Баймұратов Н.

Жаңартылды 25.11.2022 17:57

Баймұратов Нұрлыбек (1887-1969) - ақын, КСРО Жазушылар одағының мүшесі, Жамбыл Жабаев шәкірттерінің бірі.

1887 жылы 06 желтоқсанда Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан), Бесқарағай ауданында, Балапан шатқалына таяу зәйімкеде, Баймұрат деген кедейдің отбасында дүниеге келген. Күзетші болған, орыс, неміс тілдерін үйренген. Домбыра, балалайкада ойнап, ән мен өлеңдерді сол тілдерде орындап, өзі де өлең құраған. Медреседе білім алып, алдыңғы қатардағы оқушылардың бірі болады. Араб тілінде жазуды меңгеріп, көп оқып, бос уақытында музыкалық аспаптарда ойнайды.

Әкесі қайтыс болған соң, Баймұратовтар отбасы әкесінің туған жері Павлодар облысына қоныс аударады.

Кеме шаруашылығында жүк тасушы болып, Ертіске саяхат жасайды.

Кеңес өкіметінің алғашқы жылдары Нұрлыбек Орынборда жұмысшы факультетінде оқиды. Оқуын аяқтаған соң, Ақтөбе болысына ревком төрағасы болып тағайындалады. Партия мектебінен соң, оны Семейге жауапты жұмысқа жібереді. Сол кезде қаламгер М. Әуезовпен жақын танысады.

Алғаш рет өлеңімен көпшілік алдына 1939 жылы қазақ жазушыларының 2-съезінде Семей делегаты атынан шығып, сонда КСРО Жазушылар одағының мүшелігіне алынады. 1939 жылы қарашада Қазақ ССР Жоғары Кеңесі Президиумының Жарлығымен "Қазақ ССР-ның еңбек сіңірген өнер қайраткері" атағы берілген.

Қаламгер ең алдымен ақын ретінде танымал. Ол Қазақстанның Мәскеудегі өнер және мәдениет декадасына қатысқан. 1957 жылы өлең, ән және айтыс жинақтары - «Месть народа», «Счастливая эпоха», «Айтысы», Бесқарағай ауданындағы азамат соғысы жайлы «Кровавый поход» (1962) поэмасы жарыққа шыққан.

1969 жылы 08 қарашада Бесқарағай ауданы Новониколаевка ауылында қайтыс болды.

 Н. Баймұратовтың шығармалары

Произведения Н. Баймуратова

 Кітаптар-Книги

 Баймұратов, Н. Ер Төлеген [Мәтін] : [Кеңес Одағының Батыры Т. Тоқтаровқа арналған поэма] / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазақ мемлекет баспасы, 1945. - 77 б.

Баймұратов, Н.Өлеңдер мен поэма [Мәтін] / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1957. - 140 б.

Баймұратов, Н. Қанды жорық [Мәтін] : поэма / Н. Баймұратов. - Алматы : Қазмемкөркемәдеббас, 1962. - 124 б.

Баймұратов, Н. Қазына [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Н. Баймұратов. - Алматы : Жазушы, 1982. - 140 б.

Баймұратов, Н. Қазына [ Мәтін ] : өлеңдер мен поэмалар / Н. Баймұратов; құраст. А. Бұлдыбаев. - Алматы : Жазушы, 1982. - 237 б.

Н. Баймұратовтың мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалар

Публикации Н. Баймуратова в периодических изданиях

 Мақалалар – Статьи

 Баймұратов, Н. Иса туралы менің білетінім [Мәтін] : [естелік] / Н. Баймұратов, Ж. Сұрағанқызы // Абай. - 2000. - № 4. - Б. 40-41.

Баймұратов, Н. Иса туралы бiлетiнiм [ Мәтін ] : [ақын Иса Байзақов туралы] / Н. Баймұратов // Жас Алаш. - 2000. - 26 қыркүйек.

Баймұратов, Н. Абай [ Мәтін ] : поэмадан үзiндi / Н. Баймұратов // Абай мұражайының хабаршысы. - 2010. - № 1. - Б. 115-116.

 Өлеңдер - Стихи

Баймұратов, Н. Астанаға [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Лениншiл жас. - 1939. - 3 июль.

Баймұратов, Н. Жарлыға жарық iздедi [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Социалистік Қазақстан. - 1960. - 22 апрель.

Баймұратов, Н. Заман үнi [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Қазақ әдебиетi. - 1961. - 1 декабрь.

Баймұратов, Н. Ұлы көш [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Социалистік Қазақстан. - 1962. - 18 февраль.

Баймұратов, Н. Арайлы таңға асығам [ Мәтін ] : өлең / Н. Баймұратов // Мәдениет және тұрмыс. - 1964. - № 8. - Б. 12-13.

Н. Баймұратов туралы әдебиеттер

Литература о Н. Баймуратове

 Кітаптар-Книги

 Қожахметов, А. Берекелі өлке, Бесқарағай [Мәтін] / А. Қожахметов. - Семей : Полиграфия, 2001. - 194 б. - Баймұратов Н. туралы.

Түкісов, У. Асылдың сынығы [Мәтін] : [Ертіс өңірінің аты аңызға айналған адамдары туралы] / У. Түкісов. - Павлодар, 2002. - 480 б. - Баймұратов Н. туралы.

