Шәріпов Ә.
- Жаңартылды 24.04.2023 12:49
Шәріпов Әди (1912-1993 жж.) – педагог, ҚазССР-нің еңбек сіңірген мұғалімі, жазушы, филология ғылымдарының докторы. Екінші Дүниежүзілік соғысқа қатысқан.
Семей облысы, Жарма ауданы, Мариновка ауылында дүниеге келген. Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтын аяқтаған соң, Алматы облысы мектебінде ұстаздық қызмет атқарады. Кейін ҚазССР ағарту ісінің министрі, Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары, ҚазССР-нің Сыртқы істер министрі, Қазақстан Жазушылар одағының бірінші хатшысы, Қазақ КСР Ғылым академиясының М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының директоры қызметтерін атқарған.
«Партизан қызы», «Ормандағы от», «Тон», «Қапастағы жұлдыздар» атты шығармалардың, «Сахара қызы», «Дос сыры» романдарының авторы. «Орман хикаясы» атты киносценарийі бойынша түсірілген көркемсуретті фильм Ташкент қаласында өткен Азия мен Африка елдерінің кинофестивалі мен Алматыда өткен Кеңестер Одағының кинофестивалінде КСРО Қорғаныс министрінің арнаулы жүлдесіне ие болды.
«Ж. Саиннің өмірі мен творчествосы», «Қазіргі дәуір және қазақ әдебиеті дамуының проблемалары», «Қазақ әдебиетіндегі дәстүр мен жаңашылдық», «Сырбай Мәуленов творчествосы» атты монографиялардың, әдебиеттану мен педагогика салаларына қатысты көптеген мақалалардың, қазақ әдебиетінен орта мектептің 9-сынып оқушыларына арналған хрестоматияны құрастырушы автор.
Ә. Шәріпов шығармалары шет тілдеріне аударылған.
Ленин, екі мәрте Еңбек Қызыл Ту, Қызыл Жұлдыз, «Құрмет Белгісі», бірінші дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет Грамотасымен марапатталған.
Алматы және Минск қ. (Белорусия) көшелері, ШҚО Жарма ауданының шаруа қожалығы, Алматы қ. № 16 мектеп, Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰУ аудиториясы Әди Шәріпов есімімен аталады. Алматы қаласында партизан-майдангерге ескерткіш орнатылған. Ол туралы «Асыл бейне» атты деректі фильм түсірілген. Әди Шәріпов есімі «Выдающиеся люди планеты» библиографиялық анықтамасына енгізілген.
Ә. Шәріпов шығармалары
Произведения А. Шарипова
Кітаптар – Книги
Шәріпов, Ә. Қазақстан халық ағарту iсi 40 жылда[Мәтін]/ Ә. Шәріпов.- Алматы, 1961.- 46 б.
Шәріпов, Ә. Жұмағали Саинның өмірі мен творчествосы [Мәтін] / Ә. Шәріпов. - Алматы : Оқу-Педагогика, 1964. - 200 б.
Шәріпов, Ә. Партизан қызы; Ормандағы от; Тон [Мәтін] : повесть / Ә. Шәріпов . - Алматы : Жазушы, 1968. - 439 б.
Шәріпов, Ә. Алыс жағалаулар [Мәтін] : жол жазбалар / Ә. Шәріпов. - Алматы : Жазушы, 1970. - 224 б.
Шәріпов, Ә. Алыс жағалаулар [Мәтін] : жол жазбалар / Ә. Шәріпов. - Алматы : Жазушы, 1974. - 224 б.
Шәріпов, Ә. Сахара қызы [Мәтін] : роман / Ә. Шәріпов. - Алматы : Жазушы, 1979. - 426 б.
Шәріпов Ә. Екі томдық таңдамалы шығармалар [Мәтін] / Ә. Шәріпов. - Алматы : Жазушы, 1982. - 496 б
Т. 2 : Таңдамалы : жол хикаясы және повестер. - Алматы : Жазушы, 1982. - 496 б
Шәріпов, Ә. Сырбай Мәуленов творчествосы [Мәтін] / Ә. Шәріпов. - Алматы : Қазақ ССР Ғылым баспасы, 1985. - 240 б.
Шәріпов, Ә. Арбасу [Мәтін] : [Ұлы Отан соғысындағы жауынгерлер ерлігіне арналған повестер мен әңгімелер] / Ә. Шәріпов. - Алматы : Жазушы, 1988. - 320 б. с.
Шәріпов, Ә. Жақсылыққа жаралған жүрек [Мәтін] : естеліктер, арнау өлеңдер, хаттар мен құжаттар / Ә. Шәріпов. - Алматы : Орхон, 2010. - 408 б.
Шәріпов, Ә. Екі томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Ә. Шәріпов. - Алматы : Ан Арыс, 2012. - 560 б.
Т. 1 : Повестер / ред. К. Құныпияұлы. - Алматы : Ан Арыс, 2012. - 560 б.
***
Шарипов, А. Дочь партизана [Текст] : повесть / А. Шарипов .- Алма-Ата: Жазушы, 1965.- 236 с.
Шарипов, А. Жизнь и творчество Ж. Саина [Текст] : автореферат диссертации на соискание ученного степени канд. филол. наук / АН КазССР / А. Шарипов. - Алма-Ата, 1968.- 15 с.
Шарипов, А. История одного полушубка [Текст] / А. Шарипов.- Алма-Ата: Жазушы, 1969.- 308 с.
Шарипов, А. История одного полушубка[Текст] / А. Шарипов.- М.: Сов. писатель, 1971.- 320 с.
Шарипов, А. Дочь партизана [Текст] : повесть / А. Шарипов.- Алматы: Казгослитиздат, 1963.- 216 с.
Шарипов, А. Творчество Жумагали Саина [Текст] : литературные очерки и статьи /А. Шарипов. – Алма-Ата : Жазушы,1968. - 164 с.
Шарипов, А. История одного полушубка [Текст] : повести / А. Шарипов. - Алма - Ата : Жазушы, 1969. - 308 с.
Шарипов, А. Некоторые проблемы современного казахского литературоведения // XXIV съезд КПСС и задачи развития общественных наук.- Ташкент, 1972. - С. 583-589
Шарипов, А. Звезды в темнице [Текст]: повести / А. Шарипов.- Алма-Ата: Жазушы, 1973.- 248с.
Шарипов, А. Звезды в темнице [Текст] : повести / А. Шарипов. - Алма-Ата : Жазушы, 1976. - 223 с.
Шарипов, А. Бекболат[Текст] : повести, рассказы, путевые очерки / А. Шарипов.- Алма-Ата: Жазушы, 1979.- 320 с.
Шарипов, А. Фронтовые повести [Текст] / А. Шарипов. - Алма-Ата : Жалын, 1982. -422 с.
Шарипов, А. Традиции и новаторство в казахской литературе [Текст] / А.Шарипов. - Алма-Ата : Мектеп. -1983. - 136 с.
Шарипов, А. История одного полушубка [Текст] : повесть / А. Шарипов. - Алма-Ата : Жалын, 1985. - 32 с.
Шарипов, А. Дочь степей [Текст] : роман / А. Шарипов . - Алма-Ата : Жазушы, 1986. - 351 с.
Шарипов, А. Избранное [Текст] / А. Шарипов. - Астана : Фолиант, 2014. - 440 б.
Т. 1 : повести. - Астана : Фолиант, 2014. - 440 б.
Шарипов, А. Избранное [Текст]/ А. Шарипов. - Астана : Фолиант, 2014. - 440 б.
