Айдаболов У.И.

Жаңартылды 02.07.2019 15:21

Уәли Айдаболов (1930 – 2000 жж.) - композитор

Болашақ сазгер Уәли Айдаболов Жарма ауданының сұлу табиғатты Мариновка селосында дүниеге келген екен. Жасынан ауыр жұмысты басынан кешірген Уәли соғыс жылдары үзілген оқуын 1947 жылы қайта жалғастырады. Ауылдық кеңес оны Семей қаласындағы темір жол училищеcіне оқуға жібереді. Темір жол училищесінің слесарьлық бөлімін бітірген соң, бір жылдан кейін Аягөзде іс-тәжірибеден өтеді. Сонда көркемөнерпаздар үйірмесіне қатысады. Орта әсері өнерге құштарлығын қозғап, табиғатына біткен музыкалық дарынының көзін ашуына ықпалын тигізеді. Сырттай М.Төлебаев атындағы музыкалық учлищені оқып бітіреді.

Жарма ауданында автоклубта қызмет істей жүріп, домбыра мен баян тартуды үйренеді. Кейінгі жылдары мұғалімдік қызметпен қатар алғашқы әндері жарыққа шыға бастайды. Олардың төл басы - Қ. Алтынбаевтың өлеңіне жазылған «Туған жер» әні еді. Оның жалғасы ретінде К.Шалқаров, Т.Әбдірахманованың өлеңдеріне жазылған «Алыстадың арманым», «Дос қандай» өндері дүниеге келді.

1973 жылы Семейге көшіп келіп, 16-мектепке орналасып, ән сабағынан 20 жылдан астам дәріс берді. Осы мектепте қызмет істей жүріп өнер адамдары Т. Базарбаев, Д. Хайруллин тәрізді өнер адамдарымен шығармашылық қарым-қатынаста болды. Шығармашылықта тың серпілістер жасап Абай әлеміне жақындай түсті.

Уәли Иманғалиұлы Айдаболов халық ағарту саласындағы ұзақ жылғы еңбегі үшін "Халық ағартудың озық қызметкері" атағына ие болды. Мәдениет, оқу-ағарту министрліктерінің құрмет грамоталарымен марапатталды.

Уәли Айдаболов туралы әдебиет

Шығыс жұлдыздары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. - Астана : Фолиант, 2011. - Б. 187-188.

Мақалалар –статьи:

Шыңғысұлы, Б. Жас өнерпаздар ұстазы [Мәтін] / Б. Шыңғысұлы // Семей таңы.-1982.-12 май.
Шыңғысұлы, Б. Өмірін өнерге арнаған [Мәтін] / Б. Шыңғысұлы// Семей таңы.-1993.- 26 қаңтар.
Семей сазгерлері [Мәтін]: Био-библиографиялық естелік / Абай атындағы ғылыми әмбебап кітапхана.Хабарлама - библиографиялық бөлім; құраст; З. Мағауина.- Семей, 2006.- 18 б.

***

Джанияров, О. Стала музыка его призванием [Текст] /О. Джанияров // Спектр.- 2000.- 28 января. – С.6

Кулев, И. Юбилей композитора [Текст] /И. Кулев // Рудный Алтай.- 2000.- 8 февраля.- С.4

Әшірбаев Б. Ж.

Жаңартылды 04.11.2024 15:29

Әшірбаев Болат Жақыпбекұлы (1964 ж.) – Тарбағатай ауданының Құрметті азаматы, композитор, әнші, республикалық жас композиторлар байқауының лауреаты, ШҚО Композиторлар одағының және Қазақстан Авторлар одағының мүшесі.

1964 жылы 17 қаңтарда Тарбағатай ауданы, Ақжар ауылында дүниеге келген. Ақжар ауылының музыка мектебінде оқып, Өскемен (Шығыс Қазақстан облысы) педагогикалық институтының музыка факультетін (1982-1989) бітіріп, «Музыка мұғалімі, тәрбиеші әдіскер» мамандығын алған.

Бірінші курстан кейін әскер қатарына шақырылады. ЖОО-да оқуға қайта оралып, «Көктем» фольклорлық ансамблін басқарады. Содан кейін Өскемен қаласында өзі сабақ берген Жамбыл атындағы мектеп-интернат базасында «Достық» ВАА құрған. Бүкіл Қазақстанды аралап, Ленин атындағы лицей-интернат жанындағы Өнер мектебінің директоры болады.

