Мырзақасым Ә. М.

Жаңартылды 01.04.2022 16:25

Мырзақасым Әсет Медеуханұлы (1953) – әдебиеттанушы, драматург, Абай аудандық «Абай елі» газетінің бас редакторы

1953 жылы Семей (қазіргі Шығыс Қазақстан) облысы, Абай ауданы, Архат ауылында туған.

1974 жылы Семей Мемлекеттік педагогика институтының филология факультетінің қазақ тілі мен әдебиеті бөлімін аяқтаған. Еңбек жолын ауыл мектебінде мұғалім болудан бастаған.

1975 жылдан бастап 20 жылға жуық уақыт кеңес дәуірінде комсомол, кеңес, партия қызметтерінде болған. Егемендік тұсында аудан әкімдігі аппаратында, аудандық мәслихатта жауапты қызметтер атқарған.

Абай ауданының мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы қызметін атқарған. "Мәдениет саласының үздігі" төсбелгісінің иегері.

Республикалық, облыстық, аудандық баспасөз беттерінде ғылыми – танымдық зерттеу мақалалары әңгімелері мен шағын драмалық туындылары жарияланған.

2009 жылы «Абай елінде» атты суретті кітапшасы мен «Абайдың әдеби хатшысы» атты зерттеу жұмыстары жарық көрген.

Халық ақыны Шәкір Әбеновтың «Ән мен күйім – халқыма сыйым» атты кітабының жарыққа шығуына басшылық жасады.

«Жастықтың оты жалындап...» атты абайлық жас ақындардың жыр жинағы мен «Айттым сәлем, Қаламқас» атты естелік кітаптардың шығарушысы. «Абай аманаты» (2014) кітабында он шақты драмалық туындалары, бірқатар ғылыми –танымдық мақалалар жарияланған.

 

Произведения А. Медеуханулы 

Кітаптар-Книги

Медеуханұлы, Ә. Ұлы Абай елінде [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы . - Өскемен : [б. и.], 2009.

Медеуханұлы, Ә. Абай аманаты [Мәтін] : пьесалар. Ғылыми-танымдық мақалалар / Ә. Медеуханұлы. - Семей : Анастасия, 2014. - 219 б.

 

Медеуханұлыдің Ә. мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалары

Публикации в периодических изданиях и сборниках

 

Медеуханұлы, Ә. Мүрсейіт жайлы бірер сөз / Ә. Медеуханұлы // Абайдың әдеби хатшысы [Мәтін] : зерттеу мақалалар мен естелік пікірлер. - Семей : [б. и.], 2009. - 179 б.

Медеуханұлы, Ә. Ұлы істі ұмытпайық / Ә. Медеуханұлы// Абайдың әдеби хатшысы [Мәтін] : зерттеу мақалалар мен естелік пікірлер. - Семей : [б. и.], 2009. - 179 б.

Медеуханұлы, Ә. Абай аманаты : пьеса / Ә. Медеуханұлы // Абайдың әдеби хатшысы [Мәтін] : зерттеу мақалалар мен естелік пікірлер. - Семей : [б. и.], 2009. - 179 б.

Медеуханұлы, Ә. Шәкәрiм тағдырының бiр парағы [Мәтін] : [Шәкәрiмдi кеңестiң қылбұрауынан босатқан ОГПУ-дiң қызметкерi Ж.  Атанбеков туралы] /  Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2008. - 30 қазан. - Б.3.

Медеуханұлы, Ә. Асыл жандарды ұмытпайық [Мәтін] :  Кәкiтай Ысқақұлының туғанына 140 жыл / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2008. - 18 желтоқсан. - Б. 3.

Медеуханұлы, Ә. Осы жұрт Мүрсейітті біле ме екен? [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2009. - 1 қазан. - Б.3.

Медеуханұлы, Ә. Абай аманаты: сценарий [Мәтін]: [Абай балалары туралы драматургиялық шығарманың сценарийi] / Ә. Медеуханұлы // Абай. - 2009. - № 3. - Б.95-111.

Медеуханұлы, Ә.Нүрпейiс кiм? Мүрсейiт емес пе? [Мәтін]: [Шәкәрiмге орыс тiлiн үйреткен Мүрсейiт Бiкiұлы және Шәкәрiмтану ғалымдары, орталығы туралы.] / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2010. - 28 қаңтар. - Б. 4.

