Касымов А.

Обновлено 10.06.2024 10:14

Касымов Айтмухамбет Касымович (1950 г.) - писатель, журналист, переводчик, ученый, Почетный журналист Казахстана, член Союза писателей и Союза журналистов Республики Казахстан, деятель культуры Республики Казахстан, кандидат филологических наук, старший преподаватель Кафедры казахской, русской филологии и журналистики факультета истории, филологии и международных отношений Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова.  

Родился 29 июля в 1950 году в селе Аюды Уланского района Восточно-Казахстанской области. В 1973 году закончил Казахский Государственный университет имени С. М. Кирова (ныне Казахский Национальный университет имени Аль-Фараби). Работал учителем, заместителем директора, затем директором средней школы имени Абылая в селе Парамоновка Катон-Карагайского района.
Основная трудовая деятельность Айтмухамбета Касымова была связана с областной газетой «Дидар» (в прошлом – «Коммунизм туы»), где он начал работать в 1977 году в качестве литературного сотрудника. В последующем он занимал должности заведующего отделом, ответственного секретаря, заместителя главного редактора и с 2009 года – главного редактора. В 2012 году А. Касымов становится заместителем директора СМИ «Шығыс ақпарат». С августа 2013 года переходит в КГКП «Восточно-Казахстанский музей искусств» управления культуры, архивов и документации ВКО и работает до мая 2018 года в должности переводчика – редактора по государственному языку.
В 2009 году защитил кандидатскую диссертацию «Шығыс Қазақстан облыстық газетінің қалыптасу, даму кезеңдері (1931-2006 жж.)» / «Становление и развитие Восточно-Казахстанской областной казахской газеты (1931-2006 гг.)»
Айтмухамбет Касымович является автором более 10 книг, в том числе двух научных изданий по журналистике. В творческом наследии писателя отмечены такие книги, как: «Алтайдан ұшқан ақиық» (1999), «Арулар әлемі» (2000), «Үміт патшалығына саяхат» (2003), «Қызыл қырғынның құрбаны» (2004), «Қазақ халқының тұңғыш әскери ұшқышы Жақыпбек Малдыбаев» (2007), монография «Тарихи жол» (2006), «Әмбебап журналист» – переводное издание на государственном языке книги английского журналиста Дэвида Рендоу «Универсальный журналист». В 2016году вышла в свет новая книга писателя – исторический сборник «Орайшап көтерілісі» об освободительном движении казахов 1916 года в Таинтинской волости Восточного Казахстана. В 2017 году эта книга была дополнена и переиздана. В 2019 году в серии «Абай әлемі» вышел в свет новый сборник произведений А. Касымова.
Как переводчик Айтмухамбет Касымов перевел на государственный язык издание «Живописью Каталог фондовой коллекции Восточно-Казахстанского музея искусств» и четыре каталога картин художников – выходцев из Восточного Казахстана. В настоящее время подготовил к изданию книгу переводов произведений известного писателя из Восточного Казахстана Г. Гребенщикова.
Активная общественная деятельность также является характерной чертой Касымова А. К. Он в постоянном сотрудничестве с библиотеками области, оказывает всемерную помощь в проведении массовых мероприятий, помогает работе проекта «Литературный HUB», который нацелен на поддержку творческой молодежи и юных талантов, одаренных в области литературного творчества. Как член Восточно-Казахстанского областного филиала Союза писателей Казахстана Айтмухамбет Касымович входит в состав редакционной коллегии областного литературного проекта «Книжная серия «Абай Әлемі», инициированного акимом области Даниалом Ахметовым. Является членом Наблюдательного совета ТОО «Шығыс ақпарат».
Награжден правительственной медалью «Ерен еңбегі үшін», а также юбилейными медалями  «Тәуелсіздіктің 20 жылдығы», «Астананың 10 жылдығы».
Айтмухамбет Касымов лауреат премии Союза журналистов Казахстана 2021 года в номинации "Научно-популярная работа" за переводы на казахский язык книг Георгия Гребенщикова о традициях кочевого образа жизни степняков.