1993–2000 жылдары №3 қазақ орта мектебі жанындағы Өнер мектебінің директоры.

2000–2003 жылдары Новоявленка ауылының орта мектебінде тәрбие жұмысы бойынша меңгеруші болып жұмыс істеген. Бірнеше ән жинағының авторы, Алматыда өткен «Үкілі үміт» Республикалық жас композиторлар байқауының дипломанты.

Қазақстандық эстрада жұлдыздары орындайтын 30-дан астам әннің авторы.

2011 жылы 13 әннен тұратын CD-дискі шығарған.

2014 жылдан – Ақмола облысы, Целиноград ауданының Мәдениет үйінің директоры.

Б. Ж. Әшірбаев туралы әдебиеттер

Литература о Б. Ж. Ашербаеве

Кітаптар-книги:

Әшірбаев Б. Тарбағатай таулары [Мәтін] : Ән жинағы / Әшірбаев Б. - Семей : СемейПечать, 1998. - 39 б.

Туған жер әуендері [Мәтін] : ШҚО композиторларының шығармалар жинағы = Земли родной напевы. - Өскемен, 2005. - Б. 49.

Қазіргі айтыс [Мәтін]. - Астана : Күлтегін, 2006.

Мақалалар –статьи

Сарсембайқызы, Ғ. Сазгердің ән думаны [Мәтін] / Ғ. Сарсембайқызы  // Дидар. - 2004. - 7 желтоқсан.- Б.3.

Чукатаев, Е. "Тарбағатай таулары" атты үн таспа [Мәтін] : [Сазгер Б. Әшірбаевтың үнтаспасы жарық көрді.] / Е. Чукатаев // Мәдениет жаршысы / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2011. - N 5.- Б.23.

Молдабек Ш. Облыс әкімінің орынбасарын сабатқан кім? [Мәтін] : Бақытжан Әшірбаевтың сабалуы / Молдабек Ш. // Қазақстан - ZAMAN . - 2005. - 8 шілде (N 27). - Б. 5.

Әліпбай, С. Әсерлі әндер [Мәтін] / С. Әліпбай // Егемен Қазақстан. - 2015. - 17 қараша.- Б. 22.

***

Мустафин, С. Песни Болата Ашербаева [Текст] / С. Мустафин  // Рудный Алтай. - 2007. - 6 февраля. - С. 8

Ким Е. О хитах, рожденных в Тарбагатайских горах [Текст] : [о композиторе Б. Ашерабаеве] / Е. Ким // Рудный Алтай. - 2015. - 3 февраля. - С. 4.

Ахметжанов А.

Жаңартылды 29.09.2020 09:01

Ахметжанов Арғынбек (1936 ж.) -  композитор-абайтанушы, журналист.

1936 жылы 5 қаңтарда Абай ауданында дүниеге келген. Әкесі Ақыш–атбегі әрі құстарды да жақсы таныған. Анасы Дәметкен - дәстүрлі қолданбалы өнер шебері болған. Семей педагогикалық училищесін, Семей педагогикалық институтын, Алматы жоғары партия мектебін бітірген. Еңбек жолын Абай ауданының Қасқабұлақ ауылдық мектебінде музыка пәнінің мұғаліміненбастаған. Облыстық газет-журналдардажурналист болып жұмыс істеген.

Ол 18 жасынан бастап Абай шығармаларына музыка жаза бастады. Композитор Абайдың оннан астам шығармаларына музыка жазған. Олардың көбі қазақ өнерінің танымал өкілдері, әншілер Ж. Кәрменов, Р. Мұсабаев, М. Ешекеев, З. Қойшыбаеваның репертуарына енген. Әндер мен романстар белгілі музыкалық мәдениет қайраткерлерінің жоғары бағасына ие болды. Жас ұрпаққа Абай мен Шәкәрім шығармашылығының мәнін жақсы түсінуге көмектесетін бірнеше кітап шығарды. 1999 жылы баспадан «Сазды сапар» атты өмірбаяндық кітабы басылып шығады.