Медеуханұлы, Ә. Осы жұрт Мүрсейітті біле ме екен? [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2010. - N 8. - Б. 7-12.

Медеуханұлы, Ә. Шәкәрімнің саят үйі [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2011. - 26 сәуір. - Б.3

Медеуханұлы, Ә. Ақынның ажалы [Мәтін] : Шәкәрім қажы өмірінің соңғы күндерін баян ететін үш көріністі драмалық қойылым / Ә. Медеуханұлы ; құраст. С. Ғабдуллаұлы // Ақ Ертіс . - 2011. - № 1. - Б. 21-41

Медеуханұлы, Ә. Құнанбайдың баласы Халиолла [Мәтін] : [Ұлы Абайдың талантты інісі Халиолла Өскенбаев туралы] / Ә. Медеуханұлы // Ертіс өңір. - 2011. - 18 мамыр. - Б.11.

Медеуханұлы, Ә. Шәкәрімнің саят үйі [Мәтін] : [Ұлы Шәкәрім қажының қазасына-80 жыл] / Ә. Медеуханұлы // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2011. - N 5.- Б.4-8.

Медеуханұлы, Ә. Құнанбайдың ұлы Халиолла [Мәтін] / Медеуханұлы Ә. // Егемен Қазақстан. - 2011. - 27 шілде. – Б. 8.  

Медеуханұлы,  Ә. Ақынның ажалы [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы  // Ақ Ертіс-Иртыш. - 2011. - № 1. - Б. 21.

Медеуханұлы, Ә. Абайдың өнегелi iнiсi  [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы.- 2012. - 7 ақпан. – Б. 3. - Халиолла Өскенбаев (Құнанбайұлы) жайында.

Медеуханұлы, Ә. Соңына өлмес мұра қалдырған Абайдың өнегелі інісі Халиолла Құнанбайұлы жайында бір үзік сыр. [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Дидар. - 2012. - 30 наурыз. - Б. 22.

Медеуханұлы, Ә. Халиолла Өскенбаев [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы // Абай. - 2012. - №1-4. - Б.110-114.

Медеуханұлы, Ә. Шәкәрiмнiң саят үйi  [Мәтін] // Шәкәрiм.- 2013. - № 3. - Б.94-96.

Медеуханұлы, Ә. Қашқар сапарында Шоқанға серiк болған... [Мәтін] : [Ш. Уәлихановтiң 1858 жылы Қашқар сапарында қызмет көрсеткен Қ. Қиятов туралы.] / Ә. Медеуханұлы // Семей таңы. - 2015.- 17 қараша. - Б. 6.

Медеуханұлы, Ә. Шоқанға Қашқар сапарында серік болған Шыңғыстаудың қазағы кім? [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы  // Дидар. - 2015. - 27 тамыз.- Б.20.

Медеуханұлы, Ә. Қошқарбай Қиятов кiм екен ?.. [Мәтін] : [Шоқанның Қашқарияға саяхаты сапарында бiрге болған Қошқарбай Қиятов туралы]  / Ә. Медеуханұлы // Абай. - 2015. - № 6. - Б.36-40.

Медеуханұлы, Ә. Абайға ақын Сараның көңіл айтқаны / Ә. Медеуханұлы // Абай. - 2017. - №3. - Б.86-90.

Медеуханұлы,  Ә. Салбурын мереке ғой саятшыға [Мәтін] / Ә. Медеуханұлы  // Дидар. - 2018. - 8 қараша. - Б. 14.

 

Найманбайұлы Ә.

Жаңартылды 06.09.2022 22:24

Найманбайұлы Әсет (1867-1922 жж.) - ақын, әнші, композитор.

Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан), Үржар ауданы, Бақты ауылында дүниеге келген. Балалық шақтан ән айтып, өзі де құраған. Халық арасында Әсеттің «Інжу-Маржан», «Мақпал», «Майда қоңыр», «Гаухар қыз», «Әпитөк» т.б. әндері кеңінен танымал. Әсет «Салиха - Самен», «Ағаш ат», «Перизат», «Үш жетім қыз», «Нұғыман - Нағым», «Мәлік - Дарай», «Жәмсап», «Кешубай» қисса-дастандарының авторы. Әншінің музыкалық-ақындық қабілеті Ырысжан, Бақтыбай, Кәрібай, Әріп, Қали, Самет, Қосымбай, Қызыр, Кемпірбай, Малика сынды ақындармен айтысы барысында қалыптасқан. Ең танымал айтыстар - «Әсет пен Ырысжанның айтысы», «Әсет пен Кәрібайдың айтысы». 1910 ж. Әсеттің Л. Хамиди жазып алған әндері жарияланады.    