Т. 2 : роман, повести, очерки. - Астана : Фолиант, 2014. - 432 б.
Мерзімді басылымдардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях
Шәріпов, Ә. Ұлы ұстазбен ақырғы және соңғы кездесу [Мәтін] / Шәріпов Ә. // Қазақ әдебиеті. - 2002. - 27 қыркүйек.- Б.6
***
Шарипов, А. Гимн великой дружбе [Текст] : о декаде русской литературы и искусства в Казахстане / А. Шарипов // Парт. жизнь Казахстана. - 1964. - N 11. - С.31-36
Шарипов, А. Герои живут рядом [Текст] : [писатели Казахстана между IV и V съездами писателей Казахстана] / А. Шарипов // Ленинская смена.- 1966.- 8 мая
Шарипов, А. Дни Мухтара Ауэзова на московской земле [Текст]: [интервью с секретарем правления Союза писателей Казахстана] /А. Шарипов // Ленинская смена.- 1967.- 26 дек.
Шарипов, А. Исполнение высокого долга[Текст]: [О мероприятиях, принятых президиумом и секретариатом Правления Союза писателей Казахстана по осуществлению юбил. изд. лит. Лениниана]/А. Шарипов // Простор.- 1968.- N 12.- С.109-111
Шарипов, А. Крылья над степью [Текст]: [Влияние А.М.Горького на казахскую литературу] /А. Шарипов // Лит. газета.- 1968.- N 13.- 27 марта.- С.3
Шарипов, А. Ленинская тема в казахской литературе [Текст] /А. Шарипов // Казахст. правда.- 1968.- 17 нояб.
Шарипов, А. Наш Илеке[Текст] : [К 70-летию Л.С.Соболева] /А. Шарипов // Казахст. правда.- 1968.- 20 июля
Шарипов, А. Главный герой - коммунист [Текст] : [о произведениях каз. писателей] /А. Шарипов // Казахст. правда. - 1969. - 20 ноябрь ; 1974. - 20 нояб.
Шарипов, А. Источник вдохновения: [образ В.И.Ленина в каз. лит.]/А. Шарипов // Огни Алатау.- 1969.- 4 сент.
Шарипов, А. Ленин учил беречь таланты: [О творчестве молодых писателей Казахстана] /А. Шарипов // Ленинская смена.- 1970.- 9 апр.
Шарипов, А. Вечный огонь[Текст]: [к 70-летию со дня рождения Г.Мусрепова] А. Шарипов // Казахст. правда.- 1972.- 22 марта.
Шарипов, А. Его книги [Текст] : [об издании книг Ауэзова] / А. Шарипов // Огни Алатау.- 1972. - 28 сентябрь
Шарипов, А. На дальних берегах : отр. из книги / пер. с каз./А. Шарипов // Учитель Казахстана.- 1973.- 1 янв.
Шарипов, А. Воплощение образа коммуниста в произведениях писателей Ср. Азии и Казахстана [Текст] / А. Шарипов // Простор.- 1974. - N 11. - С.91-94
Шарипов, А. Звезды в темнице [Текст]: повести /А. Шарипов.- Алма-Ата: Жазушы, 1976.- 224с.
Ә. Шәріповтің қатысуымен шыққан басылымдар
Издания, вышедшие при участии Шарипова А.
Жансүгіров, І. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : [жауапты шығарушы Ә. Шәріпов] / І. Жансүгіров. - Алматы : Жазушы, 1987. - 416 б.
Т. 3 : Жолдастар : роман / Қазақ ССР ғылым академиясы, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жазушы, 1987. - 416 б.
Жансүгіров, І. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін]: [жауапты шығарушы Ә. Шәріпов] / І. Жансүгіров. - Алматы : Жазушы, 1988. - 432 б.
Т. 4 : Әңгімелер, очерктер, фельетондар / Қазақ ССР ғылым академиясы, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жазушы, 1988. - 432 б.
Жансүгіров, І. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : [жауапты шығарушы Ә. Шәріпов] / І. Жансүгіров. - Алматы : Жазушы, 1988. - 432 б.
Т. 5 : Пьесалар, фельетондар, мақалалар / Қазақ ССР ғылым академиясы, М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жазушы, 1988. - 432 б.
Ә. Шәріпов туралы әдебиеттер
Литература о А. Шарипове
Книги - Кітаптар
Қирабаев, С. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 7 / С. Қирабаев . - Алматы : Қазығұрт, 2007. - 496 б. – Кең жаратылған адам : Әди Шәріповті еске алу : б. 371-389.
Елеукенов, Ш. Әдебиет және ұлт тағдыры [Мәтін] / Ш. Елеукенов . - Алматы : Жалын баспасы, 1997. - 368 б. – Әди Шәріпов: б. 322-344.
Қирабаев, С. Өмір тағылымдары [Мәтін] : естеліктер / С.Қирабаев . - Алматы : Білім, 2006. - 480 б. – Алыптар мен арыстар : Әди Шәріпов: б. 333-341
Майтанов, Б. Қ. Сөз сыны (ХХ ғасыр әдебиетінің көріністері) [Мәтін] : зерттеулер, мақалалар, портреттер / Б. Қ. Майтанов . - Алматы : Ғылым, 2002. - 344 б. – Ер боп туса азамат : Әди Шәріпов: б. 202-215.
Рәш, М. Мен айтпай, сірә кім айтар... [Мәтін] / М. Рәш . - Астана : Елорда, 2005. - 248 б.- Шәріпов шапағаты : мемлекет, қоғам қайраткері, партизан-жазушы, ғалым Әди Шәріпов -90 жаста: б. 121-145.
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б.- Шәріпов Әди: б. 90
Тарихи тұлғалар [Мәтін] : танымдық-көпшілік басылым : мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. - Алматы : Алматыкітап, 2005. - 368 б. – Шәріпов Әди: б. 217-218.
Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 6 : Ұлттық тәлім-тәрбиелік ғылымдардың дамып, қалыптасу тарихынан : 1920-2000 жылдар. - Алматы : Сөздік - Cловарь, 2009. - 400 б. – Шәріпов Әди: б. 260-263.
Тарихи тұлғалар [Мәтін] : танымдық-көпшілік басылым : мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. - Алматы : Алматыкітап, 2011. - 376 б. – Шәріпов Әди (1912-1993): б. 197
Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. – Шәріпов Әди: б. 340
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - 96 б. – Шәріпов Әди: б. 90
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - Шәріпов Әди: б. 430
Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - 496 б. – Шәріпов Әди: 471-472.
Қайсенов Қ. Шығармалары [Мәтін]. - Астана : Фолиант, 2013. - 320 б.
Т. 1 : Жау тылында : деректі хикаяттар. - Астана : Фолиант, 2013. - 320 б. – Шәріпов А. Алғы сөз: б. 3-4
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Шәріпов Әди: б. 806
Орда Г. Сөз құдіреті [Мәтін] : зерттеулер мен мақалалар / Г. Орда. - Алматы : Дәстүр, 2016. - 384 б. – Шәріпов Әди: б. 342
***
Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - 82 с.- Шарипов Адий: с. 80
Писатели Казахстана [Текст] : справочник. - Алма-Ата : Жазушы, 1982. - 280 с.- Шарипов Ади: с. 260
Ровенский Н. Совпадение [Текст] : литературные портреты, статьи, рецензии / Ровенский Н. - Алма-Ата : Жазушы, 1986. - 343 с.
