Шондыбайұлы У.

Обновлено 02.03.2020 13:01

Шондыбайұлы Уайс(1873-1923) – поэт, композитор

Родился в с. Баршатас Шубартауского (ныне Абайский) района Восточно-Казахстанской области.

С детства был одаренным пел песни, сочинял музыку. Он жил в соседстве с Тобыктинцами жителями аула Косай, Нуралы и был с ними в близких дружеских отношениях. Уайс был учеником Абая, его перу принадлежат песни «Перуайым», «Шұбартау», «Шыңғыстау» и др. В 1894 г. вместе с Көкбаем, Акылбаем, Мағауей входит в поэтическую школу Абая. Им была создана поэма «Иванушка-дурачок» на основе сказки П.П.Ершова «Конек-Горбунок и дастан «Жошы-Алаша хан», по мотивам рассказа «Қырық уәзір», написал дастан «Бір қыздың оқиғасы» и несколько стихотворений.

Ученый абаевед, исследователь Каюм Мухамедханов, собрал произведения поэта, написав предисловие и комментарий опубликовал 2 книги («Уақыт өрнегі», Алматы, «Жазушы»,1988ж. «Абайдың акын шәкірттері», Алматы, 1994 ж. 6-том).

Произведения написанные Шондыбайұлы в период с 1916-1921 гг. относятся к политико-социальной лирике, отражают революционный дух того времени. В стихотворениях «Кеңшілік кедейлерге заман бар ма?» (1916), «Дүние байқағанға бір кең сарай» поэт воспевает свободу народа и призыв молодежи к защите своего края.

Все его творчество является отражением положения и настроения казахского общества 20-х годов ХХ века. Произведения Уайса Шонбыбайұлы вышли отдельной книгой в 1987 г. в издательстве «Жазушы».

Шондыбайұлы У. Шығармалары

Произведения Шондыбайұлы У.

Книги

Шондыбайұлы У. (1873-1925) Тәуке –Жәкібай: Поэма // Қазақ әдебиеті.- -18 желтоқсан.

Қазақ әндерінің антологиясы [Мәтін] : екі томдық. Т. I : Халық әндері мен халық композиторларының әндері / құраст. Ж. Кәрменов, 1990. - 336 б.

Литература о Шондыбайұлы У.

Шондыбайұлы У. туралы әдебиеттер

Абайдың ақын шәкірттері: (Уәйіс ақын туралы бар) // Қ. Мұхаметханов.- Алматы: Дәуір, 994.-336 б

Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін]. 2-ші кітап / Республикалық Абай қоры. - Алматы: Дәуір, 1994. - 335 б. (Введено оглавление)

Атығай Б. Қ. Абайдың ақындық мектебіндегі аудармашылық дәстүрінің қалыптасуы [Мәтін] : Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Атығай Б. Қ. - Алматы: Б.ж., 2001. - 26 б.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей: Талант, 2005. - 96 б.

Мақалалар-Статьи

Уәйіс ақын [Мәтін] : [XІX-XX ғ.Уәйіс Шондыбайұлы туралы] // Жұлдыз. - 1996. - №9.- Б.202-206

Сәменбекұлы, Н. Керей Уәйіс ақын //Дидар.-2002.-8 маусым.

Мұқашев, Е. С. Абайдың ақын шәкірті У. Шондыбайұлының өмірі жайлы [Мәтін] / Мұқашев Е. С. // ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2006. - №1.- Б.34-35

Мұқашев, Е. С. Уәйіс ақынның әншілік мұрасы [Мәтін] / Мұқашев Е. С. // ҚРҰҒАкад. хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы. - 2006. - №1.- Б.78-81

Мұқашев, Е. Уәйіс ақын «Иванушка-дурачекты» қалай жазған // Семей таңы. — 2010. — 18 наурыз

Зүкенов, М. Абайдың шәкірттерінің бірі болған Уәйіс Шондыбайұлын ұмытып кеткен жоқпыз ба? [Мәтін] / М. Зүкенов

Алдабергенова, А. Уәйіс ақынның айтыскерлік шеберлігі [Мәтін] / А. Алдабергенова // Семей таңы . - 2014. - 28 қазан.- б.7.

Алдабергенова, А. Абайдың талантты шәкірті [Мәтін] : [Уәйіс Шондыбайұлының дүниеден өткеніне 90 жыл] / А. Алдабергенова // Ертіс өңірі . - 2015. - 24 маусым.- 12.Б.12.