Сапаев Г.

Обновлено 16.06.2025 14:54

Сапаев Газиз (1926-2010) - писатель.

Родился 10 октября 1926 года в Тарбагатайском районе Восточно-Казахстанской области. В годы коллективизации и великого голода ребенком был увезен родителями в Китай. Вернувшись на родину, Газиз Сапаев попал под «опеку» КГБ. Десять лет вынужден был жить в чужих аулах без права выезда. В это время он был занят тяжелым физическим трудом.
В 1946-1948 годы Газиз Сапаев учился в Семипалатинском двухгодичном учительском техникуме, после окончания которого работал в школах Зайсанского и Аягузского районов. В 1952 году Газиз Сапаев окончил  педагогический  институт имени Крупской и продолжил  педагогическую работу в школах Семея.
Опыт жизни и жажда его обнародовать побудили Газиза Сапаева  взяться за перо. Еще будучи учителем, он пробует свои силы в литературном творчестве: пишет стихи, очерки и рассказы. Первая книга повестей писателя «Плоды прожитых лет» вышла в 1963 году. За ней последовали «Голубка моя» (1969), и «Гулдана» (1977), «Вдали от Родины» (1982), «Всегда в пути» (1989). 
Работая с конца пятидесятых (с 1959 года) в редакции газеты «Семей таңы», с начала шестидесятых – литературным сотрудником Семипалатинского областного отдела культуры, затем заведующим отделом, он имел дело и с профессиональными писателями, с молодыми литераторами, готовил к публикации их произведения. Интересны его статьи, очерки о писателе, педагоге и ученом Каюме Мухамедханове, о профессоре, первом ректоре зооветинститута  Баудулле Садыкове, о математике К. Нурсултанове и других видных людях  региона.
Газиз Сапаев переводил на русский язык стихи местных поэтов Мергали Ибраева, Саду Машакова. В городе Семей на сцене казахского музыкально-драматического театра имени Абая до сих пор с успехом идут спектакли, поставленные по пьесам Г. Сапаева «Свадьба, как свадьба» и «Как завоевать сердце любимой».
С 1960 года Газиз Сапаев  является членом Союза журналистов СССР, с 1974 года – член Союза писателей СССР и Союза Писателей Казахстана. 

Ғ. Сапаевтың шығармалары - Произведения Сапаева Г.
Кітаптар - Книги

Сапаев, Ғ. Жыл жемісі: повесть / Ғ. Сапаев. - Алматы : Қаз. мемл. көркем әдебиет баспасы, 1963. - 166 б.
Сапаев, Ғ. Менің көгершінім: повесть / Ғ. Сапаев. - Алматы : Жазушы, 1969. - 68 б.
Сапаев, Ғ. Гүлдана: повестер мен әңгімелер / Ғ. Сапаев. - Алматы : Жалын, 1977. - 171 б.
Сапаев, Ғ. Туған жерден алыста: повесть / Ғ. Сапаев. - Алматы : Жазушы, 1983. - 208 б.
Сапаев, Ғ. Жол үстінде: повестер / Ғ. Сапаев. - Алматы : Жазушы, 1989. - 216 б.
Сапаев, Ғ. Сағыныш: роман / Ғ. Сапаев. - Астана : Фолиант, 2003. - 344 б.
Сапаев, Ғ. Бел-белестер: өлеңдер, әңгімелер, хикаяттар, естеліктер / Ғ. Сапаев. - Астана : Фолиант, 2011. - 480 б.

 Ғ. Сапаевтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары
Публикации Г. Сапаева в периодических изданиях и сборниках
Прозасы - Проза

Сапаев, Ғ. Сүйiскен жүректер : әңгiме / Ғ. Сапаев // Қазақ әдебиетi. - 1958. - 29 сентябрь.
Сапаев, Ғ. Танысу: әңгiме / Ғ. Сапаев // Лениншiл жас.- 1959. - 1 август.
Сапаев, Ғ. Ана суретi алдында: әңгiме / Ғ. Сапаев // Социалистік Қазақстан. - 1968. - 9 май.
Сапаев, Ғ. Сағым: «Сағыныш» романынан үзінді / Ғ. Сапаев // Абай : республикалық тәуелсіз фольклорлық-этнографиялық әдеби-көркем журнал. №1(37). - Алматы : Дәуір, 1998. - 96 б. - Б. 81-94.
Сапаев, Ғ. Қыз бен қызыл диплом: әңгiме / Ғ. Сапаев // Жұлдыз.- 2005. - № 12. - Б. 7-17.
Сапаев, Ғ. Қилы кезеңдер: очерк / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2008. - № 34-35, 21, 28 тамыз. - Б. 12.