Қазақстан жазушыларыХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - Баймұратов Н.: б. 68.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Баймұратов Н.: б.21.

Шығыс Қазақстанның мәдени мұралары [ Мәтін ] : (тарих, мәдениет, білім) [Мәтін]. - Өскемен : ШҚМУ, 2006. - Баймұратов Н.: б. 316.

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. - Баймұратов Н.: б. 81.

Қапанов, Б. Совет Одағының Батыры Төлеген Тоқтаров [Мәтін] : / Б. Қапанов, С. Құдабаев. - Өскемен : ШҚМУ, 2010. - Баймұратов Н. : б. 71.

Түкісов, У. Елім деп еңбек еткендер [Мәтін] : [еңбек ардагері, журналист У. Түкісовтың очерк, дастан, өлеңдері мен жеке азаматтардың өмір жолы топтастырылған] / У. Түкісов. - Астана : Нұр-Астана, 2012. - 368 б. -Баймұратов Н. туралы.

Бұл өлең шыққан екен бірталайдан... [Мәтін] : "Біржан-Сара айтысына" қатысты зерттеу мақалалар мен ғылыми ой-тұжырымдар. - Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ "Берел" баспасы, 2014. - 506 б. - Баймұратов Н. туралы.

Шығыс Қазақстаноблысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Баймұратов Н.: б. 239.

 Мақалалар-Статьи

 1963

Қорабаев, Р. Жорық жыры [Мәтін] / Р. Қорабаев // Қазақ әдебиетi. - 1963. - 20 сентябрь.

2000 - 2010

Сәрсеке, М. Ақындардың құлжасы [Мәтін] : [ақын Нұрлыбек Баймұратов туралы бір үзік сыр] / М. Сәрсеке // Абай. - 2000. - № 4. - Б. 44-46.

Сәрсекеев, М. "Ақылды адам арманмен егеспейді" [Мәтін] : [Cемейде жазушы М. Сәрсекеевтің "Бес тұғыр" кітабы жарық көрді. Жинаққа Т. Көбдіковтың, Н. Баймұратовтың, С. Әлімбетовтың, Ш. Әбеновтың, К. Тұрғанбаевтың өлеңдері енген / М. Сәрсекеев // Семей таңы. - 2000. - 1 қыркүйек. - Б. 4.

Снегин, Д. Нұрлыбек пен Балқия [Мәтін] : [айтыс ақыны Н. Баймұратов пен оның жары Балқия туралы] / Д. Снегин // Түркiстан. - 2000. - 17 қараша.

Ақындардың құлжасына құрмет [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы // Егемен Қазақстан. - 2001. - 26 қыркүйек. - Б. 7.

Бәделхан, А. Қараңғы түнде қамығып, қаламымды алайын, жүрегiмнiң қанына қаламымды малайын [Мәтін] : [алғаш рет ашаршылық туралы поэма жазған ақын Нұрлыбек Баймұратов жайлы сұхбат] / А. Беделхан // Жас Алаш. - 2002. - 30 мамыр. - Б. 1, 5.

Бәделханұлы, А. Нұрлыбек - төкпе ақын [Мәтін] : ақындардың сүлейi Н. Баймұратовтың туғанына 115 жыл / А. Бәделханұлы; әңг. А. Әбiш // Сарыарқа самалы. - 2003. - 28 қаңтар. - Б. 4-5.

Кәкенұлы, Т. Ақтаңгер ақынның мұражайында [Мәтін] : Нұрлыбек Баймұратовтың туғанына - 100 жыл / Т. Кәкенұлы // Дидар. - 2003. - 25 қазан. - Б. 5.

Бекбосын, О. Дарындыны болар ма ұмытуға? [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / О. Бекбосын // Дидар. - 2003. - 23 қараша. - Б. 3.

Қасымұлы, А. Тараздан келген хат [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / А. Қасымұлы // Дидар. - 2004. – 1 маусым. - Б. 28.

Түкісов, У. Нұрлыбек ақын [Мәтін] / У. Түкісов // Дидар. - 2005. - 6 желтоқсан. - Б. 4.

Әбдiлманатқызы, Ә. Нұрлыбек Баймұратұлының "Ер Төлеген" поэмасындағы фольклорлық дәстүр мәселесi [Мәтiн] / Ә. Әбдiлманатқызы // Қазақ тiлi мен әдебиетi. - 2006. - № 10. - Б. 75-78.

Иман-Жапар, М. Бір суреттің сыры [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / М. Иман-Жапар // Ертіс өңірі. - 2009. - 3 маусым. - Б.12.

Жұмабекова, Г. Халық ақыны [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / Г. Жұмабекова // Бесқарағай тынысы. - 2009. - 12 қыркүйек. - Б. 4.

Нұрлыбек Баймұратов Ұлы Отан соғысы кезінде [Мәтін] // Бесқарағай тынысы. - 2010. - 25 тамыз. - Б. 4.

2011 - ...

Қожахметұлы, А. Жемісті жиырма жыл [Мәтін] : тәуелсіздікке жиырма жыл : Н. Баймұратов туралы / А. Қожахметұлы // Бесқарағай тынысы. - 2011. - 9 ақпан. - Б. 4; 19 ақпан. - Б. 4; 23 ақпан. - Б. 4; 26 ақпан. - Б. 4; 19 наурыз. - Б. 4; 23 наурыз. - Б. 4; 9 сәуір. - Б. 4; 6 сәуір. - Б. 4.

