : учебное пособие / Ф.А. Гайнуллина. - Семипалатинск, 2002. - 132 с.