Кеңес дәуірінде Әсет Найманбайұлының өлеңін алғаш С. Сейфуллин (1925) жариялаған. Әсеттің өмірі мен шығармашылығы жайлы алғашқы мақала 1936 жылы жарық көрген (авторы Б. Ысқақов).

Әсет Найманбайұлы шығармаларының тұңғыш жинағы 1968 жылы шығады (құрастырған Б. Адамбаев). Бұл жинаққа ақынның 34 өлеңі (әнін қоса), 4  айтысы, 4 қисса-дастаны енген. 1988  жылы Б. Нұржекеев құрастырған «Әсет» атты жинағында 29 ән, 71 өлең, 10 айтыс, 8 қисса-дастаны жарияланған.

 

Ә. Найманбайұлының шығармалары

Произведения А. Найманбайулы

 

Кітаптар - Книги

 

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн: өлеңдер, айтыстар, дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1968.

Найманбаев, Ә. Шығармалар [Мәтiн] : өлеңдер, айтыс-қағыстар мен дастандар / Ә. Найманбаев. - Алматы : Жазушы, 1988. - 304 б.

Найманбайұлы, Ә. Iнжу-маржан [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы:  Өнер, 1992. - 144 б.

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т.1 / Ә. Найманбайұлы ; Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 248 б.  

Найманбайұлы, Ә. Толық шығармалар жинағы [Мәтiн] : Т. 2 / Ә. Найманбайұлы ;  Абай атын. Қазақ ұлттық пед. ун-тi ; Жамбылтану және халық ақындары ғылыми-зерттеу ин-ты ; құраст. С. Қожағұл ; жауап. ред. Б. Ыбырайым. - Алматы: Ұлағат, 2012. - 368 б.

Найманбайұлы, Ә. Інжу-маржан [электрондық ресурс] : [Ә.  Найманбайұлының 125 жылдық мерейтойына орай әншінің өмірі, шығармашылығы, өлеңдерінің шығу тарихы сөз болады] / Ә. Найманбайұлы. - Алматы : Өнер, 1992. - 144 б. - М-ВООК "Өлкетану" Түпнұсқа Үржар аудандық кітапханасында.

Найманбайұлы, Ә. Шығармалары [Мәтiн] : өлең-толғаулар, дастан-хикаяттар, айтыстар / Ә. Найманбайұлы.- Астана :  Фолиант, 2013. - 416 б. - (Сарыарқа кiтапханасы).

***

Найманбайулы, А. Лебединая песня[Текст] : стихи /А. Найманбайулы // Аманат.- 2006.- № 6.- С. 62-63.

Найманбайулы, А. Девушка Гаућар;  Қаракөз – черноглазая[Текст] : песни / А. Найманбайулы ; переводВс. Рождественского; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой  : фольклор и литературные памятники Казахстана.– М: Худ.лит, 2010.- С. 377-378.

Найманбайулы, А.Лебединая песня[Текст] : песни //  А. Найманбайулы ;перевод Вл.Цыбина ; сост. Д.Г.Пряхина // Небосвод над моей головой: Фольклор и литературные памятники Казахстана.- М.: Худ.лит, 2010.- С.378-380.

 

Ә. Найманбайұлының мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях и сборниках Ә. Найманбайулы

 

Найманбаев, Ә. Нұғман-Нағым [Мәтін] / Ә. Найманбаев // Абай. - 2002. - №1.- Б. 62 - 66.

Найманбайұлы, Ә. Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлең / Ә. Найманбайұлы // Егемен Қазақстан. - 2004. - 20 наурыз . - Б. 3.

Найманбайұлы, Ә. Ақынның соңғы өлеңi [Мәтiн] / Ә. Найманбайұлы ;  жазып алған Р. Қожаұлы // Ақ желкен. - 2006.- N 9. - Б. 28.

Найманбайұлы,  Ә. Атым Әсет арындаған ; Аңшының әнi [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы // Қазақ әдебиетi. - 2007. - 3 - 9 тамыз. - Б.6.

