Аханов К.

Обновлено 07.12.2023 12:18

Аханов Какен Аханович (1928-1978 гг.) - языковед, доктор филологических наук, профессор, член-корреспондент АН КазССР .

 

Родился в ауле Никитинка (ныне Бозанбай) Уланского района. С отличием окончил аульную школу им. С. М. Кирова. Окончил Казахский государственный университет (1950, ныне КазНУ им. аль-Фараби). После окончания вуза с 1950 по 1976 гг. был в нем преподавателем, старшим преподавателем, заведеющим кафедры, деканом филологического факультета. В 1977-1978 был ректором Алма-Атинского педагогического института иностранных языков.

В 1956 году защитил кандидатскую, а в 1966 году докторскую диссертацию. В 1969 году присвоено звание профессора. В 1978 году избран членом-корреспондентом Академии наук Казахской ССР.

Основные направления исследований Аханова К. были казахское и общее языкознание, вопросы лексикологии и грамматики. Аханов К. Разработал проблему омонимов в казахском языке.

Автор школьных учебников по казахскому языку.

 

 

К. Ахановтың ғылыми еңбектері

Научные труды К. Аханова

Аханов, К. Қазақ тiлi лексикасының мәселелерi [Мәтін] / К. Аханов. - Алматы : Қаз. мем. оқу-пед. баспасы, 1955. - 62 б.
Аханов, К. Қазақ тiлiндегi омонимдер [Мәтін] / К. Аханов. - Алматы : Казмембас, 1958. - 128 б.
Аханов, К. Грамматика теориясының негіздері [Мәтін] : университеттер мен педагогтық институттардың филология факультеттеріне арналған оқу құралы / К. Аханов. - Алматы : Мектеп, 1972. - 214 б.
Аханов, К. Қазақ тілі [Мәтін] : лексика, сөздің жасалуы, морфология / К. Аханов, Б. Кәтенбаева, Т. Әбдіғалиева. - Алматы : Рауан, 1993. - 189 б.
Аханов, К. Тіл білімінің негіздері [Мәтін] : оқулық / К. Аханов. - Алматы : Санат, 1993. - 496 б.
Аханов, К. Грамматика теориясының негіздері [Мәтін] : оқу құралы / К. Аханов. - Алматы : Санат, 1996. - 240 б.
Аханов, К. Тіл білімінің негіздері [Мәтін] : оқулық / К. Аханов. - Алматы : Санат, 2003. - 496 б.
Аханов, К. Грамматика теориясының негіздері [Мәтін] : оқу құралы / К. Аханов. - Алматы : Өлке, 2010. - 240 б.
Аханов, К. Тіл білімінің негіздері [Мәтін] : жоғарғы оқу орындарының филология факультеттеріне арналған оқулық / К. Аханов. - Алматы : Өлке, 2010. - 558 б.

 

К. Ахановтың қатысуымен шыққан кітаптар

Книги, вышедшие при участии К. Аханова

 

Қазақ тілі [Мәтін] : 5-класқа арналған оқулық / А. Ысқақов, К. Аханов, Б. Кәтенбаева. - Алматы : Рауан, 1994. - 172 б.

 

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

Публикации в периодических изданиях и сборниках

 

Аханов, К. Әдемiде әсерлi тiл үшiн [Мәтін] : [шығарманың тiлi туралы] / К. Аханов // Қазақ әдебиетi. - 1959. - 13 ноябрь. - Б. 3.
Аханов, К. Ғылым мен өнер мүддесi [Мәтін] : ["Абай жолы" эпопеясы жайында] / К. Аханов // Соц. Қазақстан. - 1977. - 9 сентябрь. - Б. 3.
Аханов, К. Сылдырап өңкей келiсiм... [Мәтін] : ["Абай жолы" эпопеясының тiлi жайында] / К. Аханов // Қазақ әдебиетi. - 1977. - 23 сентябрь. -  Б. 2.

Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и деятельности

 

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Аханов Кәкен:  б. 192.    

***

Ағаның бір мінезі : [профессор Кәкен Аханов туралы сыр] // Парасат. - 1998. - № 12. - Б. 21-22.
Оразбаева, Ф. Шынайы зерттеуші, шыншыл адам: [ғалым К. Аханов туралы ] / Ф. Оразбаева // Егемен Қазақстан. - 1998. - 13 мамыр. - Б. 4.
Әлпейісова, Камал. Ілеспе аударма процесінде фразеологизмерді аудару жолдары / К. Әлпейісова // Жұлдыз. - 2012. - №10.- Б.189.
Құрманәлиев, Кәрімбек. Бедел биігі : [тіл білімінің білгірі Кәкен Ахановтың тіл ғылымы мен түркітанудағы еңбегі жайында] / К. Құрманәлиев // Ана тілі. - 2021. - 27 мамыр-2 маусым.- Б.4.

 

 

Ахметов З. А.

Обновлено 22.04.2025 08:29

Ахметов Заки Ахметович (1928-2002 гг.) - доктор филологических наук, академик КазССР, заслуженный деятель науки РК.
Родился 1928 году 4 мая в местечке Узынбулак Айыртауского административного округа Уланского района ВКО.
Окончил филологический факультет Казахского государственного университета. Во время обучения в аспирантуре института востоковедения АН СССР (Ленинград) публикует первые научно-теоретические труды. Защитил кандидатскую диссертацию «Лермонтов и Абай» (1951 г.), затем  докторскую: «Казахское стихосложение» (1965 г.). Избирался депутатом Верховного Совета КазССР.
Область научных интересов: традиции и новаторство, художественное мастерство казахстанских поэтов, проблемы поэтики и взаимосвязи казахской литературы с литературой других народов, теория стиха и поэтика, исследование творчества Абая и М. Ауэзова. Результаты своих исследований Ахметов публикует в научных сборниках и республиканских журналах: «Ақикат», «Парасат», «Мысль» и др. Автор 12 монографий и более 300 научных исследований (на русском и казахском языках), среди них: «О языке казахской поэзии», «Өлен сөздің теориясы» («Теория поэтического искусства»), «Современное развитие и традиции казахской литературы», «Поэтика эпопеи «Путь Абая» в свете истории ее создания», «Поэтический мир Абая», «Поэзия шыңы – даналық» («Пик поэзии – мудрость»). Разносторонний талант ученого проявился в написании многотомного коллективного исследования «История казахской литературы с древнейших времен до наших дней», трехтомной «Казахской литературы» на русском языке, 7-го тома «Всемирная литература»; в составлении научного комментария к четырем научным изданиям «Полного собрания сочинений Абая».
Разносторонний ученый Заки Ахметов внес весомый вклад в фундаментальные исследования, значение которых выходит за пределы казахской национальной литературы, оставил после себя не одно поколение ученых-литературоведов. Труды казахстанского литературоведа издавались в Москве, Ленинграде, Ереване, Баку, Казани, Ташкенте, в Китае и Турции.
Награжден Почетной грамотой Верховного Совета КазССР, удостоен премии им. Ч. Валиханова за монографию «Современное развитие и традиции казахской литературы». 

 

З. А. Ахметовтың ғылыми еңбектері
Научные труды Ахметова З. А. 

 

Ахметов, З. А. Өлең сөздiң теориясы / З. А. Ахметов. - Алматы : Мектеп, 1973. - 212 б.
Ахметов, З. А. "Абай жолы" эпопеясының жазылу тарихына байланысты поэтикасы / З. А. Ахметов. - Алматы : Ғылым, 1984. – 342 б.
Ахметов, З. А. Абайдың ақындық әлемi  / З. А. Ахметов. - Алматы : Ана тiлi, 1995. - 272 б.
Ахметов, З. А. Поэзия шыңы - даналық : зерттеу / З. А. Ахметов. - Алматы : Қазақ университеті, 2009. - 368 б.

