Кудайбердиев Ш.

Details

Last Updated on Wednesday, 23 April 2025 16:42

Кудайбердиев Шакарим (1858-1931 гг.) - просветитель, поэт, писатель, переводчик, композитор, историк, философ, участник движения Алаш.

Родился 24 (11) июля 1858 года в горах Чингистау, в селе Карауыл Абайского района Семипалатинской области (ныне область Абай). Воспитывался у своего двоюродного дяди – великого казахского поэта и просветителя Абая Кунанбаева, что сказалось на его формировании как гражданина и поэта. Изучал восточную и западную классическую литературу. Один из образованнейших людей своего времени - прекрасно владел русским, турецким, персидским, арабским языками; изучал труды по философии, религии, психологии.
В своих произведениях призывал молодежь учиться у Абая («О молодости», «О старости», «Давайте, молодежь, найдем свою дорогу»), выступал за чистоту нравов («Жизнь», «Обидчики», «Страстность», «Балагур»), воспевал искренние чувства, человечность, стремление к знаниям («Молодежи», «Сокровенное», «Истинная святость»).
Автор поэм «Калкаман-Мамыр» (1888), «Енлик-Кебек» (1891), «Айсулу-Нартайлак», «Царь Крез», «Лейли и Меджнун» (1907), книг-исследований об истории образования казахского народа «Родословная тюрков, киргизов, казахов и ханских династий», «Родословная» и «Основы мусульманства», посвященные истории казахског

о народа, философского трактата «Три истины», философских дум «Сад подснежников». Неоценимы его заслуги в области художественного перевода: стихотворное переложение на казахский язык произведений А. Пушкина «Дубровский» и «Метель», стихотворный и прозаический перевод рассказов Л. Толстого, поэм Физули и Хафиза, вольного изложения поэмы «Лейла и Меджнун» по мотивам одноименной поэмы А. Фирдоуси.
После смерти Абая, усиления реакции после поражения революции 1905 г. совершил хадж, посетил Аравию, Турцию, работал в знаменитой Александрийской библиотеке. После возвращения Шакарим покинул родной аул и стал заниматься литературным трудом. В 1917 г. он прервал одиночество и стал жить в ауле, в 1925 г. вновь уединился в охотничьем домике Саят-Кора, где и жил до последнего трагического дня. 2 октября в 1931 г. поэт был предательски убит: 73-х летнего поэта обвинили в связи с кулацко-байскими элементами и расстреляли.
29 декабря 1958 года Шакарим Кудайбердиев решением Генеральной Прокуратуры СССР был реабилитирован  за отсутствием состава преступления, но запрет на публикацию его трудов сохранялся. В 1988 г. творчество  Ш. Кудайбердиева было реабилитировано.
В 1989 г. увидел свет полноценный сборник мыслителя под общим руководством известного ученого Мухаммедрахым Жармухаммедулы. Первая академическая биография Шакарима была написана  Шамшиябану Сатпаевой. Позже Бахытжан Канапьянов перевёл некоторые стихи Шакарима и написал сценарий к фильму «Последняя осень Шакарима», снятого на киностудии «Казахфильм» в 1992 г. В 2008 г. Роллан Сейсенбаев презентовал трёхтомник Шакарима. 

 

  Шәкәрім Құдайбердіұлы (Құдайбердиев) шығармалары
Произведения Кудайбердыулы (Кудайбердиева) Шакарима
Кітаптар - Книги 

 

Құдайбердиев, Ш. Шығармалары: өлеңдер, дастандар, қара сөздер / Ш. Құдайбердиев, 1988. - 560 б.
Шәкәрім Аманат: әндер / Шәкәрім; құраст. Т. Бекхожина. - Алматы : Өнер, 1989. - 128 б.
Құдайбердіұлы, Ш. Өлеңдері мен поэмалары / Ш. Құдайбердіұлы. - Алматы : Рауан, 1990. - 208 б.
Шәкәрім Иманым / Шәкәрім. - Алматы : Арыс, 2000. - 321 б.
Шәкәрім Қазақ айнасы : өлеңдер мен поэмалар / Шәкәрім. - Алматы : Атамұра, 2003. - 296 б.
Шәкәрімтану мәселелері. - Алматы : Раритет, 2007. - 448 б.
Шәкәрімтану мәселелері: сериялық ғылыми жинақ. - Алматы : Раритет, 2007.
Т. 2. - Алматы : Раритет, 2007. - 376 б.
Құдайбердіұлы, Ш. Шығармаларының үш томдық жинағы / Ш. Құдайбердыұлы. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008.
Т. 1: Қажыма, ойым, қажыма : өлеңдер. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008. - 408 б.
Т. 3: Үзілмеген үміт : мақалалар, естеліктер, зерттеулер. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008. - 664 б.
Құдайбердиев, Ш. Ақиқат айнасы: өлеңдер жинағы / Ш. Құдайбердиев. - Алматы : Олжас кітапханасы, 2012. - 160 б.
Шәкәрім. Шығармалары / Шәкәрім. - Астана : Фолиант, 2013 - 
Т. 1 : Қазақ айнасы : өлеңдер мен поэмалар, 2013. - 344 б.  

***  

Кудайберды-улы, Ш. Родословная тюрков, киргизов, казахов и ханских династий / Ш. Кудайберды-улы. - Алма-Ата : Жазушы, 1990. - 120 с.
Кудайберды-улы, Ш. Три истины / Ш. Кудайберды-улы // Әлем. Выпуск 1 / ред. А. Сейдимбеков. - Алма - Ата : Жазушы, 1991. - С. 55.
Кудайбердыулы, Ш. Тьму раздвинул.: сочинения / Ш. Кудайбердыулы. - Алматы : Дарын, 2001. - 116 с.
Шакарим Избранное: перевод с казахского / Шакарим. - Семей : Новосибирск : Талер-Пресс, 2007. - 100 с.
Султанбеков, М. Поэтическое вдохновение: Абай, Шакарим, и Мухтар : книга о трех классиках / М. Султанбеков. - Новосибирск, 2007. - 416 с. - Кудайбердиев Шакарим Енлик и Кебек : поэма: с. 209-233.
Кудайбердиев Шакарим Калакаман и Мамыр : поэма: с. 195-208.
Кудайбердиулы, Ш. Казах в зеркальном отражении : стихи и поэмы / Ш. Кудайбердиулы. - Семей, 2008. - 264 с.
Шакарим Мое время: [сборник] : перевод с казахского / Шакарим; сост. Т. Шанбай; предисл. Е. Б. Сыдыковой; послесл. Б. Канапьянова. - Астана : Аударма, 2010. - 408 с.
Кудайбердиев, Ш. Калкаман-Мамыр: поэма / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского К. Кудайбергенова. - Алматы : Принт-Экспресс, 2014. - 32 с.  

 

 Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдар 
Публикации в периодических изданиях и сборниках 

 

Құдайбердиев, Ш. "Қазақ-қырғыз hәм хандар шежiресi" / Арабшадан ауд.А.Шәкәрiмұлы. Дайындаған М.Бейсенбаев // Семей таңы.- 1990.- 17, 24 қараша,1, 8, 15 желтоқсан.
Жеті ғасыр жырлайды [Мәтін] : XIX ғасырдан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі қазақ ақын-жырауларының шығармалары. Т. 2 / құраст. Е. Дүйсенбайұлы , 2004. - 528 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) Өлеңдер: б. 186-200. 

***  

Кудайбердиев, Ш. Толстосумы, сильные мира сего; Приходит лето; Выборочные места из назиданий: О себе. Прощание. Огонь. Жизнь: Стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянова // Простор. - 1988. - N 8.- С. 126 – 130.
Кудайбердиев, Ш. Слово; Взошла заря свободы; О себе: стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского В. Цыбина; Вс. Рождественского, Б. Канапьянова // Казахстанская правда. - 1988. - 27 июля
Кудайбердиев, Ш. О себе; Приходит лето; Слово; Избранные места из "Назиданий"; Огонь - Жизнь; Прощание: стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Иртыш. - 1988. - 28 июля
Кудайбердиев, Ш. Адил и Мариям: трагическая повесть / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского К. Серикбаевой // Простор. - 1990. - N 7. - С. 122 - 145.
Шакарим Кудайбердыев // Касымжанов А.Х.Портреты: Штрихи к истории Степи.- Алматы, 1995.- С.80-84.
Шакарим Кудайбердыулы (1858-1930).Ахмет Байтурсынулы (1873-1938) // Аскаров А.Ұлы Тұранның ұлдары = Сыны Великого Турана. - Алматы, 1998.- С. 348 - 351.
Кудайбердиев, Ш. О себе: стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Советский Казахстан сегодня.- 1998. - N 11-12. - С. 36.
Шакарим Кудайбердыулы (1858-1931) / сост. М. Ш. Шабжантаева // Звезды казахской литературы.- Кокшетау, 2005.- Кн.1.- С.184 - 190.
Кудайбердиев, Ш. Из лирики поэта / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского М. Султанбеков // Абай. - 2007. - № 4. - С. 2 - 7.
Кудайбердиев, Ш. Избранные места из "Назиданий" ; Приходит лето: стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Литературная газета.- 2007.- 31 окт.-6 нояб.- С. 12.
Кудайбердиев, Ш. Ропот смятенный и Свет (Ашу мен ынсап): стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского А. Утешева // Байтерек. - 2008. - № 5. - С. 77 – 79.
Кудайбердиев, Ш. То цветы зацветут по моей неоглядной степи: Стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского // Простор. - 2008. - № 8. - С. 145 – 146.
Кудайбердиев, Ш. То цветы зацветут по моей неоглядной степи: [стихи] / Кудайбердиев Ш. // Простор. - 2008 - №8. - С. 145-146.
Кудайбердиев, Ш. О молодости; О старости; Исповедь; Что такое человек; Взошла заря свободы: стихи / Ш. Кудайбердиев // Литературный Казахстан . - 2010. - № 1. - С. 7-25
Кудайбердиев, Шакарим. Молодежи : стихотворения / Ш. Кудайбердиев // Простор. - 2020. - №12. - С. 71-80.  