Найманбайұлы, Ә. Болжаусыз осы екен ғой өлiм деген..; Адамның жасы жөнiнде; Ақырғы сөз [Мәтiн] : өлеңдер / Ә. Найманбайұлы  // Қасым. - 2012.  - № 3. - Б.13 - 18.

 

Ә. Найманбайұлының өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и творчестве А. Найманбайулы

 

Дастандар [Мәтін] : октябрь революциясына дейінгі қазақ ақындарының дастандары. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1960. - 322 б.

Майчекин, М. Портреттер[Мәтін]/ М.Майчекин - Алматы : Жазушы, 1969. - 112 б.

Жұбанов, А. Замана бұлбұлдары [Мәтін] : / А. Жұбанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2001. - 440 б. - Әсет:  б. 266-278.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Әсет Найманбайұлы : б. 66-68.

Қазақстан композиторлары [Мәтін] = Композиторы Казахстана : анықтамалық / ред. А. Қоныс. - Алматы : Sansam, 2011. - 216 б. - Әсет Найманбайұлы: б. 50-51.

Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Д. Қамзабекұлы. - Алматы : Сардар, 2014. - 528 б. – Әсет Найманбайұлы: б. 97.Шығыс Қазақстан Облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Әсет Найманбайұлы : б. 223-224.

 

1980  - 1998

 

Түгелбаев, А. Тереңге тамыр тартқан [Мәтін] : Әсеттің аударма өлеңдері / А.Түгелбаев // Білім және еңбек. - 1987. - № 7. - 47 б.

Адамбаев, Б. Алтын сандық  [Мәтін] : әдеби мақалалар / Б. Адамбаев. - Алматы : Жазушы, 1989. - 200 б.

Керейқұлов, Қ. Шабытты шақ [Мәтін] / Қ. Керейқұлов // Лениншіл жас. - 1989. - 31 наурыз.- Б. 2.

Болғанбаев, Ә. Алашқа аты шыққан Әсет ақын [Мәтін] / Ә. Болғанбаев // Халық Кеңесі. - 1991. - 2 қараша. - Б. 3.

Бекбосынов, О. Әсет ақын қайда туған [Мәтін] / О. Бекбосынов // Халық Кеңесі. - 1992. - 2 қараша. - Б. 2.

Құдайбергенов, Т. Ақынды еске алғанда [Мәтін] : Әсет ақынның 125 жыл толуына орай / Т. Құдайбергенов // Семей таңы. - 1992. - 4 шілде. - Б. 4. 

Мамырбаев, Ш. Ақын арманы [Мәтін] / Ш.Мамырбаев // Семей таңы. - 1992. - 1 ақпан. - Б. 2. 

Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін]. 3-ші кітап / алғы сөзін жазып, баспаға әзірлеген Қ. Мұхамедханұлы. - Алматы : Дәуір, 1995. - 224 б.  

Толыбаев, Қ. Әсет [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Қ. Толыбаев. - Алматы : Өнер, 1995. - 400 б.

Жақыпов, А. Адамның бұлбұлы [Мәтін] : [ақын Әсет Найманбайұлының туғанына 130 жыл] / А. Жақыпов  // Егемен Қазақстан. - 1997. - 6 ақпан.- Б. 4.

Айтова, Ж.  Әсет және қазақ фольклоры  [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлы туралы] / Ж. Айтова // Семей университетінің хабаршысы. - 1998. - №2.- Б.149-154.

Әсеттің жария болмаған өлеңдері [Мәтін]  // Дидар. - 1998. - 17 қараша.- Б. 2.

Бекбосын, О. Мұражайдан еседі Әсет әні [Мәтін] : [Мақаншы ауылындағы Ә. Найманбайұлының мұражайы туралы] / О. Бекбосын // Дидар. - 1998. - 28 мамыр. - Б. 3.

 

2000 - ...

 

Қожағұлов, С. Әсеттің "француз қиссасы" [Мәтін] : [Ә.Найманбайұлының "Француз қиссасының" шығу тарихынан] / С. Қожағұлов // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2000. - №2.- Б. 36-38.

Мәсімхан, Д. Сарап [Мәтін]: әдеби-зерттеу мақалаларының жинағы / Д. Мәсімхан - Астана : Елорда, 2001. - 240 б.