Мақалалар - Статьи

Сапаев, Ғ. Әуезов мерекесi-әдебиет мерекесi  / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1977. - 27 сентябрь.
Сапаев, Ғ. Құштарлық : [Режиссер, Қазақ ССР-iнiң еңбек сiңiрген өнер қайраткерi Е. Обаевтың өнердегi жолы туралы] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1978. - 26 декабрь.
Сапаев, Ғ. "Қысылғаннан қыз болдық": [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының комедиялық қойылымы. Авт. С. Жүнiсов, реж. Қ. Рахметов] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1981. - 14 март.
Сапаев, Ғ. "Ертеңдi күту": [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының қойылымы. Авт. Д. Исабеков, реж.: Е.Обаев, Қ.Тiлеубердинов] / Ғ. Сапаев // Семей таңы.- 1982.- 30 январь.
Сапаев, Ғ. Семей сахнасында тұңғыш оперетта: [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының "Түлкi бикеш" қойылымы. Авт. Эрве, реж. Е. Обаев] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1982. - 31 декабрь.
Сапаев, Ғ. "Соңғы көш": [Қазақ ССР Мемлекеттiк сыйлығына ұсынылған Қ. Жұмадiловтiң "Соңғы көш" романы туралы] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1982. - 23 сентябрь.
Сапаев, Ғ. "Масханадағы маскарад": [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының комедиялық қойылымы. Авт. С. Жүнiсов, реж. Т. Өмiрзақов] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1983. - 6 март.
Сапаев, Ғ. "Ұл мен қыз": [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының қойылымы. Авт. К. Мәжhүр-Жүсiпов, реж. Е. Обаев] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1984. - 13 апрель.
Сапаев, Ғ. "Қайран Майра": [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының "Қайран Майра" қойылымы. Авт. Ғ. Мүсiрепов; реж. Е. Обаев ] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1986. - 27 март.
Сапаев, Ғ. "Қашқар қызы": [Семей облыстық Абай атындағы музыкалы-драма театрының қойылымы. Авт. С. Мұқанов, реж. Е. Обаев] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1986. - 11 декабрь.
Сапаев, Ғ. Беймаза әйел: [Семей облыстық Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының қойылымы. Авт. А. Жағанова, реж. Е. Обаев] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1987. - 9 апрель.
Сапаев, Ғ. Ана тілі - бүгінің, ертеңің де: ана тілімізді дамыту мәселелері жайлы / Ғ. Сапаев // Дидар. - 1997. - 25 қазан.
Сапаев, Ғ. Кемеңгердiң сөзi - алтын: [М. Әуезовтiң 100 жасқа толуына орай] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1997. - 15 ақпан.
Сапаев, Ғ. Қаламы қарымды қаламгер: [Журналист, ақын жерлесіміз Ж. Алмабаевтың шығармашылығы жайында] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1998. - № 44, 9 желтоқсан. - Б. 9.
Сапаев, Ғ. Сәтбаев планетасы: [Белгілі жазушы М. Сәрсекенің "Қазақтың Қанышы" атты роман-эссесіне пікір] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 1999. - № 5, 11 тамыз. - Б. 9.
Сапаев, Ғ. Толқыған ойдан - толымды туынды: [Ырысқан Мұсаұлының "Ағасұлтан"романына пікір] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2000. - 6 қазан. - Б. 4.
Сапаев, Ғ. Ақын болуды аңсадым: [Жазушы Ғазиз Сапаев соңғы кезде өзінің шығармашылық жолын ой елегінен өткізіп, "Мен қалай жазушы болдым?" деген тақырыпта шағын көлемді естелік жазып бітірді. Сол естеліктің өлеңге байланысты бір тарауы ұсынылып отыр] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2001. - № 35. - Б. 4; № 36. - Б. 11.
Сапаев, Ғ. Бір кездесу: [Ғабиден Мұстафиннің туғанына 100 жыл толуына орай ] / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2002. - № 35. - Б. 9-10.
Сапаев, Ғ. Асыл кездiк қын түбiнде жатпайды: [Ырысхан Мұсаұлы туралы] / Ғ. Сапаев // Қазақ әдебиетi. - 2003. - № 45, 14 қараша. - Б. 14.
Сапаев, Ғ. Журналистiк жолда: "Семей таңы" газетiнiң 85 жылдығына байланысты естелiк / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2004. - № 50, 3 желтоқсан. - Б. 11, 15.
Сапаев, Ғ. Шығармашылық жолда немесе мен қалай жазушы болдым: естелiк / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2006. - № 15, 13 сәуiр. - Б. 4.; № 16, 20 сәуiр. - Б. 3.; № 17, 27 сәуiр. - Б. 14.
Сапаев, Ғ. Педагог және артист: Семейдiң педагогикалық. институтының ұстазы, М. Әуезов ұйымдастырған "Ес - Аймақ" тұңғыш ағарту қоғамының белдi мүшесi Ғалиакбар Төребаев туралы / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2007. - № 37, 13 қыркүйек. - Б. 9.
Сапаев, Ғ. Бiздiң Бораш: "Семей таңы" газетiнiң 90 жылдығына орай редактор, ардагер журналист Боранбай Мауқаевты еске алу / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2009. - № 27, 9 шiлде. - Б. 9.
Сапаев, Ғ. Өмiр айнасы  / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2009. - № 48-49, 3 желтоқсан. - Б. 13.
Сапаев, Ғ. Астана - елiмiздiң мақтанышы: ардагер журналистiң мақаласы / Ғ. Сапаев // Семей таңы. - 2011. - № 44, 5 шiлде. - Б. 1.