Литература Казахстана [Текст] : знциклопедический справочник . - Алматы : Ќазыєўрт, 2010. - 528 с. – Шарипов Адий: с. 511
Мақалалар
Статьи
Алтынбаев, Қ. Әди Шәріповке арнау [Мәтін] : [жерлесіміз, партизан-жазушы Әди Шәріповтың 80 жылдық мерейтойына арнау] / Қ. Алтынбаев // Рауан. - 1992. - 6 қараша.- б.4.
Қабышұлы, Ғ. Әди Шәріпұлы [Мәтін] : [партизан -жазушы туралы] / Ғ. Қабышұлы // Түркістан. - 1997. - 18-23 желтоқсан. - Б. 3
Мұхамеджанова, А. Махаббат деген қандай-ды! [Мәтін] / А. Мұхамеджанова // Егемен Қазақстан. - 2001. - 30 мамыр.- Б. 15.
Садықұлы, Ғ. Соғыста партизан, өмірде қайраткер [Мәтін] : [Ә. Шәріпов туралы] / Ғ. Садықұлы // Түркістан http://www.turkestan.kz. - 2002. - 5 желтоқсан.- Б. 7
Нұршайықов, Ә. Абзал аға [Мәтін] : [көрнекті жазушы Әди Шәріпов туралы естелігінен үзінді] / Ә. Нұршайықов // Қазақстан - ZAMAN . - 2002.- 6 желтоқсан. – 13 б.
Мұқашева, М. Зерделі ойдың иесі [Мәтін] : [Әди Шәріповтың туғанына 90 жыл толуына орай] / М. Мұқашева // Дидар. - 2002. - 14 желтоқсан. - Б. 5
Майтанов, Б. Толағай өмір толғамы [Мәтін] : [Ә. Шәріпов туралы]/ Б. Майтанов // Қазақ әдебиеті. - 2002. - 27 желтоқсан.- Б.10
Рахметова, Ж. Әди аға тірі әлі [Мәтін] / Ж. Рахметова // Рауан - Восход. - 2003. - 25 шілде.- Б.1
Қаңтарбаев, Ә. Жармадағы қос мереке : [Ә. Шәріпов туралы][Мәтін] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2003. - 2 тамыз.- Б.6
Зұнымханова, А. Ә. Шәріповтың қазақ ағартушылары педагогикалық идеяларын ашып көрсетудегі рөлі [Мәтін] / А. Зұнымханова // Бастауыш мектеп. - 2005. - №1. - Б. 35-36
Рәш, М. Шәріпов шапағаты [Мәтін] : мемлекет, қоғам қайраткері, партизан-жазушы, әдебиетші, ғалым Әди Шәріпов хақында [Мәтін] / М. Рәш // Қазақстан - ZAMAN. - 2008. - 25 желтоқсан. - 24 б.
Зайкенова, Р. Жүрегі жылы жан [Мәтін] : [көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, жауынгер-жазушы, ғалым Әди Шәріпов туралы] / Р. Зайкенова // Егемен Қазақстан. - 2011. - 19 наурыз.- Б.10.
Арынұлы, Р. Әдидің әлемі [Мәтін] : [партизан жазушы Ә. Шәріпов туралы] / Р. Арынұлы // Ертіс өңірі. - 2011. - 22 маусым. - Б.11, 13.
Қасым, А. Әди ағаның тойы осылай өткен еді [Мәтін] : [жазушы Ә. Шәріпов туралы.] / А. Қасым // Дидар. - 2012. - 15 ақпан. - Б. 5.
Ол күндер ұмытылмайды (1941-1945) [Мәтін] // Семей таңы . - 2012. - 8 мамыр. - Б. 4
Соғымбаев, О. Ақберен [Мәтін] : Әди Шәріпов - 100 / О. Соғымбаев // Семей таңы . - 2012. - 22 мамыр. - Б. 5
Калимжарова, Ж. Өр де, өктем тұлға [Мәтін] : [Әди Шәріпов тураы] / Ж. Калимжарова // Қалба тынысы. - 2012. - 4 мамыр. - Б. 2.
Өңірімізден шыққан ғұлама [Мәтін] : [Әди Шәріпов туралы] // Аудан тынысы. - 2012. - 21 қыркүйек. - Б. 2
Зайкенова, Р. Жақсылыққа жаралған жүрек [Мәтін] : [партизан-жазушы Әди Шәріпов туралы] / Р. Зайкенова // Қазақ әдебиеті. - 2012. - 7 қыркүйек. - Б. 11.
Қабышұлы, Ғ. Әйгілі Әди Шәріпов [Мәтін] : [атақты партизан, қоғам қайраткері, жазушы Әди Шәріповтың туғанына -100 жыл.] / Ғ. Қабышұлы // Дидар. - 2012. - 18 қыркүйек.- Б.5.
Орда, Г. Қаламын қару еткен [Мәтін] / Г. Орда // Түркістан . - 2012. - 13 қыркүйек . – Б. 4
Зүкенов, М. Ауылға Әди Шәріпұлының аты берілді [Мәтін] : [партизан жазушы Ә. Шәріповтың 100 жылдық мерейтойы туған жерінде аталып өтті.] / М. Зүкенов // Дидар. - 2012. - 15 желтоқсан.- б.1.
Қасымжанов, Т. Әди Шәріповтың есімін есте қалдыру мақсатында Жармада игі шаралар жүзеге асты [Мәтін] / Т. Қасымжанов // Дидар. - 2013. - 11 қаңтар. - б. 3.
Уалтаева, А. С. Әди Шәріпов - партизан жазушы [Мәтін] / А. С. Уалтаева, Л. К. Рахметжанова // ІІ-ші Нүсіпбеков оқулары . - 2014.- Б.257-260.
***
Габдуллин, М. Воин, писатель, ученый [Текст] / М. Габдуллин // Казахстанская правда. - 1972. - 15 дек. - С. 5
Щеголихин, И. Верность содружества [Текст] : [о писателе А.Шарипове] / И. Щеголихин // Ленинская смена. - 1983. - 25 янв. - С. 4
Медведев, А. Отважный партизан [Текст] : [писатель Адий Шарипов] / А. Медведев // Казахстанская правда. - 1985. - 4 мая . – С. 4
Жумабайулы, М. Горсть жарминской земли [Текст] : [писатель-земляк Ади Шарипов] / М. Жумабайулы М // Рудный Алтай. - 1999. - 22 июля. - С. 2
Мухамедкалиева, М. Судьба Родины - его судьба [Текст] : [К 90-летию писателя А.Шарипова] / М. Мухамедкалиева // Рудный Алтай. - 2002. - 30 нояб. - С. 2
Шулембаева, Р. "Он оставил чистое и доброе имя..." [Текст] / Р. Шулембаева // Казахстанская правда. - 2002. - 31 дек. - С. 3
Жаксылыков, А. Жизнь, отданная людям [Текст] : [писатель Адий Шарипов] / А. Жаксылыков // Простор. - 2011. - № 7. - С. 165-167.
Шашкова, Л. Две страны в его судьбе [Текст] / Л. Шашкова // Казахстанская правда. - 2012. - 11 сентября. - С. 12
Брусиловская, Е. Достояние всего народа [Текст] / Е. Брусиловская // Казахстанская правда. - 2012. - 13 сентября. - С. 8
Малгаждаров, К. Писатель, партизан, общественный деятель [Текст] : [к 100-летию героя Ади Шарипова] / К. Малгаждаров // Новая жизнь. - 2012. - 16 сентябрь. - С. 4
Выдающийся человек планеты Ади Шарипович Шарипов [Текст] // Пульс района. - 2012. - 21 сент. - С. 4.