***

Ахметов, З. А. Лермонтов и Абай: о переводах Абая Кунанбаева из произведений М. Ю. Лермонтова / З. А. Ахметов. - Алма-Ата : Изд-во АН Казахской ССР, 1954. - 64 с.
Ахметов, З. А. Казахское стихосложение: проблемы развития стиха в дореволюционной и современной поэзии / З. А. Ахметов. - Алма-Ата : Наука, 1964. - 460 с.
Ахметов, З. А. О языке казахской поэзии / З. А. Ахметов. - Алма-Ата : Мектеп, 1970. - 179 с.
Ахметов, З. А. Современное развитие и традиции казахской литературы / З. А. Ахметов; отв. ред. Е.В. Лизунова.- Алма-Ата: Наука, 1978.- 328 с.
Ахметов, З. А. Поэтика эпопеи "Путь Абая" в свете истории ее создания / З. А. Ахметов - Алма-Ата : Наука, 1984. - 256 с.
Ахметов, З. А. Роман-эпопея Мухтара Ауэзова : учебное пособие / З. А. Ахметов. - Алматы : Санат, 1997. - 288 с.
Ахметов, З. А. Абай и Лермонтов: эссе / З. А. Ахметов; отв. ред. М. Оразбек. - Алматы : Арда, 2008. - 158 с.
Ахметов, З. А.  Казахское стихосложение: (проблемы развития стиха в дореволюционной и современной поэзии) / З. А. Ахметов; ред. М. Оразбек. - Алматы : Арда, 2012. - 480 с. 

 

З. А. Ахметовтың қатысуымен шыққан басылымдар
Издания, вышедшие при участии Ахметова З. А. 

 

Әдебиеттанудың өзектi мәселелерi : академик Серiк Қирабаевтың 75 жылдығына арналған жинақ / ред. алқасы: З. Ахметов, С. Қасқабасов, А. Iсiмақова ж. б. - Алматы : Комплекс баспасы, 2002.
Классические исследования. Т. 18 : Художественное мастерство М. О. Ауэзова / З. А. Ахметов, Е. В. Лизунова. - Алматы : Әдебиет әлемі, 2013. - 424 с.

 

З. А. Ахметовтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы  мақалалары
Публикации З. А. Ахметова в периодических изданиях и сборниках 
1956 - 1970

 

Ахметов, З. А. Мұхтар Әуезовтiң Абай туралы романдары / З. А. Ахметов // Қазақстан коммунисi. - 1956. - № 11. - Б. 58 - 62.
Ахметов, З. А. Мұхтар Әуезовтiң "Абай" эпопеясындағы әйел образы  / З. А. Ахметов // Қазақтың тұңғыш эпопеясы. - Алматы, 1957. - Б. 95-112.
Ахметов, З. А. Екi тағдыр: [М. Әуезовтiң "Еңлiк-Кебек" пьесасының қайта қойылуы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi.- 1957.- 22 март. - Б. 8
Ахметов, З. А. А. С. Пушкин және қазақ әдебиетi / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1957. - 8 февраль.
Ахметов, З. А. Шәңгерей Бөкеевтiң лирикасы / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1959. - 19 июнь.
Ахметов, З. А. Өнер / З. А. Ахметов // Қазақстан мұғалiмi. - 1959. - 1 сентябрь.
Ахметов, З. А. Шәңгерей ақын / З. А. Ахметов // Қазақ ССР ғылым Акад. хабарлары. Филология және искуство зерттеу сериясы. - 1960. - Вып. 3. - Б. 15-29.
Ахметов, З. А. Ой иесi, өнер иесi : [М. Ф. Ахундовтың туғанына 150 жыл толуына] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1962.- 12 октябрь.
Ахметов, З. А. Өр қиялдың, өшу-кектiң ақыны / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1964. - 4 сентябрь.
Ахметов, З. А. Ақындық өнер ерекшелiгi / З. А. Ахметов // Социалистік  Қазақстан. - 1967. - 10 январь.

1971  – 1979

Ахметов, З. А. Өткiрдiң жүзi, кестенiң бiзi... / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1971. - 2 июнь.
Ахметов, З. А. Алғыр ой, сергек сезiм: [Ғ. Мүсiреповтiң туғанына 70 жыл] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1972. - 17 март.
Ахметов, З. А. Пушкин және қазiргi дәуiр / З. А. Ахметов // Қазақстан Коммунисi. - 1974. - № 6. - Б. 78 - 83.
Ахметов, З. А. Түркологтардың келелі кеңесі / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиеті. - 1976. - 24 қыркүйек.
Ахметов, З. А. Көркем сөздiң зергерi: [жазушы Ғабит Мүсiреповтiң 75 жасқа толуына орай] / З. А. Ахметов // Октябрь туы. - 1977. - 26 наурыз.
Ахметов, З. А. Кемел суреткер: [Ғ. Мүсiреповтiң творчествосына шолу] / З. А. Ахметов  // Жұлдыз. - 1977. - № 3. - Б. 191-196.
Ахметов, З. А. Қазақ әдебиетiнiң классигi / З. А. Ахметов // Қызыл ту. - 1977. - 23 қыркүйек.
Ахметов, З. А. Заманымыздың ұлы суреткерi / З. А. Ахметов // Еңбек туы. - 1977. - 23 қыркүйек.Ахметов, З. А.
Әдебиетiмiздiң асқар тауы: [М. Әуезовтiң 80 жасқа толу қарсаңына творчествосына шолу] / З. А. Ахметов  // Жұлдыз. - 1977. - № 8. - Б. 203-209.
Ахметов, З. А. Ұлы мұраның зерттелуi / З. А. Ахметов // Жұлдыз. - 1979. - № 4. - Б. 193 - 197.
Ахметов, З. А. Жалынды күрескер ақын: [М. Өтемiсұлының туғанына 175 жыл толуына орай] / З. А. Ахметов // Коммунистiк еңбек. - 1979. - 10 қазан.

1983 - 1985

Ахметов, З. А. Абайдың орыс досы / З. А. Ахметов// Семей правдасы.- 1983.-12 қаңтар.
Ахметов, З. А. "Абай жолы" қалай туған?: [М.Әуезовтiң қолжазбасы туралы ойлар мен толғаныстары туралы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi.- 1984.-27 қаңтар.
Ахметов, З. А. Оқ бойы оза шапқан: [Ғ. Мұстафиннiң творчествосындағы қазақ жұмысшы табының орны туралы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1985. - 25 қантар.
Ахметов, З. А. Абай-ұлы ақын, ағартушы демократ / З. А. Ахметов // Қаз ССР ҒА хабарлары. Тiл, әдебиет сериясы. - 1985. - № 4. - Б. 14
Ахметов, З. А. Мұхиттан тамшы: [М. Әуезовтiң "Поэтика эпопей", "Путь Абая" в свете истории ее создания" атты кiтабын жазудағы iзденiсi] / З. А. Ахметов  // Бiлiм және еңбек. - 1985. - № 6. - Б. 17.
Ахметов, З. А. Ойшыл, суреткер ақын : [Абай Құнанбаев] / З. А. Ахметов // Абай тағылымы : әдеби-сын зерттеулер мен мақалалар / құраст. Н. Ғабдуллин. - Алматы, 1986. - Б. 43-58.

