Kunanbayev T. A.

Details

Last Updated on Monday, 23 December 2024 11:42

Kunanbayev Turagul Abayuly (1875-1934) was a researcher of literature, translator, public figure.

He was born in 1875 in the Abai district of the East Kazakhstan region. Abai's youngest son. From an early age, he studied Muslim and Russian literacy. After the death of his father and younger brothers Ospan, Abdrahman and Magaui, Turagul became the head of the clan and a member of the local authorities. Being a member of the Alashorda, Turagul worked closely with such Alash figures as A. Bukeikhanov, M. Dulatov, Zh. Aimauytov.

Since 1922 he has been engaged in creative activity. The most valuable among his few works is the book of memoirs "Akem Abai Turaly".

Turagul wrote a memoir about his father at the request of M. Auezov, it is one of the first examples of this genre in Kazakh literature.

The author vividly and interestingly depicts the character and actions of his father, his state of mind before writing another verse. Turagul brought the poet's works into the system.

Turagul's creative work consists mainly of artistic translations. He translated into Kazakh the story of J. London "Eskimo Kish", the stories of Russian writers M. Gorky "Chelkash", A. S. Neverov "Mary the Bolshevik", "I want to live" and the Polish writer Boleslav Prus "Antek".

The story "Chelkash" in Kazakh was published in the magazine "Tan" in 1925.

In 1927, two of the above-mentioned works by A. S. Neverov were published in Moscow as a separate book under the titles "Men omirge zherikpin", "Ortakshyl Maria". The rest of the translations were also published in other publishing houses in Moscow.

Turagul translated the novel "Martin Eden" by J. London, but the manuscript has not been preserved.

In 1909, the first collection of Abai's works was published in St. Petersburg on the initiative of Turagul and his brother Kakitai.

Turagul is also known as a poet, he wrote poems "Alladan men kapa bop, tilegen kun", "Khat", "Abishke", "Zhauap Khat", etc.

In 1928 he was exiled to Shymkent, where he died in 1934 after a long illness.

In 1993, for the 150th anniversary of Abai, poems, the story "Chelkash" in Kazakh, memories of "Akem Abai Turaly" Turagul and an article about him were included in the collection "Abaydyn akyn shakirtteri" (1-book). And in the same year, the compiler B. Baigaliev published a separate book the memory of the Turagul "Akem Abai turaly". 

The works of Kunanbaev

Құнанбаев, Т. Әкем Абай туралы [Мәтін] / Т. Құнанбаев. – Алматы : Ана тiлi, 1993.- 56 б.

Құнанбаев, Т. Әкем Абай туралы [Мәтін] / Т. Құнанбаев // Қазақстан әйелдерi. - 1995. - № 7. – Б. 4-7.

Құнанбаев, Т. Әкем Абай туралы [Мәтін] : [Абай Құнанбаев туралы баласы Тұрағұлдың естелігі] / Т. Құнанбаев // Ертіс өңірі. - 2005. - 22 қыркүйек. - Б. 4-5.

Құнанбаев, Т. Әкем Абай туралы [Мәтін] / Т. Құнанбаев // Солтүстiк Қазақстан. - 2015. - 7 ақпан (№ 16). – Б. 5. 

Translations of Kunanbaev T.

Неверов, А.Мен өмiрге жерiкпiн [Мәтін] / А. Неверов,ауд. Тұрағұл Абайұлы // Абай.- 1998.- № 1.- Б. 69-70.

Неверов, А.Ортақшыл Мария [Мәтін] / А. Неверов, ауд. Тұрағұл Абайұлы // Абай.- 1998.- № 1.- Б. 67-68.

Құнанбаев, Т. Антек қыран : Прусов Владиславтан Лондоннан аударма [Мәтін] // Алаш ақиықтары : мақалалар, деректi құжаттар, аудармалар. - Алматы : Алаш, 2006. - Т. 5. – Б. 248-260.