Қожахметұлы, А. Әуезов құрметтеп, Аймауытов ардақтаған ақын [Мәтін] : [ақын Н. Баймұратовтың туғанына 125 жыл] / А. Қожахметұлы // Дидар. - 2012. - 18 мамыр. - Б. 13.

Құсанбаев, С. Николайдың ауылы Нұрлыбек деп аталса... [Мәтін]: [ақын Н. Баймұратовтың есімін мәңгі есте қалдыру туралы] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2012. - 15 маусым.- Б.5.

Сейсенұлы, Д. Баймұратов бесқарағайлықтарға ғана керек пе? [Мәтін] : [айтыс өнерінің дүлдүлі Н. Баймұратовтың есімін мәңгілік есте қалдыру туралы] / Д. Сейсенұлы // Дидар. - 2013. - 6 мамыр.- Б.5.

Сейсенұлы, Д. Осы жұрт Нұрлыбек ақынды біле ме екен? [Мәтін]: [айтыс өнерінің дүлдүлі Н. Баймұратовтың есімін мәңгілік есте қалдыру туралы] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 31 мамыр.- Б.9.

Құсанбаев, С. Әуезов пен Аймауытов жоғары бағалаған жыр дүлділі [Мәтін] : [айтылмай жүрген ақын Нұрлыбек Баймұратов туралы] / С. Құсанбаев // Дидар. - 2013. - 26 қыркүйек.- Б.15.

Түкісов, У. Сертте тұрған семсер сөз [Мәтін] : Н. Баймұратов туралы / У. Түкісов // Егемен Қазақстан. - 2014.- 9 мамыр. -Б. 5.

Қожахметұлы, А. Мәңгілік елдің арқауы-елорда [Mәтін] : Н. Баймұратов туралы / А. Қожахметұлы // Бесқарағай тынысы. - 2014. - 17 мамыр. - Б. 4; 21 мамыр. - Б. 4.

Балғынбайұлы Б.

Жаңартылды 23.04.2020 14:48

Байкөкше Балғынбайұлы (1813-1892) – ақын, шежіреші.

1813 жылы Семей уезі, Қызыладыр болысы, Арқат, Ащысу өңірінде дүниеге келген. Қабас батырдың ұрпағы. Сөзге шешен, тапқыр да тура айтатын Байкөкшені Абай құрмет тұтып, уытты өлеңдерін жоғары бағалаған. Абай оның есімін атамай Байкөке дейді екен. Байкөкше де жастайынан ісі орнықты, сөзі салмақты Абайды ерекше құрметтеген. Сондықтан да ол Құнанбайдың бата оқырында дүйім жұрттың көзінше: «Құнан кетті - алдынан жарылқасын, Артында алтын қалды ат басындай...» деп, Абайға сенім арта сөйлейді. Байкөкшенің «Әнет баба», «Мамай батыр», «Тоқтамыс батыр», «Кеңгірбай би», «Қараменде би», «Көбей би» т.б. тарихи жырлары мен өлеңдері бар.

Б.Балғынбайұлының өмірі мен шығармашылығы

Литература о жизни и творчестве Б.Балгынбайулы

Абай [Мәтін]: энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 1995. -Ақылбай  Абайұлы:  Б. 137-138.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] :  энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы». - 2014. – Байкөкше Балғынбайұлы:  б. 238. 

***

Абай мен Байкөкше ақын / Ел аузынан жинаған С.Қарамендин [Мәтін] // Жұлдыз . - 1984. - № 8. -  Б. 207-208.

Байкөкше ақын [Мәтін] : [Байкөкшенің Абайға айтқан арызы және шешендік тапқырлық сөздері.] // Жұлдыз . - 1985. - № 6. -  Б.201-203.

Қарамендин, С. Абай мен Байкөкше ақын [Мәтін] / С. Қарамендин // Жұлдыз . - 1984. - № 3. -  Б.3.

Қарамендин, С. Байкөкше ақын [Мәтін] / С.Қарамендин // Жұлдыз . - 1985. - № 6. -  Б.6.

Байхонов С. М.

Жаңартылды 23.04.2020 14:49

Байхонов Серік Мүсілімұлы (1953 ж.) – журналист, жазушы, публицист, қоғам қайраткері.

Қызылорда облысы, Шиелі ауданының Ақмая ауылында туған. Қазақ мемлекеттік университетін (1976), Алматы Жоғары партия мектебін (1980) аяқтаған соң, Республикалық газет редакцияларында, «Қазақфильм» киностудиясында жұмыс істеген. 1990-1998 жылдары Қазақ телерадио комитетінде бас редактор бола жүріп, «Жігіт сұлтаны», «Тайбурыл», «Сиқырлы қазан», «Қазақтың Қажымұқаны» республикалық конкурстық телебағдарламалардың авторы ретінде танылды.
Жазушының алғашқы повесі «Жалғасым менің – жалғасым» («Жалгас – мое продолжение») 1973 ж. «Жалын» журналында жарық көрген. Шығармалары орыс тіліне аударылған. «Сал үстіндегі маусым» («Сезон на плоту»), «Аралға – араша» («Арал гибнет»), «Өсімдіктер желісіне саяхат» («Экскурсия по растениям»), «Бетпақдала – шөл емес» («Бепакдала – не пустыня») т.б. кітаптары қазақ және орыс тілдерінде жарық көрді.
Қазақстан Жазушылар одағы сыйлығының лауреаты, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ШҚ облыстық филиалының директоры, «Ертіс» әдеби-көркем журналы редакторларының бірі. 