1992 - 1999

Ахметов, З. А. "Бөтен сөзбен былғанса сөз арасы..." : [Абай шығармаларының орысша аудармасы хақында] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1992. - 29 мамыр. - Б. 10; 5 маусым. - Б. 15.
Ахметов, З. А. Суреткердiң биiк нысанасы: [М. Әуезовтiң туғанына 95 жыл толуына орай] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1992. - 23 қазан.
Ахметов, З. А. Абай дәстүрі ХХ ғасыр басындағы әдебиетте / З. А. Ахметов // Ақиқат. - 1993. - № 2. - Б. 69 - 74.
Ахметов, З. А. Абай - мысалшыл ақын / З. А. Ахметов // Алматы ақшамы. - 1993. - 31 мамыр.
Ахметов, З. А. Лирикалық кейіпкер: [Абай поэзиясы туралы] / З. А. Ахметов // Жалын . - 1993. - № 6. -  Б. 6 - 7.
Ахметов, З. А. Жасынан түсiн билеп, сыр бермеген: [Абай өлеңi туралы] / З. А. Ахметов // Жалын. - 1993. - № 6. - Б. 46.
Ахметов, З. А. Абай сөзiне үңiлсек: [Абайдың туғанына 150 жыл толуына орай] / З. А. Ахметов  // Қазақ әдебиетi. - 1993. - 6 тамыз.
Ахметов, З. А. Бейнелi ойдың ұстасы: [Абай Құнанбаевтың шығармашылығы туралы] / З. А. Ахметов // Халық кеңесi. - 1993. - 10 тамыз.
Ахметов, З. А. "Қақтаған ақ күмiстей кең маңдайлы". Екi өлең бе?: [Абай шығармаларының 1977 ж. "Ғылым"баспасында жарық көрген жинағында "Қақтаған ақ күмiстей кең маңдайлы"екi бөлiнiп, екi өлең болып басылғаны туралы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1993. - 27 тамыз. - Б. 7.
Ахметов, З. А. Білімдіден шыққан сөз / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 1994. -  22 қаңтар. - Б. 10.
Ахметов, З. А. Қазақ поэзиясындағы алып тұлға / З. А. Ахметов // Дидар. - 1994. - 25 қаңтар.
Ахметов, З. А. Жүйелi сөз жүйесiн табар: [Абайдың туғанына 150 толуына орай, оның шығармалары жайлы] / З. А. Ахметов // Қазақстан мектебi. - 1994. - № 2. - Б. 5 - 11.
Ахметов, З. А. Ұлы ақынның өлең өрнектерi: [Абай Құнанбаевтың поэзиясы жайлы] / З. А. Ахметов // Дидар. - 1994. - 12 сәуiр.
Ахметов, З. А. Абайдың ашылмаған қыры: "Масғұт" поэмасының сюжеті қайдан алынған] / З. А. Ахметов // Ақиқат. - 1994. - № 5. - Б. 59 - 62.
Ахметов, З. А. "Өлмейтұғын артына сөз қалдырған":[Абайдың 150 жылдық мерейтойына қарсы оның аудармашылығы жайлы ] / З. А. Ахметов   // Дидар. - 1994. - 7 маусым.
Ахметов, З. А. Өлеңнiң өрен жүйрiк құлагерi: [I. Жансүгiровтың шығармашылығы туралы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1994. - 17 маусым. - Б. 4.
Ахметов, З. А. Сыпайы мiнез, сырлы сөз: [ақын, ғалым, публицист Қ.Сыдықов - 60 жаста] / З. А. Ахметов // Азия. - 1994. - 1 шiлде. - Б. 3.
Ахметов, З. А. "Алаш туын қолға алған": [Ә. Бөкейхановтың шығармалары жайында] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиеті. - 1995. - 13 қаңтар. - Б. 13.
Ахметов, З. А. "Махаббат - өмiр көркi рас": [Абай поэзиясындағы махаббат тақырыбы] / З. А. Ахметов // Қазақстан әйелдерi. - 1995. - № 1. - Б. 6-7.
Ахметов, З. А. Өзiне өзi сыншы: [Абайдың шығармашылығы және аудармашылығы туралы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1995. - 21 ақпан. - Б. 10 - 11.
Ахметов, З. А. Ақындардың алыбы,ойшылдардың озығы / З. А. Ахметов // Парасат. - 1995. - № 8. - Б. 13.
Ахметов, З. А. Қазақтың бас ақыны: [ұлы ақын Абайдың шығармалары туралы] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 1995. - 9 тамыз.
Ахметов, З. А. Даналық шыңы: [ғұлама ғалым, ұлы жазушы М. Әуезов туралы және Ғылым академиясына - 50 жыл толуына байланысты] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 1996. - 22 наурыз.
Ахметов, З. А. Абай және Әуезов / З. А. Ахметов; құраст. Ш. Ыбыраев, С. Қорабаев // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 1995. - № 4. - Б. 3 - 17.
Ахметов, З. А. "Жетi түрлi бiлiм бiл" : [ғылым Академиясының 50 ж. орай Тiл және әдебиет институтының жұмыстары жайлы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1996. - 11 маусым. - Б. 11.
Ахметов, З. А. Ой түйiндерiнде - жазушы шығармашылығы: [М. Әуезовтiң суреткерлiгi, жазу үлгiсi туралы] / З. А. Ахметов // Алматы ақшамы. - 1997. - 16 маусым.
Ахметов, З. А. Жамбылдың ақындық шеберлiгi / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1996. - 20 тамыз. - Б. 2 - 3.
Ахметов, З. А. Тiл тиексiз, ой түпсiз : [әдебиеттану терминдерiн жетiлдiрудiң зәрулiгi жайлы] / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетi. - 1996. - 29 қазан. - Б. 6-7.
Ахметов, З. А. Жамбылдың ақындық шеберлiгi  / З. А. Ахметов // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 1996. - № 11-12. - Б. 33-41.
Ахметов, З. А. Кемеңгер: [М. Әуезовтiң 100 жасқа толуына орай] / З. А. Ахметов // Заман Қазақстан. - 1997. - 10 қаңтар. - Б. 4.
Ахметов, З. А. "Аламан артындағы бiреуi мен": [ақын Шәңгерей Сейткерейұлы  Бөкеев (1847-1920) шығармашылығ туралы] / З. А. Ахметов // Абай. - 1997. - № 1. - Б. 50-53.
Ахметов, З. А. Даналық тағылымы: [М. Әуезовтiң әдебиеттану ғылымын дамытудағы еңбектерi жайлы]  / З. А. Ахметов // Абай. - 1997. - № 2 -3. - Б. 63-68.Ахметов, З. А. Даналық тағылымы: [ғұлама ғалым М. Әуезов жайында] / З. А. Ахметов // Абай. - 1997. - № 2-3. - Б. 63 - 68.
Ахметов, З. А. Ағыбай батыр бейнесi әдебиетте / З. А. Ахметов // Қазақстан Респ. ҒМ-ҒА хабарлары. Тiл, әдебиет сериясы. - 1997. - № 2. - Б. 31-37.
Ахметов, З. А. "Абай жолы" - тарихи шындық пен көркемдiк шындық  / З. А. Ахметов  // Заман - Қазақстан. - 1997. - 1 тамыз. - Б. 12-13.
Ахметов, З. А. Мұхтар Әуезов-қазақ әдебиетiнiң классигi / З. А. Ахметов // М. Әуезов - ХХ ғасырдың ұлы жазушысы және гуманисi. - Алматы : Ғылым, 1997. - Б. 28-35.
Ахметов, З. А. Мұхтар Әуезов және әлем әдебиетi / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 1997. - 27 қыркүйек.
Ахметов, З. А. Дарын мен парасат: [жазушы Зейнолла Қабдоловтың шығармашылығы туралы] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан.- 1997. - 12 желтоқсан.
Ахметов, З. А. Даналық парасаты / З. Ахметов // М. Әуезовтiң қазақ тiлiн дамытудағы ролi : Респ. ғыл.-теор. конф. материалдары (Қостанай, тамыз 1997 ж.) / құраст. М. Нұртазин, Б. Сабырұлы, Т. Алпысбаев. - Алматы : Қағанат-ҚС. - 1997. - Б. 22-34.
Ахметов, З. А. Көркем туынды саяси идеямен шектелмейдi: [филология ғыл. докторымен әдебиеттану ғыл. жай-күйi туралы сұхбат] / З. А. Ахметов; әңг. С. Төлеумағанбет// Заман-Қазақстан. - 1998. - 1 мамыр. - Б. 15.
Ахметов, З. А. Бүкіл қазақ "Ахаң" деген: [А. Байтұрсыновтың туғанына 125 жыл толуына орай] / З. А. Ахметов // Абай. - 1998. - № 3. - Б. 1-4.
Ахметов, З. А. Тасқынды дария едi: [ақын-жазушы Әбдiлда Тәжiбаевтың қазасына көңiл бiлдiру] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 1998. - 25 қыркүйек.
Ахметов, З. А. Пушкин және Абай // ҚР ҰҒА хабарлары. Тiл, әдебиет сериясы.- 1999.- № 3.- Б. 3-9.