Толыбаев, Қ. Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп... [Мәтін] / Қ. Толыбаев // Қазақстан-Заман. - 2002. - 7 маусым.- Б.12.

Нұржекеұлы,  Б. Өнер құдіреті  [Мәтін] / Б. Нұржекеұлы - Алматы : Білім, 2003. - 100 б. - (Уақыт және қаламгер).

Мұхамадиұлы, М. Ақынннан қалған асыл сөз [Мәтін] / М. Мұхамадиұлы // Семей таңы. - 2004. -  29 қазан. - Б.14. 

Қазақ халқының дәстүрлі музыкасы [Мәтін]   / Т. Жұмалиева, Д. Ахметбекова. - Алматы, 2005. - 557 б.

Чугаева Н. Найманбайұлының "Салиха-Сәмен" поэмасындағы романтизм [Текст] : сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции / Н.Чугаева // Студент и лидерство: программа профессионального роста и карьеры (18-19 мая 2007г.). - Усть-Каменогорск, 2007. - С. 7.

Бақтыбаев, С. "Әсеттей сал ән салсаң..." атты дәстүрлі әншілер байқауына [Мәтін] / С. Бақтыбаев // Мәдениет жаршысы  / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2009. - № 11.- Б. 4-5.

Ердембеков, Б.  Әсет ақын мұрасы хақында [Мәтін] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2009. - 15 қаңтар.- Б. 3.

Нұғман, Ә. Қазақтың әншілік дәстүрі [Мәтін] / Ә. Нұғман. - Алматы : Арыс, 2009. - 235 б.

Кенжебайұлы, Б. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Б. Кенжебайұлы Т. 1 : Түрік қағанатынан бүгінгі күнге дейін.. - Алматы : Асем-систем, 2010. - 344 б.

Білгенге маржан [Мәтін] : қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер / құраст. А. Қ. Керімтаев. - Алматы : Көркем баспасы, 2010. - 416 б.

Разуев, Ә.  Ақын  Әсеттің бойтұмары [Мәтін] / Ә. Разуев // Ертіс өңірі. - 2010. - 8 қыркүйек. - Б.12.

Разуев, Ә. Әсет  Найманбайұлының мұражайы [Мәтін] / Ә. Разуев // Уақыт тынысы. - 2010. - 15 мамыр. - Б. 5.

Еділбаева,  Г.  Ә.Найманбайұлының қисса - дастандары [Мәтін] / Г.Еділбаева // Вестник Казахстанско-Американского Свободного Университета. - 2006. - №2. - Б. 146-150.

Маман,  Ж. Әсеттің ақырғы әні [Мәтін] : музыкалы хикаят / Ж. Маман // Таң-Шолпан. - 2012. - № 1. -  Б. 88 - 119.

Разуев, Ә. Бір сапардың ізімен [Мәтін] : ақын Ә. Найманбайұлының туғанына 145 жыл / Ә. Разуев // Уақыт тынысы - Пульс времени. - 2012. - 27 қыркүйек.- Б. 3.

Қазақтың 100 поэмасы [Мәтін]. Т. 1. - Алматы : Жазушы, 2013. - 376 б.

Дәулетхан, Ә. Әсет Найманбай мен Шылбы-Әлім Ахұн Көбекұлының жазысқан өлең хаттары жөнінде [Мәтін] / Ә. Дәулетхан // Дәстүр. - 2014. - №6. - Б. 52-57.

***

Поэты пяти веков : Казахская поэзия XV-начала XX веков. - Алматы : Жазушы, 1993. - 334 с.

Жубанов, А. Соловьи столетий : Очерки о народных композиторах и певцах / А. Жубанов - Алматы : Дайк-Пресс, 2002. - 456 с. - Асет:  с. 278-291.

Гайнуллина, Ф.А. Литература Семипалатинского Прииртышья [Текст]  / Ф.А. Гайнуллина // Семипалатинск, 2002. - 132 с.

Литература Казахстана [Текст]: энциклопедический справочник. -  Алматы: Аруна, 2010. -Асет Найманбаев:  с. 71.

 

2000 - ...

 

Шака, А. Акын-импровизатор, поэт, композитор [Текст] : [к 135-летию великого казахского акына А. Найманбаева] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2002. - 6 авг. -  С. 4.

Баймагамбетова, Л. Асет Найманбаев  [Текст]: талантливый ученик Абая / Л.Баймагамбетова // Семипалатинские вести. - 2007. -  1 нояб. -  С. 3.