Арғынбек Ахметжановтың үйінде қолдан жасалған және бірегей құрылымдық екі ішекті және үш ішекті домбыралардың тұтас топтамасы сақталуда. Арғынбек Ахметжанов ортағасырлық ғалым әл-Фарабидің музыка теориясы бойынша еңбектеріне сүйене отырып, үш ішекті музыкалық аспап жасап, оған «альфара» атауын берді. Музыкалық аспап жасаумен ол шамамен 15 жыл жұмыс істейді: ұлы ойшыл Әл-Фарабидің еңбектерін зерттеді, арнайы әдебиеттерді оқыды, сызбалар мен ағаш үлгілерін жасады.

Арғынбек Ахметжанов қырық жылдан астам Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, жиырма жылдан астам Қазақстан музыка қайраткерлері одағының мүшесі. Оның есімі Абай энциклопедиясына енген. Ә.Қашаубаев атындағы Семей мемлекеттік филармониясының лектор-музыканты. Қазақстанның көптеген облыстарын аралап, Абай, Шәкәрім, Мұхтар мұрасын кеңінен насихаттаған.

А. Ахметжанов туралы жарияланымдар 

Публикации о Ахметжанове А.

Азмухамбетов, Ш. "Я вижу человека двух эпох..." /Ш. Азмухамбетов  // Рудный Алтай. - 2008. -  3 июня. -  С. 6. ЕСТЬ ПДФ АРМ ЧИТ

Азмухамбетов, Ш. Помашите нам, ангелы белокрылые! [Текст] : [о музыканте А. Ахметжанове, земляке семейчан] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2011. - 16 ноября. -  С. 3.

Новый инструмент [Текст] : музыкант из г. Семей А. Ахметжанов изготовил новый струнный инструмент - альфара // Мой город. - 2012. - 5 янв. -  С. 4.

Ермухан, Д. Придумал новый инструмент [Текст] : музыкант из г. Семей А. Ахметжанов изготовил новый струнный инструмент - альфара / Д. Ермухан // Рудный Алтай. - 2012. - 26 мая. -  С. 6.

Байторина , Н.Мелодии великой степи / Н. Байторина . - Текст : непосредственный // Вести Семей. - 2016. - 15 ноября. - С. 2 : фото.

Базарбаев Т.

Жаңартылды 23.11.2019 11:42

Базарбаев Теміржан (1935 ж.)

Қазақ музыка өнерінің тұлғалы тұғырының бірі - Теміржан Базарбаев. Әріде атамекені Батыстан келіп, Талдықорғанның Үшарал балалар үйінде өскен бала жастайынан музыкаға бейім болып өсті.

1961 жылы Алматы консерваториясын бітірген. 1961 жылдан бастап М.Төлебаев атындағы Семей музыкалық училищесі теория бөлімшесінің меңгерушісі әрі оқытушысы болып қызмет атқарды.
1979-1982 жылдары Қазақстан Композиторлар одағының Ертіс өңірі бөлімшесін басқарды.
Композитор шығармашылығынан туған Отан, туған өлкенің әсемдігі мен халқының тарихы тәрізді азаматтық тақырыптар басты орын алған. Атап айтқанда, "Қаздар қайтқанда", "Студенттік кештер", "Ауылым" әндерімен қатар, "Отан таңы", "Семей жастары", "Қалың елім, қазағым, қайран жұртым", "Белгісіз солдат анасы", "Курган бессмертия", "Шалқыма", "Әнсіз қазақ болмаған", "Қазақстан", "Мен коммуниспін" т.б ондаған дүниелері қазақ музыкасының асыл қорлары.
Өнер қайраткерінің ұлттық қазына қорындағы орнын айқындайтын симфония, фантазия, поэма, романс опералық жанрларында тудырған шығармалардың болғандығы ғана
емес. Сонымен қатар жалпы шығармашылығындағы халықтық, ұлттық нақыш, нәр мен құнарынан үндестік табуында болса керек.
Теміржан Базарбаев - арнайы білімді, теориялық сауатты, әлемдік музыкадан мол хабары бар өнер иесі.
Баспадан жарық көрген "Қаздар қайтқанда", "Ақбаян" жинағына отызға жуық әндері мен романстары енгізілген. Т.Базарбаевтың Т.Молдағалиев, Н. Шәкенов, Ж.Молдағалиев өлеңдеріне шығарған "Жаңа жерлер", "Қазақстан" т.б шығармалары - қазақ ән дәстүрінің тағы бір жаңарған құбылысының жемісі.
Сазгердің домбыра мен өзге аспаптардың қосылуымен шығарған терме-толғаулары қазіргі музыкаға қосып отырған жанр жаңғыртудағы тың үлесі. Семей өңірі, Семей қаласы - Теміржан Базарбаевтың өнер бесігі, ән ұясы. Отыз жылдан астам уақыт өмірі осында өтіп келеді. Сазгер әлі де шығармашылық ізденіс үстінде талмай еңбек етуде.