Уюкбаева, М. Памяти писателя [Текст]: [писатель Адий Шарипов] / М. Уюкбаева // Мысль. - 2013. - №3. - С. 62.
Садвакасова, Е. Адий Шарипов след оставляющий [Текст] / Е. Садвакасова // Mangi El. - 2014. - № 4. - С. 114-120
Кенжебаев, С. Мои воспоминания о Пантелеймоне Пономаренко [Текст] : время / С. Кенжебаев // Мысль. - 2016. - №3. - С. 28-34.
Интернет-ресурстар
Интернет-ресурсы
Әди Шәріпов [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы – сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/Әди_Шәріпов (06.04.2017)
ӘДИ ШӘРІПОВ [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Әдебиет порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://adebiportal.kz/kz/authors/view/913 (06.04.2017)
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінде «Әди Шәріпов аудиториясы» ашылды [Электрондық ресурс] : [бейнежазба] // kaznews : сайт. – Пайдалану орны : http://kaznews.kaztrk.kz/main_news_slider/484-lngumilev-atynday-euraziya-ltty-universitetnde-di-shrpov-auditoriyasy-ashyldy.html (06.04.2017)
Шарипов, Ади Шарипович [Электронный ресурс] // Википедия – открытая энциклопедия : сайт. – Режим доступа : https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%B4%D0%B8_%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 (06.04.2017)
Шарипов, Ади Шарипович [Электронный ресурс]// tengrinews.kz актуальные новости : сайт. – Режим доступа : https://tengrinews.kz/pobediteli/veteran/995/ (06.04.2017)
ШАРИПОВ Ади Шарипович/ /[19.12.1912 - 04.11.1993][Электронный ресурс] // ЦентрАзия : сайт. – Режим доступа : http://www.centrasia.ru/person2.php?&st=1242416781 (06.04.2017)
Шарипов Ади (1912-1993)[Электронный ресурс] // Централизованная библиотечная система города Семей : сайт. – Режим доступа : http://www.cbssemey.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=595&Itemid=62&lang=ru (06.04.2017)
Шәріпов Әди (1912-1993) [Электрондық ресурс] // Орталықтандырылған кітапхана жүйесі Семей қаласы : сайт. – Пайдалану орны : http://www.cbssemey.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=595&Itemid=62&lang=kz (06.04.2017)
Масатбаев, А. За голову партизана Сашки-казаха (Ади Шарипова) фашисты назначили крупное вознаграждение[Электронный ресурс] / А. Масатбаев // zakon.kz : сайт. – Режим доступа : https://www.zakon.kz/4705360-za-golovu-partizana-sashki-kazakha-adi.html (06.04.2017)
Жазушы Әди Шәріповтің туғанына - 100 жыл [Электрондық ресурс] : [бейнежазба] // Қазақстан Республикалық телерадиокорпорациясы : сайт. – Пайдалану орны : https://www.youtube.com/watch?v=XZNuFNI6KB4 (06.04.2017)
Ә. Шәріповтің «Әдебиеттің сырлы әлемі» атты зерттеу еңбегі жарық көрді [Электрондық ресурс] : [бейнежазба] // Қазақстан Республикалық телерадиокорпорациясы : сайт. – Пайдалану орны : https://www.youtube.com/watch?v=Sf1RA8Qhi-k (06.04.2017)
Искаков, Б. АДИ ШАРИПОВ КАДРЫ ХРОНИКИ[Электронный ресурс] / Б. Искаков // youtube.com : сайт. – Режим доступа : https://www.youtube.com/watch?v=u1mMrrpu0Ys (06.04.2017)
Искаков, Б. Музей АДИ ШАРИПОВА в СШ№16 г Алматы [Электронный ресурс] / Б. Искаков // youtube.com : сайт. – Режим доступа : https://www.youtube.com/watch?v=2Z_YbsXibgk (06.04.2017)
Искаков, Б. АСЛАН ЖАКСЫЛЫКОВ И КЛАРА МЫНЖАСАРОВА О АДИ ШАРИПОВЕ [Электронный ресурс] / Б. Искаков // youtube.com : сайт. – Режим доступа : https://www.youtube.com/watch?v=gLe3_kwOeYw (06.04.2017)
Аубакиров, Э. Саша-казах – легенда белорусских партизан[Электронный ресурс] / Э. Аубакиров // Экспресс К : сайт. – Режим доступа : http://old.express-k.kz/show_article.php?art_id=77194 (06.04.2017)
В Алматы открыли памятник Ади Шарипову [Электронный ресурс] // Радио Азаттык : сайт. – Режим доступа : http://rus.azattyq.org/a/27207498.html (06.04.2017)
Шулембаева, Р. Он оставил чистое и доброе имя [Электронный ресурс] / Р. Шулембаева // Nomad-Кочевник : сайт. – Режим доступа : http://www.nomad.su/?a=15-200301020010 (06.04.2017)
Шаяхметов М. Ш.
- Жаңартылды 05.09.2022 22:19
Шаяхметов Мұхаметқалым (1922 - 2010 жж. ) - жазушы
1922 жылы бұрынғы Семей губерниясы Күршім-Алтай болысының 6-ауылында (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы) көшпелі-шаруа отбасында дүниеге келді. Әкесі Шаяхмет тәлім-тәрбиесі мол үлкендердің салиқалы әңгімелеріне қатыстырып, мақал-мәтел, көркем шешендік сөздердің үлгілі тәлімінен сабақ алып өсуіне ықпал жасайды.
1928 жылдың күзінде жаңа мектеп ашылып 1-2 кластарға оқушылар қабылдайды. Мектептің салынуына өзі басшылық жасаған Нөкен Маякупов меңгеруші болып тағайындалады. Осы мектепке Мұхаметқалым да қабылданады.
30 жылдары мектептің 3 класына барады. 2-аптадан соң 5 оқушыны 4 класқа 18-20 жастағы жігіттермен қатар оқытып, сол жігіттерге көмекші қылып бекітіп, солармен оқып бітіреді.
Колхоздастыру жылдарында 1931 жылы отбасы «тап жауына» жатқызылып, мал-мүліктен, әкеден айырылып, мектептен шығарылады. Күнкөріс қиындап, бүкіл қазақ еліне келген ашаршылық пен сол ауыр жылдардың зардаптарын көріп өсті. 1931 жылы жер аударылғандардың қатарында әкесін Құйған ауылына кірпіш заводының жұмысына жібереді. Одан кейін Риддерге жер аударылады. Қоныстанған жерлері қаладан 8 шақырым жердегі «Кирпичная» станциясы болды. 1933жылы туған елге қашып оралады. 1931 жылы төртінші кластан «тап жауының баласы» деп қуылған Мұхаметқалым, 1935 жылы Камышенко ауылында төрт жылдық үзілістен кейін үшінші орыс класына қабылданады. Орыс тілі қиынға соғып қиналса да, есесіне есеп сабақтарына алғыр болады.
1939 жылы материалдық жағдаймен мектепті әрі қарай жалғастыра алмайды. Осы кезде ұстазы, әрі мектеп директоры Семен Акимович Яковенко мектептегі оқуымен қабат ұстаздық етуіне, соңынан аға вожатый міндетін де атқаруына ықпал жасайды.
Комсомол мүшесі ретінде қоғамдық негізде пионерлермен жүргізілетін жұмыстар, аудандағы жастар одағының жұмысына қатысудың нәтижесінде аз да болса қоғамдық өмірден түсініктерін кеңейтеді. 1941 жылдың жазында Өскемендегі педтехникумға экстрен жолымен емтихан тапсырып орта білім алып шығады.