 

 

С. Байхоновтың шығармалары

Произведения С. Байхонова

 

Кітаптар –Книги

 

Байхонов, С. Жалғасым менің - жалғасым [Мәтін] : [повесть, әңгімелер] / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1977. - 76 б.

Байхонов, С. Ең ыстық маусым [Мәтін] : повесть және әңгімелер / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1979. - 150 б.

Байхонов, С. Қос шатырлы үй [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1984. - 167 б.

Байхонов, С. Сал үстіндегі маусым [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1988. - 288 б.

Байхонов, С. Табиғатым-тағдырым [Мәтін] / С. Байхонов.- Алматы : Қайнар, 1991. - 336 б.

Байхонов, С. Құйылыста [Мәтін] : хикаяттар мен әңгімелер / С. Байхонов. -Алматы : Жазушы, 2001. - 272 б.

Байхонов, С. Бетпақдала - шөл емес [Мәтін] : табиғат кітабы / С. Байхонов. - Астана : Фолиант, 2003. - 270 б.

Байхонов, С. Ғажапстанға саяхат [Мәтін] : табиғат кітабы / С. Байхонов. -Алматы : Жазушы, 2003. - 360 б.

Байхонов, С. Саяхат әліппесі [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Білім, 2003. - 47 б.

Байхонов, С. Хикаяттар [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : Жазушы, 2007. - 288 б.

Байхонов, С. Саяхат әліппесі. Пржевальский жылқысы. Тастаған әуендер. Мейірбан шөптер. Қазақстан ғажайыптары [Мәтін] : деректі хикаяттар, ойтолғаулар / С. Байхонов. - Алматы : Білім, 2007. - 374 б.

Байхонов, С. Шығармалар жинағы [Мәтін] / С. Байхонов. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008.

Т. 1: Хикаяттар мен әңгімелер. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008. - 374 б.

Т. 2: Хикаяттар. - Алматы: ҚазАқпарат, 2008. - 340 б.

Т. 3: Ғажапстанға саяхат : деректі хикаяттар. - Алматы: Қазақпарат, 2008. - 335 б.

Т. 4: Саяхат әліппесі. Тастағы әуендер. Мейірбан шөптер. Қазақстан ғажайыптары : деректі хикаяттар. Ойтолғаулар . - Алматы: ҚазАқпарат, 2008. - 326 б.

Байхонов, С. Жұбату [Мәтін] : өлеңмен жазылған әңгімелер / С. Байхонов Өскемен : Шығыс Ақпарат, 2009. - 56 б.

Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] : эссе, элегиялар / С. Байхонов Алматы : Баспалар үйі, 2015. - 328 б.

***

Байхонов, С. Самый жаркий сезон [Текст] : повести и рассказы / С. Байхонов; ред. У. Молдахметов ; перевод с казахского А. Досжанова. - Алма-Ата : Жалын, 1990. - 221 с.

Байхонов, С. Сезон на плату [Текст] : документальная повесть / С. Байхонов; ред. И. Хасенова; перевод с казахвкого Р. Гарипова. - Алма-Ата : Балауса, 1992. - 107 с.

 

 

С. Байхоновтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы мақалалар

Публикации в периодических изданиях и сборниках С. Байхонова

 

Мақалалар - Статьи

 

1995 - 1999

 

Байхонов, С. Қанатты қазақ [Мәтін] : [Қазақстандық марафоншы-спортшы М. Жыланбаев туралы эссе] / С. Байхонов // Жас Алаш. - 1995. - 22 наурыз.

Байхонов, С. Бір балуанға қарап [Мәтін] : [Қажымұқан туралы] / С. Байхонов // Егемен Қазақстан. - 1997. - 20, 21 ақпан.

Байхонов, С. Алып адам Ахтаев [Мәтін] : [қазақстандағы баскетбол спортының ардагерi У. Ахтаев туралы] / С. Байхонов // Заман-Қазақстан. - 1997. - 15 тамыз. - Б. 15.

Байхонов, С. Сәлемәлейкум, өсімдіктер әлемі! [Мәтін] : [саяхатшы П. С. Массагетовтың өсімдіктер туралы зерттеуі] / С. Байхонов // Жас алаш. - 1999. - 16,18, 24наурыз.

2000 - 2010

Байхонов, С. Бір кесененің тарихы [Мәтін] / С. Байхонов // Семей таңы. - 2000. - 20қазан. - Б. 3.

Байхонов, С. Өзімді іздеп жүрмін [Мәтін] : [журналист С. Байхоновпен шығармашылығы, алдағы істері, мақсаттары туралы сұқбаттасқан тілші М. Әміренов] / С. Байхонов // Дидар. - 2001. - 8 мамыр. - Б. 6.

Байхонов, С. "Өмiрден iз-түссiз кетуден қорқам..." [Мәтін] / С. Байхонов; әңг. Ә. Балқыбек // Қазақ әдебиетi. - 2002. - 4 қазан. - Б. 4.

