Қасқабасов С. А.
- Жаңартылды 30.06.2022 12:07
Қасқабасов Сейіт Асқарұлы (1940-2021 жж.) – фольклоршы-ғалым, филология ғылымдарының докторы, ҚР ҰҒА академигі, Халық шығармашылығын зерттеушілердің халықаралық қоғамының мүшесі, Шыңғыс хан (Моңғолия) және Халықаралық Айтматов академиясының академигі.
ШҚО, Семей қаласында дүниеге келген. ҚазПИ-ды, кейін ҚР ҰҒА-ның Әдебиет және өнер институты жанындағы аспирантураны аяқтап, докторлық диссертация қорғаған. Кіші ғылыми қызметкерден директорға дейін жеткен. Әр жылдары Қазақстан КП ОК Саяси үрдістердің идеология және социология бөлімінің кеңесшісі, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті жанындағы мәдениет секторы меңгерушісі және ҚР Президенті Аппаратының қызметкері, ҚР Министрлер Кабинеті жанындағы Жоғары аттестация комиссиясының төрағасы қызметтерін атқарған.
1997-2001 жж. – ғылыми-зерттеу орталығының директоры, Еуразия ұлттық университетінің шығыстану факультетінің деканы, «Евразия» ғылыми-зерттеу орталығының жетекшісі болған. С. Қасқабасов алғаш рет елде ЖАК ұйымдастырып, ғылыми және ғылыми-педагогикалық білікті кадрлар даярлау сынды жаңашыл жұмыстардың негізін қалаған. ТМД аясында Халықаралық мемлекеттік органдарды аттестациялау ассоциациясын құрып, бірінші төрағасы болған.
ТМД көлемінде теңдесі жоқ баспа жобаларының авторы: «Қазақ әдебиетінің тарихы» (10 том), «Қазақ өнерінің тарихы» (3 том, қазақ және орыс тілдерінде), «Қазақ музыкасының антологиясы» (5 том), «Әдеби жәдігерлер» (20 том), «Мировая фольклористика» (3 том), «Мировое литературоведение» (3 том), М. Әуезовтың толық шығармалар жинағы (50 том).
300-ден астам ғылыми жарияланымның, соның ішінде монографияның авторы: «Казахская волшебная сказка»; «Қазақтың халық прозасы»; «Родники искусства»; «Казахская несказочная проза»; «Колыбель искусства»; «Абай және фольклор»; «Золотая жила»; «Жаназық»; «Любви безмерной памятник»; «ХV-ХVІІІ ғасырлардағы қазақ әдебиеті». В. Радлов жинаған ақын-импровизаторлары шығармаларын, фольклор жәдігерлерін, Ж. Жабаевтың таңдамалы шығармаларын «Алтын сандық» деген атпен басып шығарған.
Халықаралық фольклорлық проза зерттеушілері қоғамының мүшесі (Финляндия); ҚР Президенті жанындағы Ұлттық кеңестің және ҚР Мемлекеттік хатшысы жанындағы «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы жөніндегі Қоғамдық кеңес мүшесі. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы бойынша «Фольклористика, әдебиеттану және өнертану» секциясының төрағасы.
С. А. Қасқабасов Ш. Уалиханов атындағы, Жамбыл атындағы, Махамбет атындағы сыйлықтардың, ҚР Мемлекеттік сыйлығының, ҚР БҒМ «Қазақстан ғылымын дамытуға қосқан үлесі үшін» төсбелгісінің иегері. М. Шолохов және Ұлы Петр атындағы ресейлік медальдармен марапатталған. Қазақ фольклорын сақтап, дамытуға қосқан зор үлесі үшін «Ғылым және білім» номинациясымен ТМД-ның мемлекетаралық «Достастық Жұлдыздары» сыйлығымен марапатталған (2011 ж.).
С. Қасқабасовтың ғылыми еңбектері
Научные труды С. Каскабасова
Кітаптар – Книги
Қасқабасов, С. Қазақтың халық прозасы [Мәтін] / С. Қасқабасов. - Алматы : Ғылым, 1984. - 272 б.
Қасқабасов, С. Абай және фольклор [Мәтін] / С. Қасқабасов. - Алматы : Білім, 1995. - 64 б.