2000 - 2009

Ахметов, З. А. Еңбегiмен танылған ер тұлғасы: [ғалым, сыншы Р. Нұрғалиев туралы] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 2000. - 2 маусым.
Ахметов, З. А. С. Мұқанов және тарихи таным / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 2000. -  9 маусым.
Ахметов, З. А. Ғалым мен азаматтық жолын тең ұстаған / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 2000. - 5 желтоқсан. - Б. 4
Ахметов, З. А. Үш таған : [ақын, сыншы, ғалым А. Егеубаевтың шығармалары туралы] / З. А. Ахметов // Ана тiлi. - 2000. - 7 желтоқсан. - Б. 4
Ахметов, З. А. Иса Байзақов - суырып салма ақындық өнердiң классигi / З. А. Ахметов // Қайнар" университетiнiң хабаршысы = Вестник университета "Кайнар". - 2001. - № 4. - Б. 11-16.
Ахметов, З. А. Iзгiлiк iздерi: [тарих ғылымдарының докторы Өмiрзақ Озғанбаев туралы] / З. А. Ахметов // Қазақстан мұғалiмi. - 2001. - 30 мамыр. - Б. 3.
Ахметов, З. А. Астана - бiрлiк пен берекенiң төрi: [академиктiң Астана туралы айтқандары] / З. А. Ахметов // Астана ақшамы. - 2001. - 4 тамыз. - Б. 1.
Ахметов, З. А. Мәселе қай жағынан қарауда ғой: [академик З. Ахметовке ашық хат деген сын-мақаласына жауап] / З. А. Ахметов // Түркiстан. - 2001. - 18 тамыз. - Б. 5.
Ахметов, З. А. Сахананың сарбазы: [Т. Жаманқұлов туралы] / З. А. Ахметов // Астана ақшамы. - 2001. - 18 тамыз. - Б. 6.
Ахметов, З. А. Елдiктiң жыршысы, еркiндiктiң жоқшысы: [ақын Д. Бабатайұлының туғанына 200 жыл] / З. А. Ахметов  // Қазақ әдебиетi. - 2002. - 19 шiлде. - Б. 14.
Ахметов, З. А. Терең таным, биiк талғам : ["Абай жолын" ең алғаш, ең әдiл, ең биiк бағалаған Ғабит Мүсiрепов болатын] / З. А. Ахметов // Егемен Қазақстан. - 2002. - 2 наурыз. - Б. 3.
Ахметов, З. А. Шәкәрiм - қазақ әдебиетiнiң классигi / З. А. Ахметов  // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримские чтения" : 3-шi респ. ғыл.-тәжiрибелiк конф. материалдары, 20-21 желтоқсан 2002 ж. = Материалы 3-й респ. науч.-практ. конф., 20-21 дек. 2002 г. Т. 2. - Семей, 2002. - Б. 31-40.
Ахметов, З. А. Иса Байзақов - суырып салма ақындық өнердiң классигi / З. А. Ахметов // Әдебиеттанудың өзектi мәселелерi : академик Серiк Қирабаевтың 75 жылдығына арналған жинақ / ред. алқасы: З. Ахметов, С. Қасқабасов, А. Iсiмақова ж. б. - Алматы : Комплекс баспасы, 2002. - Б. 77-85.
Ахметов, З. А. Ғабит Мүсiрепов тұлғасы - терең таным, биiк талғам / З. А. Ахметов // Ғабит Мүсрепов және әлемдiк әдеби процесс = Габит Мусрепов и мировой художественный поцесс. - Алматы : Ғылым, 2003. - Б. 8-14.
Ахметов, З. А. Жанр поэтикасы және сөз бейнелiлiгi  / З. А. Ахметов // Жанр және поэтика мәселелерi / жауапты ред. А. С. Iсiмақова. - Алматы, 2004. - Б. 100-125.
Ахметов, З. А. Пушкин және Абай. Жанрдың мәдени - эстетикалық арнасы / З. А. Ахметов // Жанр және поэтика мәселелерi / жауапты ред. А. С. Iсiмақова. - Алматы, 2004. - Б. 6-15.
Ахметов, З. А. Қазақ комедиясы теориясының негiзiн қалаушы / З. А. Ахметов // Сыр бойы.- 2006. - 1 желтоқсан. - Б. 4.
Ахметов, З. А. Зейнолла Қабдолов : дарындылық пен парасаттылық / З. А. Ахметов // Қабдолов тағылымы. - Алматы : Қазақ ун-тi, 2007. - Б. 257-263.
Ахметов, З. А. Адамзаттың Әуезовi / З. А. Ахметов // Әдебиет айдыны. - 2007. - 27 қыркүйек.
Ахметов, З. А. Шәкерім - қазақ әдебиетінің классигі  / З. А. Ахметов // Абай. - 2007. - № 4. - Б. 7-12.
Ахметов, З. А.  Ғұлама ғалым / З. А. Ахметова // Ұлан таңы. - 2008. -  23 ақпан. - Б. 5.
Ахметов З. А. Байжанбаевтың Бiжiбаевы / З. А. Ахметов // Жетiсу. - 2008. - 29 мамыр. - Б. 2.
Ахметов, З. А. Мақал-мәтел / З. А. Ахметов // Қазақ әдебиетiнiң тарихы : 10 томдық / ред. С.Қасқабасов.- Алматы:Қазақпарат, 2008. -Б. 100.
Ахметов, З. А. Сыпайы мiнез, сырлы сөз // Асыл сөздiң жоқшысы : профессор Қабиболла Сыдиықұлын еске алу кiтабы. - Алматы : Арыс, 2009. - Б. 9-17.