Ұлы Отан соғысына атқыштар полкының барлаушылар қатарында қатысып соғысты. «Отан соғысы» орденімен, медальдарымен марапатталды.
Сталинград түбіндегі шайқаста ауыр жараланып, ауылға қос балдақпен оралған М. Шаяхметов мектепте мұғалім бола жүріп, сырттай оқып жоғары білім алады. Әуелі қарапайым мұғалім, оқу ісінің меңгерушісі, одан соң мектеп директоры, аудандық оқу бөлімінің бастығы міндеттерін атқарды. Бірақ бұл жұмыстарға да тар жол, тайғақ кешулермен әрең жетеді. Лениннің идеяларына, Коммунистік партияның мызғымастығына шексіз сенген ұстаз партия қатарына өте алмай, «кулактың баласы» деген қара күйеден құтыла алмай әбден қиналады. Ақыры облыстық партия комитетінің сол кездегі бірінші хатшысы Ілияс Омаровтың шарапаты тиіп, бұл кедергіні де жеңіп шығады.
Одан кейінгі ғұмыры тұтастай ұрпақ тәрбиесіне арналады. Шәкірттерінің көбі тәуелсіз еліміздің түкпір-түкпірінде жауапты жұмыстарда жемісті еңбек етіп, ұстаз мерейін өсірумен келеді. 1998 жылы Күршім ауданының құрылғанына 70 жыл толуына байланысты «Күршім ауданының құрметті азаматы» атағын алды.
Қазір туған өлке тарихынан болашақ ұрпаққа ғибрат берерлік естелік кітап жазумен айналысады. «Өткен күннің өткелдері» атты шығармасы 1930-1944 жылдарды қамтиды. Өзінің балалық шақтағы көрген, басынан өткізген өмірі арқылы сол жылдардағы қазақ халқының басына түскен нәубеттер, ауқатты адамдардың тәргіленуі, зорлықпен колхоздастыру, ашаршылық, Ұлы Отан соғысының қиын кездері шынайы сүреттеледі.
«Жылдар» атты кітабында негізінен өзінің ұстаздық қызықты да қиын өмірінен сыр шертеді.
2010 жылы дүниеден өткен.
М. Шаяхметов шығармалары
Произведения М. Шаяхметова
Кітаптар – Книги
Шаяхметов, М. Өткен күннің өткелдері [Мәтін] / М. Шаяхметов . - Алматы : АБА"Айкос", 1999
Шаяхметов, М. Жылдар, жылдар [Мәтін] / М. Шаяхметов, 2001. - 267 б
Шаяхметов, М. Үнсіз дала [Мәтін] / М. Шаяхметов : 2 томдық. Т. 1. - Алматы , 2008. - 414 б.
Шаяхметов, М. Үнсіз дала [Мәтін] // М. Шаяхметов : деректі хикая. Т. 2. - Алматы , 2008. - 236 б.
Шаяхметов, М. Ғасыр асулары [Мәтін] / М. Шаяхметов М. - Алматы : Фолиант, 2006. - 512 б.
***
Шаяхметов, М. Судьба [Текст] : документальная повесть / Шаяхметов М. - Жидебай : МКА, 2002. - 496 с.
Шаяхметов, М. Судьба [Текст] : документальная проза в двух частях / М. Шаяхметов. - Жидебай : Международный клуб Абая, 2008. - 456 с.
Шаяхметов, М. Безмолвная степь [Текст] : документальная повесть / М. Шаяхметов ; пер. с каз. Н. Кенжегуловой ; предисл. К. Салыкова. - Алматы : Intelli Group, 2008. - 381 с.
Мерзімді басылымдардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях
Шаяхметов, М. Есімдері ел есінде [Мәтін] : [Күршім өңірін ақгвардияшылардан азат етуге қатысқан Ә. Ежембаев, Ә. Рақымбаев, Е. Нөкешов, Ш. Әкетаевтар туралы] / М. Шаяхметов // Коммунизм туы. - 1987. - 6 ноябрь
Шаяхметов, М. Қос арыс - ел жүрегiнде: [А. Байтұрсынов пен М.Дулатов туралы] // Дидар.- 1991. - 6 шiлде. - Б. 4
Шаяхметов, М. Жасанды жұт [Мәтін] : [Күршім ауданы жұт жылдарында] / М. Шаяхметов // Қазақ әдебиеті. - 1991. - 16 тамыз. - Б. 14.
Шаяхметов, М. Қателiк қайталанбасын: [желтоқсан оқиғасында партия, совет орындарында отырғандардың қалай өзгергендiктерiн көрсететiн деректер туралы] // Дидар. - 1991. - 19 желтоқсан. – Б. 4
Шаяхметов, М. Тана мешітінің тарихы жөнінде [Мәтін] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1992. - 11 қаңтар.- Б. 2.
Шаяхметов, М. Күй шебері - Шайқы [Мәтін] : [Күршім ауд. туған (1897-1970) шертпе күйдің шебері Ш.Құсайынов туралы] / М. Шаяхметов // Қазақ әдебиеті. - 1994. - 29 шілде. - Б.14
Шаяхметов, М. Кеңес өкіметінің кесірі [Мәтін] : [Кеңес өкіметінің облыс халқының өміріне әсері туралы] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1994. - 18 қаңтар
Шаяхметов, М. Күй шеберi - Шайқы // Қазақ әдебиетi. - 1994. - шiлде. - 14 б.
Шаяхметов, М. "Зердені" қайта толықтыру қажет [Мәтін] : [Ұлы Отан соғысы құрбандарына арналған кітап жайында] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1994. - 3 желтоқсан.- Б. 4
Шаяхметов, М. Күй шебері - Шайқы [Мәтін] : [күйші Ш. Құсайынов туралы] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1995. - 14 ақпан. - Б. 4.
Шаяхметов, М. Партизан жерлестеріміз [Мәтін] : [Ұлы Отан соғысының ардагерлері] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1995. - 22 сәуір. - Б. 4
Шаяхметов, М. Алғашқы ұстаздар [Мәтін] : [обл. білім беру тарихынан] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1995. - 12 желтоқсан.- Б. 4
Шаяхметов, М. Жаны жайсаң жан еді [Мәтін] : [республикаға еңбегі сіңген мұғалім, фольклоршы, шежіреші, этнограф Қ.Жаманбаев жайлы естелік] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1996. - 13 шілде.- Б. 3
Шаяхметов, М. Көкжал барақтың серігі-Жанделі батыр [Мәтін] : [Жанделі батыр жайында] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1997. – 3 шілде . – Б. 6
Шаяхметов, М. Қазақстандағы әкімшілік- аймақтық құрылымдардың тарихынан [Мәтін] / М. Шаяхметов // Дидар. - 1998. - 15 қыркүйек
Шаяхметов, М. Ана аманаты. [Мәтін] : [Ұлы Отан соғысында атақты Панфиловтың басқаруымен Москва түбін неміс басқыншыларынан азат етуде қаза тапқан жерлесіміз, лейтенант Мейірбаев А. жайлы дерек] /М. Шаяхметов // Дидар. - 1999. - 13 қараша.- Б. 4
Шаяхметов, М. Аманжоловтың туған жылы жөнінде бір дерек [Мәтін] / М. Шаяхметов // Дидар. - 2003. - 4 қазан. - Б. 2
Шаяхметов, М. Еңкiлдеп жүрiп елге жеттiк...: Ер жiгiттердiң майдан даласынан қайтуы оңайға соқпаған көрiнедi. Хикая сол туралы // Егемен Қазақстан.- 2005.- 7 мамыр . - 8 б.