Құнанбаев, Т. Эскимос Киш деген бала : Джек Лондоннан аударма [Мәтін] // Алаш ақиықтары : мақалалар, деректi құжаттар, аудармалар. – Алматы : Алаш, 2006. - Т. 5. - Б. 240-247.

Literature about the life and work of Kunanbayev T.

Books 

Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Алаш, 2005 - Т. 3 : Абайдың ақын шәкірттері. - 328 б. – Құнанбаев Т.: б. 171-220.

Articles 

Қойлышова, Ж. "Тұрағұлдың кiндiгiнен тараған бесеу едiк..." [Мәтін] : [ұлы Абайдың ұрпағы М. Тұрағұлқызы туралы] // Ақ босаға.- 1995. – маусым.

Тұрағұл Абайұлының екi аудармасы [Мәтін] : [А. Неверовтың "Я хочу жить"(Мен өмiрге жерiкпiн), "Большевичка Мария" (Ортақшыл Мария) шығармаларын аударғаны туралы дерек] // Абай. - 1998. - № 1. – Б. 66.

Шалқар, К. Тұрағұлдан қалған тұяқ едi [Мәтін]: [Мәкен Тұрағұлқызымен  Абай ұрпақтарының тағдыры туралы] // Жас Қазақ үнi. - 2001. - 20 желтоқсан. - Б. 4.

Тұрағұл Абайұлы Құнанбаев (1875-1934) [Мәтін] // Шәкәрiм әлемi. - 2007. - № 4. - Б. 18-24.

Құмар, А. Құнанбай ұрпақтары және алаш қайраткерлерi [Мәтін] : [Абайдың ұлы Тұрағұл жайлы] / А. Құмар // Евразия орталығы = Центр Евразии. - 2008. - № 3. - Б. 133-138.  

Кенемолдин, М. Тұрағұл және Алашорда үкiметi [Мәтін] : [Тұрағұл және алаш] / М. Кенемолдин // Семей таңы. - 2008. - 24 сәуiр. – Б. 3.

Нұрханова, Г. Тұрағұл - көркем аудармадағы алғашқы есiм [Мәтін]  / Г. Нұрханова // Жас ғалым. - 2008. - № 12. - Б. 14.

Ердембеков, Б. Абайдың әнші шәкірттері [Мәтін] / Б. Ердембеков // Ақиқат. - 2010. - № 5. - Б. 49-53.

Райқұл, А. Абай ұрпақтары қалай қуғындалды? [Мәтін] / А. Райқұл // Ана тiлi. - 2013. - 30 мамыр - 5 маусым (№ 22). - Б. 6-7.

Абайдың қуғын көрген ұрпақтары мен туыстары [Мәтін] // Семей таңы. - 2014. - 20 мамыр. – Б. 6.

Абайдың ұлдарына қатысты деректер табылды [Мәтін] // Дидар. - 2015. - 12 маусым. - Б. 2.

***

Важнейшие жизненные ориентиры мыслителя [Текст] // Вести Семей. - 2015. - 2 июня. - С. 4.  -Кунанбаев Т.: с. 4.

Ибраева, У. А. Поэтическое окружение Абая [Текст] / У. А. Ибраева // Вести Семей. - 2016. - 9 февраля.

Kunanbaev A. I.

Details

Last Updated on Tuesday, 20 February 2024 10:57

Kunanbaev Akylbay Ibrahimovich (18…-1904) – poet, public figure, eldest son of Abai.

He was born in the tract Chingistau (now Abai district of East Kazakhstan oblast). He studied in the Muslim madrassas. Akylbay played the dombra, violin. He independently studied Russian and European literature. He is an author of poems «Zulus», «Zharakh», «Dagestan». The basis of the poem «Zulu» Akylbay put the plot of the novel by the English writer Henry Haggart «King Solomon's Mines». The poem «Dagestan» about the confrontation between justice and deceit by the events taking place in the Caucasus. Akylbay with his father and brother was a member of the «Society of care of public education», as well as steward elected parish. Akylbay died in the prime of life, exactly 40 days after his father's death.

Kunanbaev A.