***

1950 - 1968

Ахметов, З. А. Новое о переводах Абая и Лермонтова  / З. А. Ахметов// Вестн. АН Каз.ССР.- 1949.- № 10.- С. 76-90.
Ахметов, З. А. Лермонтов и Абай / З. А. Ахметов // Казахстан. - 1951. - Кн. 5. - С. 105-113.
Ахметов, З. А. О строе казахского стиха / З. А. Ахметов // Вестн. АН КазССР.- 1955.- № 4.- С.48-55
Ахметов, З. А. Ритмика казахского стиха / З. А. Ахметов // Ученые записки: Алма-Ата.жен. пед. ин.-та/ АН КазССР.- 1956.- Вып. 1.- С.64-79.
Ахметов, З. А. Романы Мухтара Ауэзова об Абае // Коммунист Казахстана.- 1956.- № 11.- С.58- 62.
Ахметов, З.А. Выдающийся писатель: [к 60- летию со дня рождения М. О. Ауэзова] / З. А. Ахметов // Учен. записки (Каз. жен. пед. ин-т).- 1958.- Вып.2.- С. 87 - 95.
Ахметов, З. А. Сакен Сейфуллин и проблема новаторства в казахском стихосложении / З. А. Ахметов // Изв. АН КазССР. Серия филологии и искусствоведения.- 1960.- Вып.2.- С.3-23.
Ахметов, З. А. Ритмическое строение казахских пословиц, загадок и афоризмов / З. А. Ахметов // Уч. зап. (Казах. женский пед. ин-т).- 1960. - Вып. 3.- С. 229 - 239.
Ахметов, З. А. Рифма в казахской поэзии  / З. А. Ахметов // Изв. АН КазССР. Серия филологии и искусствоведения.- 1961.- № 1.- С. 3-19.
Ахметов, З. А. Сокровища эпического творчества  / З. А. Ахметов// Вопросы литературы.- 1964.- № 11.- С. 210-213.
Ахметов, З. А. Стихотворное новаторство Абая : [о стихосложении "Восьмистишья" Абая [Текст] : [наблюдения над формой стиха] / З. А. Ахметов // Вопросы казахской филологии. - Алма-Ата, 1964. - С.109 - 127.
Ахметов, З. А. Ученый и педагог : [к 60-летию акад., докт. филол. наук Х. Ж. Жумалиева [Текст] / З. А. Ахметов // Учитель Казахстана.- 1968. - 12 июня.
Ахметов, З. А. Талант, одухотворенный революцией : [к 70-летию со дня рождения Б.Майлина] / З. А. Ахметов // Ленинская смена.- 1965.- 8 июля.
Ахметов, З. А. "Восточная легенда" Тургенева и "Масгут" Абая Кунанбаева: [общность сюжетов двух произведений] / З. А. Ахметов // Тургеневский сборник.Т.III.- Л., 1967. - С. 163 - 165.
Ахметов, З. А. 60-летие академика АН КазССР К.Д.Джумалиева / З. А. Ахметов // Вестн. АН КазССР. - 1968. - № 7. - С. 54 - 55.

1970 -1979

Ахметов, З. А. Великий казахский поэт и просветитель: [к 125-летию со дня рождения Абая Кунанбаева] / З. А. Ахметов // Русский язык в казахской школе. - 1970. - № 8.- С.19 - 31.
Ахметов, З. А. Пропагандист русской культуры: к 125-летию со дня рождения Абая Кунанбаева / З. А. Ахметов // Огни Алатау.- 1970.- 11 август.
Ахметов, З.А. К вопросу изучения теории тюркского стиха : [на материале казахской поэзии] / З. А. Ахметов // Сов. тюркология.- 1972. - № 2. - С. 80 - 87.
Ахметов, З. А. Казахская поэзия / З. А. Ахметов // История советской многонациональной литературы. Т. 4./ отв. ред. З. С. Кедрина. - М., 1972. - С.502 - 509.
Ахметов, З. А. Лермонтов и казахская литература : [о переводах Абаем произведений М. Лермонтова] / З. А. Ахметов // Лермонтов и литература народов Советского Союза.- Ереван,1974.- С.365-372.
Ахметов, З. А. Пушкин и Казахстан: [о переводах Абаем произведений А. Пушкина, в частности "Евгения Онегина"] // Пушкин и литература народов Советского Союза.- Ереван,1975.- С.440-447.
Ахметов, З. А. Принцип партийности и современный литературный процесс  / З. А. Ахметов // Партийная жизнь Казахстана.- 1975.- № 11.- С.84-88.
Ахметов, З. А. Талант и взыскательность: [о творчестве Г. Мусрепова] / З. А. Ахметов  // Изв. АН КазССР. Серия филологическая.- 1977.- № 1.- С. 8-14.
Ахметов, З. А. Трудовой подвиг писателя / З. А. Ахметов  // Ленинский путь.- 1977.- 23 сентябрь.
Ахметов, З. А. Проблемы изучения творчества Мухтара Ауэзова: 80-летие со дня рождения М.О.Ауэзова: [доклад на науч.конф."Мухтар Ауэзов и его творческое наследие" 28 сент.1977] / З. А. Ахметов  // Вестн. АН Каз.ССР.- 1977.- № 10.- С.14-22.
Ахметов, З. А. Проблемы изучения творчества Мухтара Ауэзова: доклад на Всесоюз.науч.-теор.конф."Мухтар Ауэзов и его творческое наследие", Алма-Ата,28 сент.1977г. / З. А. Ахметов // Мухтар Ауэзов - классик советской литературы.- Алма-Ата,1980.- С.88-100.
Ахметов, З. А. Выдающийся деятель казахской литературы : [к 75-летию со дня рождения Г. Мусрепова] / З. А. Ахметов // Ленинский путь.- 1977.- 25 марта.
Ахметов, З. А. Классик казахской советской литературы: [к 80-летию М.Ауэзова] / З. А. Ахметов // Казахстанская  правда.- 1977. - 23 сентябрь.
Ахметов, З. А. Актуальные проблемы казахского литературоведения: докл. на Всесоюз. тюрколог. конф. (Сент., 1976г.) / З. А. Ахметов // Вестник АН КазССР. - 1977. - № 3. - С.33 - 40.
Ахметов, З. А. Рецензия на кн. Л. М. Ауэзовой "Проблемы истории Казахстана в творчестве М. О. Ауэзова" / З. А. Ахметов // Сов. тюркология. - 1979. - № 3.- С.75 - 77.

1990 -1998

Ахметов, З. А. О своеобразии казахского литературного процесса начала ХХ века: [анализ творчества Ш. Кудайбердиева, А. Байтурсынова, М. Дулатова, М. Жумабаева] / З. А. Ахметов // Изв. АН КазССР. Серия филологическая. - 1990. - № 2. - C. 30-41.
Ахметов, З. А. Великий поэт и мыслитель : [Абай Кунанбаев] / З. А. Ахметов // Мысль. - 1995. - № 3. - С. 78 - 82.
Ахметов, З. А. "Татьяна, русская душою" : [о переводах Абаем А. Пушкина] / З. А. Ахметов // Казахстанская правда. - 1995. - 8 август.
Ахметов, З. А. Великан народной поэзии : [к 150-летию Джамбула] / З. А. Ахметов // Мысль. - 1996. - № 4. - С. 47-51.
Ахметов, З. А. Великий писатель-гуманист: [о жизни и творчестве М. О. Ауэзова. К 100-летию со дня рождения] / З. А. Ахметов // Мысль. - 1997. - № 4. - С.70 - 74.
Ахметов, З. А. Летопись народа : [о романе-эпопее "Путь Абая". К 100-летию со дня рождения М. Ауэзова] / З. А. Ахметов // Рудный Алтай.- 1997.- 23 сентябрь.
Ахметов, З. А. Правда жизни: [из творческой истории романа-эпопеи М. Ауэзова "Путь Абая"] / З. А. Ахметов // Казахстанская правда. - 1997. - 25 сентябрь.
Ахметов, З. А. О литератураведческой терминологии: [статья видного каз. ученого - лит. теоретика лит., акад., которому в мае 1998 г. исполнилось 70 лет] / З. А. Ахметов // Наука Казахстана. - 1998. - № 11. - С. 7.

2000 – 2006

Ахметов, З. А. Старейшина рода фольклористов: [исполнилось 60 лет С. Каскабасову - декану фак-та востоковедения Евраз. ун-та им. Л. Н. Гумилева]/ З. А. Ахметов // Казахстанская правда. - 2000. - 7 октябрь.
Ахметов, З. А. Способность радоваться жизни: к 80-летию поэта Ж. Омирбекова / З. А. Ахметов// Казахстанская правда.- 2000.- 30 декабрь.
Ахметов, З. А. Казахский романический эпос: об эпосах "Козы - Корпеш и Баян-сулу" и "Кыз Жибек"/ З. А. Ахметов // Козы-Корпеш и Баян-сулу. Кыз Жибек / отв. ред.: С. С. Кирабаев, Е. А. Поцелуевский.- М. : Вост. лит., 2003.- С.351- 390.
Ахметов, З. А. Поэтический язык Махамбета  З. А. Ахметов  // Вестн. КазГНУ. Серия филологическая.- 2003.- № 6.- С.5-7.
Ахметов, З. А. Некоторые аспекты социально-экономического развития сельских населенных пунктов / З. А. Ахметов // Агро Информ.- 2006.- № 4.- С.8-10.