  А. Қасымов (А. Қасымұлы) шығармалары
Произведения А. Касымова
Кітаптар – Книги

Қасымұлы, А. Алтайдан ұшқан ақиық / А. Қасымұлы. - Өскемен : Шығыс Баспа, 1999. - 181 б.
Қасымұлы, А. Арулар әлемі  / А. Қасымұлы. - Усть-Каменогорск : Шығыс баспа, 2000. - 121 б.
Қасымов, А. "Үміт" патшалығына саяхат / А. Қасымов. - Өскемен, 2003. - 90 б.
Қасымов, А. Қызыл қырғынның құрбаны  / А. Қасымов. - Алматы, 2004. - 91 б.
Қасымов, А. Тарихи жол: Шығыс Қазақстан облыстық "Дидар"  газетінің даму жолдары / А. Қасымов. - Өскемен : Рудный Алтай, 2006. - 194 б.
Қасымов, А. Қазақ халқының тұңғыш әскери ұшқышы Жақыпбек Малдыбаев / А. Қасымов ; редактор С. Байхонов. - Өскемен : Альфа-Пресс, 2007. - 69 б.
Қасымов, А. Арман қуған сағынышты жылдар-ай / А. Қасымов // Байдельдинов В. Менің мектебім. - Өскемен : Либриус, 2010. - Б. 61-67.
Қасымов, А. Тарихи жол: Шығыс Қазақстан облыстық "Дидар"  газетінің даму жолдары / А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2011. - 232 б.
Қасымов, А. Туған жер әуендері: жинақ / А. Қасымов. - Өскемен : Шыгыс Полиграф, 2015. - 268 с.
Орай шап көтерілісі / ред.: А. Қасымов. - Өскемен: Б.ж., 2017. - 363 б.

Переводы А. Касымова

Рэндалл, Д. Әмбебеп журналист / Д. Рэндалл; ауд. А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс-Полиграф, 2014. - 157 б. 

А. Қасымовтың (А. Қасымұлы) мерзімді басылымдар менжинақтардағы мақалалары
Публикации А. Касымова в периодических изданиях и сборниках
1980-1999

Қасымов, А. Революция жауынгері  : [Л. Тауэр туралы] / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1980. - 6 ноябрь.
Қасымов  А. Хирург : [Т. Әбілмәжінов туралы] / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1982. - 18 июнь.
Қасымов, А. Мәдени ескерткіштер - халық байлығы / А. Қасымов // Коммунизм туы. - 1983. - 16 август. - Б. 4.
Қасымов  А. "Үлбі" іске кірісті: [Өскемен қаласында зейнеткерлерге арналған орталық ашылды] / А. Қасымов  // Дидар. - 1993. - 22 шілде
Қасымұлы, А. Өмірдің өлшемі: [Ұлы отан соғысының ардагері,Ұлан ауд.тұрғыны Қ.Тұраров жайында] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 5 мамыр. - Б. 4.
Қасымұлы, А. Жұмыс тоқтамаса екен...: [Таврия ауд. Ленин атындағы колхоздың шөп шабу науқанынан репортаж] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 5 шілде. - Б. 4.
Қасымұлы, А. "Алтыналмастың" өгей баласы ма?: Белогор кен-байыту комбинатындағы нарық қиыншылықтары / А. Қасымұлы // Дидар. - 1994. - 17 қараша.- Б. 4.
Касымов, А. К взаимовыгодному сотрудничеству: [вВКО с деловым визитом побывала делегация Алтайского округа СУАР КНР] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1995. - 20 июня. - С. 1.
Касымов,А. "Мне тем дорог твой стих..." : [неопубликованные письма П.Кузнецова к Джамбулу] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1996. - 30 марта. - С. 4.
Қасымұлы, А. Күш алып келеді: ["КазТюмень" акц. қоғамының (бұрынғы Лениногор қорғасын заводы) бүгінгі тынысы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 3 ақпан. - Б. 4.
Қасымұлы, А. Ырыс алды - тірлік  / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 7 ақпан. - Б. 4.
Қасымұлы, А. Мәңгі бала бейне: [Өскемен қаласындағы Жамбыл атындағы облыстық орыс драма театры актерлерінің сахнаға шығарған "Ләйла-Ай қызы"  атты қазақ спектакльі туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 1998. - 27 қараша. - Б. 4.