Шаяхметов, М. Қанмен салынған суреттер [Мәтін] / М. Шаяхметов // Дидар. - 2007. - 8 мамыр.- Б.2.
Шаяхметов, М. Тағдыр талқысы [Мәтін] / М. Шаяхметов // Ақ Ертіс. - 2009. - N 1. - Б. 8-23.
Шаяхметов М. Электрондық оқыту (e-learning) жүйесi - заман талабы // Мектеп директоры = Директор школы. - 2013. - № 1. - 9-11 б.
***
Шаяхметов, М. Из плеяды интеллигентов [Текст] : о бывшем учителе школы-интернат им. Джамбула, этнографе Жаманбаеве К.К. / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 1992. - 15 февр. - С. 4
Шаяхметов, М. Славные партизанки [Текст] : [об участницах Великой Отечеств.войны из Вост.-Казахст.обл.] / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 1995. - 7 марта
Шаяхметов, М. Район как оптимальная форма управления [Текст] : из истории админ.-территор. образования и деления в Казахстане / М. Шаяхметов // Рудный Алтай.- 1999. - 26 янв. - С.3
Шаяхметов, М. Первая школа в ауле [Текст] : [глава из книги М. Ш. Шаяхметова] / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 1999. - 16 дек. - С. 4
Шаяхметов, М. Степные батыры требуют защиты [Текст] : [к 300-летию народного батыра Барака] / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 2002. - 12 окт. - С. 17
Шаяхметов, М. Когда же родился Сарсен Аманжолов [Текст] / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 2003. - 4 окт. - С.7
Шаяхметов, М. За "языком, или Воспоминания бывалого разведчика [Текст] / М. Шаяхметов // Рудный Алтай. - 2005. - 22 янв. - С. 2
М. Шаяхметов туралы әдебиеттер
Литература о М. Шаяхметове
Қасымұлы А. Алтайдан ұшқан ақиық [Мәтін] / Қасымұлы А. - Өскемен : Шығыс Баспа, 1999. - 181 б. -Шаяхметов Мұхаметқалым: б. 142
Жеңіс деп соққан жүректер [Мәтін] : естелік кітап. - Өскемен : [б. и.], 2005. - 240 б.
Қазақ жерінің зиялы азаматтары = Почитаемые люди земли казахской [Мәтін]. Т. 10, 2005. - 728 б.– Шаяхметов Мұхаметқалым: б. 143-147.
Ерлік - ұрпаққа мұра [Мәтін] / Оралхан Бөкей атындағы № 44 қазақ орта мектеп-лицейі. - Өскемен : Шығыс-Полиграф, 2010. - 299 б.– Шаяхметов Мұхаметқалым: б. 157-158
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Шаяхметов Мұхаметқалым: б. 802
Мақалалар - Статьи
Бақытқызы А Бельгиядан келген хат [Мәтін] / А. Бақытқызы А // Дидар. - 2004. - 17 шілде. - Б.4
Тоқанұлы Б. Кер заманды толғаған кемел туынды [Мәтін] / Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2008. - 2 желтоқсан.- Б.4.
Сембаев, Қ. Сүйікті менің ұстазым [Мәтін] / Қ. Сембаев // Рауан. - 2010. - 2 қазан. - Б.2.
Сейсенбаев, Р. Тағдырмен бетпе-бет келген жан еді [Мәтін] : [жазушы, ұлы отан соғысының ардагері М. Шаяхметов туралы эссе-реквием] / Р. Сейсенбаев // Дидар. - 2011. - 3 шілде.- Б.7.
Зәкәрия , Х . Көшеге ұстаз есімі берілді [Мәтін] : [Күршім ауылындағы бір көшеге ұстаз М. Шаяхметовтың есімі берілді.] / Х. Зәкәрия // Дидар. - 2012. - 14 мамыр.- Б. 5.
***
Кулев, И. Книга о правде жизни [Текст] : [о. М. Шаяхметова] / И. Кулев // Семь дней. - 2003. - 21 февр. - С. 7
Кудайбергенов, К. В назидание потомкам [Текст] : [о. М. Шаяхметова] / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. - 2003. - 8 марта. - С. 3
Астаева М. "Судьба" Шаяхметова [Текст] : [В областной библиотеке им.А.С.Пушкина состоялась презентация книги ветерана войны и труда Мухамета Шаяхметова] / Астаева М. // Казахстанская правда. - 2003. - 18 янв. - С. 2
Шака, А. Мирный подвиг рядового Шаяхметова [Текст] / А. Шака // Рудный Алтай. - 2008. - 6 мая. - С. 3.
Шаяхметов Мухаметқалым Шаяхметулы [Текст] : [ветеран ВОВ, писатель ; некролог] // Рудный Алтай. - 2010. - 24 мая. - С. 5.
Токобаев, М. Судьба Мухамета Шаяхметова [Текст] : [o презентация книги М. Шаяхметова "Судьба" в областной библиотеке им. А. С. Пушкина] / М. Токобаев // Рудный Алтай. - 2008. - 2 дек. - С. 1.
Жантыкеев, Р. Встреча с автором "Судьбы" [Текст] / Р. Жантыкеев // Рудный Алтай. - 2008. - 16 дек . - С. 4.
Токобаев, М. Предначертания судьбы Мухамета Шаяхметова [Текст] / М. Токобаев // Рудный Алтай. - 2008. - 16 дек . - С. 2.
Максимова, М. Мгновения судьбы [Текст] : [o презентация книги М. Шаяхметова "Судьба" в областной библиотеке им. А. С. Пушкина] / М. Максимова // Вестник культуры. - 2008. - № 11. - С. 26.
Шондыбайұлы У.
- Жаңартылды 02.03.2020 13:01
Шондыбайұлы Уәйіс (1873-1923) - ақын, сазгер
Шондыбаев Уәйіс — бұрынғы Семей облысының (казір Шығыс Қазақстан) Шұбартау ауданының Баршатас ауылында туған. Уәйіс жасынан әнші, қиссаларды жатқа айтатын және дарынды ақын болған, әрі сазгер. Көрші Тобықты елімен, Қосай, Нұралы ауылдарымен, Найман руының сол кездегі алдыңғы катарлы адамдарымен жиі араласқан, тату-тәтті жолдас болған. Кезінде Абай шәкірттерінің бірі болған. Оның халық арасында кеңінен тараған «Перуайым», «Шұбартау», «Шыңғыстау» т,б. әндері бар. 1894 жылдан бастап Көкбай, Акылбай, Мағауия сияқты дарынды ақындар тобына қосылып, ұлы Абайдың ақындық мектебінен өтеді.