 

З. А. Ахметовтың өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер
Литература о жизни и деятельности Ахметова З. А.
Кітаптар - Книги 

Құнанбаев, А. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. Т. 1 : Өлеңдер мен аудармалар / А. Құнанбайұлы. - Алматы : Жазушы, 1995. - Ахметов Зәки Ахметұлы: Б. 8 - 33.
Академик Зәки Ахметов және руханият мәселелері : академик Зәки Ахметовтың 75 жылдығына арналған жинақ. - Алматы : Үш Қиян, 2003. - 640 б.
Қирабаев, С. Көп томдық шығармалар жинағы. Т. 7 / С. Қирабаев. - Алматы : Қазығұрт, 2007. - Зәки туралы сөз: Б. 481-485.
Ысқақұлы, Д. Әдебиет айдынында / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Арыс, 2009. - Азамат: Б. 226-232; Нағыз ғалым: Б. 226-267.
Елеукенов, Ш. Әдебиет - тәуелсіздік қаруы. Бүгінгі сөз өнері : өрісі мен өресі / Ш. Елеукенов. - Алматы : Баспалар Үйі, 2009. - Ұлт мақтанышы : Зәки Ахметовтың туғанына 80 жыл толуына орай: Б. 418-428.
Қасқабасов, С. Алтын жылға: зерттеулер мен мақалалар / С. Қасқабасов; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі  ғылым комитеті, М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жібек жолы, 2010. - Академик Ахметов: Б. 389-398.
Даланың дархан дүлдүлі Астана. - ш. о. ж., 2012. - Ахметов Зәки. Өлеңнің өрен жүйрік құлагері: Б. 332-337.
Қасқабасов, С. Алтын жылға : зерттеулер мен мақалалар / С. Қасқабасов; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі  ғылым комитеті, М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты. - Алматы : Жібек жолы, 2013. - Академик Ахметов: Б. 389-398.
Сыдықов, М. Қыдырқанұлы. Терістаңбалы шежіресі : тоғыз таңбалы найман / М. Қ. Сыдықов. - Павлодар : Сытин, 2013. - Академик Зәки Ахметов: Б. 638-639.
Қабдолов, З. Шығармалары. Т. 5 : Ғылыми зертеулер. Әдеби-көркем сын. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - Зәки Ахметов туралы.
Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. - Ахметов Зәки: Б. 36-38.
Білімдіден шыққан сөз: академик Зәки Ахметовтің ой-толғамдары /  Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті. - Өскемен : МеdiASoft, 2013. - 93 б. - Академик Зәки Ахметовтің өнегелі өмірі мен шығармашылығы туралы.
Айтбайұлы, Ө. Тілғұмырлар: қазақ лингвистері мен тіл жанашырлары. Т. 4 / Ө. Айтбайұлы. - Алматы : Абзал-Ай, 2014. - 400 б. - Зәки Ахметов туралы.
Қирабаев, С. Өмір тағылымдары: естеліктер / С. Қирабаев. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2015. - Ахметов Зәки: Б. 440-443.

 

 Мақалалар - Статьи 

Әбікен, М. Зәки Ахметов және Алаш мұраты / М. Әбікен // Ана тілі. - 2025. - 20 ақпан (№8). - Б. 11

***

Корабай, С. Знаток жемчужного слова: [к 80-летию З. Ахметова] / С. Корабай // Рудный Алтай. - 2008. - 1 мая. - С. 4.
Кудайбергенов, К. Когда уставал, играл на скрипке : [к 80-летию З. Ахметова] / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. - 2008. - 10 июня. - С. 4.
Ананьева, С. Теоретик и историк литературы : [к 80-летию З. Ахметова] / С. Ананьева // Рудный Алтай. - 2008. - 1 мая. - С. 4.
Исмакова, А. С. Теория литературы периода независимости / А. С. Исмакова // Простор. - 2012. - № 3. - С. 155 - 159
Нуруллин, Э. Вернуть былую славу "Спартака" / Э. Нуруллин // Вести Семей. - 2013. - 25 янв. - С. 1.
Гуляева, Е. Братья Ахметовы  / Е. Гуляева // Спектр. - 2013. - 13 марта. - С. 8.
Кадыров, Б. Наследие ученого  / Б. Кадыров // Казахстанская правда. - 2013. - 15 мая. - С. 9.
Абылкасимова, А. Великий ученый  / А. Абылкасимова // Спектр. - 2013. - 29 мая. - С. 2.
Троценко, Л. Золотой выпускник : [одной из школ г. Риддера присвоили имя Заки Ахметова] / Л. Троценко // Рудный Алтай. - 2013. - 4 октябрь. - С. 4.
Абдрахманова А. Книжный мир Заки Ахметова : [90 лет со дня рождения] / А. Абдрахманова // Казахстанская правда. - 2018. - 4 мая. - С. 4
Кирдяпкина К. За рамками знаний : [о Международной научно-практической конференции "Рухани жангыру: научное наследие и национальные ценности", посвященную академику З. Ахметову] / К. Кирдяпкина // Рудный Алтай. - 2018. - 26 мая. - С. 5
Уюкбаева, Мереке. Сковозь призму лермонтовского духа : [об академике Заки Ахметове] / Е. Брусиловская // Мысль. - 2023. - № 5. - С. 69-72

Ахметжанова Ф. Р.

Обновлено 20.12.2024 12:03

Ахметжанова Фарзана Рафиковна (1950) - педагог-просветитель, ученый, почетный работник образования Республики Казахстан.
Родилась в г. Ушарал Алматинской области. После окончания филологического факультета УКПИ (ВКГУ им. С. Аманжолова, г. Усть-Каменогорск) прошла научную стажировку в Институте филологии и философии Сибирского отделения Академии Наук СССР; научную стажировку и обучение в аспирантуре в Институте языкознания им. А. Байтурсынова НАН РК, защитила кандидатскую диссертацию.
В УКПИ-ВКУ прошла профессиональный путь от преподавателя до профессора. В разные годы занимала ответственные должности в структурных подразделениях вуза: заведующая кафедрой, заместитель декана, директор института. Инициатор открытия в структуре вуза факультета казахской филологии, который возглавила и на базе которого впоследствии обосновала и открыла впервые в Казахстане магистратуру и аспирантуру по данному профилю.
Область научных интересов: современный казахский язык; лексикология; семасиология; словообразование; сопоставительное исследование казахского и русского языков; контрастивная лингвистика.
Ф.Р. Ахметжанова – неоднократный лауреат и победитель конкурса «Жемчужины Востока» в номинации «Сила духа»; победитель Республиканского конкурса «Настоящая женщина» в номинации «Уверенность и оптимизм» (Астана, 2002 г.). Ф.Р. Ахметжанова – Почетный работник образования РК, обладатель государственного гранта «Лучший преподаватель вуза – 2006, 2009». Автор более 300 научных трудов, в т.ч. фундаментальных исследований в области казахского языкознания и контрастивной лингвистики, составитель оригинальные двух- и трехъязычных словарей, участник многочисленных научных конференций международного и республиканского уровня. Воспитала более ста учеников.