 

Шәкәрім Құдайбердіұлы туралы әдебиеттер
Литература о Кудайбердыулы (Кудайбердиеве) Шакариме
 Кітаптар - Книги  

 

Тілеуханова, А. Т. Шәкерім шығармаларындағы шеберлік пен таным бірлігі: автореферат / А. Т. Тілеуханова. - Алматы, 1995. - 25 б.
Айтбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлының діни-этикалық көзқарасы: автореферат / А. Айтбаева. - Алматы, 1996. - 26 б.
Айтбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармашылығындағы діни және дүниетанымдық мәселелер: автореферат / А. Айтбаева. - Алматы, 1997. - 24 б.
Ахметова, Ж. Қ. ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетіндегі фольклорлық дәстүр (Ш. Құдайбердиев, C. Торайғыров шығармаларының негізінде): автореферат / Ж. Қ. Ахметова. - Алматы : Абай атындағы мемлекеттік университет, 1999. - 28 б.
Әбдіғазиев, Б. Асыл арна: (Абай дәстүрі және Шәкәрім) / Б. Әбдіғазиев. - Алматы : Қазақ университеті, 1992. - 128 б.
Жеменей И. Хафиз және қазақ әдебиеті: оқу құралы / И. Жеменей. - А. : Респ.баспа кабинеті, 2000. - 122 б. - Ш. Құдайбердіұлы туралы.
Атығай, Б. Қ. Абайдың ақындық мектебіндегі аудармашылық дәстүрінің қалыптасуы: филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Б. Қ. Атығай. - Алматы, 2001. - 26 б.
Келімбетов, Н. Ежелгі түркі поэзиясы және қазақ әдебиетіндегі көркемдік дәстүр жалғастығы: филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Н. Келімбетов. - Алматы, 2002. - 60 б. - Шәкәрімнің шығармашылығы туралы.
Оразбек, М. Ақындық тұлға табиғаты (Шәкәрім, Мағжан, Сұлтанмахмұт): зерттеу / М. Оразбек. - Астана : Фолиант, 2002. - 152 б.
Сейсекенова, А. Б. Шәкәрім және Гете: поэзиядағы көркемдік таным үндестігі: филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / А. Б. Сейсекенова. - Семей, 2004. - 30 б.
Қонарбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармашылығындағы рухани-діни және қоғамдық-философиялық лексиканың қолданысы / А. Қонарбаева. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2005. - 192 б.
Семей өңірінің ақын-жазушылары: био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Құдайбердіұлы Шәкәрім: б. 50-51.
Рақымжанов, Б. Қ. Шәкәрім Құдайбердіұлының дүниетанымына тарихи-философиялық талдау: философия ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Б. Қ. Рақымжанов. - Алматы, 2005. - 24 б.
Сұлтанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы және оларды педагогикалық үрдіске ендіру: монография / Н. К. Сұлтанова. - Семей, 2005. - 36 б.
Ізтілеуова, С. Д. Шәкәрім поэтикасы: автореферат / С. Д. Ізтілеуова. - Алматы, 2007. - 46 б.
Султанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы және оны оқу-тәрбие үрдісіне ендіру: педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Н. К. Султанова. - Қарағанды, 2007. - 28 б.
Ізтілеуова, С. "Шәкәрімнің шеберлігі"  / С. Ізтілеуова. - Алматы : [Інжу - Маржан], 2007. - 399 б.
Ізтілеуова, С. "Шәкәрімнің сөз әлемі" / С. Ізтілеуова. - Алматы : [Інжу - Маржан], 2007. - 239 б.
Нұрланова, Ә. Н. Шәкәрім поэмаларындағы тарихи шындық және көркемдік сипат: оқу құралы / Ә. Н. Нұрланова ; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, Қазақстан-Американдық еркін университеті. - Өскемен, 2008. - 111 б.
Омаров, Д. Шәкәрім шыңы: (ұлы ойшыл көтерілген рухани деңгей) : дүниетаным / Д. Омаров. - Алматы : Дәуір, 2008. - 208 б.
Омаров, Д. Шәкәрімнің "Үш анығы": (ұлы ойшылдың "Үш анық" шығармасына түсініктемелер) : дүниетаным / Д. Омаров. - Алматы : Білім, 2008. - 224 б.
Сыдықов, Е. Шәкәрім және Алашорда/ Е. Сыдықов. - Алматы : Раритет, 2008. - 181 б.
Шәкәрім: энциклопедия / бас ред. Е. Сыдықов ; жауапты ред. Т. Шаңбай. - Семей, 2008. - 864 б.
Әбдіғазиұлы, Б. Шәкәрім әлемі / Б. Әбдіғазиұлы. - Алматы : Раритет, 2008. - 408 б.
Еспенбетов А. Шәкәрім және Сұлтанмахмұт: ғылыми зерттеу / А. Акишева. - Алматы : Раритет, 2008. - 237 б.
Шәкәрімтану мәселелері: [сериялық ғылыми жинақ]. Т. 6 / Семей мемлекеттік педагогикалық институты, Шәкәрімтану ғылыми-зерттеу орталығы. - Алматы : Раритет, 2008. - 352 б.
Сейсенұлы, Д. Шәкәрім: ғұмырнамалық баян / Д. Сейсенұлы ; жауапты ред. Е. Сыдықов. - Астана : Фолиант, 2008. - 264 б.
Есім, Ғ. Данышпан Шәкәрім / Ғ. Есім. - Алматы : Атамұра, 2008. - 336 б.
"Жоба тап, жол көрсет, Келешек қамы үшін..." : Шәкәрім Құдайбердіұлының 150 жылдығына арналған аймақтық конференцияның материалдары (29 қараша 2008 жыл) / Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, Қазақстан-Американдық еркін университеті. - Өскемен : КАСУ, 2008. - 170 с.
Шаңбай , Т. Ұғым мәдениеті: (Шәкәрім шығармашылығы аясында) / Т. Шаңбай. - Алматы : Раритет, 2009. - 352 б.
Әпеева, Г. С. Абайдың ақындық дәстүрі және Шәкәрім поэмалары: филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. С. Әпеева. - Алматы, 2009. - 24 б.
Сұлтанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы: монография / Н. К. Сұлтанова. - Семей, 2009. - 204 б.
Қамаева, С. А. Шәкәрім Құдайбердіұлы поэзиясының көркемдік құрылымы: филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / С. А. Қамаева. - Алматы, 2009. - 30 б.
Сейсенұлы, Д. Шәкәрім : ғұмырнамалық деректі хикаят / Д. Сейсенұлы. - Алматы : Қазақстан, 2009. - 254 б.
Шәкәрім мен Қайым. Тағдырлас = Шакарим и Каюм. Сплетение судеб. - Астана : Фолиант, 2009. - 336 с.
Алаш. Алашорда: энциклопедия / құраст.: Ғ. Әнес, С. Смағұлова. – Алматы : Арыс баспасы, 2009. - 544 б. - Құдайбердіұлы Шәкерим (Шәһкәрім): б. 229-231.
Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы / Ш. Сәтбаева; құраст.: Ж. Тілепов, А. Түсіпова, Е. Батырбеков. - Астана : Елорда, 2011-..
Т. 3 : Шоқан Уалиханов; Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2011. - 320 б.
Омаров, А. Шәкерім және Мұхтар: (деректі кітап) / А. Омаров. - Семей : Интеллект, 2012. - 275 б.
Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы / Ш. Қ. Сәтбаева. - Астана : Елорда, 2013 - ... .
Т. 5 : Уақыт шуағы : Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2013. - 480 б.
Сыдыков, Е. Б. Шәкәрім Құдайбердіұлы = Шакарим Кудайбердиев: [фотокітап] / Е. Б. Сыдыков,; [бас ред. В. Титенов ; ауд. Г. Илюбаева, У. Мукаев, В. Рослов ; сур.: С. Абдуллаев [ж. б.] - Алматы : Курсив, 2018 . - 317.

*** 

 

Аюпова, Г. К. Эпическое наследие Шакарима Кудайбердиева в свете казахских литературных связей и традиций: автореферат диссертации / Г. К. Аюпова. - Алматы, 1997. - 24 с.
Исмакова, А. С. Возвращение плеяды: экзистенциальная проблематика в творчестве Ш. Кудайбердиева, А. Байтурсынова, Ж. Аймаутова, М. Жумабаева, М. Дулатова и М. Ауэзова / А. С. Исмакова. - Алматы : Гылым, 2003. - 200 с.
Писатели Семипалатинского региона: био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - Кудайбердиев Шакарим: с. 38-41.
Джуанышбеков, Н. Шакарим Кудайбердиев: очерк о жизни и творчестве / Н. Джуанышбеков. - Издание 2-е, дополненное и переработанное. - Алматы : Искандер, 2006. - 52 с.
Вопросы шакаримоведения: собрание научных трудов. - Алматы : Раритет, 2007 - Т. 5. - Алматы : Раритет, 2007. - 480 с. - Литература в конце статей. - Алфавитный указатель имен: с. 463-472. - Сведения об авторах: с. 473-475.
Жаһандану сыны жағдайындағы Абай және Шәкәрім мұралары = Наследие Абая и Шакарима в контексте вызовов глобализации : материалы Международной научно-практической конференции (21-22 мая 2008 г.) / Комитет по языкам Министерства культуры и информации РК, Министерство образования и науки РК, Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский гос. технический университет им. Д. Серикбаева. - Өскемен : ВКГТУ, 2008. - 355 с. - Издание на казахском и русском языках. - Библиогр. в конце ст. - 300 экз.
Есим, Г. Мудрость Шакарима / Г. Есим. - Алматы : Атамұра, 2008. - 343 с.
Сыдыков, Е. Б. Шакарим / Е. Б. Сыдыков ; ред. Е. В. Смирнова. - М. : Молодая гвардия, 2012. - 351 с.
Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы / Ш. Сәтбаева. Т. 5 : Уақыт шуағы : Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2013. - 480 с.

 

 Мақалалар - Статьи
Жинақтарда - В сборниках

 

Дербісәлин, Ә. Әдебиет туралы толғаныстар: ғылыми еңбектерінің жинағы / Ә. Дербісәлин. - Алматы : Ғылым, 1990. - 296 б. - Шәкәрімнің поэмалары: б. 241-264.
Бес арыс: естеліктер, эсселер және зерттеу мақалалар / құраст. Д. Әшімханов. - Алматы : Жалын, 1992. - 544 с. - Шәкәрім Құдайбердиев: б. 10-176.
Жарықбаев, Қ. Б. Қазақ тәлім-тәрбиесі: қазақ ұлттық педагогикасы мен ұлттық психологиясының тарихы. Оқу құралы / Қ. Б. Жарықбаев, С. К. Қалиев. - Алматы : Санат, 1995. - 352 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931). Педагогикалық көзқарастары: б. 233-241.
Мұхамедханов, Қ. Абай мұрагерлері / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Атамұра, 1995. - 208 б. - Шаһкәрім: б. 5-56.
Майтанов, Б. Қазақ романы және психологиялық талдау: оқу құралы / Б. Майтанов. - Алматы : Санат, 1996. - 336 б. - «Әділ-Мария» : Шәкәрімнің поэмасы туралы: б. 23-31.
Қалижанұлы, У. Қазақ әдебиетіндегі діни - ағартушылық ағым: ХІХ ғасырдың ортасы мен ХХ ғасырдың басы / У. Қалижанұлы. - Алматы : Білім, 1998. - 256 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 222-239.
Елтұтқа: ел тарихының әйгілі тұлғалары / М. Жолдасбекұлы, Қ. Салғараұлы, А. Сейдімбек. - Астана : KUL TEGІN, 2001. - 356 б. - Құдайбердіұлы Шәкәрім (1858-1931); б. 244-246.
Табылдиев, Ә. Қазақ этнопедагогикасы: оқу құралы / Ә. Табылдиев. - Алматы : Санат, 2001. - 320 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлының педагогикалық ойлары: б. 210-212.
Әбдиманұлы, Ө. ХХ ғасыр бас кезіндегі қазақ әдебиеті: оқу кұралы / Ө. Әбдиманұлы, 2002. - 430 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931). Шығармашылық ғұмырнамасы: б. 190-233.
Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы: оқу құралы. 2-ші кітап. Алматы : Қазақ университеті, 2002. - 455 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 127-149.
Қалиұлы, С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы: оқу құралы / С. Қалиұлы. - Алматы : Білім, 2003. - 280 б. – Шәкәрім Құдайбердиевтің педагогикалық көзқарастары: б. 151-158.
Шәбжантайқызы, М. Шығарма- ой толғауының жүйеленген жемісі / М. Шәбжантайқызы. - Көкшетау, 2003. - 84 б. - Шәкәрім шығармаларындағы азаматтық әуен: б. 67-84.
Базарбаев, М. Замана тудырған әдебиет: таңдамалы ғылыми зерттеулері / М. Базарбаев. - Алматы : Жібек жолы, 2005. - 512 б. - Шәкәрім ақын: б. 228-271.
Ислам философиясы. - Алматы . Жазушы, 2005. - 568 б. - Шәкәрім Құдайбердиев: б. 395-427.
Қаратаев, М. Бетбұрыс белестері: мақалалар, эссе, портреттер (1985 -1995 ж.ж.) / М. Қаратаев. - Алматы : Алатау, 2005. - 332 б. – Шәкәрім көз алдымызда: б. 300-306.
Тарихи тұлғалар: танымдық-көпшілік басылым : мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. - Алматы : Алматыкітап, 2005. - 368 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 149-150.
Ұлы Абайға адалдық: естеліктер, мақалалар, суретті шежірелер. - Семей : Ғалам-Шар, 2005. - 304 б. - Шәкәрім туралы ой.
Әбиев, Ж. Педагогика тарихы / Ж. Әбиев. - Алматы, 2006. - 480 б. – Шәкерім Құдайбердіұлының тәліми көзқарастары (1858-1931): б. 387-390.
Мақпырұлы, С. Қазақ әдебиеті: оқулық / С. Мақпырұлы, Т.  Сыдықов. - Астана : Фолиан, 2007. - 192 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931): б. 70-88.
"Орыс филологиясының бүгінгі таңдағы теориялық және әдістемелік мәселелері" атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары 8-9 қараша 2007 жыл. = Материалы международной научно-практической конференции "Теоретические и методические проблемы русской филологии на современном этапе" 8-9 ноября 2007 года. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2007.
Т. 2. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2007. - 233 б. – М. Б. Баймұханбетова Абай мен Шәкәрім шығармаларындағы «Махаббат» концептісінің тілдік-танымдық көрінісі: б. 64-65.
Есім, Ғ. Сана болмысы. 10-шы кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2007. - 330 б. - Шәкәрім: б. 270-301.
Ахметов, З. Таңдамалы / құраст. М. Оразбек. - Алматы : Ана тілі, 2008 - ... .
Т. 1. - Алматы : Ана тілі, 2008. - 280 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 192-203.
Есім Ғ. Сана болмысы : (саясат пен мәдениет туралы ойлар). 11-ші кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2008. - 360 б. - Шәкәрім: б. 96-160.
Негимов, С. Әдебиет әлемі / С. Негимов. - Алматы : Ана тілі, 2008. - 256 б. – Шәкәрім әлемі: б. 54-61.
ХХ ғасыр басындағы қазақ философиясы. - Астана : Аударма, 2008. - 463 б. – Шәкәрім даналығы: б. 16-188.
Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Ел-шежіре, 2008 - ... .
Т. 6 : Мақалалар. Зерттеулер. Пікір хаттар. - Алматы : Ел-шежіре, 2008. - 319 б. - Шәкәрімнің шежіресі: б. 5-20.
Қоғамдық, жаратылыс және гуманитарлық ғылымдар бойынша студенттердің IV жыл сайынғы ғылыми конференциясының материалдары 25-27 ақпан 2008 ж. = Материалы IV ежегодной научной студенческой конференции по общественным, естественным и гуманитарным наукам 25-27 февраля 2008 г. - Семей : Семей мемлекеттік пед. институты, 2008. - 278 б.
Қауысова Ш. Абай Құнанбаев пен Шәкәрім Құдайбердиевтің музыкалық шығармаларындағы ерекшеліктер мен тәрбиелік мәні: б. 50-51;