2000-2007

Қасымұлы, А. Астанадағы екі күн: [Шығыс Қазақстан облысынан сенатқа, мәжіліске сайланған депутаттардың қызметі туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2000. - 8 сәуір. - Б. 3.
Қасымұлы, А. "Үміттің" жаңа достары  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 2 қаңтар. - Б. 2.
Қасымұлы, А. Майқапшағай мен Жеменейдегі салтанат: [Зайсан кеден учаскесі ретінде жұмыс істеген жүз жылдан аса тарихы бар Майқапшағай кеденінің жұмысы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 26 наурыз. - Б. 1.
Қасымұлы, А. Гепатит және оның алдын алу / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 30 шілде. - Б.4
Қасымұлы, А. Арасанның суы - шипа,батпағы ем: [Жарма жеріндегі Арасан көлінің емдік қасиеті туралы] /А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 10 тамыз. - Б.4
Қасымұлы, А. Аудан тарихын сақтаушы: [Георгиевкадағы тарихи өлкетану музейінің директоры Нұрбек Мұхаметжанұлы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2002. - 10 қыркүйек. - Б. 3
Қасымұлы, А. Балапанды күзде санайық: [Риддердегі білім беру мекемелерінің жұмысы туралы] / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 11 қаңтар. - Б. 2.
Қасымұлы, А. Алғашқы редактор / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 6 мамыр. - Б. 2.
Қасымұлы, А. "Социалистік Алтайдың" редакторлары  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 8 шілде. - Б. 2.
Қасымұлы, А. Бейсенғали Тәйкіманов / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  22 шілде. - Б. 2.
Қасымұлы, А. Курьерліктен бас редакторлыққа дейінгі жол / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 2 тамыз. - Б. 2
Қасымұлы, А. Редактордың орынбасарлары  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. - 26 тамыз. - Б. 3
Қасымұлы, А. Анна Ивановна / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  9 қыркүйек. - Б. 3.
Қасымұлы, А. Семей қаласында болды  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2003. -  22 қараша. - Б. 1.
Қасымұлы, А. Арғынның азаматтығы: ауыл жылы / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 10 ақпан. - Б. 3.
Қасымұлы, А. Рухани байлыққа кенелтуде / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 30 наурыз. - Б. 4.
Қасымұлы, А. Ұрпағының жадында  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. -  22 мамыр. - Б. 2.
Қасымұлы, А. Тараздан келген хат  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. - 1 маусым. - Б. 28.
Қасымов, А. Қызыл қырғын құрбаны: Сталиндік репрессия құрбаны, "Жұмысшы" газетінің редакторы Мақсұт Тайшыбаев туралы / А. Қасымов // Жұлдыз. - 2005. - № 3. - Б. 178-186.
Қасымұлы, А. Тәуелсіздік жаршысы / А. Қасымұлы // Ақиқат. - 2006. - № 3. - Б. 43-49.
Қасымұлы, А. Абайдың ізін басқан данышпаным  / А. Қасымұлы // Дидар. - 2006. - 23 қыркүйек. - Б. 6.
Қасымұлы, А. Қарулы дос, жарасымды жар, көп болса ғой екеуіңдей асылдар!... / А. Қасымұлы // Егемен Қазақстан. - 2007. - 9 мамыр. - Б. 5, 8.
Қасымұлы, А. Ғасыр қасіретін арқалағандар / А. Қасымұлы // Дидар. - 2007. - 24 мамыр. - Б. 3.
Жантыкеев, Р. Ченгельды: память о первом казахском летчике  / Р. Жантыкеев // Рудный Алтай. - 2007. - 29 сентября. - С. 6. - А. Касымов.

 2010 - ...