Байхонов, С. Барсакелместегі уақыт машинасы [Мәтін] / С. Байхонов // Егемен Қазақстан. - 2003. - 30 сәуір. - Б. 6.

Байхонов, С. Ұлт тәуелсiздiгiне нұқсан келедi-ау деген тұста бiр сәт компромиске барғаннан төмендеп қалмайтын шығармыз [Мәтiн] / С. Байхонов, әңг. Ұ. Айтөлен // Айқын. - 2006. - 30 қараша. - Б. 8-9.

Байхонов, С. Саяхатшы болу үшін батылдық, ержүректік қажет [Мәтін] / С. Байхонов; әңг. Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2010. - 27 тамыз. - Б. 7.

2011 - ...

Байхонов, С. Тұрағаң "Үш қоңырдың" үлкені еді : [ақын Т. Нұқай шығармашылығынан] / С. Байхонов // Дидар. - 2011. - 15 маусым (№68). - Б. 5

Байхонов, С. Жадымның жаңғырығы. Сейсеннің "Периэгисисі". Төре десе, төре еді... Өмекемнің "Сұқпаты" [Мәтін] : оқшау ой / С. Байхонов // Жалын. - 2011. - № 6. - Б. 50-56.

Байхонов, С. Сағатты сағыну [Мәтін] / С. Байхонов // Түркістан. - 2011. - 24 қараша. - Б. 9.

Байхонов, С. Желтоқсан "жаңғырығы" [Мәтін] : [М. Әубәкiров, Р. Бәйкенұлы, С. Әшiмбев туралы естелiктен] / С. Байхонов // Түркiстан. - 2011. - 17 қараша. - Б. 9.

Байхонов, С. Жоқ iздеген жолаушы [Мәтін] : [орыс жазушысы Г. Д. Гребенщиков туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиетi. - 2011. - 22-28 сәуiр. - Б. 1, 9.

Байхонов, С. Жабайы адам [Мәтін] / С. Байхонов // Денсаулық. - 2012. - № 2. - Б. 30-31.

Байхонов, С. "Дала өрнектерi" [Мәтін] : [Г. Гребенщиков шығармалары жайында] / С. Байхонов // Жамбыл. - 2012. - № 3/4. - Б. 235-251.

Байхонов, С. Өсімдікте де түйсік бар [Мәтін] / С. Байхонов // Денсаулық. - 2012. - № 5. - Б.30-31.

Байхонов, С. Жадымның жаңғырығы [Мәтін] / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2011. - № 4. - Б. 154-171.

Байхонов, С. Ақындар [Мәтін] : ["ақындар" атты өмiрбаяндық элегиялар кiтабынан үзiндiлер] / С. Байхонов // Ана тiлi.- 2012. - 1 - 7 наурыз. - Б. 9; 8 - 14 наурыз. - Б. 9.

Байхонов, С. "Мырзан - Қайғы"[Мәтін] : [ақын М. Кенжебай жайында] // Үш қоңыр. - 2012. - 14 қыркүйек . - Б. 4.

Байхонов, С. Алтай асу [Мәтін] / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2013. - № 4. - Б. 3-51.

Байхонов, С. Мұзтаудан мұхитқа дейін : [О. Бөкей - 70 жыл] / С. Байхонов // Дидар. - 2013. - 5 қыркүйек (№106). - Б. 19 ; 12 қыркүйек (№109). - Б. 10

Байхонов, С. Алыптың портретi [Мәтін] : эссе [халық жазушысы Ә. Нұрпейiсов туралы ] / С. Байхонов // Жас Алаш. - 2014. - 21 қазан. - Б. 4-5.

Байхонов, С. Алып пен қалып [Мәтін] / С. Байхонов // Жалын. - 2014. - № 8. - Б. 24-39.

Байхонов, С. Алып пен қалып [Мәтін] : [Әбдіжәміл әлемі] / С. Байхонов // Жалын. - 2014. - № 9. - Б. 8-15.

Байхонов, С. "Мен ештеңе сұрамаймын..." [Мәтін] : [ақын Серiк Ғабдуллаұлы туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиетi. - 2014. - 28 ақпан - 6 наурыз. - Б. 15.

Байхонов, С. Жоқ іздеген жолаушы [Мәтін] : [жазушы Г. Гребенщиков туралы] / С. Байхонов // Қазақ әдебиеті. - 2016. - 24 сәуір. - Б. 1, 9.

 

Проза

Байхонов, С. Бетпақдала- шөл емес [Мәтін] : деректi хикаят / С. Байхонов // Жас Алаш. - 2001. - 25 қазан. - Б. 5-6; 1 қараша. - Б. 5, 6.

Байхонов, С. Пржевальский жылқысы [Мәтін] : хикаят / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2008. - № 9. - Б.18-46.

Байхонов, С. Ғажапстанға саяхат - тастағы әуендер: қобыз сарыны [Мәтін] : деректi хикаят / С. Байхонов // Турист. - 2009. - № 16/17. - Б. 12-21.

Байхонов, С. Алтай асу [Мәтін] : роман / С. Байхонов // Жамбыл.- 2010.- № 4.- Б. 3-60.

Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : әңгіме / С. Байхонов // Түркістан. - 2011. - 7 сәуір. - Б. 4.