Қасқабасов, С. Жаназық [Мәтін] : әр жылғы зерттеулер / С. Қасқабасов. - Астана : Аударма, 2002. - 584 б.
Қасқабасов, С. Ел зерде [Мәтін] : әр жылғы зерттеулер / С. Қасқабасов. - Алматы : Жібек жолы, 2008. - 501 б.
Қасқабасов, С. Ойөріс [Мәтін] : фольклор туралы / С. Қасқабасов. - Астана : Астана-полиграфия, 2009. - 320 б.
Қасқабасов, С. Абай [Мәтін] / С. Қасқабасов; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы : Баспа үйі, 2010. - 112 б.
Қасқабасов, С. Алтын жылға [Мәтін] : зерттеулер мен мақалалар / С. Қасқабасов. - Алматы : Жібек жолы, 2010. - 575 б.
Қасқабасов, С. Президент және мәдени мұра [Мәтін] / С. Қасқабасов. - Алматы : Алматы баспа үйі, 2010. - 127 б.
Қасқабасов, С. Шығармалары [Мәтін]. Т. 1 : Жаназық : әр жылғы зерттеулер. - Астана : Фолиант, 2011. - 568 б.
Қасқабасов, С. Алтын жылға [Мәтін] : зерттеулер мен мақалалар / С. Қасқабасов; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті, М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жібек жолы, 2013. - 520 б.
Қасқабасов, С. Таңдамалы [Мәтін] / С. Қасқабасов. - Астана : Фолиант, 2014.
Т. 1: Қазақтың халық прозасы. - 320 б.
Т. 2: Мифология. Фольклор. Әдебиет. - 344 б.
Т. 3: Фольклорная проза казахов. - 424 б.
***
Каскабасов, С. Казахская волшебная сказка [Текст] : [монография] / С. Каскабасов. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1972. - 258 с.
Каскабасов, С. Родники искусства [Текст] : фольклористические этюды / С. Каскабасов - Алма-Ата : Өнер, 1986. - 123 с.
Каскабасов, С. Казахская несказочная проза [Текст] / С. Каскабасов. - Алма-Ата : Наука, 1990. - 239 с.
Каскабасов, С. Колыбель искусства [Текст] / С. Каскабасов. - Алма-Ата : Өнер, 1992. - 368 с.
Каскабасов, С. Золотая жила [Текст] : очерки о фольклоре и духовной культуре Казахстана / С. Каскабасов. - М. : Художественная литература, 2010. -688 с.
С. Қасқабасовтың қатысуымен шыққан кітаптар
Книги, вышедшие при участии С. Каскабасова
Базарбаев, М. Таңдамалы [Мәтін]. Т. 1 : Әдебиет және дәуір / ред. С. Қасқабасов; құраст. Г. Байтоғаева. - Астана : Нұра-Астана, 2009. - 392 б.
Жабаев, Ж. Избранные произведения [Текст] : пер. с каз. / Ж. Жабаев; сост., авт. предисл. и коммент. С. Каскабасов. - Астана : Аударма, 2010. - 463 с.
Мұхтар Әуезов [Мәтін] : энциклопедия / ред. С. Қасқабасов. - Алматы : Атамұра, 2011. - 687 б.
Қалдыбаев, Ә. Шығармалары [Мәтін]. Т. 3 / ред. С. Қасқабасов. - Алматы : Таймас, 2015. - 240 б.
***
Литературно-художественный диалог [Текст] / Министерство образования и науки, Институт литературы и искусства им. М. О. Ауэзова, Российская академия наук, Институт мировой литературы им. А. М. Горького ; предисл. С. А. Каскабасова. – Алматы, 2008. - 214 с.
Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары
Публикации в периодических изданиях и сборниках
Қасқабасов, С. Фольклорлық мұра жайында [Мәтін] / С. Қасқабасов // Жұлдыз. - 1973. - № 2. - Б. 188-191.
Қасқабасов, С. Қазақтың халық утопиясы [Мәтін] : [қазақ фольклорындағы халықтың әлеуметтік утопиясының түрлері] / С.Қасқабасов // Жұлдыз. - 1990. - № 6. - Б. 184-192.
Қасқабасов, С. Абай және қазақ фольклоры [Мәтін] / С. Қасқабасов // Абай. - 1993. - №6. - Б. 36-45.