Қасымов, А. Италияда ашылатын ескерткішке жерлесіміздің де есімі жазылатын болады : [Ш. Боранбаевтың өмірі мен ерліктері туралы тың дерек] / А. Қасымов // Дидар. - 2010. - 5 сәуір. - Б. 5.
Қасымов, А. Жерлесіміздің жер бесігіне Италия топырағы бұйырыпты: [Ш. Боранбаев туралы] / А. Қасымов // Дидар. - 2010. - 7 маусым. - Б. 3.
Жолдыбай, О. Ақырын жүріп, анық басқан  / О. Жолдыбай // Түркістан. - 2010. - 9 желтоқсан. - Б. 10.
Қасымов, А. "Жұмысшы" қазақтың қуат алар, рухын көтерер байрағы болған еді. : [облыстық "Дидар" газетіне - 80 жыл] / А. Қасымов // Дидар. - 2011. - 24 мамыр. - Б. 5.
Қасымов, А. Көне аспаптарды көздің қарашығындай сақтаған: [белгілі ұстаз Қ. Жаманбаев туралы] / А. Қасымов // Дидар. - 2012. - 26 қыркүйек. - Б. 20.
Қасымов, А. Сегіз жылғы сергелдең енді қашанға дейін созылар екен? / А. Қасымов // Дидар. - 2014. - 7 ақпан. - Б. 25.
Қасымов, А. Жаңа қылмыстық кодекс - ізгілендіруге із салу / А. Қасымов // Егемен Қазақстан. - 2014. - 12 тамыз. - Б. 1,5.
Қасымов, А. Туындылары Еуропаны елең еткізген қылқалам шебері: [суретші Қайсан Қадырбековтің шығармашылығы жайлы] / А. Қасымов // Дидар. - 2014. - 25 желтоқсан. - Б. 9.
Қасымов, А. Шығыс Қазақстан облыстық газеті Ұлы Отан соғысы жылдарында  / А. Қасымов // Материалы международной научно-практической конференции "Великая Отечественная война: история, методология, современное осмысление". - Усть-Каменогорск : ТОО ВКПК Арго, 2015. - С. 272-288.
Қасымов, А. Өнермен өрнектелген өмір : [суретші Қ. Қадырбеков туралы] / А. Қасымов // Дәстүр . - 2015. - № 1. - Б. 50-52.
Қасымов, А. Сот төрелігі: оны жүзеге асырудың сапасы мен жеделдігі артуда / А. Қасымов // Егемен Қазақстан. - 2015. - 31 қаңтар. - Б. 6.
Қасымов, А. Қайран етігім-ай! : әзіл әңгіме / А. Қасымов // Қазақ әдебиеті. - 2015. - 12-18 маусым. - Б. 12.
Қасымов, А. Әу баста археолог болуды армандаған едім: [журналист А. Қасымовпен сұхбат] / А. Қасымов // Дидар. - 2015. - 2 шілде. - Б.13.
Қасымов, А. Ауылына қойылған рухани ескерткіш іспетті : [Жерлесіміз С. Ғайсаның танымдық кітабы жарық көрді. ] / А. Қасымов  // Дидар. - 2015. - 8 қазан. - Б.21.
Қасымов, А. Тайынтыдағы "Орай шап" оқиғасы : [1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске 100 жыл] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 22 қаңтар. - Б. 22.
Қасымов, А. Әдемілікке құштар ақын: [ақын Г. Пуссептің мерейтойына арналған кеш өтті] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 25 қаңтар. - Б. 6.
Қасымов, А. Халықтар достығы шығармаларына өзек болды: [Шығыс Қазақстан өнер мұражайында балалар шығармашылығының көрме-байқауы өтті] / А. Қасымов // Дидар. - 2016. - 29 сәуір. - Б. 29.
Қасымов, А. Алтайдан ұшқан ақиық / А. Қасымов // Ақиқат. - 2017. - №12.- 58-64 бет
Қасымов, А. Тоқырауды білмейтін қылқалам шебері  / А. Қасымов // Мәдени мұра. - 2017. - №5.- Б.9-12
Қасымов, А. Мен де тентек болыппын / А. Қасымов // Дидар. - 2017. - 4 ақпан.- Б.17.
Қасымов, А. Рухымызды өрлетудің нақыштары  / А. Қасымов // Aqiqat. - 2019. - №1.- 8-12 бет
Қасымов, А. Тұғыры биік тұлға  / А. Қасымов // Aqiqat. - 2019. - №8.- 99-106 бет
Қасымов, А. Халық жауының қызы  / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 18 қаңтар.- Б.4.
Қасымов, А. Шығыстағы сахна өнері  / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 8 ақпан.- Б.6.; 11 ақпан.- Б.3.
Қасымов, А. Көбік сөзден ада қаламгер еді... / А. Қасымов // Дидар. - 2020. - 13 мамыр.- Б.22.
Қасымов, А. "Халық жауының" қызымен әңгіме : ["Жұмысшы" газетінің бас редакторы, саяси қуғын құрбаны М. Тайшыбаевтың қызымен сұхбат] / А. Қасымов // Қазақ әдебиеті. - 2020. - 6 наурыз.- Б.8-9.
Қасымов, А. Көбік сөзден ада қаламгер еді : Дидахмет Әшімханов туралы / А. Қасымов // Арай. - 2020. - 29 мамыр.- Б.6