• Жолдыбайлинова А. А. Шәкәрім шығармашылығындағы әлеуметтік тілтану мәселелері: б. 105-106;
• Абдиманова А. С. Шәкәрім лирикасындағы көркемдік ерекшеліктер: б. 68-69;
• Анашпаева Г. Шәкәрім лирикасының жанрлық ерекшеліктері: б. 118;
• Бейсенғазы А. Шәкәрім шығармаларындағы метафорлық сөз қолданыстар: б. 119-120;
• Жүндібаева А. Қ. Шәкәрім Құдайбердіұлының лирикасы: б. 123;
• Калиева Б. Н. «Мен кетемін келеді өмірге мендей ...» Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармасы бойынша: б. 125-127;
• Кәріпжанов С. А. Шәкәрімнің «Нартайлақ-Айсұлу» поэмасының көркемдігі: б. 129;
• Қыдырмолдаева Ұ. Қ. Шәкәрім өлеңдеріндегі лирикалық тұлға: б. 131;
• Нұрпейісов Б. Шәкәрім шығармаларының зерттелу тарихы: б. 134-135;
• Тұрлыбекова А. Шәкәрім және Хафиз өлеңдерінің үндестігі: б. 137-138;
• Курманов А. Шакарим и Лев Толстой: с. 148-149.

Оқытушылардың IV жыл сайынғы ғылыми әдістемелік конференциясының материалдары 2-4 сәуір 2008 ж.  = Материалы ежегодной научно-методической конференции преподавателей 2-4 апреля 2008 г. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2008. - 190 б.

•  Аязбекова Р. Н. Шәкәрім Құдайбердиев және оның саяси-құқықтық идеялары: б. 72-73;
• Ақшолақова Л. Шәкәрім өлеңдерін интерактивті әдіс арқылы оқыту: б. 70-71;
• Калиева Б. Н. «Мен кетемін келеді өмірге мендей ...» Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармасы бойынша: б. 125-127;
• Сәмекбаева Э. М. Шәкәрім өлеңдеріне тілдік талдау жүргізу: б. 79-80;
• Чакинова Ә. Шәкәрім өмірбаяны Ахат естілігі ізімен: б. 80-81.

Қожа Ахмет Яссауи мұрасы мен ілімінің мәселелері: атты халықаралық конференция / Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі, мәдениет комитеті, "Әзірет-Сұлтан"мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайы. - Алматы : Арыс, 2008. - 300 б. – Шәкәрім туралы ой. Б. 109, 150, 156.
Базарбаев, М. Таңдамалы  / М. Базарбаев; ред. Қ. Таңбин. - Астана : Нұра-Астана, 2009 - ... 
Т. 2. - Астана : Нұра-Астана, 2009. - 352 б.

• Шәкәрім ақын (1858-1931): б. 54-101.
• Об издании поэтического наследия Шакарима Кудайбердиева (1858-1931): с. 102-110.
• Әбдезұлы, Қ. Таным көкжиегі / Қ. Әбдезұлы. - Алматы : Арыс, 2009. - 268 б. – Даналық философиясы (немесе Шәкәрім данышпандығының танымдық және тағылымдық балшысы): б. 200-213.
• Мейір, Ж. Креативтік тәрбие: оқу құралы; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарына ұсынады / Ж. Мейір, Б. Игенбаева. - Астана : Фолиант, 2009. - 192 б. – Шәкәрім Шын бақтың айнасы: б. 105-108.
• Орда, Г. Ж. Қазақ әдебиеттану ғылымының проблемалары және Мүсілім Базарбаев зерттеулері: филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. Ж. Орда. - Алматы, 2010. - 36 б. – Шәкәрім туралы ой.
• Студенческое научное творчество: опыт и перспективы развития: сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции (27-28 марта 2009 года). Ч. 4. - Усть-Каменогрск ; КАСУ, 2009. - 184 с.
• Елеубаева Б., Орақбаева М. К. Шәкәрім Құдайбердиевтің шығармаларыныңдағы психологиялық ойлар: б. 85-88;
• Есиркепова А. К., Орақбаева М. К. Шәкәрім Құдайбердіұлы – қазақ топырағындағы «психология» терминін тұңғыш қолданған дарынды тұлға: б. 124-125.
• Күмісбаев, Ө. Терең тамырлар: оқу құралы / Ө. Күмісбаев. - Алматы : Қазақ университеті, 2009. - 298 б. - Шәкәрім Құдайбердиев және орыс әдебиеті: б. 196-230.
• Шәбжантайқызы, М. Шығарма - ой толғауының жүйеленген жемісі / М. Шәбжантайқызы. - Кокшетай : Келешек, 2010. - 84 б. - Шәкәрім шығармаларындағы азаматтық әуен: б. 67-84.
• Есім, Ғ. Сана болмысы : (саясат пен мәдениет туралы ойлар). 12-ші кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2011. - 388 б. - Шәкәрім: б. 10-176.

Сәтбаева, Ш. Қ. Бес томдық шығармалар жинағы / Ш. Қ. Сәтбаева. - Астана : Елорда, 2011.
Т. 5 : Уақыт шуағы. - Астана : Елорда, 2011. - 384 б.

• Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 140-146.
• Қазақ балалар әдебиетінің хрестоматиясы. 2-кітап. - Астана : Арман-ПВ, 2013. - 264 б. - Құдайбердиев Шәкәрім [Өлеңдер]: б. 51-64.
• Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық қорық-мұражайы: бас мұражай. - Семей. - 79 б. – Абайдың ақындық-өнер айнасы=Поэтическое окружение Абая : Шәкәрім Құдайбердіұлы туралы: б. 45-49.
• Мұхтар Әуезовтің мұражай-үйі. - Семей. - 53 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 22-24.

 ***

 