Ақын шығармаларының ел аузында, көшірме қолжазбаларда және архив қорында сақталып жеткендері: орыс ақыны П.П.Ершовтың (1815-1869) әйгілі ертегі-дастаны «Конек-Горбунок» оқиғасын пайдаланып жазған «Иванушка-дурачок» поэмасы, , әңгімесінен алынып жазылған атты дастаны мен бірнеше өлеңдері. Керей Уәйіс ақынның шығармаларын жинап, алғысөз, түсініктерін жазып, екі кітабын баспадан шығарған) Қазақстанның Халық жазушысы, Абай атындағы мемлекеттік сыйлықтың иегері, ғалым Қ.Мұхаметханов ағамыз. («Уақыт өрнегі», Алматы, «Жазушы»,1988ж. «Абайдың акын шәкірттері», Алматы, 1994 ж. 6-том)
Уәйіс ақынның 1916-1921 жылдары жазған өлең-жырлары түгелдей саяси-әлеуметтік лирика жанрында, революцияшыл рухта жазылған. атты өлеңдерінде халықты азаттық күреске үндеп, ел қамқоры болған жастарды жастарға үлгі-өнеге етіп ұсынады. Ақынның алғашқы өлеңдері Ресейдегі төңкеріс, дүрбелең, азамат соғысы күндеріндегі күпті көңіл, қатерлі қауіптен елес берсе, кейінгі өлеңдері — Қазақстанда большевиктер үстемдігі жаңа орнай бастаған, ел бүлініп, дүние құбыла бастаған кезеңге сәйкес келеді.
Ақынның замана ызғырығын айқын сезініп, нақты баға беруі, осы орайдағы күмән мен үрей — XX ғасырдың 20-жылдарындағы қазақ қоғамының көңіл-күйін айқын аңғартады. Ақынның шығармалары 1987 жылы баспасынан басылып шықты.
Шондыбайұлы У. Шығармалары
Произведения Шондыбайұлы У.
Книги
Шондыбайұлы У. (1873-1925) Тәуке –Жәкібай: Поэма // Қазақ әдебиеті.- -18 желтоқсан.
Қазақ әндерінің антологиясы [Мәтін] : екі томдық. Т. I : Халық әндері мен халық композиторларының әндері / құраст. Ж. Кәрменов, 1990. - 336 б.
Литература о Шондыбайұлы У.
Шондыбайұлы У. туралы әдебиеттер
Абайдың ақын шәкірттері: (Уәйіс ақын туралы бар) // Қ. Мұхаметханов.- Алматы: Дәуір, 994.-336 б
Абайдың ақын шәкірттері [Мәтін]. 2-ші кітап / Республикалық Абай қоры. - Алматы: Дәуір, 1994. - 335 б. (Введено оглавление)
Атығай Б. Қ. Абайдың ақындық мектебіндегі аудармашылық дәстүрінің қалыптасуы [Мәтін] : Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Атығай Б. Қ. - Алматы: Б.ж., 2001. - 26 б.
Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей: Талант, 2005. - 96 б.
Мақалалар-Статьи
Уәйіс ақын [Мәтін] : [XІX-XX ғ.Уәйіс Шондыбайұлы туралы] // Жұлдыз. - 1996. - №9.- Б.202-206
Сәменбекұлы, Н. Керей Уәйіс ақын //Дидар.-2002.-8 маусым.
Мұқашев, Е. С. Абайдың ақын шәкірті У. Шондыбайұлының өмірі жайлы [Мәтін] / Мұқашев Е. С. // ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2006. - №1.- Б.34-35
Мұқашев, Е. С. Уәйіс ақынның әншілік мұрасы [Мәтін] / Мұқашев Е. С. // ҚРҰҒАкад. хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы. - 2006. - №1.- Б.78-81
Мұқашев, Е. Уәйіс ақын «Иванушка-дурачекты» қалай жазған // Семей таңы. — 2010. — 18 наурыз
Зүкенов, М. Абайдың шәкірттерінің бірі болған Уәйіс Шондыбайұлын ұмытып кеткен жоқпыз ба? [Мәтін] / М. Зүкенов
Алдабергенова, А. Уәйіс ақынның айтыскерлік шеберлігі [Мәтін] / А. Алдабергенова // Семей таңы . - 2014. - 28 қазан.- б.7.
Алдабергенова, А. Абайдың талантты шәкірті [Мәтін] : [Уәйіс Шондыбайұлының дүниеден өткеніне 90 жыл] / А. Алдабергенова // Ертіс өңірі . - 2015. - 24 маусым.- 12.Б.12.
Шмидт А.
- Жаңартылды 10.06.2024 15:28
Шмидт Александр (1949) - ақын
Александр Шмидт 1949 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Жаңа Семей ауданы Новопокровка селосында туған (қазіргі Бородулиха ауданы).
1968 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің физика факультетіне оқуға түседі. Ал 1971 жылдан осы университеттің журналистика факультетінде оқиды. Талдықорған және Семей облыстық телерадио комитеттерінде істеген. 1981-1984 жылдары «Жалын» баспасында әуелі редактор, кейін бөлім меңгерушісі болған. Қазақстан Жазушылар Одағында орыс поэзиясы жөніндегі әдеби кеңесші, «Жазушы» баспасында аға редактор болды.
Қазір Германияда тұрады
А. Шмидт шығармалары
Произведения А. Шмидта
Кітаптар-Книги
Шмидт, А. Земная ось [Текст] : стихи / А. Шмидт .- Алматы : Жазушы, 1980. – 220 с.
Шмидт, А. Родство [Текст] : стихи / А. Шмидт .- Алматы : Жазушы, 1983. – 156 с.
Мерзімді басылымдардағы мақалалар
Публикации в периодических изданиях
Шмидт, А Открылась степная дорога [Текст] : [подборка стихов] / Шмидт А // Простор һttp://prostor.samal.kz. - 2005. - №1. - С. 60-65
Шмидт, А. Благовония [Текст] / А. Шмидт // Семь дней. - 2004. - 26 марта. - С. 23
А. Шмидт туралы әдебиеттер
Литература о А. Шмидте
Кітаптар –Книги
Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. – . – Шмидт Александр: б. 342
Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. – Шмидт Александр: б. 432
Шығыс жұлдыздары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. - Астана : Фолиант, 2011. - 304 б.
Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. - Астана : Фолиант, 2011. - 304 б. –Шмидт Александр: б. 170
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. - Шмидт Александр: б. 811
***
Литература Казахстана [Текст] : знциклопедический справочник . - Алматы : Ќазыєўрт, 2010. - 528 с. – Шмидт Александр: С. 516
Мақалалар-Статьи
Зейферт, Е. Зерна дней Александра Шмидта [Текст] : [материал об издателе казахстанского немецко-русского альманаха "Феникс" уроженца Семипалатинской области] / Е. Зейферт // Книголюб. - 2003. - №9. - С. 8
Золовкин, С. Здесь и там [Текст] : [об очередном стихотворном сборнике казахстанского поэта Александра Шмидта, вышедшем в Германии] / C. Золовкин // Казахстанская правда. - 2004. - 29 янв. - С. 6
Бельгер, Г. Вкус времени - вкус печали... [Текст] : [заметки, некоторые соображения автора после чтения стихов поэта Александра Шмидта - урожденного казахстанца, живущего в Германии и считающего себя русским поэтом] / Г.Бельгер // Простор һttp://prostor.samal.kz. - 2006. - №2. - С. 147-148
А. Шмидтің қатысуымен шыққан басылымдар
Издания, вышедшие при участии Шмидт А.
Бенн, Г. Пронизано светом [Текст] / Г. Бенн ; пер. с нем. А Шмидт // Простор. - Алматы, 2013. - № 11. - С. 144 - 146.
Шувалова С. Ф.
- Жаңартылды 05.09.2022 22:19
Шувалова Светлана Филипповна (1950) – ақын, прозаик.
17 қарашада Каменец-Подольский қаласында (Украина) дүниеге келген, бірақ өзінің саналы ғұмырын Өскемен қаласында өткізген (1960 жылдан бастап тұрады). Осы қалада оның еңбек және шығармашылық өмірі басталған. Светлана Шувалова музыкалық училищені тәмамдаған. Ақынның еңбек жолы алуан түрлі. Кеңес заманында ол балабақшаларда, мәдениет үйлерінде, музыка мектептерінде жұмыс істеді және шіркеу хорында ән айтқан. Қайта құру кезеңінде ақ халатта - қалалық ауруханалардың бірінде медбике болған.