Шака, А. Алаколь внимает Асету [Текст] / А.Шака // Рудный Алтай. - 2007. -  7 авг. -  С. 10.

Музей певца и композитора [Текст] : со дня открытия в с. Маканчи музея А.Найманбаева исполнилось 20 лет // Рудный Алтай. - 2010. - 19 окт. -  С. 3.

Биданова, А. Наследники легендарного импровизатора [Текст] / А.Биданова // Казахстанская правда. - 2012. - 16 ноября. -  С. 31.

Левина, Ф.  Великому композитору посвящается [Текст] / Ф. Левина // Вести Семей. - 2012. - 13 нояб. -  С. 2.

Шакабаев, Р.  Песни как жемчуг [Текст] / Р. Шакабаев  // Наше дело. - 2012. - 15 нояб. -  С. 10.

Ибраева, У.Поэтическое окружение Абая [Текст] / У.Ибраева // Вести Семей. - 2016. - 9 февраля. -  С. 4.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

 

Әсет Найманбайұлы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/Әсет_Найманбайұлы (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаевтың өмірі мен шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // massaget.kz – Жастар порталы : сайт. – Пайдалану орны : https://massaget.kz/okushyilarga/uy_tapsyirmasyi/26037/ (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаев өлеңдері [Электрондық ресурс] : [өлеңдер] // bilim-all.kz_Білім алл - ақпараттық агентігі : сайт. – Пайдалану орны : http://bilim-all.kz/tag/olen?tag=Әсет%20Найманбаев%20өлеңдері (23.02.2017)

 

Әсет Найманбаев өмірбаяны, шығармашылығы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Сұрақ – Жауап сайты : сайт. – Пайдалану орны : https://surak.szh.kz/574707/әсет-найманбаев-өмірбаяны-шығармашылығы (23.02.2017)

 

Едилбаева, Г. Б. Ә. Найманбайұлының қисса – дастандары [Электрондық ресурс] / Г. Б. Едилбаева // Вестник КАСУ : сайт. – Пайдалану орны : http://www.vestnik-kafu.info/journal/6/221/ (23.02.2017)

 

ӘСЕТ НАЙМАНБАЙҰЛЫ (1867-1923) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Uniface қазақстандық ашық база қоры : сайт. - Пайдалану орны : http://www.uniface.kz/index.php?post=article&section=1&id=407 (23.02.2017)

 

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // Историко-краеведческий сайт Шуак : сайт. – Режим доступа : http://shuak.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=100&catid=52&Itemid=136&lang=ru (23.02.2017)

 

Асет Найманбайулы [Электронный ресурс] : [биография] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/Асет_Найманбайулы(23.02.2017)

АСЕТ НАЙМАНБАЙУЛЫ [Электронный ресурс] : [биография] // kazinform.kz – Международное информационное агенство : сайт. – Режим доступа : http://www.inform.kz/ru/aset-naymanbayuly_a2205654 (23.02.2017)

Найманбайулы Асет (1867-1922) [Электронный ресурс] : [биография] // Централизованная библиотечная система города Семей : сайт. – Режим доступа : http://www.cbssemey.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=547&lang=ru (23.02.2017)

 

Кожагулов, С. К. Литературное наследие А. Найманбайулы (проблемы жанра, художественной структуры, текстологии) [Электронный ресурс] : [реферат] / С. К. Кожагулов // Национальный научный портал республики Казахстан : диссертации : сайт. – Режим доступа : http://www.nauka.kz/page.php/upload/images/upload/files/prezentation_16092016_3.pptx?page_id=107&lang=1&month_to=12&year_to=2016&page=579 (23.02.2017)

Назырбаев Қ.

