Уәлиев Ж. К.

Жаңартылды 07.12.2023 12:29

Уәлиев Жұмаш Кәрімұлы (1923-2008 жж.) - педагог, химик-ғалым, Жоғары мектептің еңбек сіңірген қызметкері.

Шығыс Қазақстан облысы, Глубокое ауданы, Белоусовка ауылында дүниеге келген. Ұлы Отан соғысына қатысушы. Жеңістен кейін Крупская атын. Мәскеу педагогикалық институтына оқуға түсіп, демобилизацияланған соң оқуын Семей педагогикалық институтында аяқтайды. Педагогикалық еңбек жолын қарапайым мұғалімдіктен бастаған. Кейін Шығыс Қазақстандағы алғашқы институттың ректоры қызметін 25 жыл атқарған. Техника ғылымдарының кандидаты, химия профессоры; бейорганикалық химия және химиялық технология кафедрасын басқарған. С. Аманжолов атындағы ШҚМУ-дың Құрметті профессоры және Құрметті ректоры.

Ғылыми бағыты: Қазақстанның табиғи ресурстарын пайдаланудың химия-технологиялық жолдары. Ғылыми еңбектердің, соның ішінде физикалық химия бойынша қазақ тіліндегі алғашқы оқулықтың, монографияның, өнертабыс куәліктерінің, ғылыми мақалалардың авторы.

«Құрмет белгісі», «Октябрь революциясы» ордендерімен, 7 мерейтой медалімен марапатталған. ҚазССР және КСРО ағарту ісінің үздігі. 2010 жылы Өскемен қаласында Ж. К. Уәлиевке арналған мемориалды тақта ашылған.

Ю. К. Увалиевтың ғылыми еңбектері

Научные труды Увалиева Ю. К.

Кітаптар – Книги

Увалиев, Ю. К. Вопросы химии и химической технологии камерного двойного суперфосфата, полученного разложением фосфоритов экстракционной фосфорной кислоты [Текст] / Ю. К. Увалиев ; Министерство высшего и среднего специального образования Казахской ССР, Казахский политехнический институт, Усть-Каменогорский государственный педагогический институт. - Алма-Ата, 1969. - 234 с.

Увалиев, Ю. К. Некоторые вопросы химии и химической технологии двойного суперфосфата [Текст] / Ю. К. Увалиев. - Алма-Ата, 1969. - 232 с.

Увалиев, Ю. К. Исследование превращений кристаллогидратов некоторых солей [Текст] : учебное пособие / Ю. К. Увалиев; Восточно-Казахстанский гуманитарный университет им. С. Аманжолова. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ им. С. Аманжолова, 2005. - 174 с.

Ю. К. Увалиевтың  қатысуымен шыққан басылымдар

Издания, вышедшие при участии Увалиева Ю. К.

Химия и технология производства продуктов химической промышленности Республики Казахстан [Текст] : учебное пособие / Ю. К. Увалиев, Д. Х. Камысбаев, Р. А. Аубакирова, С. К. Кабдрахманова; Министерство науки и высшего образования РК. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 2003. - 427 c.

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Увалиев, Ю. К.  Қазақстан химия өнеркәсібінде қолданылатын минералдық шикізаттар қоры [Мәтін] / Ю. К. Увалиев, С. Қабдрахманова // Шығыстың аймақтық хабаршысы. - 1999. - № 3. - Б. 5-8.

***

Увалиев, Ю. К. Об утраченных ценностях [Текст] : [беседа с бывшим ректором УКПИ, профессором Ю. К. Увалиевым о проблемах образования] / Ю. К. Увалиев // Вестник Восточно-Казахстанского технического университета. - 1999. - № 1. -  С. 176-179.

Ю. К. Увалиев туралы әдебиеттер

Литература об Увалиеве Ю. К.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Уәлиев Юмаш Кәрімұлы: б. 769.

Әбішев, Е. Асқар таудай аға [Мәтін] : [Ю. К. Уәлиев туралы] / Е. Әбішев // Дидар. - 2003. - 29 сәуір. - Б. 2.

Тоқанұлы , Б. Университет Уәлиевті ұлықтады [Мәтін] / Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2010. - 20 қараша. - Б. 1.

***

Ученые Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова [Текст] : биографический справочник. Т. 1 / составитель А. Ф. Сурнина, Ж. Т. Бопурова; под ред. А. А. Абжаппарова. - Усть-Каменогорск : ВКГУ, 2004. – Увалиев Юмаш Каримович: с. 60-62.

Камысбаев, Д.  Такая арифметика судьбы [Текст] : [о первом ректоре Усть-Каменогорского педагогического института, профессоре Ю. К. Увалиеве] / Д. Камысбаев  // Рудный Алтай. - 1998. - 25 апреля. - С. 2.

Его дела не подвластны времени [Текст] : к 85-летию со дня рождения А. К. Протозанова : сборник воспоминаний / составитель Л. Б. Шик. - Усть-Каменогорск : Издательство ВКГУ, 1999. - 159 с. - Увалиев Ю. К. (о нем).

Новое назначение Юмаша Увалиева [Текст] : [бывший ректор УКПИ назначен почетным ректором ВКГУ] // Рудный Алтай. - 2000. - 18 января. -  С. 1

Дементьев, М. Г. Ж. К.Уәлиев - тұлға, ұстаз, ғалым [Мәтін] : (ШҚМУ-дың Құрметті ректоры, профессор Ж.К. Уәливтің 80 жасқа толуына арналады)  = Ю. К. Увалиев - личность, педагог, ученый [Текст] : (80-летию Почетного ректора ВКГУ, профессора Увалиева Ю. К. посвящается) / М. Г. Дементьев. - Усть-Каменогорск : ШҚМУ баспасы, 2003. - 190 с. - (Биография отдельного лица).

Увалиев Юмаш Каримович [Текст] : [некролог] // Рудный Алтай. - 2008. - 17 апреля. -  С. 7.

Кумаргажина, Р. Юмаш Каримович, мы помним [Текст] : [открыта мемориальная доска бывшему ректору ВКГУ Ю. К. Увалиеву] / Р. Кумаргажина // Өскемен. - 2010. - 25 ноября. - С. 24.

Бакышева, А. Дань отцу высшего образования [Текст] : [о первом ректоре ВКГУ им. С. Аманжолова Ю. К. Увалиеве] / А. Бакышева // Устинка плюс. - 2010. - 25 ноября. - С. 12.

Пашке, Е. Педагог, ученый, личность [Текст] : [о республиканской научно-практической конференции "Увалиевские чтения-2016" "Актуальные проблемы естественно-гуманитарных наук Казахстана и пути их решения"] / Е. Пашке // Рудный Алтай. - 2016. - 22 марта. - С. 4.