Дело №... Летопись горького времени: повести, рассказы, статьи, очерки и стихи. - Алма-Ата : Жазушы, 1989. - 432 с. - Мухамедханов К. Из мрака забвения : о творческом наследии у судьбе Шакарима Кудайбердиева: с. 282-295.
Кумисбаев, У. К. Казахские и персидско-арабские литературные связи: XIX-XX вв. / У. К. Кумисбаев. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1989. - 135 с. - О дастане «Лейла и Меджнун» Шакарима Кудайбердиева: с. 103-109.
Философское учение Шакарима Кудайбердиева // Сегизбаев О. А. Казахская философия XV-начало XX века. - Алматы : Ғылым,1996. - С. 361-387.
Мамраев, Б. Б. Основные тенденции развития казахской литературы первой четверти ХХ века : автореферат диссертации / Б. Б. Мамраев. - Алматы, 1998. - 53 с. - есть упоминание о Шакариме.
Сариева, К. Методика преподавания казахской литературы в школах с русским языком обучения: теория и практика / К. Сариева. - Алматы : Фонд Шаймардана Сариева, 2002. - 352 с. – Творчество Шакарима Кудайбердиева: с. 176-183.
Амреева, А. Ж. Взгляд Шакарима и современный подход на психологию мотивации преступлений / А. Ж. Амреев // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары 2002 ж. желтоқсанның 20-21-i=III Респуб. науч.-практ.конф. 20 - 21 декабря 2002 г. - Семей, 2002. - С. 196 – 198.
Атантаева, Б. Ж. Казахская просветительская мысль в контексте истории / Б. Ж. Атантаев // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Республиканская научно – практическая конференция (20 - 21 декабря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 160 – 162.
Аухадиева, Ш. Д. Проблемы нравственности в творчестве Шакарима / Ш. Д. Аухадиева // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III -й Республиканский научно-практической конференции (20-21 декабря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 27 – 29.
Демежанов Т.М.Предание о Кодаре в интерпретации Шакарима и Ауэзова // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.79-81
Гайнуллина Ф.А.Лев Толстой и Шакарим: к вопросу о становлении эстетических систем // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III -й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.66-68
Абдикаримов, М.О. Проблемы нравственного воспитания в творчестве жырау и Шакарима / М. О. Абдукариомова // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения" : III Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары 2002 ж. желтоқсанның 20-21-i = III Респуб. науч.- практ. конф. 20 - 21 декабря 2002 г.- Семей, 2002.- С. 216 – 220.
Исмакова, А. Возвращение плеяды. Экзистенциальная проблематика в творчестве Ш. Кудайбердиева, А. Байтурсынова, Ж. Аймауытова, М. Жумабаева, М. Дулатова и М. Ауэзова.- Алматы: НИЦ "Ғылым", 2002.- 200 с.
Жаксылыков, Е. А. Концепция "Трех истин" Ш.Кудайбердиева и проблема нравственного развития общества / Е. А. Жаксылыков // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.50-52
Жаркынбаева, Д. Б. Вера и надежда Шакарима / Д. Б. Жаркынбаева // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С. 60 – 61.
Бегалинова, К. К. Основная проблематика философии Шакарима / К. К. Бегалинова // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III- шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Республиканская научная – практическая конференция (20-21 декебря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 16 – 18.
Кадралинова, М. Т. Время и духовные искания в казахской литературе начала ХХ века: Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук / М. Т. Кадралинова. - Алматы, 2003. - 59 с. - есть упоминание о Шакариме.
Сатпаева, Ш. К. Казахская литература : учебник для 10-11 классов общеобразовательных школ / Ш. К. Сатпаева. - Издание 6-е. - Алматы : Мектеп, 2004. - 232 с. – Шакарим Кудайбердиев: с 104-115.
Звезды казахской литературы. - Көкшетау : [Келешек - 2030], 2005. – Шакарим Кудайбердыулы (1858-1931): с. 184-190.
Кадралинова, М. Т. Историческая действительность и концепция личности в казахской литературе начала ХХ века: автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук / Кадралинова М. Т. - Алматы, 2005. - 48 с. - есть упоминание о Шакариме.
Барлыбаева, Г. Г. Проблемы межкультурного диалога в творческом наследии казахского философа Шакарима / Г. Г. Барлыбаева // Центральная Азия : диалог культур в процессе глобализации : Материалы междунар. конф.- Алматы: Ин-т философии и политологии МОН РК, 2005. - С. 237 – 242.
Мухамбетова, Г. С. Романтические тенденции в казахской поэзии первой четверти ХХ века: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук / Г. С. Мухамбетова. - Алматы, 2006. - 30 с. - есть упоминание о Шакариме.
Галицкий С.В.Компративистский анализ антропологических позиций Франка и Шакарима // Шәкәрiм Құдайбердiұлының шығармашылығын зерттеудiң өзектi мәселелерi: Респ. ғыл.-теор. конф. материалдары (30-31 наурыз 2006 ж.).- Семей, 2006.- С.310-311.- Библиогр.:1 назв.
Бузаубагарова, К. С. Фольклорилитература: квопросуодиалоге / К. С. Бузаубагарова // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңшығармашылығынзерттеудiңөзектi мәселелерi: Респуб. ғыл.-теориялықконф. материалдары (30-31 наурыз, 2006 ж.)/ Жалпыред. басқарғанЖ. М. Әдiлов. - Семей, 2006.- С. 109 - 112.
Бояринов, С. Ю. КонцептдушивтрехистинахШакарим / С. Ю. Бояринов // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңшығармашылығынзерттеудiңөзектi мәселелерi: Респ. ғыл.-теор. конф. материалдары (30 - 31 наурыз 2006 ж.). - Семей, 2006. - С. 309 - 310.
Баркибаева, Р.Р. К вопросу диалогизма в культуре (Шакарим и Пушкин) / Р. Р. Баркибаева // Шәкәрiм Құдайбердiұлының шығармашылығын зерттеудiң өзектi мәселелерi: Респ. ғыл. - теор. конф. материалдары (30-31 наурыз 2006 ж.).- Семей, 2006.- С. 144 – 148.
Барлыбаева, Г. ЭтическоенаследиеШакарима / Г. Барлыбаева // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңруханимұрасы: Респ. ғылыми-практ. конф. материалдары (Алматы, 29 наурыз 2007 ж.). - Алматы, 2007. - С. 46 - 53.
Есим, Г. Наука совести / Г. Есим. - Алматы : Раритет, 2008. - 480 с. – Философия «Неприкаянного» : о Шакариме Кудайбердиеве: с. 192-380.
Изтилеуова, С. Вознесение любовью / С. Изтилеуова // Казах в зеркальном отражении : Стихи и поэмы.- Семей, 2008.- С.63-79.
Ирмуханов, Б. Б. Шакарим Кудайберды-улы (1858-1931) Первый казахский генеалогист // Ирмуханов Б.Б. К вопросу о происхождении казахского народа: дооктябрьская историография.- Алматы: Ғалым, 2008.- Вып.1. - С.229-242.- Библиогр.: 15 назв.
Бес арыс: казахские поэты-писатели. - Алматы : Аруна. - 11 с. – Шакарим Кудайбердиев: с. 5.
Аубакир, Ж. М. Творчество Шакарима Кудайбердиева и духовное бытие народа / // Наука и ее роль в современном мире: Материалы международной научно-практической конференции (30 января 2009 г.). - Караганда: Болашак - Баспа, 2009. - С. 38 – 42
Барлыбаева, Г. Г. Философия Шакарима // Барлыбаева Г.Г. Эволюция этических идей в казахской философии. - Алматы, 2011.- С.109-126
Акбаева, Л. Н. Эстетические взгляды Шакарима Кудайбердиева / Л. Н. Акбаева // Августовские чтения. Научно-методические достижения "State-of-the-Art" в области архитектурно строительного образования: сб. материалов научно-практическая конференция (25-26 августа 2011 г.). – Алматы : КазГАСА, 2011. - С. 310 – 313.Абдильдин, Ж. Собрание сочинений в десяти томах / Ж. Абдильдин. - Астана : Астана полиграфия, 2010-2012.
Т. 7 : История философии. - Астана : Астана полиграфия, 2012. - 616 с. – Проблема человека и смысла человеческой жизни в творчестве Шакарима: с. 239-254.
Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл.
1 - часть = Материалы международной научно-практической конференции "Алтай-Золотая колыбель тюркского мира" 26-27 августа 2013 года. - Өскемен, 2013. - 323 с. – Ердембеков Б. А. Абай мен Шәкәрім және қазақ шежіресі: б. 188-192.
Проза и поэзия Шакарима Кудайбердиева  // А. С. Iсiмақова. Жазған сөз жаным ашып Алашыма.- Алматы, 2015.- С. 229-238. 

 

 Мерзімді басылымдарда
 В периодической печати 

 1988

  Мағауин, М. Шәкәрімнің шеберлігі / Мағауин Мұхтар // Жұлдыз . - 1988. - № 10. - С. 178-185 б. 

*** 

Абсеметов, М. Пасквиль на поэта  / М. Абсеметова // Заря. - 1988. - N 11. - С.24 – 27.
Мухамедханов, К. Возвращение поэта: о творческом наследии и судьбе Шакарима Кудайбердиева / К. Мухамедханов // Иртыш. - 1988. - 23 апреля.

 1990-1998

 Досаев, Т. Шәкәрімнің ұлы Зият туралы / Т. Досаев // Семей университетінің хабаршысы. - 1997. - № 7. - Б. 105-108.
Кененбай А. Зиат Шәкәрiмұлы // Алдаспан.- 1998. - N 1-2.- 14-15 б.

*** 

Кратенко, Ю. О Шакариме – человеке и творце  / Ю. Кратенко // Иртыш. - 1990. - 27 марта.
Алексеев, Н. Правнук Кунанбая : о Ш. Кудайбердиеве / Н. Алексеев // Иртыш. - 1993. - 18 февраля
Салледин, А. Низами и Шакарим  / А. Салледин // Простор. - 1994. - № 5. - С. 272 - 275.
Байтукбаев, А. Шакерима убили выстрелом в упор: [О версии гибели Ш. Кудайбердиева] / А. Байтукбаева // Иртыш. - 1994. - 1 ноября.
Касымжанов, А. Х. Духовные восприемники Абая / А. Х. Касымжанов // Казахстанская правда. - 1995. - 5 августа.
Три истины Шакарима : история одной фотографии: [к 140-летию со дня рождения Кудайбердиева. Есть генеалогическое дерево, фото] // Рудный Алтай. - 1998. -10 сентября.
Рысмаганбетова, Г. Д. Суфийские мотивы в казахской литературе: Шакарим Кудайбердиев (1858-1931) / Г. Д. Рысмаганбетова // Восток. Афроазиатские общества: история и современность. -1999. - № 1. - С. 47-58.
Абдусалямова, С. Навечно в памяти народной: [в г. Семипалатинске открыт памятник поэту Ш.Кудайбердиеву] / С. Абдусалямова // Голос народа.- 1999.- 3 ноября.- С.2.
Альжанова, А. Суфийские мотивы в философии Абая и Шакарима / А. Альжанова, К. Бегалинова // Мысль.- 1999.- № 4.-C.82-84.

 2000 - 2006 

Ерғалиев, І. Дала ойшылдары: Шәкәрім туралы / І. Ерғалиев, Т. Рысқалиев // Ақиқат. - 2000. - № 2. - Б. 47-52.
Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар: [тарихи роман] : Шәкәрім туралы / К. Оразалин // Жұлдыз. - 2000. - № 6. - Б. 56-103.
Хәкім мен Дана даласы: [Шәкәрім туралы] // Жас алаш. - 2001. - 27 қараша. - Б. 1,2. 
Қамаева, С. Шәкәрім шығармашылығының бір қыры / С. Қамаева // Қазақстан мектебі. - 2001. - № 1. - Б. 64-66.
Кемалова, Д. Шәкәрімнің концепциясы Д. / Кемалова // Ұлағат. - 2001. - № 2. - Б. 38-43.
Саматұлы, Н. Абайдың орны жүректе: Шәкәрім туралы / Н. Саматұлы // Ана тілі. - 2002. - 26 қыркүйек. - Б. 10-11.
Сейсенұлы, Д. Шыңғыстау. Шәкәрім. Шыңырау / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2003. - 25 маусым. - Б. 11.
Дәуітұлы, С. Әлпештеді мені көп: Шәкәрім туралы / С. Дәуітұлы // Қазақстан-Заман. - 2003. - 22 тамыз. - Б. 14.
Қыдыр, Т. Ләйліні іздеген Мәжнүн: Шәкәрімнің бір шығармасынан туған ой / Т. Қыдыр // Түркістан. - 2004. - 22 шілде. - Б. 7.
Серікбаев, Н. Төрт алыпқа арнау - сыр: Шәкәрім туралы / Н. Cерікбаев // Ертіс өңірі. - 2004. - 11 қараша. - Б. 30.
Әбдіғазиұлы, Б. Мен тарыдай жақсылық қылсам,таудай зұлымдығымды жасырғалы қылам / Б. Әбдіғазиұлы // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 9 қараша. - Б. 4.
Әлжанова, Л. Шыңғысқа саяхат: Шәкәрім туралы / Л. Әлжанова // Ертіс өңірі. - 2004. - 25 қараша. - Б. 4.
Ерлан, Ж. "Шәкәрім" журналы жарық көрді / Ж. Ерлан // Семей таңы. - 2005. - 5 қаңтар. - Б. 2.
Құрмамбаева, Қ. Шәкәрімнің эпикалық қарымы / Қ. Құрмамбаева // Ертіс өңірі. - 2005. - 6 қаңтар. - Б. 27.
Накипов, К. Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе!: Шәкәрім туралы / К. Накипов // Семей таңы. - 2005. - 14 қазан. - Б. 14.
Жұмағали, З. Шәкәрім А. С. Пушкиннің "Дубровский" шығармасын қалай аударған еді / З. Жұмағали // Ертіс өңірі. - 2006. - 26 шілде. - Б. 12-13.
Әлиакпаров, М. Т. Бірге өткізген шуақты шақтар-ай: Шәкәрім туралы / М. Т. Әлиакпаров // Шәкәрім әлемі. - 2006. - № 4. - Б. 11-14.
Батырбеков, Ә. Шәкерім Құдайбердіұлының "Қалқаман - Мамыр" поэмасындағы негізгі сарын / Ә. Батырбеков // Абай. - 2006. - № 4. - Б. 81-82.
Омаров, А. Жігіт Шәкерімнің ел басқару жүйесіне араласуы  / А. Омаров // Абай. - 2006. - № 4. - Б. 67-77.