Базарбаев Теміржан туралы:

Ибрагимов Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 1 : Толқын толғау / ред. Г. Оспанова. - Астана : Фолиант, 2011. - 400 б. (Введено оглавление)
Қазақстан композиторлары [Мәтін] : анықтамалық / ред. А. Қоныс. - Алматы : Sansam, 2011. - 216 б.
Қазақ әндерінің антологиясы [Мәтін] : екі томдық. Т. II : Қазақстан композиторларының әндері / құраст. Ә. Нұрбаев, 1990. - 336 б.

Семей сазгерлері [Мәтін] : Био-библиографиялық естелік. - Семей : [б. ж.], 2006. - 18 б.

Мерзімді басылым беттерінде:

Әбдікәкімов Т. Қара дала [Мәтін] / Т. Әбдікәкімов // Семей таңы. - 2011. - 11 қазан.- Б.4.
Райыс К. Теміржанның тереңіне бойлай алдық па? [Мәтін] : [Белгілі сазгер Т. Базарбаевтың шығармашылығы туралы] / К. Райыс // Ертіс өңірі. - 2011. - 5 қазан.- Б.7.
Сейсенұлы, Дәулет. "Ауылын" ардақтап, "тамашасымен" тамсандырған [Мәтін] : [композитор Теміржан Базарбаевтың шығармашылығы] / Д. Сейсенұлы // Семей таңы. - 2010. - 25 наурыз.- Б.2.
Нұрбаев, Санат. Семей Теміржанымен бақытты [Мәтін] : [композитор Теміржан Базарбаевтың өмірі мен шығармашылығы] / С. Нұрбаев // Семей таңы. - 2010. - 25 наурыз.- Б.2.
Махамбетова, Анар. Қазақтың біртуар ұлдарының бірі Теміржан Базарбаевқа - 75 жыл [Мәтін] / А. Махамбетова // Мәдениет жаршысы / Шығыс Қазақстан облыстық мәдениет басқармасы=Управление культуры Восточно-Казахстанской области. - Өскемен, 2010. - N 1.- Б.14.
Төлеуханұлы, Қуанышбек. "Ауылым" әнінің тарихы [Мәтін] / Қ. Төлеуханұлы // Ертіс өңірі. - 2009.- Б.13.
Қамбаров Ж. Жүректерге жол тапқан әндер шырқалды [Мәтін] / Ж. Қамбаров // Семей таңы. - 2009. - 4 маусым.- Б.4.
Ибрагимов Т. Қаза мұңының жүзі қоңыр қошқыл екен [Мәтін] : Өмір - өзен / Ибрагимов Т. // Семей таңы. - 2006. - 6 сәуір.- Б.5

Жақып Е. Әндер жинағы шықты [Мәтін] / Жақып Е. // Семей таңы. - 2005. - 21 қазан.- Б.13

Кәрібжанов О Педагог. Композитор [Мәтін] / Кәрібжанов О // Дидар. - 2005. - 19 наурыз.- Б.6
Кәріпжанов О. Музыка мәдениетінің майталманы [Мәтін] / Кәріпжанов О. // Ертіс өңірі. - 2005. - 10 наурыз.- Б.5
Қамбаров Ж. Күйсандықтың күмбірі [Мәтін] / Қамбаров Ж. // Семей таңы. - 2005. - 15 сәуір.- Б.4
Сапышев А. Астанада - "Ауылым" [Мәтін] / Сапышев А. // Ертіс өңірі. - 2004. - 15 қаңтар.- Б.7