 

 Ф. Р. Ахметжанованың ғылыми еңбектері

 Научные труды Ф. Р. Ахметжановой

  Кітаптар – Книги

 

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сәйкестіктер = Казахско-русские и русско-казахские соответствия: Сөздік = Cловарь / Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен,  2000. - 137 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақша-ағылшынша-орысша қатарластар: сөздік / Ф. Р. Ахметжанова; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 2001. - 220 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Әлеуметтiк лингвистика және тiларалық қатынастардың өзектi мәселелерi: әдiстемелiк нұсқаулар мен бағдарлама /Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 2003. - 86 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Аударматанудың кейбір мәселелері / Ф. Р. Ахметжанова. - Усть-Каменогорск : Шығыс Ақпарат, 2009. - 155 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Күрделі сөздердің қазақша-орысша сөздігі / Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен, 2009. - 247 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Таным жолы- ғажайып бақыт... / Ф. Р. Ахметжанова. - Усть-Каменогорск : Шығыс Ақпарат, 2012. - 256 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Көпұлтты қоғамдағы тіл мәселесі: монография / Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМТУ "Берел"  баспасы, 2014. - 598 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Сәрсен Аманжолов және терминшығармашылықтың кейбір мәселелері: монография / Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМТУ "Берел" баспасы, 2014. - 282 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Фразеотіркестердің лингвомәдениеттанымдық құдіреті: монография / Ф. Р. Ахметжанова. - Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2014. - 308 б.

 

 ***

 

Ахметжанова, Ф. Р.Фразеологические единицы типа "относительное прилагательное плюс существительное" в казахском языке : диссертация ... кандидата филологических наук : 10.02.06 / Ф. Р. Ахметжанова;АН КазССР. Ин-т языкознания. - Алма-Ата, 1988. - 220 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Словарь: русско-казахские кальки / Ф. Р. Ахметжанова. -Усть-Каменогорск, 1994. - 75 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Программа: основы теории и техники перевода / Ф. Р. Ахметжанова. -Усть-Каменогорск, 1994.
Ахметжанова, Ф. Р. Словосложение в казахском и русском языках : учебное пособие / Ф. Р. Ахметжанова, В. А. Кудрявцева. - Усть-Каменогорск : [б. и.], 2007. - 206 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Определительные фразеосочетания казахского языка: монография / Ф. Р. Ахметжанова. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 2012. - 156 с.

Абай мұрасы әлемдік руханият кеңістігінде : [Электрондық ресурс] : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдар жинағы = Наследие Абая в мировом духовном пространстве : сборник материалов международной научно-практической конференции. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2015. - 299 б.

Авторларымен біріп шыққан басылымдар

 Издания, вышедшие в соавторстве

 

 

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақша-орысша,орысша-қазақша сәйкестіктер = Казахско-русские и русско-казахские соответствия. Cөздік = Словарь / Ф. Р. Ахметжанова, Т. С. Мұхамедханова. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 1999. - 110 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақ шығысының жер-су атаулары. / Ф. Р. Ахметжанова, А. Ә. Әлімхан. - Өскемен : Шығыс Қаз. мемлек. ун-ті, 2000. - 103 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Түр-түске байланысты тұрақты сөз тіркестері. / Ф. Р. Ахметжанова, Қ. Т. Қайырбаева. - Өскемен : Шығыс Қаз.мемлек. ун-ті, 2000. - 136 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Қасиетті сандар қатысқан қазақ ескіліктері: ғылыми басылым / Ф. Р. Ахметжанова,  Қ. С. Дүсіпбаева. - Өскемен : ШҚТУ баспасы, 2001. - 112 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақ тілі: талапкерлерге арналған әдістемелік құрал / Ф. Р. Ахметжанова, Г. Қ. Сисанова. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2004. - 80 б.

Ахметжанова, Ф. Р. Қазақ тіліндегі ұқсату мен теңеу: монография / Ф. Р. Ахметжанова, Е. К. Әбішев. - Өскемен : ШҚМУ баспасы, 2006. - 174 б.

 

 

***

 

Ахметжанова, Ф.Р. Слово в системе словарей русского и казахского языков: учеб.пособие / Ф.Р. Ахметжанова, В.А.Кудрявцева. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 1996. - 126 с.

Ахметжанова, Ф.Р. Определительные фразеосочетания казахского языка: учеб. пособие / Ф. Р. Ахметжанова. - Усть-Каменогорск : Издательство ВКГУ, 1998. - 212 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Словосложение в казахском и русском языках: учебное пособие / Ф. Р. Ахметжанова, В. А. Кудрявцева. - Усть-Каменогорск : ВКГУ им. С. Аманжолова, 2005. - 191 с.

Ахметжанова, Ф. Р. Словосложение в казахском и русском языках: учебное пособие / Ф. Р. Ахметжанова, В. А. Кудрявцева. - Усть-Каменогорск,   2007. - 206 с.

 

 

 Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары

 Публикации в периодических изданиях и сборниках

 

 

Ахметжанова, Ф. Р. Ғалым және қазақ терминологиясы  / Ф. Р. Ахметжанова // Дидар. - 2003. -  6 мамыр. - Б. 4.

Ахметжанова, Ф. Р. Өскеменде қазақ тілінің мамандарын даярлайтын факультет ашу оңайға соққан жоқ  / Ф. Р. Ахметжанова // Дидар. - 2012. - 9 сәуір. - Б. 5.

Ахметжанова, Ф. Р. Ұлы жеңіске жеткен Ұланның ұлы: [әйгілі партизан-жазушы Қасым Қайсенов туралы] / Ф. Р. Ахметжанова // Менің өлкем. - 2013. - 20 маусым. - Б. 21.

Ахметжанова, Ф. Р. Байыпты бағдар: [ҚР Президенті Н. Назарбаевтың М. В. Ломоносов атын. Мәскеу мемл. университетінде сөйлеген сөзіне орай пікір]  / Ф. Р. Ахметжанова // Егемен Қазақстан. - 2014. - 29 сәуір. - Б. 4.  

 

 ***

 

Ахметжанова, Ф. Р. Межкультурная коммуникация и этнопсихология языковой личности / Ф. Р. Ахметжанова // Алтай - Түркі әлемінің алтын бесігі = Алтай - колыбель Тюркского народа : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз. - Өскемен, 2013. - С. 30-35.

Ахметжанова, Ф. Р. Говорите со мной на казахском! / Ф. Р. Ахметжанова // Рудный Алтай. - 2014. - 4 октября. - С. 3.

 

 Авторларымен бірігіп шыққан мақалалар

 Статьи, вышедшие в соавторстве

 

 

Ахметжанова, Ф. Р. Түр-түс атауларының қолданылу сипаты: [көркем шығарма тіліндегі түр-түс атаулары ] / Ф. Р. Ахметжанова, Қ. Қайырбаева // Шығыс Қазақстан техникалық университетінің хабаршысы. - 1999. - № 2. - Б.172-178.
Ахметжанова, Ф. Р. Мәндес теңеулерді топтастыру мәселесі / Ф. Р. Ахметжанова, А. Айтмұқашова // Шығыстың аймақтық хабаршысы. - 2000. - № 1.- Б. 121-130.

 

***

 

Ахметжанова Ф. Р. Типологические особенности казахского и русского языков на уровне структуры слова / Ф. Р. Ахметжанова, В. Кудрявцева // Поиск.Серия гуманитарных наук. - 1998. - №2. - С. 1-24.

Ахметжанова, Ф. Р. Имена как национальные реалии и проблемы их перевода / Ф. Р. Ахметжанова, Б.Кумарова // Поиск. Серия гуманитарных наук. - 2002. - №1. - С. 49-54.

 

 

 

Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

 Литература о жизни и деятельности

 

 

Шығыс Қазақстан облысы: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Ахметжанова Фарзана Рафикқызы: б. 194-195.      

Әбішев, Е. Ұстаздың жаңа еңбегі: [Ф. Ахметжанованың «Күрделі сөздердің қазақша-орысша сөздігі» жаңа кітабы туралы] / Е. Әбішев // Дидар. - 2009. - 29 сәуір. - Б. 4.