 *** 

Бегалинова, К. Несколько слов о философии Шакерима / Бегалинова, А. Альжанова // Абай. - 2000. - № 3. - С.52-57.
Ахметов, Т. Последняя осень поэта: Об убийстве поэта Шакарима Кудайбердыева / Т. Ахметова // Простор. - 2001. - N 3. - С. 124.
Абайдильдин, Т. Земля Алтая и берега Иртыша - наша колыбель: интервью с первым заместителем акима Восточно-Казахстанской области Абайдильдиным Т. / Т. Абайдильдин; беседовал Т. Нукаев// Иртыш.- 2001. - № 1. - С.3-8.
Азмухамбетов, Ш. Восхождение на Чингистау: [Жидебай - творческая Мекка Абая. Здесь рождалась изумительно сочная и удивительно полновесная лирика поэта] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2001. - 25 августа. - С. 7.
Узбекулы, С. Идеал Шакарима Кудайбердиева / С. Узбекулы, А. Туматаева // Фемида. - 2002. - № 1. - С. 61.
Молдабаева, Г."Как пламень жертвенный": историко-литературная композиция: о Ш. Кудайбердиеве / Г. Молдабаева, С. Юрова // История Казахстана в школе и вузах.- 2002. - № 5. - С. 13-21.
Исина, Н. Формы повествования в романе Ш. Кудайбердиева "Адиль и Мария" / Н. Исина // Поиск. - 2002.- N 4.- С. 200 – 203.
Ерсалимов, Б. Он вобрал в себя всю боль, тревоги и надежды своего народа: [к 145-летию со дня рождения Шакарима Кудайбердиева] / Б. Ерсалимов // Спектр.- 2003. - 1 января. - С. 16.
Токобаев, М. Тысяча концертов Келденбая Ульмесекова: о Ш. Кудайбердиеве / М. Токобаев // Рудный Алтай.- 2003. - 19 апреля. - С. 8.
Топорков, В. Наука совести великого старца Кажы: о Ш. Кудайбердиеве / В. Топорков //Рудный Алтай.- 2003. - 1 июля. - С. 10.
Поломошнова, Л. Абай и Шакарим в душе моей / Л. Поломошинова // Рудный Алтай (приложение).- 2003. - 20 сентября. - С. 15.
Султанбеков, М. Певец любви: о Ш. Кудайбердиеве / М. Султанбекова // Рудный Алтай.- 2003. - 9 октября. - С. 5.
Сулейменова, Л. Достойный сын своей земли: в память о великом мыслителе Шакариме / Л. Сулейменова // Семипалатинские вести.- 2003. -14 ноября. - С. 3.
Жетписбаева, Б.А. Хафиз и Шакарим: (к проблеме газели / Б. А. Жетписбаева // Евразия.- 2003. - № 3. - С. 103-112.
Кадралинова, М.Т. (канд. фил. наук). Диалектика свободы - главная проблема казахской литературы начала XX века: о Ш. Кудайбердиеве / М. Т. Кадралинова // Евразия.- 2003. - № 3. - С. 113-116.
Кадралинова, М.Т. (канд. фил. наук). Национальный мир и концепция становления самобытной художественности (Шакарим Кудайбердиев)  / М. Т. Кадралинова // Евразия.- 2003. - № 4. - С.102-105.
Акчулаков, М. "Есть ли яд, который не испил бы я до дна...": [ К 145-летию Ш. Кудайбердиева ] // Столичная жизнь. - 2003. - 24 июля. - С. 18.
Топорков, В. "Бессмертные слова ты оставляешь миру": о Ш. Кудайбердиеве / В. Топорков // Рудный Алтай.- 2004. - 13 сентября. - С. 4.
Ахметов, Т. Шакарим в сердце твоем / Т. Ахметов // Аманат. - 2004. - №6. -С.191-203.
Барлыбаева, Г. Г. Суфийские мотивы в творчестве Шакарима / Г. Г. Барлыбаева // Әл-Фараби = Аль-Фараби. - 2004. - N 3. - С. 77 – 83.
Ержанов, Е. А. Патриарх казахской письменной генеалогии / Е. А. Ержанов // ПМУ хабаршысы.Өлкетану сер. = Вестн. ПГУ Серия краеведение. - 2005. - № 4. - С. 55 – 65.
Гайнуллина, Ф. А. Философские книги Шакарима / Ф. А. Гайнуллина // ҚР ҰҒА хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы = Известия НАН РК. Серия общественные науки. - 2005. - N 5. - С. 28 - 32.
Белякина, А. Высокая ступень: о Ш. Кудайбердиеве / А. Белякина // Наше дело.- 2005. - 13 января. - С.5.
Гайнуллина, Ф.А. Арап Еспенбетов: хранитель духовного наследия : о Ш. Кудайбердиеве / Ф. А. Гайнуллина // Семипалатинские вести.- 2005. - 25 февраля. - С. 6.
Султанбеков, М. Творческий полет к своей орбите: о Ш. Кудайбердиеве / М. Султанбекова // Семипалатинские вести.- 2005. - 20 мая. - С. 4.
Бисенкулов, М. На земле Абая и Шакарима  / М. Бисенкулов // Семипалатинские вести.- 2005. - 30 сентября. - С. 4.
Жумагельдин, Б. Страницы жизни Шакарима: неизвестное об известном / Б. Жумагельдин // Спектр. - 2005. - 1 декабря. - С. 7.
Ержанов Е.А.Последняя осень Шакарима [к 75-летию со дня смерти Ш. Кудайбердиева] // ПМУ хабаршысы. Гуманитарлық сер. = Вестник ПГУ Серия гуманитарная. - 2006. - N 1. - С. 91- 96. 
Алиякпаров, М. Шакарим: [ 75 лет со дня смерти великого поэта, философа, композитора Ш.Кудайбердиева ] / М. Алиякпарова // Индустр. Караганда. - 2006. - 24 октября. - С. 6.
Амиртай, Ш. Колодец Шакарима / Ш. Амиртай // Экспресс К. - 2006. - 10 февраля. - С. 8.
Аманбаева, А. Духовное богатство Шакарима / А. Аманбаева // Спектр. - 2006. - 6 апреля. - С. 4.
Кумар, А. Персональная энциклопедия Шакарима / А. Кумар // Спектр.- 2006. - 25 мая. - С. 2.
Азмухамбетов, Ш. К Шакариму с любовью / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2006. - 2 декабря. - С. 2.

  2007

 Ахметов, З. Шәкерім - қазақ әдебиетінің классигі  / З. Ахметов // Абай. - 2007. - № 4. - Б. 7-12.
Әбдіраман, Ш. Естен кетпес бір сұхбат. Ғұлама ғалым Ақжан Машанидың қоңыр үні әлі күнге құлағымда тұрғандай: Шәкәрім туралы / Ш. Әбдіраман // Түркістан. - 2007. - 5 сәуір. - Б. 10. 
Дербісәлин, Ә. Шәкәрімніңпоэмалары / Ә. Дербісәлин // Абай. - 2007. - № 2 - Б. 20.
Дүйсембаев, С. "Шәкәріммұраларыкеңіненнасихатталуыкерек"  / С. Дүйсембаев // Семейтаңы. - 2007. - 22 ақпан. - Б. 5.
Жетібаев, Е. Шәкәрімфилософиясындағыаржәнеұжданмәселелерініңөзектілігі / Е. Жетібаев // Қайнаруниверситетініңхабаршысы. - 2007. - № 1/1. - Б. 34-39.
Қадырұлы, Б. Шәкәрімніңүшанығынемесетанымтаразысындағыақиқат / Б. Қадырұлы // Абай. - 2007. - № 2. - Б. 36-42.
Күмісбаев, Ө. ШәкәрімжәнеШығысәдебиеті  / Ө. Күмісбаев // Түркістан. - 2007. - 19 шілде. - Б. 7.
Мырзахметов, М. АбайменШәкәрімніңсопылыққақатысы / М. Мырзахметов // Анатілі. - 2007. - 31 мамыр. - Б. 9.
Омаров, А. Шәкәрім және Мұхтар / А. Омаров // Ертіс өңірі. - 2007. - 20 маусым.
Омаров, А. Кемеңгерлікке жету кезеңі : Шәкәрім туралы / А. Омаров // Абай. - 2007. - № 4. - Б. 12-23.
Өмірбекова, Н. С. Ахат Шәкәрімұлының естеліктері: Шәкәрім туралы / Н. С. Өмірбекова // Шәкәрім әлемі. - 2007. - № 1. - Б. 87-91.

***

Азмухамбетов, Ш. Здесь жил и творил Шакарим / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2007. - 1 ноября. - С. 4.
Акимжанова, Г. У. Проблема истины в контексте философии Шакарима / Г. У. Акимжанова // Шәкәрiм атындағы Семей мемлекеттiк университетiнiң хабаршысы = Вестник Семипалатин. гос. ун-та им. Шакарима. - 2007. - N 1. - С. 59 - 64.
Бузаубагарова, К. С. Категория жанра в творчестве Шакарима / К. С. Бузаубагарова // Семей мемлекеттiк педагогикалық институтының хабаршысы = Вестник Семипалатинского гос. пед. института. - 2007. - № 2. - С. 23 - 26.
Бузаубагарова, К. С. Категория жанра в творчестве Шакарима / К. С. Бузаубагарова // Шәкәрім әлемі. – 2007. - №4. - С. 79 - 83.
Омаргазин, Р. Наука совести: проблема духовности в эссе Шакарима Кудайбердиева "Записки Забытого" / Р. Омаргазин // Мысль. – 2007. - №3. - С. 68-71.
Омаргазин, Р. Наука совести: проблема духовности в эссе Шакарима Кудайбердиева "Записки Забытого" / Р. Омаргазин // Мысль. – 2007. - №3. - С. 68-71.
Тахан, С. Ш. Поэтика образа человека в казахской эпической прозе первой четверти двадцатого века / С. Ш. Тахан // Евразия. – 2007. - №1. - С. 81 - 85.
Топорков, В. Не суди о человеке, не познав... / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 6 декабря. - С. 3.
Топорков, В. Не суди о человеке, не познав...  / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 6 декабря. - С. 3.