Байхонов, С. "Көңiл айту" [Мәтін] : [қаламгер Еркiн Жаппасұлы туралы әзiл әңгiме] / С. Байхонов // Үш қоңыр. - 2012. - 24 тамыз. - Б. 6.

Байхонов, С. Арекем "асқан асулар" [Мәтін] : [қаламгер Арасанбай Естен туралы әзiл әңгiме] / С. Байхонов // Үш қоңыр. - 2012. - 24 тамыз. - Б. 6.

Байхонов, С. Алтай – Рубикон : роман / С. Байхонов // Нива.- 2013. - № 7. - Б. 38-71.

 

 

Поэзия

 

Байхонов, С. Арылу [Мәтін] : өлең / С. Байхонов // Әдебиет айдыны.- 2008. - 23 қазан (№ 43).- Б.9.

Байхонов, С. Күйік отын немесе жеңешені сағыну [Мәтін] : өлеңдер / С. Байхонов // Жұлдыз. - 2010. - № 2. - Б. 34-37.

Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : элегия / С. Байхонов // Ақ Ертіс. - 2011. - № 1. - Б. 46-54.

Байхонов, С. "Өлмеген құлға... келіп те қалар тағы жаз..." [Мәтін] : элегия / С. Байхонов // Ақ Ертіс-Иртыш. - 2011. - № 1. - Б. 46-54.

Байхонов, С."Бiр кем дүние..." [Мәтін] : элегия [жазушы-академик Зейнолла Қабдолов жайлы] / С. Байхонов // Түркiстан. - 2013. - 25 сәуiр. - Б. 10.

 

С. Байхоновтың аудармалары

Переводы С. Байхонова

 

Гребенщиков, Г. Батырбек хандығы [Мәтін] : хикаят / Г. Гребенщиков; ауд. С. Байхонов // Жамбыл. - 2012. - № 3/4. - Б. 252-297.

Гребенщиков, Г. Жұт [Мәтін] : хикаядан үзiндi / Г. Гребенщиков; ауд. С. Байхонов // Қазақ. - 2011. - 1-8 шiлде. - Б. 10.

 

 

С. Байхоновтың қатысуымен жарық көрген кітаптар

Книги вышедшие при участии С. Байхонова

 

Қазиев, Қ. Кемпірқосақ [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Қ. Қазиев; ред. С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1984. - 214 б.

Жанботаев, Д. Жер жылуы [Мәтін]: повестер мен әңгімелері / Д. Жанботаев; ред. С. Байхонов. - Алматы : Жалын, 1982. - 180 б.

Хасенов, Ж. А. Әлеми сақ [Мәтін] : шопан тіл білімін зерттейді / Ж. А. Хасенов; ред. С. Байхонов. - Алматы : Дауа, 1995. - 61 б.

Шығыс Қазақстан қаламгерлерінің кітапханасы = Библиотека литературы Восточного Казахстана [Мәтін]. 4-ші кітап / М. Құмарбекұлы. К. Сегізбаев. С. Байхонов. Т. Сәукетаев. - Алматы : ҚазАқпарат, 2008. - 358 б.

Қас қағым [Мәтін]: өлеңдер / С. Ғабдуллаұлы; ред. Ж. Әскербекқызы; жауапты ред. Қ. Құрмансейіт; алғыс сөздің авт. С. Байхонов; Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі. - Астана : Фолиант, 2013. - 335 б.

 

 

С. Байхоновтың әдебиеттер туралы

Литература о С. Байхонове

 

Кітаптар - Книги

 

Қазақстан жазушыларыХХ ғасыр [Мәтін] : анықтамалық. - Алматы : Ана тілі, 2004. - Байхонов С.: б. 71.

Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. - Алматы : Ан-Арыс, 2009. – Байхонов С.: Б.84.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Байхонов С.: Б.241.

 

Мақалалар-Статьи

 

Байбатыров, Ғ. Жерұйығын тапқан жазушы немесе қазақ даласына Асан қайғы саяхатынан кейiнгi сапар [Мәтін] : [С. Байхоновтың "Ғажапстанға саяхат" атты кiтабы жайында] / Ғ. Байбатыров // Қазақ әдебиетi. - 2002. - 16 тамыз. - Б. 8.

Байбатыров, Ғ. Жерұйығын тапқан жазушы немесе қазақ даласына Асанқайғы саяхатынан кейiнгi сапар [Мәтін] : [жазушы С. Байхоновтың шығармашылығы хақында] / Ғ. Байбатыров // Қазақ әдебиетi. - 2009. - 25 қыркүйек - 1 қазан. - Б. 11.

Жүре берсең, көре бересiң [Мәтін] : [жазушы-саяхатшы С. Байхоновпен сұхбат] // Түркiстан. - 2011. - 6 қаңтар. - Б. 7.

"Тосын" адам [Мәтін] : [С. Байхоновтың "Жадымның жаңғырығы" атты кiтабындағы А. Сейдiмбеков туралы естелiк жайында] // Үш қоңыр. - 2011. - 24 тамыз. - Б. 10.

Жазарманнан қалар iз... [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы]/ дайынд. А. Әлменбет // Қазақ әдебиетi. - 2011. - 9 - 15 желтоқсан. - Б. 4.

Құмарбекұлы, М. Серiктiң сексеуiлi [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы] / М. Құмарбекұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 18 сәуiр. - Б. 4.