Details

Last Updated on Wednesday, 25 December 2024 09:04

Kunanbaev Abai (Ibrahim) (1845-1904) – Kazakh poet and educator, founder of realistic written Kazakh literature, founder of the Kazakh literature language.

He was born in the Chingiz Mountains (now Karaul village of Abai district of East Kazakhstan oblast).
He studied at the Semipalatinsk madrassas, and then in the parish school, mastered Arabic, Persian and other Oriental languages, studied the works of great poets and scholars of the East. The founder of a new written Kazakh literature, poetry, and his famous «edification» promoted the educational and democratic ideas; he opposed the violence and arbitrariness of nobility, bribery, tribal disunity, strife, injustice against women, unequal marriages.
Abai translated into Kazakh language the works of Russian and foreign classics: about 50 translations of A.S. Pushkin, M. Lermontov, I.A. Krylov, I. Bunin, and Goethe, Byron.
In memory of Abai, it was established State Prize of Kazakhstan in the field of literature, his name is given to a town, administrative districts, streets, theaters, libraries, monuments installed.

Electronic library "Our Abai"

Artworks:

Избранное: Пер. с каз. - М.: Худож. лит., 1981. - 223 с.
Избранные стихи: Алматы: Жазушы, 1985. - 168 с.
Книга слов: Пер. с каз. - Алматы: Ел, 1993. - 128 с.
Слова назидания. - Алматы: Жалын, 1983. - 160 с.
Стихи. - Алматы, 1995. - 207 с.

Literature:

Абдусалямова С. Лирика и философия Ильяса Искакова// Арна.- 2005. - 24 июня. - С. 8
Ауэзов М. Великий поэт казахского народа Абай Кунанбаев Абай Кунанбаев / Ред. Е.Н. Конюхова.- М.: Знание,
1954.- 24 с.
Базарбаев М. Эстетическое богатство нашей литературы: Исследования и статьи.- Алма-Ата: Жазушы, 1976.- 308 с.
Баймагамбетова Л. Нравственные уроки великого мыслителя: К 160-летию Абая// Семипалатинские вести.- 2005. - 22 июля. - С. 5
Белякина А. Высокая ступень// Наше дело.- 2005. - 13 янв. - С. 5
Бисенова Г. Песенное творчество Абая.- Алматы: Дайк-Пресс, 2004.- 167 с.
Габдуллин Б. Этические воззрения Абая.- Алма-Ата: Казахстан, 1970.- 104 с.
Гайнуллина Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья: Учебное пособие.- Семипалатинск: Б. и., 2002.- 132 с.: портр.
Григорьев Е.И. Светоч степи казахской.- Алматы: Аќыл кітабы, 2002.- 462 с.-(Б-ка писателей Восточного Казахстана)
Достояние мировой культуры// Спектр.- 2005. – 29 сент. - С. 2, 7
Ерзакович Б. Музыкальное наследие Абая// Мысль.- 1995.- N2 -С.73-76
Жанболатова Р. В нем - сила и гордость казахов// Семипалатинские вести.- 2005. - 2 сент. - С. 5
Жанболатова Р. Поэзия грустной мысли// Семипалатинские вести.- 2005. - 8 сент. - С. 5
Жиренчин А. Отношение Абая к религии: Глава из книги// Простор ћttp://prostor.samal.kz.- 2004. - N 11. - С. 173-175
Ильяс А. От Абая до Астаны// Спектр.- 2005. – 4 авг. - С. 4
Калдыбаева Т. С Абаем в сердце// Рудный Алтай.- 2005. - 8 нояб. - С. 4
Канапьянов Б. Великих повторяя имена [Текст]// Казахстанская правда ћttp://www.kazpravda.kz.- 2006. - 21 марта. - С. 7
Канапьянов Б. Абай (Ибрагим) Кунанбаев (1845-1904)// Абай.- 2003. - N 3. - С. 65-70
Кожахметова Г. Абай и его время// Семипалатинские вести.- 2005. - 12 авг. - С. 3
Кожахметова Г. Абай и его эпоха// Семипалатинские вести.- 2005. - 12 авг. - С. 5
Поминова Е. "Творить из хаоса миры мудрец привык" / Е. Поминова// Деловой Усть-Каменогорск ћttp://www.aaa.kz.
- 2005. - N 9. - С. 32-34
Поэты пяти веков: Казахская поэзия XV-начала XX веков / Вступительная статья, составление, биографические
справки и примечания М.М. Магауина.- Алматы: Жазушы, 1993.- 334 с.
Султанбеков М. Величие навеки...// Семипалатинские вести.- 2004. - 6 авг. - С. 10
Топорков В. "Бессмертные слова ты оставляешь миру"// Рудный Алтай.- 2004. - 13 сент . - С. 4
Топорков В. "Жемчужины сокровенных дум и мыслей"// Рудный Алтай.- 2005. - 12 февр. - С. 2
Топорков В. Слова и жизнь пророка// Рудный Алтай.- 2004. - 22 июня. - С. 1, 4
Часнык Л. ...И жизнь души Абая// Деловой мир - Астана.- 2003. - N 25 . - С. 76
Часнык Л., Кудайбергенов К. Наследие Абая - достояние мировой культуры// Рудный Алтай.- 2005. – 1 окт. -
С. 3
Шашкова Л. Путь к независимости духа// Простор - 2004 - N 2 - С. 176-192
Щербаков Б. Путь к Абаю// Аќ Ертіс - Иртыш.- 2004. - N 2. - С. 78-97