Қасқабасов, С. Эпос мұхитының Айсбергі [Мәтін] : [Ж.Жабаевтың туғанына 150 жыл] / С. Қасқабасов // Ақиқат. - 1996. - №8. - Б.7-14.
Қасқабасов, С. Қазақ мифі және әлемдік мифология [Мәтін] : [қазақ мифінің әлемдік мифологиямен араласы ] / С. Қасқабасов // Жұлдыз. - 1998. - №11.- Б.163-177 ; № 12. - Б.150-163.
Қасқабасов, С. Ажалмен айқасқан адам [Мәтін] / С. Қасқабасов // Қорқыт Ата = Коркут Ата. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 1999.
Қасқабасов, С. "Еуразия" Одағы мүмкін бе? [Мәтін] : [Л.Н.Гуимлев атындағы Еуразия университеті туралы] / С. Қасқабасов // Зерде. - 1999. - №4. - Б. 8 - 9.
Қасқабасов, С. Парық және мәдениет [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2001. - 15 тамыз. - Б. 2, 4.
Қасқабасов, С. Халыққа қарсы жасалған қылмыс кешірілмейді [Мәтін] : [31 мамыр - Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2001. - 30 мамыр. - Б. 5.
Қасқабасов, С. Қадымнан жеткен асыл сөз [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2003. - 17 сәуір. - Б. 4.
Қасқабасов, С. Махамбеттің мәңгілік мұңы [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2003. - 19 тамыз. - Б. 3.
Қасқабасов, С. Ғұлама [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2004. - 1 маусым. - Б. 4.
Қасқабасов, С. Абай және ұлттық идея [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2005. - 25 мамыр. - Б. 4.
Қасқабасов, С. Жаһандану және қазақтар [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2005. - 13 желтоқсан. - Б. 4.
Қасқабасов, С. Дін мен ғылымды үйлестірген [Мәтін] / С. Қасқабасов // ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы = Вестник КазНУ. Серия востоковедения. - 2007. - № 2. - Б. 22-24.
Қасқабасов, С. XX ғасырдың ұлы жырауы [Мәтін] : [Ж. Жабаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2007. - 28 ақпан. - Б. 7.
Қасқабасов, С. Бәйтерек [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2008. - 20 маусым. - Б. 5.
Қасқабасов, С. Нағыз ғұлама еді [Мәтін] / С. Қасқабасов // Дидар. - 2008. - 1 мамыр. - Б. 3.
Қасқабасов, С. Махаббат гимні [Мәтін] : [Қыз Жібек жырына - 500 жыл] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2009. - 29 шілде. - Б. 9.
Қасқабасов, С. ХХ ғасырдың ұлы жырауы [Мәтін] : [Ж. Жабаев туралы] / С. Қасқабасов // Қазақ әдебиеті. - 2010. - 5 наурыз. - Б. 4.
Қасқабасов, С. ХХ ғасыр даналары Семейден шыққан [Мәтін] / С. Қасқабасов // Ертіс өңірі. - 2010. - 14 шілде. - Б. 1, 10.
Қасқабасов, С. Ұлттық рухтың тірегі [Мәтін] / С. Қасқабасов // Мәдени мұра = Культурное наследие. - 2010. - № 2. - Б. 4-9.
Қасқабасов, С. Алтай және қазақ руханияты [Мәтін] / С. Қасқабасов // Алтай - түркі әлемінің алтын бесігі : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары : 26-27 тамыз. - Өскемен, 2011. - Б. 45-50.
Қасқабасов, С. Біздің Қорқыт ата - мифтік кейіпкер [Мәтін] / С. Қасқабасов // Аңыз адам. - 2011. - № 6. - Б. 22.
Қасқабасов, С. Жамбылға жаңаша көзқарас керек [Мәтін] / С. Қасқабасов // Аңыз адам. - 2011. - № 8. - Б. 28.
Қасқабасов, С. Махамбет - тәуелсіздік жаршысы [Мәтін] / С. Қасқабасов // Аңыз адам. - 2011. - № 9. - Б. 33.
Қасқабасов, С. Төрт елу [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2011. - 27 қыркүйек. - Б. 8.