Тұрлыбек, Д. "Жаман жазуға ұяламын" [Мәтін] : [жазушы С. Байхонов туралы] / Д. Тұрлыбек // Қазақ әдебиетi. - 2013. - 3 - 16 мамыр. - Б. 10.

Жоқ iздеген - жолаушы [Мәтін] : [жазушы С. Байхоновтың "Жоқ iздеген жолаушы" тақырыбында жарық көрген жаңа туындысы жайында] // Түркiстан. - 2016. - 10 наурыз. - Б. 12; Қазақ әдебиетi. - 2016. - 8-14 сәуiр. - Б. 11.

Балмочных В. А.

Жаңартылды 06.09.2022 07:03

Балмочных Валентин Алексеевич (1949 ж.) - ақын, прозаик.

Шығыс Қазақстан облысының Өскемен қаласында 1949 ж. 27 қарашада теміржолшылар әулетінде дүниеге келген. Әкесі Балмочных Алексей Николаевич Ұлы Отан соғысына қатысқан, запастағы капитан, 1971 жылы қайтыс болған. Анасы Балмочных Клавдия Павловна 14 жасынан бастап Защита стансасында паровоз депосында жұмыс істеген, бүгінгі күні зейнеткерлік демалыста.

№ 32 мектептің 8 сыныбын аяқтаған соң, ауыл шаруашылық техникумында оқиды. Жамбыл атындағы облыстық драма театрында сахна жұмысшысы, кейін Үлбі металлургиялық зауытында темір ұстасы болып жұмыс істеген. Әдеби қызметі 1961 жылдан бастау алған. 1968-1971 жж. Солтүстік Қызыл Ту флоты қайығында қызмет еткен. Әскери-теңіз флоты қатарынан оралған соң, Өскемен қорғасын-мырыш зауытында жұмыс істеп (қазіргі Казцинк), № 6 жұмысшы жастар мектебінде оқиды. 1975 ж. қалалық кәсіби-техникалық училищені үздік аяқтайды. Кейін Өскемен педагогикалық институтында (қазіргі С. Аманжолов атындағы ШҚМУ) орыс тілі мен әдебиеті мамандығын сырттай аяқтайды.

Защита стансасында ату-өрт сөндіру командасында өрт сөндіруші және кейінірек өртті алдын-алу жөнінде нұсқаушы қызметін атқарған.

1977 ж. Алтайсвинецстрой трестінің «Спецстрой» құрылыс басқармасында суретші, 1979 жылдан АТП-1 ШҚ жүк көлігі басқармасында қызмет атқарған.

1983 ж. Шығыс Қазақстан облыстық туристік кеңес жанындағы жаяу жүру туризмі нұсқаушысы курсын аяқтап, «Алтайская бухта» туристік базасында жұмыс істейді. Кейінірек туристік бақылау-құтқару қызметінде нұсқаушы болған.

Өлкеміздің таулы зоналарындағы іздеу-құтқару жұмыстарына араласқан. Біліктілік арттыру курстарына, жоғары санаттағы күрделі сапарларға (батыс Саян), Мәскеу, Шымкент, Алматы, Красноярскі қалаларында өткен оқу-жаттығу жиындарына қатысқан.

1989 ж. республикалық жас жазушылар кеңесіне қатысып, семинар (поэзия) нәтижесі бойынша авторлық өлеңдер кітабын шығаруға ұсынылады. 1989 ж. (мамыр) – Мәскеуде өткен 9-Бүкілодақтық жас жазушылар кеңесіне қатысқан. Нәтижесінде КСРО ЖО Әдеби қорының жылдық шәкіртақысы тағайындалып, авторлық өлеңдер, поэмалар мен балладалар кітабын шығаруға ұсынылады. (О. Тарлыкованың «Я не сыграл своей роли» мақаласы бойынша: Балмочных В. шәкіртақы алмаған).

1985-1988 жж. ведомстводан тыс күзетте қарауылшы болып жұмыс істеген. 1988 жылдан «Устье» Өскемен поэзия студиясында әкімші, 1992 жылдан «ТАрКУС» жас ақындар, бардтар мен композиторлардың шығармашылық бірлестігінде орындаушы автор болған.

«Легенда о гималайском медведе», «Жетон тревоги», «Североморская баловница» повестері мен «Людская россыпь», «Родины малой места» – Кенді Алтай туралы «Таежный гость», «Ныний год» поэмаларының авторы (В. Балмочных өмірбаянынан).

Кейбір жекелеген мәліметтер бойынша ол қазір Ресейде, Краснодар өлкесінде тұрады.

В. А. Балмочныхтың шығармалары

Произведения В. А. Балмочных

Балмочных, В. Баллада о первом председателе [Текст] : [о Якове Ушанове]/ В. Балмочных // Металлург. - 1975. - 22 янв.

Балмочных, В. Белуха; Осеннее утро [Текст] : стихи /В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1983. - 7 нояб.

Балмочных, В. Таежный пейзаж [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1984. - 1 мая.

Балмочных, В. Я не был на войне [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1984. - 9 мая.

Балмочных, В. Поселок лесорубов [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1984. - 23 июня.

Балмочных, В. Мудрость и вдохновение [Текст] / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1984. - 14 нояб.

Балмочных, В. В день юбилея [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1985. - 10 авг. - Стихотворение, посвященное тресту "Алтайсвинецстрой".