  2008

 Асылұлы, О. "Қалқаман - Мамыр" : Шәкәрiм - 150 // Семей таңы.- 2008. - 27 қараша (№ 48). - 3 б.
Әбдiғазиұлы, Б. Ақын аудармаларының асыл қыры // Әлем әдебиетi.- 2008 - № 4.- 3-23 б. Шәкәрiмнiң аудармашылық өнерi.
Әнес, Ғ. Шәкәрiм : "Үш анық" және "Бес сауал" // Қазақ әдебиетi.- 2008.- 12 қыркүйек.- 1,7 б.           
Әубәкiр, Ж.М. Ұлы едiм Шәкәрiмнiң Зият деген // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестн. КазНУ. Сер. филологическая.- 2008. - № 5.- 39-42 б.
Әбділдин, Ж. Алаш азаматтарының ақталуы: Шәкәрім туралы / Ж. Әбділдин // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 6-15.
Әділжанова, Қ. Шәкәрім шығармаларындағы билік мәселелері / Қ. Әділжанова // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 161-163.
Байсарина, Қ. Шәкәрім Құдайбердиев өз заманының прогресшіл қайраткері / Қ. Байсарина, М. Әбдікәкімов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 110-113.
Әубәкір, Ж. Қажының жұрағаты: [Шәкәрім ұрпақтары туралы] / Ж. Әубәкір // Ертіс өңірі. - 2008. - 16 шілде. - Б. 13.
Бекбосынов, М. Шәкәрiм шалқарының қайнар көздерi мен рухани ортасы : Ш.Құдайбердiұлы - 150 жыл // Семей таңы.- 2008. - 21 тамыз (№ 34). - 3 б.
Байтұрсынұлы, Д. Тарихтың сабағы // Әдебиет айдыны.- 2008.- 25 қыркүйек (№ 39).- 4-5 б.
Бекбосынов, М. Шәкәрiм танымындағы гуманизм // Семей таңы.- 2008. - 25 қыркүйек (№ 39). - 3 б.
Бекбосынов, М.Н. Шәкәрiм аудармаларының тағылымдық сипаттары // Семей таңы.- 2008. - 4 қыркүйек (№ 36). - 3 б.
Биғұмарұлы, Ө. Шәкәрім Құдайбердіұлы - түріктанушы / Ө. Биғұмарұлы // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 84-87.
Бектөлеу, И. Ақынның ағартушылық қыры: Шәкәрім туралы / И. Бектөлеу // Ертіс өңірі. - 2008. - 21 мамыр. - Б. 7.
Дербісәлі, Ә. Шәкәрім және ислам мәдениеті / Ә. Дербісәлі // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 3; Евразия орталығы. - 2008. - № 1. - Б. 30-44.
Жайсанов, Ә. Қажы шығармасына қамқорлық: Шәкәрім туралы / Ә. Жайсанов // Ертіс өңірі. - 2008. - 14 мамыр. - Б. 12/
Жанаева, Ш. Ахат жайлы ақиқат: Шәкәрім туралы / Ш. Жанаева // Қазақ әдебиеті. - 2008. - 5 қыркүйек. - Б. 6.
Жанболатов, С. 130 жылдан соң қайта туылу: Шәкәрім туралы / С. Жанболатов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 50-57.
Жәлел, О. Шәкәрім шығармаларындағы жан ілімі / О. Жәлел // Дидар. - 2008. - 12 маусым. - Б. 2.
Жұмағұлов, С. "Айқап" журналы мен "Қазақ" газеті және Шәкәрім / С. Жұмағұлов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 156-160.
Жүнісова, С. Шәкәрімнің салауаттылық тағлымы / С. Жүнісова // Ертіс өңірі. - 2008. - 23 қаңтар. - Б. 11.
Искакова, Г. Шәкәрімнің саяси-құқықтық көз қарасы және қазіргі заман / Г. Искакова // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 103-109.
Ескенқызы, А. Ел сағынған шайыр: [Шәкәрім туралы] / А. Ескенқызы // Дидар. - 2008. - 12 маусым. - Б. 2.
Ескендіров, М. Шәкәрім шежіресінде аймақ тарихы мәселелерінің көтерілуі / М. Ескендіров // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 45-49.
Ескендіров, М. Шәкәрімнің Абайдан кейінгі рухани ұстазы / М. Ескендіров, Ө. Сұлтанов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 119-122.
Есім, Ғ. Шәкәрімнің бес сауалы. Төртінші сауал : "Ең жақсы адам не қылған кісі?" / Есім Ғ. // Мәдени мұра = Культурное наследие. - 2008. - № 5/6. - Б. 50-55.
Елеукенов, Ш. Шәкәрімнің оралуы: Шәкәрім мұраларын зерттеу, насихаттау жөніндегі атқарылған шарала жайлы / Ш. Елеукенов // Жұлдыз. - 2008. - № 9. - Б. 181-191.
Қаңтарбаев, Ә. "Ән - өлшеуіш, өлең -күміс, қоспаңызмыс..." / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2008. - 31 мамыр. - Б. 2.
Қайдарқызы, М. Шәкәрімнің "Үш анық" философиялық еңбегі туралы / М. Қайдарқызы // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.
Қабышұлы, Ғ. Ақын атамыз Шәкәрiмнiң әруағына хат // Жас Алаш. Ырғақ.- 2008. - 25 қараша (№ 94). - 6 б.
Қайырбекұлы, А. Түркi мәдениетiнiң бiлгiрi // Семей таңы.- 2008. - 18 желтоқсан (№ 51). - 3 б. Шәкәрiмнiң өмiрi мен творчествосы.   
Қабышұлы, И. Монғолдың құпия шежіресі және Шәкәрім шежіресі / И. Қабышұлы // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 58-63.
Қасымжанұлы, С. Шәкерім тойы - Шығыста / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2008. - 28 мамыр. - Б. 7.
Кәрімов, М. Шәкәрім және қазақ тарихы  / М. Кәрімов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 123-127.
Кенемолдин, М. Шәкәрімөмірінің белгісіз беттері / М. Кенемолдин // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 137-143.
Қожаев, Қ. Жергілікті қаламгерлер кітабында - кешегі дәуір: Шәкәрім туралы / Қ. Қожаев // Ерті сөңірі. - 2008. - 20 ақпан. - Б. 2-3.
Құдайбердиевтің 150 жылдық мерей тойы / БайқадиұлыС. // Қазақстан - ZAMAN. - 2008. - 2 қазан. - Б. 3. 
Қуатбайұлы, Т. Менің "кездесулерім": [Шәкәрім Құдайбердиевтің туғанына 150 жыл] / Т. Қуатбайұлы // Ертіс өңірі. - 2008. - 2 сәуір. - Б. 11.
Мағауина, З. Сахараның дана ойшылы: Шәкәрім туралы / З. Мағауина // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.
Мухамедиев, М. Зияттың Қытай қазақтары арасындағы өмір жолы, Шәкәрім қолтаңбасы / М. Мухамедиев // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 128-136.
Мұхамадиұлы, М. Шәкәрiмнiң қолтаңбасы және Зияттың тағдыры // Семей таңы.- 2008. - 11 қыркүйек (№ 37). - 3 б.
Мырзахан, Ж. Шәкәрiм шежiресi және оның Қытайдағы қазақ тарихшыларына ықпалы : Ш.Құдайдердiұлы - 150 жыл // Семей таңы.- 2008. - 21 тамыз (№ 34). - 3 б.
Мырзахан, Ж. Шәкәрім шежіресінің қытайдағы қазақ тарихшыларына ықпалы / Ж. Мырзахан // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 64-68.
Момынғазин, Б. Ұлылардың ізі қалған Шыңғыс төрі: Шәкәрім туралы / Б. Момынғазин // Дидар. - 2008. - 6 қыркүйек. - Б. 2.
Мұхамедханов, Қ. Ақынға арнап ескерткіш орнату: Шәкәрім Құдайбердиевтің 150 жылдық мерейтойы / Қ. Мұхамедханов // Түркістан. - 2008. - 18 қыркүйек. - Б. 9.
Омаров, А. Меккесапары: [Шәкәрімнің қажылықсапары] / А. Омаров // Ертісөңірі. - 2008 . - 23 сәуір. - Б. 13.
Омаров, А. "Ел құтқарған топаннан...": Шәкәрім туралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 24 маусым. - Б. 4.
Омаров, А. Дедібірой "көзіңдіаш!": Шәкәрімтуралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 28 маусым. - Б. 4.
Омаров, А. Үшеудің достығы: Шәкәрімтуралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 24 шілде. - Б. 6.
Омаров, А. Шәкәрімнің өмірбаяны / А. Омаров // Абай. - 2006. - № 1. - Б. 52; Абай. - 2008. - №1. - Б. 48-58.
Омаров, А. Ақынның бесдастаны : Ш.Құдайбердiұлы - 150 жыл // Семейтаңы.- 2008. - 14 тамыз (№ 33). - 3 б.
Омаров, А. Шәкәрiммен Алаш басшылары арасында болған түсiнбестiк хақында : Шәкәрiмнiң туғанына 150 жыл // Семейтаңы.- 2008. - 17 шiлде (№ 29). - 3 б.
Омаров, А. ШәкәрімжәнеӘлихан / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.
Разданұлы, М. Шәкәрімнің өр Алтайда ізі бар / М. Разданұлы // Шәкәрім әлемі. - 2007. - № 3. - Б. 13-30; Евразия орталығы. - 2008. - №2. - Б. 79-83.
Разданұлы, М. Өр Алтайда ізі бар : Шәкәрім туралы / М. Разданұлы // Ертіс өңірі. - 2008. - 2 сәуір. - Б. 13.
Раисова, К. Парижде - Шәкәрімкөрмесі / К. Раисова // Ертіс өңірі. - 2008. - 24 қараша. - Б. 9.
Сәрсенбайқызы, Ғ. Барғылымның түп атасы - Шәкәрім / Ғ. Сәрсенбайқызы // Дидар. - 2008. - 16 қыркүйек. - С. 1-2.
Сейсенұлы, Д. Қажыәндері : Шәкәрім туралы / Д. Сейсенұлы // Ертіс өңірі. - 2008. - 10 қыркүйек. - Б. 12.
Сыдықов, Е. Шәкәрім және Алаш идеясы / Е. Сыдықов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 6-15.
Сыдықов, Е. Шәкәрімнің шежіресі / Е. Сыдықов, А. Сләмов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 114-118.
Сыдықов, Е. Шәкәрімнің даналық ғибраты  / Е. Сыдықов // Мәденимұра = Культурное наследие . - 2008. - № 5/6. - Б. 13-16.
Төлеуқоңыров, Т. Көмілген кітапқа көңіл бөлінсе: Шәкәрім туралы / Т. Төлеуқоңыров // Ертіс өңірі. - 2008. - 12 наурыз. - Б. 1,10.
Тоқанұлы, Б. Ахаттың шәкірті, шәкәрімтанушы Арғынбекаға: Шәкәрім туралы / Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2008. - 1 шілде. - Б. 4.
Төлеубеков, Б. Шәкәрiм туралы естiгендерiм... // Семей таңы.- 2008. - 9 қазан (№ 41). - 3 б.   
Тоққарин, М. "Мұтылған" бүркеншi катауын енi меңзейдi? Ақын Ш.Құдайбердiұлы туралы // Егемен Қазақстан.- 2008.- 10 қыркүйек.- 4
Тұрдықұл, Ш. Шәкәрімнің философиялық лирикасы / Ш. Тұрдықұл // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 88-97.
Шәкәрiмнiң Сәбитке жазған хаты // Әдебиет айдыны.- 2008.- 25 қыркүйек (№ 39).- 4 б. 