Қасқабасов, С. Қазақ ғалымының мемлекетаралық мерейі [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2012. - 17 сәуір. - Б. 10.
Қасқабасов, С. Қазақ сөз өнерінің дәстүрлі өлең өрнектерін өзінше құбылтқан [Мәтін ] / С. Қасқабасов // Аңыз адам. - 2012. - № 4. - Б. 32-34.
Қасқабасов, С. Қазақтың бір бәйтерегі [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2012. - 4 сәуір. - Б. 6.
Қасқабасов, С. Ішкі еркіндігі мен сабырлы рухы Қожанасырды сүйікті етті [Мәтін] / С. Қасқабасов // Аңыз адам. - 2012. - № 7. - Б. 23.
Қасқабасов, С. Ескендір поэмасы [Мәтін] / С. Қасқабасов // Абай. - 2012. - № 1-4. - Б. 8-15.
Қасқабасов, С. Тағлымды тағдыр [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2012. - 26 желтоқсан. - Б. 8.
Қасқабасов, С. Жыраулар поэзиясы - классикалық ауыз әдебиеті[Мәтін] / С. Қасқабасов // Ақтамберді Күлдір-күлдір кісінетіп: жыр-толғаулар және ғылыми мақалалар, зерттеулер. - Астана : Фолиант, 2013. -264 б .
Қасқабасов, С. Музеология мен этнология білгірі [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2014. - 18 қараша. - Б. 8.
Қасқабасов, С. Әдеби өлкетану кеншісі [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2015. - 4 наурыз. - Б. 8.
Қасқабасов, С. Жәнібек хан халық жырында [Мәтін] / С. Қасқабасов // Егемен Қазақстан. - 2015. - 29 мамыр. - Б. 9.
***
Каскабасов, С. Его время и поэзия [Текст] : к 150 летию со дня рождения Джамбула) / С. Каскабасов // Мысль. - 1996. - №6. - С. 66-71.
Каскабасов, С.Часть мировой цивилизации [Текст] : интервью с директором Института литературы и искусства РК / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2003. - 12 сентября. - С. 2.
Каскабасов, С. "Умеющий зорко предвидеть судьбу..." [Текст] / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2006. - 28 февраля. - С. 6.
Каскабасов, С. Слово о литературоведе Абдрахманове [Текст] / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2011. - 5 ноября. - С. 10.
Каскабасов, С. Прощай, незабвенный Рахманкул-ага! [Текст] / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2012. - 4 апреля. - С. 6.
Каскабасов, С. Новая модель финансирования спорта - залог стабильности и успеха [Текст] / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2015. - 27 ноября. - С. 18.
Каскабасов, С. Жамбыл - классик казахской устной литературы [Текст] / С. Каскабасов // Казахстанская правда. - 2016. - 2 марта. - С. 9.
Авторларымен бірігп шыққан мақалалар
Статьи, вышедшие в соавторстве
Қасқабасов, С. Әуезов - халық мұрасының шырақшысы [Мәтін] : Мұхтар Әуезов туралы бір үзік сыр / С. Қасқабасов, А. Тойшанұлы // Жұлдыз. - 2015. - №10. - Б. 147-153.
Каскабасов, С. "Люблю его за солнце..." [Текст] / С. Каскабасов, Р.Ергалиева // Казахстанская правда. - 2004. - 10 апреля. - С. 4.
С. Қасқабасовтың өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и деятельности С. Каскабасова
Қирабаев, С. Ғылымның адамы [Мәтін] : [Сейіт Қасқабасов туралы] // Тәуелсіздік рухымен : зерттеулер, мақалалар, естеліктер / С. Қирабаев. - Астана : Фолиант, 2002. - Б. 355-359.
Сейіт Асқарұлы Қасқабасов [Мәтін] : библиографиялық көрсеткіш / Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы, 2010. - 245 б.
Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - Қасқабасов Сейіт Асқарұлы: б. 273-274.
Айтбайұлы, Ө. Достықтың құдіреті [Мәтін] : С.А.Қасқабасов 70-те / Ө. Айтбайұлы // Тілғұмырлар : қазақ лингвистері мен тіл жанашырлары. Т. 4. - Алматы : Абзал-Ай, 2014. - Б. 330-338.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Қасқабасов Сейіт Асқарұлы: б. 456-457.