Балмочных, В. Трудный хлеб [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1985. - 13 сент.

Балмочных, В. Строитель мира [Текст] : стихи / В. Балмочных // Алтайский строитель. - 1985. - 28 сент.

Балмочных, В. Осеннее утро [Текст] : стихи / В. Балмочных // Титан. - 1985. - 7 нояб.

Балмочных, В. Переулки детства [Текст] : [стихи] / В. Балмочных // Простор. - 1987.- №7. - С. 104-107. - Есть биографическая справка о поэте.

Балмочных, В. Сентябрь 55-го; Любви лист золотой; Крах [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1988. - 29 июля

Балмочных, В. Сон под серым камнем [Текст] : рассказ /В. Балмочных // Простор. - 1988. - №3. - С. 13-19.

Балмочных, В. Июль на Убе [Текст] : стихи /В. Балмочных // Заря Востока. - 1988. - 24 сент.

Балмочных, В. Как выползший в ранах из боя. [Текст] : стихи / В. Балмочных // Заря Востока. - 1989. - 7 марта.

Балмочных, В. Последний сон; Осенний соловей [Текст] : стихи /В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1989. - 16 июня.

Балмочных, В. Родились мы в годах послевоенных; Вечер на горе Усталой [Текст] : стихи / В. Балмочных // Простор. - 1989. - №11. - С. 70-72.

Балмочных, В. Баллада о дачном адмирале; По кладбищам; Память [Текст] : стихи / В. Балмочных // Простор. - 1990. - №10. - С. 84-86.

Балмочных, В. На маральниках; Любовь; Баллада о пустоте [Текст] : стихи / В. Балмочных // Ленинская смена. - 1991. - 5 мая

Балмочных, В. Элегия; Память; Таежный март [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1992. - 23 июля.

Балмочных, В. Осенний соловей [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1995. - 27 апр.

Балмочных, В. Звезда-полынь [Текст] : стихи / В. Балмочных // Рудный Алтай. - 1998. - 1 дек.

Балмочных, В. Голгофа [Текст] : (из поэмы) / В. А. Балмочных // Восток. - 2000. - № 1. - С. 172-177.

Балмочных, В. Таежный гость [Текст] : отрывки из поэмы / В. Балмочных // АқЕртіс=Иртыш. - 2007. - №2. - С. 102-104.

Балмочных, В. Лихо обреченных городов [Текст] / В. Балмочных // АқЕртіс=Иртыш. - 2008. - №2. - С. 60-62.

Звено Алтая [Текст]:история и современность : к 90-летию Восточно-Казахстанского литературного объединения . - Усть-Каменогорск : Либриус, 2011. - 472 с.

В. А. Балмочных туралы әдебиет

Литература о Балмочных В. А.

Немцев, М. С. Лениногорск литературный [Teкст] : биографический справочник / М. С. Немцев. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - 167 с.

Немцев, М. С. "Лениногорск литературный" [Текст] : биографический справочник / Немцев М. С. - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - 167 с.

Литература Восточного Казахстана. История и современность [Текст] : учебное пособие. Вып.2. - Усть-Каменогорск : Изд-во ВКГУ, 2005. - 258 с.

Звено Алтая [Текст] : история и современность : к 90-летию Восточно-Казахстанского литературного объединения / Т. Сидихменова . - Усть-Каменогорск : Либриус, 2011. - 472 с.

Немцев, М. С. Литературный Риддер [Текст] : биографический справочник / Немцев М. С. - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2012. - 245 с.

Творчество Александра Романова, Валентина Балмочных в литературном контексте региона [Текст] : материалы областной научно-практической конференции от 6 декабря 2013 года / Министерство образования и науки Республики Казахстан : Глубоковский районный отдел образования : Восточно-Казахстанский государственный университет имени Сарсена Аманжолова : КГУ "Белоусовская основная школа". - Усть-Каменогорск : [б. и.], 2013. - 118 с.

В. А. Балмочных туралы мақалалар

Статьи о В. А. Балмочных

Курдаков, Е. Валентин Балмочных [Текст] / Е. Курдаков // Рудный Алтай. - 1988. - 29 июля.

Немцев, Михаил. Балмочных Валентин Алексеевич [Текст] / М. Немцев // "Лениногорск литературный". - Лениногорск : Полиграф-Сервис, 2002. - С. 32

Тарлыкова, Ольга. Звезда-полынь поэта Балмочных [Текст] / О. Тарлыкова // 7 дней. - 2014. - 1 мая. - С. 7

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

Балмочных Валентин Алексеевич[Электронный ресурс] : [биография]. - Восточно-Казахстанский музей искусств : сайт. - Режим доступа: http://www.vkmi.kz/index.php/ru/salads/2013-06-09-04-00-04/25-raznoe/247-balmochnykh-valentin-alekseevich (дата обращения: 24.06.17)

Курдакова, Ю. Это мои золотые пенаты… / Ю. Курдакова // Гостиный двор.-2012.-№ 30. – режим доступа : http://orenlit.ru/tvorchestvo/nashe-nasledie/-2.html (24.06.2017)

Тарлыкова, О. Я не сыграл своей роли [Электронный ресурс] / О.Тарлыкова . - Режим доступа: http://zhurnal-prostor.kz/assets/files/2014/2014-9/9-2014-14.pdf (дата обращения: 24.06.17)