Жаңартылды 20.11.2024 12:05

Назырбаев Қайырды (1947), журналист, ақын, баспагер.
Назырбаев Қайырды 1947 жылы 2 қазанда Шығыс Қазақстан облысы, Катонқарағай ауданы, Таңба (қазіргі Еңбек) ауылында колхозшы-шаруаның отбасында дүниеге келді.
1963 жылы Қ. Назырбаев Еңбек сегіз жылдық мектебін, 1966 жылы Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы (қазіргі Әбдікерім атындағы) Шыңғыстай орта мектебін бітірді. Өлең жазуды Қайырды мектеп қабырғасында жүргенде бастаған. Оның өлеңдері мен әңгімелері аудандық «Еңбек туы», «Арай», Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туы», республикалық «Лениншіл жас», «Социалистік Қазақстан» газеттерінде, «Қазақстан әйелдері», «Жұлдыз» журналдарында жарияланды.
Орта мектептен соң Қайырды Назырбаев «Өрел» совхозында шопан, мәдениет қызметкері, Еңбек сегіз жылдық мектебінде мұғалім болып істеді. Ол 1968 жылдан бастап журналистік жұмысқа бірыңғай бет бұрып, Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туы» газетінде әдеби қызметкер, Катонқарағай, Үлкен-Нарын және Зырян аудандары бойынша меншікті тілші, 1969 жылы Күршім аудандық «Коммунистік еңбек» (Коммунистический труд) газетінде аудармашы болды. Одан кейін Қ.Назырбаев Шығыс Қазақстан облыстық теледидар және радио хабарын тарату комитетінде облыстық радионың редакторы, осы комитетке қарасты шекаралық Катонқарағай радиоредакциясында 1971-1980 жылдары жауапты редактор болып істеді. Қ. Назырбаев 1974-1980 жылдары С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін өндірістен қол үзбей сырттай оқып бітірген.
1980–1990 жылдары Қ.Назырбаев Катонқарағай аудандық «Арай» (Луч) газетінде редактордың орынбасары, 1991 – 1997 жылдары осы газеттің редакторы қызметін атқарды. 1997 жылы Катонқарағай және Үлкен-Нарын аудандары біріктірілген соң, 2000 жылғы қараша айына дейін Қ.Назырбаев «Арай» (Луч) газеті редакторының орынбасары лауазымында Катонқарағай аймағында жұмыс істеді.
2000-2002 жылдары Қайырды Назырбаев Астанадағы мемлекеттік «Елорда» баспасының редакторы, 2002–2008 жылдары «Аударма» баспасының бас редакторы, директоры міндетін атқарса, ал 2009 жылдан бері «Нұра-Астана» баспасының директоры болып істеп келеді.
Қайырды Назырбаевтың өлеңдері 1999 жылы Астанадан шыққан «Ағажай Алтайдай жер қайда» атты топтама жинақта басылды.
Қайырды Назырбаев Қазақстан Журналистер және Жазушылар Одақтарының мүшесі. Ол Қазақстан Журналистер Одағының 7 съезінің» (Алматы,1987), газет шығарушылар Ассоциясы Бүкілодақтық съезінің (Мәскеу,1991), республикалық «Қазақ тілі» қоғамы құрылтайының (Алматы,1992) делегаты. Тәжірибелі журналист, баспагер-жазушы, ақын Қайырды Назырбаев – «Қазақстан Республикасы Баспа және Полиграфия ісінің қайраткері» және «Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері» төсбелгісімен және «Астанаға 10 жыл» мерекелік медалімен марапатталған. Назырбаев Қайырды «Катонқарағай ауданының Құрметті азаматы» (2007).

Қ. Назырбаев шығармалары
Произведения Назырбаева К.
Кітаптар - Книги

Ағажай, Алтайдай жер қайда : Өлеңдер жинағы. - А. : Полиграфия, 1999. - 303 б.

Алпысқызы, Зәбилә. Ұстаз тағылымы / З. Алпысқызы. - Астана : [б.ж.], 2003. - 244 б.

Назырбаев, Қайырды. Таудағы таңба : өлеңдер, мақалалар, ел ішіндегі бірқақпайлар, әңгімелер, новеллалар, аудармалар, әріптестер лебізі / Қ. Назырбаев. - Астана : Фолиант, 2007. - 320 б.

Назырбаев, Қайырды. Қаратай баба зираты / Қ. Назырбаев. - Астана : Нұра-Астана, 2010. - 36 б. Назырбаев, Қайырды. Катонқарағай [Мәтін] / Қ. Назырбаев. - Астана : Фолиант, 2011. - 280 б.

Мақалалар - Статьи

Назырбаев, Қ. Алтайдың аңыз адамы: [Бошай Кітапбаевтың 100 жылдығына орай] / Қ. Назырбаев. - Мәтін // Жас алаш. - 2023. - 2 наурыз. - Б. 4.