Садықова, С. Өмірі де, өнері де жастарды оқытып тәрбиелеуге арналған: [профессор Фарзана Ахметжанова туралы] / С. Садықова // Менің өлкем. - 2013. - 2 қаңтар. - Б.19.

 

 ***

 

Ученые Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова: биографический справочник. Т. 1 / сост. А. Ф. Сурнина, Ж. Т. Бопурова ; под ред. А. А. Абжаппарова. - Усть-Каменогорск : ВКГУ,  2004. -Ахметжанова (Усманова) Фарзана Рафиковна: с. 88-91.

Царегородцева, С. Алтын қызым, оқы!: [профессор ВКГУ Фарзана Ахметжанова получила грант "Лучший преподаватель вуза"] / С.Царегородцева // Рудный Алтай. - 2006. - 7 марта. - С. 1-2.

Қазақстанның қанатты әйелдері = Окрыленные женщины Казахстана : Шығыс Қазақстан облысы. - Астана : ИД "Арт Статус Медиа". - Ахмеджанова Фарзана Рафиковна: с. 23.

 

 

Балакаев Т.

Обновлено 08.09.2022 09:41

Балакаев Толтай (1923 - 2017) - ученый, доктор исторических наук, профессор, Заслуженный работник Республики Казахстан.

Балакаев Толтай родился 13 апреля 1923 года в Абыральском районе Семипалатинской области (ныне Абайский район Восточно-Казахстанской области).

Участник Великой Отечественной войны, был тяжело ранен в боях под Сталинградом.

В 1944-49 гг. учился на историческом факультете  КазГУ.

Работал младшим, а затем и старшим научным сотрудником в Институте истории партии при ЦК Компартии Казахстана  (1949-1956), в Академии наук Казахстана в (1956-1967) гг., ученым секретарем в институте истории и этнологии им. Ч. Ч. Валиханова и в институте археологии им. А. Маргулана (1968-1985). С 1985 по 1991 гг. заведует отделом по исследованиям, занимает должность заместителя директора, работает старшим научнм сотрудником.

Т. Балакаев участвовал в фундаментальных исследованиях на тему истории крестьянства в Казахстане. Его научные изыскания вошли во многие учебники по истории Казахстана, отдельными изданиями увидели свет 15 книг, статьи и доклады опубликованы в научных сборниках. В 1972 защищает докторскую диссертацию «Колхозное крестьянство Казахстана в годы Великой Отечественной войны 1941–1945 гг.» и получает звание Доктора исторических наук, в 1979 г. удостаивается звания  профессора, в 2003 г. - Заслуженный работник Республики Казахстан.

Т. Балакаев воспитал целую плеяду блестящих ученых, талантливых общественных, политических и военных деятелей Республики Казахстан.

В 1972 г. удостоен премии за лучшее научное исследование в области естественных наук им. Шокана Уалиханова, награжден орденом Отечественной войны II-й степени.

 

Т. Балақаевтың еңбектері

Труды Т. Балакаева

Балақаев, Т. Ағаш соқадан-алып тракторға [Мәтін] / Т. Балақаев. - Алма-Ата, 1969.

Балақаев, Т. Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында [Мәтін] / Т. Балақаев. - Алматы, 1970. - 22 б.

Балақаев, Т. Совет халқының Ұлы жеңiсi [Мәтін] : Лекторға көмекшi материал / Т. Балақаев. - Алматы, 1978.- 24 б.

Балақаев, Т. Қазақстан еңбекшілері майдан қызметінде [Мәтін] : (1941-1945) Совет халқының Ұлы Отан соғысындағы Жеңісінің 40 жылдығына арналады  / Т. Балақаев, Қ. Алдажұманов. - Алматы : Ғылым, 1985. - 320 б.

Балақаев, Т. Ұстаз туралы сөз [Мәтін] : [тарихшы  ғалым А.Нүсiпбеков туралы  естелiктер мен зерттеулер]. - Алматы: Экономика, 2009. - Б. 10-23.

Балақаев, Т. Академик Кеңес Нұрпейiсов хақында [Мәтін] /  Т. Балақаев; құр. Т. Ә. Нұрпейiсов // Алаштұлғалы.  Кеңес Нұрпейiсұлы туралы естелiктер. - Алматы, 2010. - Б. 116-122.

Т. Балақаевтың қатысуымен жарық көрген кітаптар

Книги, изданные при участии Т. Балакаева

Майдан жолдары [Мәтін] / құр. Т.Балақаев. - Алматы: Қазақстан, 1965. - 220 б.

Елеуов, Т.  Қазақстанда Совет өкіметі қалай орнады [Мәтін] / Т. Елеуов; жалпы ред. Т. Балақаев. - Алматы : Қазақ мемлекет баспасы, 1957. - 209 б.

Т. Балақаевтың мерзімді баспасөз бетінде жарияланған мақалалары

Публикации Т. Балакаева на страницах периодической печати

Балақаев, Т. Жалынды күрескерлер туралы кiтаптар[Мәтін] / Т. Балақаев // Қазақстан коммунисi. - 1958. - N 1. - Б. 78-80.

Балақаев, Т.Халық азаттық жолында [Мәтін] : (Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерiлiс) / Т. Балақаев // Қазақстан мектебi. - 1986. - N 7. - Б. 76-80.

Балақаев, Т. Армия және ұлт саясаты [Мәтін] : [Қазақстанның ұлттық армиясын жетілдіру, қалыптастыру туралы] / Балақаев Т. // Қазақ тарихы. - 1994. - наурыз. - N 2. - Б. 41-47

Балақаев, Т. Ол турашыл жан едi [Мәтін] : [Журналист Д.Дәуренбекова туралы естелiк] / Т. Балақаев // Қазақстан әйелдерi. - 1995. - N 9.- Б.20-21.

Балақаев, Т. Ол турашыл жан едi [Мәтін] : [Журналист Д.Дәуренбекова туралы естелiк] / Т. Балақаев // Қазақстан әйелдерi. - 1995.- N 9. - Б.20-21.

Балақаев, Т. Әке мұрасын зерттей білді [Мәтін] : [Тарихшы ғалым Ләйла Мұхтарқызы Әуезованың туғанына 70 жыл] / Балақаев Т. // Ақиқат. - 1999. - №9-10. - Б.72-75.

Балақаев, Т. Халқына қызмет еткен [Мәтін]: [Алаштың аяулы азаматы, белгiлi қоғам және мемлекет қайраткерi Ш. Қабылбаев туралы] / Т. Балақаев // Егемен Қазақстан. - 2008. - 14 наурыз. - Б. 6.

Балақаев, Т. Соғыс және бейбітшілік [Мәтін] : [Ұлы Отан соғысы] / Т. Балақаев ; әңгімелеск. Ж. Әлиханұлы  // Егемен Қазақстан. - 2009. - 9 мамыр.- Б.3.

Т. Балақаев туралы

О Т. Балакаеве

Кітаптар

Книги

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін]: энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - 848 б. – Балақаев Төлтай : б. 244.

Мақалалар 

Статьи

Алдажұманов, Қ.Өнегелі өмір [Мәтін] : профессор Төлтай Балақаев 80 жаста / Қ. Алдажұманов. // Отан тарихы = Отечественная история. - 2003. - № 2-3. – Б. 188-190.

Райхан, Н. Майдан мен тылды сабақтастырған [Мәтін] : [Майдангер ғалым Төлтай Балақаев туралы] / Н. Райхан // Ақиқат.- 2005. - N 5. - Б.30-33.

Әзiрет, Е. Ғұмыры ғибратты ғалым [Мәтін]: [Тарихшы, ғалым Төлтай Балақаев туралы] / Е. Әзiрет // Айқын.- 2013. - 4 сәуiр. - Б.7.

.