***
1990 - 2000 ...
Қазақ мифологиясы [Мәтін] : албасты, жын-шайтан, дию-перілердің пайда болуы // Жұлдыз. - 1991. - № 9. - Б. 199-202; № 10. - Б. 173-183.
Қирабаев, С. Ғылымның адамы [Мәтін] : [С.Қасқабасов туралы] / С. Қирабаев, Д. Қамзабекұлы // Егемен Қазақстан. - 2000. - 23 маусым. - Б. 3.
Әбдезұлы, Қ. Таным мен талғам биігі [Мәтін] : [ғалым С. Қасқабасовтың әдебиеттану ғылымына қосқан қомақты үлесі туралы] / Қ. Әбдезұлы // Қазақ әдебиеті. - 2010. - 9 сәуір. - Б. 4-5.
Әуесбаева, П. Алтын сандықтың күміс кілті [Мәтін] / П. Әуесбаева // Түркістан. - 2010. - 5 тамыз. - Б. 4.
Ергөбек, Қ. Абырой болар шын ғалым аты... [Мәтін] / Қ. Ергөбек // Түркістан. - 2010. - 30 қыркүйек. - Б. 11.
Еспенбетов, А. Ірі оқымысты [Мәтін] / А. Еспенбетов // Жұлдыз. - 2010. - № 8. - Б. 159-162.
Қирабаев, С. Ғұлама [Мәтін] : [ғалым С. Қасқабасовтың әдебиеттану ғылымына қосқан үлесі туралы] / С. Қирабаев // Егемен Қазақстан. - 2010. - 23 маусым. - Б. 5.
Қирабаев, С. Үлкен ғалым, іскер басшы [Мәтін] : [ғалым С. Қасқабасов туралы] / С. Қирабаев // Әдебиетті қайта оқыту. - Алматы : Балауса, 2010. - Б. 250- 257.
Қорабай, С. Нағыз ғылым адамы [Мәтін] : [академик С. Қасқабасовтың ғылыми жолы жайында] / С. Қорабай // Қазақстан - Заман. - 2010. - 30 қыркүйек. - Б. 6.
Баяхметова, Ш. Мектептегі мәнді кездесу [Мәтін] / Ш. Баяхметова // Қазақстан мектебі. - 2014. - № 8. - Б. 38-39.
Құсайын, М. Ұлы мұрат - ортақ пікір алаңында [Мәтін] : ҚазИГЗУ-де "Мәңгілік ел" идеясы талқыланды / М. Құсайын // Семей таңы. - 2014. - 14 наурыз. - Б. 4.
Абдрахманов, С. Академик Қасқабасов мәдениеттануы [Мәтін] : мерейтойдан кейінгі толғаныс / С. Абдрахманов // Егемен Қазақстан. - 2015. - 28 қазан. - Б. 14.
Сығай, Ә. Жансарай [Мәтін] : сыр-сұхбаттар / Ә. Сығай. - Алматы : Ана тілі, 2015. - Сейіт Қасқабасов: б. 127-139.
Тойшанұлы, А. Қасқабасовтікі қасқа жол, басқалардікі басқа жол немесе ұстаз ұлағаты [Мәтін] / А. Тойшанұлы // Отүкен. - 2015. - № 3. - Б. 140-147.
***
Курпякова, Н. Слово и дело Сеита Каскабасова [Текст] / Н. Курпякова // Казахстанская правда. - 2012. - 28 июня. - С. 4.
Неизвестный Лермонтов [Текст] : круглый стол / подготовила Л. Шашкова // Простор. - 2012. - № 1. - С. 165-178.
Шашкова, Л. Золотоискатель в мире фольклора [Текст] / Л. Шашкова // Казахстанская правда. - 2012. - 21 февраля. - С. 10.
Уюкбаева, М. Золото народного слова [Текст] / М. Уюкбаева // Простор. - 2012. - № 4. - С. 127-130.
Рысакова,Ш. Воспитать достойных граждан своей страны [Текст] / Ш. Рысакова // Вести Семей. - 2014. - 14 марта. - С. 3.
Ананьева, С. Фольклорист мирового масштаба [Текст] : [о С. Каскабасове] / С. Ананьева // Казахстанская правда. - 2015. - 3 октября. - С. 12.