Назырбаев, Қ. Қалихан аға қадірліміз еді: жазушы Қалихан Ысқақтың туғанына 90 жыл толуына орай естеліктер топтамасы / Қ. Назырбаев . - Мәтін // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 27 қыркүйек (N39). - Б. 4.

Назырбаев, Қ. Қаратай бабамыздың зираты қалай табылды ? : [Қаратай бабамыз өз заманында батыр, ел басқарған белгілі билердің бірі. Найман елі Алтайдан Балқашқа дейінгі кең байтақ жерді жайлаған ірі мемлекет. Осы Қаратай бабамыздың зираты табылып, оған катонққарағайлық ұрпақтардан ескерткіш тақта орнатылды. Осы зиратты іздестіру туралы көлемді мақала ] / Назырбаев Қ. - Мәтін : визуальды // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 20 қыркүйек. - Б. 4-5.

Қ. Назырбаев туралы әдебиет
Литература о Назырбаеве К.
Кітаптар - Книги

Қапанов, Болатбек. Анамдай әлпештеген Асқар Алтай / Б. Қапанов. - Өскемен : [б. ж.], 2011. - 566 б. (Введено оглавление)

Мақалалар - Статьи

Қаңтарбаев Ә. Өткен ғасырлардан жеткен сарын / Қаңтарбаев Ә. // Дидар. - 2006. - 14 ақпан.- Б. 6

Қызыр, Ж. Өр Алтайға кіндігімен байланған журналист-жазушы: катонқарағайлық жазушы Қайырды Назырбаев туралы / Ж. Қызыр. - Мәтін (визуалды) // Арайлы Катонқарағай. - 2024. - 28 маусым (N26). - Б. 4.

 

Недобиткова-Бельская М. К.

Жаңартылды 11.11.2024 10:28

Недобиткова-Бельская Мария Карповна (1925) - жазушы, Ұлы Отан соғысына қатысушы.

1925 жылы 7 сәуірде Алтай өлкесінің Покровка ауылында, қарапайым шаруа отбасында дүниеге келген. Орта мектепті Риддер қаласында бітірген. Балалық шағы аштық пен қиыншылыққа толы болған. Сондықтан көп жұмыс істеген.

Соғыс жылдарында Мария эвакуацияланған Лениногорск (қазіргі Риддер) қаласындағы Люберцы электротехника зауытына жұмысқа орналасады. 1944 жылдың көктемінде Мария Карповна Люберцы зауытымен бірге Мәскеуге барады. Зауыттағы тәртіп қатаң болды. Қыздар асханада үш ауысымда жұмыс істеді. Бала кезінен ол ән айтуды ұнататын және таза, жақсы дауысқа ие болды, соның арқасында ол тыңдаудан сәтті өтіп, Пятницкий атындағы мемлекеттік орыс халық хорына қабылданды. Мария Карповна екі рет майданға аттанады. 1944 жылдың қыркүйегінде Мария Екінші Балтық майданының 33-ші батальонында азаматтық борышын өтей бастады. Латвияны азат ету үшін шайқастар болды. Олардың батальоны елді мекендерді азат ету үшін алдыңғы майдан шебінде болды.

Соғыс аяқталғаннан кейін Мария Карповна Қиыр Шығысқа аттанып, Горький атындағы облыстық драма театрының театр бөліміне оқуға түседі. Бөлім жабылған кезде Мария Мәскеудегі Пятницкий атындағы хорға оралуды ұйғарды. Бірақ ол жерде де ұзақ тұрақтамай, үйіне Риддерге оралды.

Өмірдің түрлі құлдырауынан кейін Мария Карповна Өскемен қаласына қоныс аударып, Қорғасын-мырыш комбинатының (қазіргі ҚАЗЦИНК) орталық химиялық зертханасына жұмысқа орналасты.

Мария Карповна жазушылық жолын зейнеткерлікке шыққан кезде бастады. Оның алғашқы жарияланған шығармасы «Аринаның балалары» повесі болды. Одан кейін «Соңғы аңшылық», «Дуэль», «Қасқыр» және т.б. хикаялар сериясы жалғасты. Содан кейін көптен күткен қатты мұқабалы «Мен өмір сүремін және есімде» кітабы жарық көрді, оған бұрыннан белгілі әңгімелер мен романдары жинақталды.

Мария Карповна Недобиткова-Бельская ІІ дәрежелі Отан соғысы ордені мен мерейтой медальдарымен марапатталған.