Светлана Филипповнаның арманы театр еді, ол бала кезінен өзін сахнада көретін. Бірақ өмір өз жолын тапты. Ол музыкант болып, өлең жазады. Өлеңдерінің тақырыбы: ауа-райы, табиғат, алғашқы махаббат болды. 15 жасында Светлана Филипповна өлеңін Михаил Чистяковқа жіберуді жөн көреді. Екі аптадан кейін оның алғашқы жарияланымы «Рудный Алтай» газетінде жарық көреді (1966 ж.)
Светлана Филипповнаның лирикасы - бұл жақсылық, өмірдің мәні, қиындықтарды жеңу туралы ойлар және жалғыздық, махаббатты күту, қоштасу және кездесулер туралы жан-жақты пайымдаулар мен махаббатқа толы пейзаждық эскиздер. Оның поэзиясының басты ерекшелігі –сөз саптауы. Светлана Шувалованың өлең жолдары адамды еліктіріп, керемет табиғат суреттерін қиялға салады. Ол өмірдің қиындығына қарамастан, жазуын жалғастырған. Ол үнемі өзіне күш-жігер жинап, шабыт алып, өмір сүруге, жұмыс істеуге, ұмтылған. «Звено Алтая» әдеби бірлестігінің мүшесі, 2003 жылдан Ресей Жазушылар одағының мүшесі.
С. Шуваеваның шығармалары «Заря Востока», «Звено Алтая», «Иртыш», «Восток», «Юность», «Нива» және т. б. журналдарда жарияланды.
2008 жылдан бастап зейнеткерлікке шыққан.
С. Ф. Шувалованың шығармалары
Произведения С. Ф. Шуваловой
Кітаптар - Книги
Шувалова, С. Ф. Сборник «Стихи» /С. Ф. Шуваева - Усть-Каменогорск, 1997.
Хрестоматия «Алтайские напевы» - Усть-Каменогорск, 2005
Полное собрание сочинений М. Чистякова, том №5 - 2007
Полное собрание сочинений М. Чистякова, том №5 - 2007г, док. Проза - мемуары «Мой костер»
Не закрывайте занавес, господа - стихи и проза, Усть-Каменогорск - 2010г.
Анфас и профиль» - книга пародий. Усть-Каменогорск, 2015г.
Мерзімді басылымдардағы жарияланымдар
Публикации в периодических изданиях
Шувалова, С. Ф. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Простор - Алма-Ата - 1988г - №3
Шувалова, С. Ф. Перехожу на берег я другой [Текст]: Стихи /С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1995. - 4 мая
Шувалова, С. Ф. Уехал ты [Текст]: Стихи /С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1996. - 15 авг. Шувалова, С. Ф. Я просто живу... [Текст]: [О творчестве исполнительницы И. Орищенко из г.Усть-Каменогорска] / С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1996. - 13 июня.
Шувалова, С. Ф. Записки уличной торговки [Текст]: Повесть / С. Ф. Шувалова //Дальний Восток - г. Хабаровск - №2 - 1996г
Шувалова, С. Ф. Такой меня примите [Текст]: [О творчестве Е. Кочневой] / С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1997. - 3 апр.
Шувалова, С. Ф. Ближний свет [Текст] /С. Ф. Шувалова //Поэтическая антология - 1998г.
Шувалова, С. Ф. Награда земляку [Текст]: [о привоении поэту В.Тыцких звания "Заслуженный работник культуры Рос.Федерации"] / С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1998. - 11 апр.
Шувалова, С. Ф. Надежда, печаль и любовь [Текст]: Стихи /С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1998. - 12 марта
Шувалова, С. Ф. Записки уличной торговки [Текст]: Повесть / С. Ф. Шувалова //Ақ Ертіс-Иртыш - 1999г - №4
Шувалова, С. Ф. Все точки над "и"...";"Ну,что тут поделать? [Текст]: Стихи /С. Ф. Шувалова // Рудный Алтай. - 1999. - 3 авг.
Шувалова, С. Ф. Поэзия - состояние любви [Текст]: [Беседа с С. Ф.Шуваловой] /С. Ф. Шувалова // Устинка плюс. - 1999. - 26 февр. - С. 8
Шувалова, С. Ф. Жить я хочу на земле [Текст]: Стихи / С. Ф. Шувалова // Простор http://prostor.samal.kz. - 2000. - №11. - С. 14-15
Шувалова, С. Ф. Записки уличной торговки [Текст]: Повесть /С. Ф. Шувалова //Юность - 2000г - № 9/10
Шувалова, С. Ф. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Восток - 2000г - №1
Шувалова, С. Ф.Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Восток - 2000г - №11
Шувалова, С. Ф. Звездой засиять [Текст] /С. Ф. Шувалова //Альманах №1 - 2000г.
Шувалова, С. Ф. Свеча на рояле. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова - 2000г - Усть-Каменогорск
Шувалова, С. Ф. Из жизни ясновидящих. [Очерк] /С. Ф. Шувалова //Ақ Ертіс-Иртыш - 2001- №3
Шувалова, С. Ф. Записки уличной торговки [Текст] /С. Ф. Шувалова //Братина - 2002г - №1
Шувалова, С. Ф. Записки уличной торговки [Текст] /С. Ф. Шувалова //Роман-газета - 2003г -№8
Шувалова, С. Ф.Cтихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Нива - №4 - 2004 - Астана
Шувалова, С. Ф. Два берега - как два материка... [Текст] / Шувалова С. // Нива. - 2004. - №4. - С. 135-137
Шувалова, С. Ф. Cтихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Ақ Ертіс - Иртыш - 2005г- №4
Шувалова, С. Ф. Cтихи [Текст] /С. Ф. Шувалоа //Ақ Ертіс - Иртыш - 2007г- №6
Шувалова, С. Ф. Мой костер [Текст]: (памяти Михаила Ивановича Чистякова) / С. Ф. Шувалова// Ақ Ертіс-Иртыш. - 2007. - №6. - С. 71-85.
Шувалова, С. Ф. Мой костер [Текст] / С. Ф. Шувалова // Ақ Ертіс-Иртыш. - 2008. - №2. - С. 54-59.
Шувалова, С. Ф. Cтихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Ақ Ертіс - Иртыш - 2008г- №2
Шувалова, С. Ф. Cтихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Ақ Ертіс - Иртыш - 2010г - №6
Шувалова, С. Ф. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Нива -2012 - №10
Шувалова, С. Ф. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Нива – 2012 - №6
Шувалова, С. Ф. Стихи [Текст] /С. Ф. Шувалова //Звено Алтая - №1
Шувалова, С. Ф. На лужицах искрится первый лёд... [Текст] /С. Ф. Шувалова // Нива. - 2014. - № 11. - С. 56-62.
С. Ф. Шувалованың өмірі мен шығармашылығы жайлы жарияланымдар
Публикации о жизни и творчестве С. Ф. Шуваловой
Кожевникова, Т. Наши в Союзе писателей [Текст] /Т. Кожевникова // Рудный Алтай. - 2004. - 27 марта. - С. 3
Корж, В. Золотой юбилей [Текст]: [о творческом вечере поэтессы, прозаика и члена Союза писателей России С. Шуваловой] / В. Корж // Рудный Алтай. - 2015. - 7 декабря. - С. 8