 ***

Азмухамбетов, Ш. Искренне, сердце, стучи! / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 8 апреля. - С. 3.
Азмухамбетов, Ш. "За мной идут потомки вслед" / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 31 января. - С. 6.
Азмухамбетов, Ш. Умением слышать чужую боль жив человек / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 15 марта. - С. 2.
Азмухамбетов, Ш. Шакпактас, колыбель бессмертных дум  / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 10 июня. - С. 2.
Азмухамбетов, Ш. "Я вижу человека двух эпох..." / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 3 июня. - С. 6.
Азмухамбетов, Ш. Глас Шакарима  / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2008 - 22 мая. - С. 8.
Азмухамбетов, Ш. Прометеев огонь  / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2008 - 22 мая. - С. 2.
Азмухамбетов, Ш. "Адам бол": искусство быть человеком / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 29 мая. - С. 2.
Азмухамбетов, Ш. Завещано: жить и творить / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 22 июля. - С. 6.
Абдразакова, К.М По страницам воспоминаний о Шакариме Кудайбердиеве / К. М. Абдразакова // Евразия орталығы = Центр Евразии. - 2008. - № 2. - С.144-155.
Баймагамбетова, Л. "Перо - ты родич мой и задушевный друг" : [к 150-летию Ш. Кудайбердиева] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. – 2008. - 24 апреля. - С. 2.
Баймагамбетова, Л. М. Поэт, мыслитель, правдоискатель / Л. М. Баймагамбетова // Шәкәрiм әлемi. - 2008 - N 1. - С. 91 – 92.
Баймагамбетова, Л. Поэт, мыслитель, гуманист: [к 150-летию Шакарима Кудайбердиева] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. – 2008. - 28 февраля. - С. 2.
Баймагамбетова, Л. Самородок Великой Степи: [к 150-летию Шакарима] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. - 2008. - С. 20 марта
Бекхожина, Т. Шакарим (Шахкарим) Кудайбердиев (1858-1931) / Т. Бекхожина // Қазақ тiлi және Өлкетану = Казахский язык и Страноведение. - 2008. - № 3/4. - С. 24 – 26.
Топорков, В. Самый осведомленный и умный / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 2 февраля. - С. 8.
Топорков, В. Цветы на декабрьской стуже / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 9 февраля. - С. 4.
Топорков, В. Умытылган - забытый  / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 22 февраля. - С. 8
Топорков, В. "...Я называю русским словом - совесть"  / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 28 февраля. - С. 8.
Топорков, В. От доброго сердца исходят добрые деяния : [к 150-летию Шакарима] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 23 февраля. - С. 4.
Левина, Ф. Новая книга Шакарима / Ф. Левина // Наше дело. – 2008. - 6 марта. - С. 3.
Часнык, Л. Дорогой великого земляка / Л. Часнык // Спектр. – 2008. - 9 апреля. - С. 4.
Цепищева, А. "...Люди будущего услышат меня": [к 150 - летию Шакарима] / А. Цепищева // Семипалатинские вести. – 2008. - 13 марта. - С. 2.
Часнык, Л. Трехтомник "Кажыма, ойым, кажыма" / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 20 марта. - С. 2.
Кудайбергенов, К. Спас архивы отца / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 22 марта. - С. 8.
Султанбеков, М. О Шакариме - в полный голос : [к 150-летию Шакарима] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. – 2008. - 27 марта. - С. 2.
Топорков, В. Своя земля и в горсти мила / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 1 апреля. - С. 6.
Ирмуханов, Б. Первый казахский генеалогист / Б. Ирмуханов // Мысль. – 2008. - №4. - С. 74-80.
Имаханова, К. Великие истины Шакарима Кудайбердиева / К. Имаханова // Семипалатинские вести. – 2008. - 8 мая. - С. 4.
Шарипханова, А. "Погиб поэт - невольник чести..."  / А. Шарипханова // Спектр. – 2008. - 21 мая - С. - С. 3.
Кудайбергенов, К. Светочи степи казахской / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 24 мая. - С. 1.
Часнык, Л. Шакарим - одно из возвращенных имен  / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 27 мая. - С. 6.
Смирнова, Д. Без него история немыслима: [к 150-летию Шакарима Кудайбердиева] / Д. Смирнова // Семипалатинские вести. – 2008. - 29 мая. - С. 3.
Часнык, Л. Акция памяти / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 5 июня. - С. 8
Омарбаева, А. Товарищи мои - карандаш и бумага / А. Омарбаева // Пульс района. – 2008. - 13 июня. - С. 4.
Султанбеков, М. Дорогами жизни великого: [к 150-летию Шакарима] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2008. - С. 31 июля
Часнык, Л. На святой земле великих предков / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 14 августа. - С. 1.
Никифоров, В. Нравственная составляющая нашего движения вперед / В. Никифоров // Рудный Алтай. – 2008. - 16 августа. - С. 1.
Исламова, Л. Шакарим: "Не насыщая сытого" / Л. Исламова // Семь дней. – 2008. - 21 августа. - С. 7.
Поэт, философ, ученый  // ЛЗ: Сегодня. – 2008. - 22 августа. - С. 4.
Внимая словам моим, задумайтесь... // Пульс района. – 2008. - 27 августа. - С. 4.
Мастер слова  // Рудный Алтай. – 2008. - 30 августа. - С. 4.
Азмухамбетов, Ш. Где растут гении: [150 лет Шакариму ] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 26 августа. - С. 6.
Кожахметова, Г. Звезда Шакарима: сияет в вечности, нам освещая путь.../ Г. Кожахметова // Семипалатинские вести. – 2008. - 11 сентября. - С. 3.
Азмухамбетов, Ш. Звездный сын века: Шакариму - 150 / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 11 сентября. - С. 1.
Азмухамбетов, Ш. Турдыкул Шанбай: "В диалоге цивилизаций нам есть что сказать" / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 11 сентября. - С. 1,4.
Юбилейные торжества в Семее // Рудный Алтай. - 2008 - 13 сентября. - С. 1.
Часнык, Л. Шакарим - неповторимое достояние культуры и духовности народа / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 16 сентября. - С. 1,2.
Кудайбергенов, К. Новостройки как признак прогресса / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 16 сентября. - С. 1.
Шестопалова, Л. Истинная поэзия живет вечно / Л. Шестопалова // Пульс района. – 2008. - 19 сентября. - С. 3.
Сидыков, Е. Стимул развития науки и культуры / Е. Сидыков // Рудный Алтай. – 2008. - 25 октября. - С. 6.
Абдеева, Я. Открывая Шакарима / Я. Абдеева // Вестник культуры. – 2008. - № 11. - С. 24-25.
Алексеев, Н. Прошедший круги ада, или судьба Каюма / Н. Алексеев // Вести Семей. – 2008. - 6 ноября. - С. 4 ; Вести Семей. – 2008. - 13 ноября. - С. 4 ; Вести Семей. – 2008. - 20 ноября. - С. 4

 2009

Әубәкір, Ж. Шәкәрімнің қоңыр аты / Ж. Әубәкір // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 14 тамыз. - Б. 7.
Әубәкір, Ж. Шәкәрімнің соңғы қысы / Ж. Әубәкір // Ертіс өңірі. - 2009. - 23 желтоқсан. - Б. 11.
Әбдіғазиев, Б. Шәкәрім поэзиясы және дәуір тынысы / Б. Әбдіғазиев // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 9-13.
Әубәкір, Ж. Шәкәрім: білмекке құштарлық  / Ж. Әубәкір // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 28-32.
Бекбосынов, М. Шәкәрім мұрасының тағылымдық мәні / М. Бекбосынов // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 21-27.
Бибеков, Қ. Шәкәрім тіліндегі морфологиялық көрсеткіштердің стильдік қызметі / Қ. Бибеков // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 33-41.
Еспенбетов, А. Ұлылық өнегесі: Шәкәрім туралы / А. Еспенбетов // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 14-20.
Есім, Ғ. Жарылыс басы-қозғалыс / Ғ. Есім // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 37-41.
Ізтілеуова, С. Жақсының ұрпағы: Шәкәрім туралы / С. Ізтілеуова // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 24-30 сәуір. - Б. 7.
Оразалиев, Р. Сөз арқауы - Шәкәрім тағылымы : Д. Омаровтың "Шәкәрімнің "үш анығы" және "Шәкәрім шыңы" атты кітаптары жарық көрді / Р. Оразалиев // Түркістан. - 2009. - 16 шілде. - Б. 12.
Құдайбердиев, А. Әкемнің шығармалары жайында: Шәкәрім туралы / А. Құдайбердиев // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 76-86.
Қалиев, С. Шәкерімнің пәлсапалық көзқарастары / С. Қалиев // Абай. - 2009. - № 2. - Б. 44-47.
Тілеубаева, Б. М. Шәкәрім жұмбағындағы математика / Б. М. Тілеубаева // ШҚО педагогика жаршысы = Педагогический вестник ВКО . - 2009. - № 2. - Б. 65-67.
Айжанова, Ж. Абай, Шәкәрім, Мұхтар - Семейдің үш алыбы / Ж. Айжанова // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2009. - № 3. - Б. 30-33.
Жақсымбетов, Б. Шәкәрімнің "Базаралы-Тәкежан" дауына қатысуы / Б. Жақсымбетов // ҚазҰУ хабаршысы = Вестник КазНУ . Серия юридическая. - 2009. - № 3. - Б. 33-36. - Мақала соңында библиогр.
Жетібаев, Е. Шәкәрім ойларының ерекшелігі / Е. Жетібаев // Қазақстан мектебі. - 2009. - № 7. - Б. 3-8. - Мақала соңында библиогр.
Казезова, М. Қазақтан мендей ұл туса, Осындай түзу жол қуса...: Шәкәрім туралы / М. Казезова // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2009. - № 7. - Б. 21-25.
Қалиева, Б. Шәкәрім поэзиясындағы адам бейнесі / Б. Қалиева // Ақиқат. - 2009. - № 11. - Б. 98-101. - Мақала соңында библиогр.
Асылжан, П. "Шәкәрiм" қайтадан жарық көрдi // Семей таңы.- 2009. - 16 желтоқсан. (№ 50). - 3 б. Дәулет Сейсенұлының "Шәкәрiм" атты деректi кiтабы туралы.

*** 

Абдулфаизова, А. Творчество великих: [в техническом университете прошли шакаримовские чтения ] / А. Абдулфаизова // Рудный Алтай. – 2009. - 18 мая. - С. 6.
Акжигитова, К. М. Пушкин и Абай: сердце в будущем живет / К. М. Акжигитова // Рудный Алтай. – 2009. - 6 июня. - С. 3.
Аубакир, Ж. Традиции Шакарима в художественном сознании его современников / Ж. Аубакирова // Ұлт тағылымы = Достояние нации. - 2009. - № 1. - С. 308 - 313.
Бегалинова, К. Учения Абая и Шакарима - важный этап в развитии казахской духовности / К. Бегалинова // Казахстанская правда. – 2009. - 6 февраля. - С. 6.
Еспенбетов, А. Движение "Алаш" : особый вектор научного поиска / А. Еспенбетов // Рудный Алтай. – 2009. - 22 января. - С. 3.
Омаров, А. Созвучие высоких мыслей: [к III съезду лидеров мировых и традиционных религий ] / А. Омаров // Казахстанская правда. – 2009. - 16 июня. - С. 3.
От истоков к современности: Мир великих ученых и просветителей // Дипломатия жаршысы = Вестник дипломатии. - 2009. - № 1. - С.180 - 181.