Ғ. Сапаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и творчестве Сапаева Г.
Кітаптар - Книги

Қазақ әдебиеті: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы : Аруна, 2005. - 576 б. - Сапаев Ғазиз: б. 454.
Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - 392 б. - Сапаев Ғазиз: б. 264.
Қазақстан жазушылары : анықтамалық / құраст. Қамшыгер, Саят; Жұмашева, Қайырниса. - Алматы : Ан Арыс, 2009. - Сапаев Ғазиз: б. 339.
Семей өңірінің ақын-жазушылары: био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б. - Сапаев Ғазиз: б. 81.
Шығыс жұлдыздары: энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. - Астана : Фолиант, 2011. - 304 б. - Сапаев Ғазиз: б. 145.
Шығыс Қазақстан Облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Сапаев Ғазиз: б. 656-657.

***

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья: Учебное пособие : о Медеу Сарсекееве / Гайнуллина Ф.А. - Семипалатинск, 2002. - 132 с. - Сапаев Газиз: с. 89-90.
Литература Казахстана: энциклопедический справочник / Министерство связи и информации Республики Казахстан ; Комитет информации и архивов. - Алматы : Аруна; Қазығұрт, 2010. - 528 с. - Сапаев Газиз: с. 424.
Писатели Семипалатинского региона: биобиблиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с. - Сапаев Газиз: с. 62.

 Мақалалар - Статьи 

Ахметбекова, А. Алдыңда ағаң болған қандай жақсы.: ["Семей таңы" газетінің 80 жылдық мерейтойы қарсаңында қаламы жүйрік Ғ.Сапаев, Н.Оспанов,Ә.Маусымбеков сынды қаламгерлер туралы] / А. Ахметбекова // Семей таңы. - 1999. - 11 тамыз.- Б.3.
Жұмаділ, Қ. Қос қарлығаш: [Жазушы Ғазиз Сапаев 70 жаста] / Қ. Жұмаділ// Қазақ әдебиеті. - 1996. - №29, қазан.- Б.15.
Төлепберген, М. "Шекара бұзушы" / М. Төлепберген// Егемен Қазақстан. - 2006. - 22 наурыз.- Б.11.
Калелов, Ғ. Екеуіне бір тілек: [Жазушы Ғ. Сапаевтың "Менің көгершінім" повесіне сын] / Ғ. Калелов // Коммунизм туы . - 1970. - 15 январь.
Құттықтаймыз: [Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасы секретариатының жазушы Ғ. Сапаевты 60 жасқа толуына байланысты құттықтауы] // Қазақ әдебиеті. - 1986. - 10 октябрь.- Б.13.

Мағауина, З. Семейді кезінде қалай жырлаған? / З. Мағауина // Ертіс өңірі. - 2008. - 5 қараша. - Б. 8.