 ***

Касымов, А. Добрый волшебник страны знаний: [об истории Ахмировской школыВКО] / А.Касымов, А. Кумаргажин // Рудный Алтай. - 1994. - 2 июля. -С. 4.
Касымов, А. Родом из Маркаколя: [о первом военном летчике-казахе Ж.Малдыбаеве из аула Ченгелды Маркакакольского района] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 1997. - 13 феваля. -С. 4.
Касымов, А. Первый редактор : [о первом редакторе газеты "Дидар" М. Тайчибаеве] / А. Касымов // Рудный Алтай. - 2003. -  31 мая. - С. 3.

 А. Қасымовтың ғылыми еңбектері
Научные труды А. Касымова

Қасымов, А. Қ. Шығыс Қазақстан облыстық газетінің қалыптасу, даму кезеңдері (1931-2006): филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / А. Қ. Қасымов. - Алматы, 2008. - 30 б.

А. Қасымовтың қатысуымен шыққан мақалалар  
Статьи, вышедшие при участии А. Касымова

Әліпбаев, С. Облысты шетелдіктерге таныстыру: [мақсатымен Өскеменге шетелдерден,Қазақстан мен Ресейден арнайы іскер топтар,фирмалар өкілдері шақырылып отыр] / С. Әліпбаев, А. Қасымов // Дидар. - 1995. - 23 қыркүйек.- Б. 2.
Әміренов, М. Елбасы Н.Назарбаевтың Шығыс Қазақстанда болуы / М. Әміренов, А. Қасымов // Дидар. - 2002. -29 маусым.- Б.1.
Қабимолдин, М. Фадиха маралшыларында : [Катонқарағай ауданы] / М. Қабимолдин, А. Қасымов // Дидар. - 1994. - 19 шілде. - Б. 4.

 А. Қасымов аудармалары
 Переводы А. Касымова

Рэндалл, Д. Әмбебеп журналист / Д. Рэндалл; аударған А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс-Полиграф, 2014. - 157 б.
Гребенщиков, Г. Батырбектің хандығы: повесть / Г. Гребенщиков; аударған А. Қасымов // Жұлдыз. - 2015. - № 3. - Б. 93-120.

А. Қасымов (А. Қасымұлы) өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве А. Касымова

Шығыс Қазақстан Облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Қасымов Айтмұхамбет. - Б. 458.
Ерқасов, К. Марқакөл маржандары / К. Ерқасов. - Алматы : Қазақпарат, 2003. - 180 б. - А. Қасымов.
Байбатыров, Ғ. Ізденіс жемісі : [А. Қасымов туралы] / Ғ. Байбатыров // Дидар. - 2004. - 29 маусым. - Б. 3.
Тоқпатаев, У. Зерделі зерттеу : [А. Қасымов туралы] / Тоқпатаев У. // Дидар. - 2006. -  11 сәуір. -  С. 4
Елубай, О. Ұстаз, қаламгер, ғалым: [А. Қасымов туралы] / О. Елубай  // Егемен Қазақстан. - 2010. - 26 маусым. - Б. 14.
Жолдыбай, О. Ақырын жүріп, анық басқан: [А. Қасымов туралы] /О. Жолдыбай // Түркістан. - 2010. - 9 желтоқсан. - Б. 10.
Қасымов, А. Әу баста археолог болуды армандаған едім: [сұхбат] / А. Қасымов // Дидар. - 2015. - 2 шілде. - Б. 13.
Бірге еді ғой жанымыз...: естелік, ғұмырнама. - Өскемен, 2018. - 252 б

 ***

Садибеков, Б. Истинный мастер газетного дела : [о журналисте Айтмухамбете Касымове] / Б. Садибеков // Рудный Алтай. - 2010. - 19 июня. -  С. 3.
Туған жер әуендері / А. Қасымов. - Нұр-Сұлтан : Фолиант, 2019. - 448 б. - (Абай әлемі). - ISBN 978-601-338-368-2 :  
Қасымов, Айтмұхамбет. Жол үстіндемін : ғұмырнама / А. Қасымов. - Өскемен : Шығыс Полиграф, 2020. - 356 б. - б.ж.,