The state historical-cultural and literary-memorial reserve-museum of Abay "Zhidebay - Borili"

Біздің Абай

Kunanbayev E.

Details

Last Updated on Monday, 14 March 2022 14:55

Kunanbayev Yesensary (1890-1961) – poet.

He was born in 1890 in the town of Tansyk, Ayaguz district, Semipalatinsk region (now East Kazakhstan region).

Having been brought up by Akyn Sadyr, Yesensary composed poetry at the age of three, an example of his work was oral folk literature and the work of Abai, Aripa and Asset. Accompanying Asset Naimanbayev for several years, he passed his school of poetry and music. Yesensary was popular among the akyns of Aitys.

In 1939, he participated in the republican gathering of poets, where Zhambyl was the giant of the word.

In 1945, he competed in aitys with the famous folk poet Sapargali Alimbetov.

In the vicinity of Tansyk, he recited "Kosheli zhyrau", "Zarkum", "Kabanbai Batyr", "Er Nauan" and other poems by heart, was a talented person, he alone was a traveling theater on the Kazakh stage – he always had listeners.

He not only retold folklore tales preserved in the memory of the people like zhyrau, but also created complex epics himself.

Yesensary is the author of numerous poems, tolgau and dastans. From the pen of the poet came such wonderful poems and epics as: "Akhmet-Kashim", "Gulbahram - Sabit", "Tobagul batyr", "Gabbasuly Sabyrzhan", "Malik batyr" (about the Hero of the Soviet Union M. Gabdullin), "Kazak kyzy", "Bodes Batyr" and the story "Jeke dara ana".

He died in 1961 .

His works are kept at the Institute of the Academy of Sciences. 

Literature about the life and work of E. Kunanbaev 

Books 

Исмаилов, Е. Ақындар [Мәтін] : [Жамбыл және халық ақындарының творчествосы туралы монография.] / Е. Исмаилов. - Алматы : Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1956. - 340 б.

Кәрімқызы, Ж. Таңсық-тарландар елі [Мәтін] : [киелі Таңсық ауылынан шыққан, ауылдың атын шығарып, даңқын асқақтатқан ұл-қыздары мен қазыналы қарттары туралы сыр толғайды] / Ж. Кәрімқызы. - Алматы, 2007. - 152 б.

Шығыс жұлдыздары.[Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1. – Астана: Фолиант, 2011, -  Е. Құнанбайұлы .: б. 111.

Articles

Нұрпейісов, М. Халық ақыны Есенсары [Мәтін] / М. Нұрпейісов // Аякөз жаңалықтары. - 2007. - 23 маусым. - Б. 5.