   2010 - 2013

 Аққұлұлы, С. Абай мен Әлиханның жүздесуі де мүмкін: Шәкәрім туралы / С. Аққұлұлы; сұхбат. Д. Анаш // Ертіс өңірі. - 2010. - 17 наурыз. - Б. 10-11.
Ердембеков, Б. Абай айналасындағы ән өнері: [Абай жанындағы ән өнерінің өкілдері Көкбай, Шәкәрім жайлы] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2010. - 11 наурыз. - Б. 3.
Сейсенбаев, Р. Бар мен жоқтың өлшемі бір өзінде: Шәкәрім туралы / Р. Сейсенбаев // Ертіс өңірі. - 2010. - 14 сәуір. - Б. 10-11.
Жұмажанова, Т. Шәкәрім Құдайбердіұлының ақындық шеберлігін студенттерге меңгертудің кейбір жолдары / Т. Жұмажанова // Қазақстан мектебі. - 2010. - № 1. - Б. 27-31. - Мақала соңында библиогр.
Қауысқызы, Н. Шәкәрімнің ән мұрасын мектептегі музыка пәнінде оқыту / Н. Қауысқызы // Ұстаз. Білім. Шәкірт. - 2010. - № 3. - Б. 2.
Ахметжанов, А. Бiзге қымбат дауыстар : Шәкәрiмұлы Ахат Құдайбердиевтiң туғанына 110 жыл // Семей таңы.- 2010. - 22, 29 шiлде (№ 29/30 ). - 3 б.
Сартаева, Б.Т. Шәкәрiм лирикасының тақырыбы // Қазақстан кәсiпкерi = Профессионал Казахстана.- 2011. - № 9. - 55-56 б.
Асылғожина, Р. Шәкәрім аудармасындағы ұждан мәселесі / Р. Асылғожина // Саясат-Policy : информационно-аналитический журнал. - 2010. - № 3. - Б. 75-78. - Мақала соңында библиогр.
Сейсенұлы, Д. "Шәкәрім" симфониясының Лондондағы тұсаукесері / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2011. - 8 қаңтар. - Б. 1, 10.
Байменше, С. Пушкин, Шәкәрім және Құбаш / С. Байменше // Егемен Қазақстан. - 2011. - 25 мамыр. - Б. 10.
Омаров, А. Түркі әлеміне ортақ тұлға  / А. Омаров // Семей таңы. - 2011. - 12 шілде. - Б. 4.
Медеуханұлы, Ә. Ақынның ажалы: Шәкәрім қажы өмірінің соңғы күндерін баян ететін үш көріністі драмалық қойылым / Ә. Медеуханұлы ; құраст. С. Ғабдуллаұлы // Ақ Ертіс . - 2011. - № 1. - Б. 21-41.
Тулеубекова, К. Шәкәрім шығармаларындағым еңбек тәрбиесі / К. Тулеубекова // Қазақстан мектебі. - 2011. - № 11. - Б. 52-54.
Есжанов, С. Шәкәрiм (1858-1931) // Ақиқат.- 2011.- № 10.- 108-109 б.
Сартаева, Б.Т. Шәкәрiм лирикасының тақырыбы // Қазақстан кәсiпкерi = Профессионал Казахстана.- 2011. - № 9. - 55-56 б.
Күмісбаев, Ө. Шәкәрім және Пушкиннің "Дубровскийі"  / Ө. Күмісбаев // Қазақ әдебиеті. - 2012. - 15 маусым. - Б. 10.
Зәкiржанқызы, С. Шәкәрiм қажының өлiмiне кiм кiнәлi? // Айқын.- 2012. - 17 қазан (№ 195). - 5 б. 
Бекмұқашұлы, Қ. Бастауыш біліммен Абай мен Шәкәрім қалай классик болған немесе ақиқат пен жалған ақпараттар ағынының әсері  / Қ. Бекмұқашұлы // Ертіс өңірі. - 2012. - 10 қазан. - Б. 11.
Әбділдин, Ж. Алаш арыстары қалай ақталды?: Шәкәрім туралы / Ж. Әбділдин // Егемен Қазақстан. - 2013. - 11 қаңтар. - Б. 7.
Сахараның дана ойшылы : библио-шаңырақ жобасы: Шәкәрім туралы // Ақ бұлақ. - 2013. - 2 тамыз. - Б. 9.
Байтокова, А. Шәкәрiм Құдайбердiұлының XX ғасыр басындағы қазақ баспасөзiне қосқан үлесi // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 33-35 б.
Жүндiбаева, А. Шәкәрiм Құдайбердiұлы шығармашылығы және көңiл-күй лирикасы // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 28-32 б.
Омаров, А. Шәкәрiм өмiрбаяны: белгiлi, белгiсiз беттер // Егемен Қазақстан.- 2013. - 26 маусым (№ 156). - 7 б.
Омаров, А. Шәкәрiмге қатысты тың айғақтар табылды // Семей таңы.- 2013. - 23 шiлде (№ 59). - 4 б.
Сейсенұлы, Д. Шәкәрiмнiң ән мұрасы туралы // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 14-21 б.
Әпеева, Г. Шәкәрiм поэмаларының стильдiк қырлары мен бейнелiлiк сипаты // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 22-27 б.
Шәкәрiм қолжазбасы қалай сақталды? // Қазақ үнi.- 2013. - 8 қазан (№ 38). - 8-9,10 б.  

*** 

Гуляева, Е. Новые документы о Шакариме / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2010. - 25 января. - С. 6.
Кратенко, А. Спасение нерядового эпоса: [о поэме Шакарима "Калкаман-Мамыр"] / А. Кратенко // Рудный Алтай. – 2010. - 11 декабря. - С. 8.
Шарипова, Р. М. Единство и различие философских идей о свободе в творчестве Шакарима и Камю / Р. М. Шарипова // Саясат-Policy. - 2010. - № 3. - С. 70-74.
Акбаева, Л. Н. Трагический аспект философско-эстетических взглядов Шакарима / // Қазақ бас сәулет-құрылыс академ. хабаршысы = Вестник КазГАСА. - 2011. - № 3 - 4 . - С. 159 - 162.
Акшолаков, Е. Два светоча казахской степи / Е. Акшолаков // Простор. – 2011. - № 4. - С. 155-162.
Баймурзина, Г. Вечное слово Шакарима / Г. Баймурзина // Прикаспийская коммуна. - 2011. - 22 октября (№ 124). - С. 10
Жунусова, А. Р. Проблемы психологии духовности в творчестве Шакарима / А. Р. Жунусова // Педагогика және психология = Педагогика и психология (КазНПУ им.Абая).- 2011. - № 1. - С. 94 - 96.
Шакаримова, З. Ш. Анализ отдельных аспектов развития теории казахского нравственного воспитания / З. Ш. Шакаримова // В мире образования. – 2011. - № 36-38. - С. 38
Есим, Г. Сны цивилизации  / Г. Есим // Мәдени мұра = Культурное наследие. – 2012. - № 2. - С. 9-10.
Мельникова, Е. Шакарим - возрожденная культура / Е. Мельникова // Nomad-Kazakhstan . – 2011. - № 2. - С. 62-64
Нурабаева, А. Рожденный степью мыслитель / А. Нурвабаева // Вести Семей. – 2012. - 13 ноября. - С. 5
Почтение к поэту // Огни Алатау. - 2012. - 28 января. - С. 10.
Абдигазиулы, Б. Гражданский пафос произведений Шакарима // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки. - 2013. - № 1 (№ 43). - C. 66 – 67.
Аманжол, А. Белые пятна в биографии Шакарима  / А. Аманжолов // Шәкәрiм.- 2013. - № 2. - С. 24 – 25.
Гуляева, Е. 155-летию Шакарима посвящается...: [об акции библиошанырака "Сахаранын дана ойшылы" в г. Семей] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2013. - 29 июля. - С. 1, 2.
Гуляева, Е. Стихи, воспевшие поэта: [в Восточно-Казахстанской области отметили 155-летие – Ш. Кудайбердиева] // Литер.- 2013. - 22 августа. - С. 9
Левина, Ф. О крае родном / Ф. Левина // Вести Семей. – 2013. - 16 апреля. - С. 2
Нугуманова, Г. Философ, поэт, гуманист: [о выдающемся поэте и философе Ш. Кудайбердиеве] / Г. Нугуманова // 7 дней. – 2013. - 18 июля. - С. 5.
Тахан, С. Шакарим сегодня: [о книге Е. Сыдыкова "Шакарим"] / С. Тахан // Казахстанская правда. – 2013. - 19 июля. - С. 12
Шакабаев, Р. Шакариму - 155 лет! / Р. Шакабаев // Наше дело. – 2013. - 1 августа. - С. 3
Шайхынова, А. Шакарим в контексте мира / А. Шайхынова // 7 дней. - 2013. - 5 декабря. - С. 4.

  2014 - 2018

Қанатқалиева, Т. Шәкәрім шығармаларындағы адам, қоғам, дін мәселелері / Т. Қанатқалиева // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2014. - № 2. - Б. 75-80.
Күмісбаев, Ө. Шәкәрім және шығыс мәдениеті  / Ө. Күмісбаев // Мәдениет. - 2014. - № 4. - Б. 2-5.
Мұхамадиева, С. Ұлылар туған мекен [Электрондық ресурс] / С. Мұхамадиева // ІІ-ші Нүсіпбеков оқулары. - 2014. - Б. 156-158.
Нүсіпов, Р. Иса қажы Шәкәріммен ерекше сыйластықта болыпты  / Р. Нүсіпов // Дидар. - 2014. - 14 ақпан. - б. 25.
Тасилова, Н. А. Шәкәрім еңбектеріндегі адамгершілік мәселесі / Н. А. Тасилова, С. С. Кулмесканова // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті хабаршысы. Тарих сериясы. = Вестник КазНУ им. Аль-Фараби. Серия историческая. - 2014. - № 4. - 43-48 бет.
Шәкерім түркі тілінде сөйледі: [Астанадағы Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ректоры Е. Садықовтың "Шәкерім" атты кітабы түрік тілінде жарық көрді] // Дидар. - 2014. - 21 қазан. - Б. 8.
Лондонда "Шәкәрiм. Қазақ ақынының өмiрi" атты кiтап жарық көрдi // Қазақ.- 2015.- 1 - 8 мамыр (№ 18/19).- 12 б.
Нұрғазы, Д. Зият Шәкәрімұлы: тағдыры тылсым тұлға / Д. Нұрғазы // Отан тарихы : Ш. Ш. Уалиханов атындағы Тарих және этнология институты, 2016 - N 4. - Б.168-173.
Кәкімұлы , Қ. Құнанбайдың соңғы ұрпағы: Шәкәрім туралы / Қ. Кәкімұлы // Дидар. - 2016. - 29 сәуір. - Б. 21.
Омаров, Д. Шәкәрім ерік пен тағдыр туралы / Д. Омаров  // Абай. - 2016.- №8.- Б.46-52.
Рысбекова, Ш.С. ХХ-ХХІ ғасырлардағы қазақ ойшылдарының дінтанулық мұраларындағы адам проблемасы / Ш. С. Рысбекова, А. Суембай // ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. Мәдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. - Алматы : Қазақ университеті, 2016 - № 2. - Б. 222-228.
Күзембаев, Қ. Шәкәрім және Алашорда / Қ. Күзембаев // Мәдени мұра. - 2017 - № 6. - Б.26-31.
Әнес, Ғ. Иман диқаншысы Шәкерім ақын  / Ғ. Әнес // Мәдениет. - 2017. - № 12.- Б.23-24.
Жеңісұлы, О. Шәкәрім шығармашылығы -жыл кітабы: [А. С. Пушкин атындағы кітапханада ақын, философ Шәкәрім Құдайбердиевтің 160 жылдығына арналған кеш өтті.] / О. Жеңісұлы // Дидар. - 2018. - 3 мамыр.- Б.27.
Теміров, Б. Ақиқаттың ауыр жолы: [Ш. Құдайбердіұлы туралы тарихи оқиғалар тізбегі] / Б. Теміров // Ертіс өңірі . - 2018. - 30 мамыр.- Б.12-13.
Абайдың "Жидебай-Бөрілі" тарихи -мәдени кешені // Дидар. - 2018. - 7 маусым.- Б.16.
Омаров , А. "Иманым"-Шәкәрімнің соңғы жинағы (ғұламаның әулиелігі жөнінде бірер сөз) / А. Омаров // Түркістан. - 2024. - 2 тамыз (N31). - Б. 7
Қасым, А. Шыңғыстаудағы Шәкәрім тойы / А. Қасым // Егемен Қазақстан. - 2018. - 21 тамыз.- Б.8.
Қадырұлы, Б. Шәкәрімнің үш анығы / Б. Қадырұлы  // Ақиқат. - 2018 - №7. - Б.72-78.
Әубәкір, Ж. Дәстүр сабақтастығы : зият Шәкәрімұлының мұрасы хақында / Ж. Әубәкір.  // Айқын апта. - 2023. - 25 ақпан. - Б. 11
Муканова, К. Шәкәрім лирикасындағы кірме сөздердің қолданылу ерекшеліктері / К. К. Муканова  // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2023. - №3. - Б. 3-10
Қасымжанұлы, С. Шәкәрім ұрпақтарының шеруі : [Шәкәрімнің туғанына 165 жыл толуына орай мақала] / С. Қасымжанұлы // Егемен Қазақстан. - 2023. - 20 шілде. - Б. 13
Тұрсынбайұлы, Б. Мен өлдім бе, табыңдар.. : [Шәкәрім шығармашылығы туралы] / Б. Тұрсынбайұлы  // Түркістан. - 2023. - 28 шілде. - Б. 1,5
Тортай, Ү. Шәкәрім қалай ақталды ? / Ү. Тортай  // Мәдениет. - 2023. - N9. - Б. 22-23
Ердембеков, Б. Шәкәрім және бүгінгі қазақ қоғамы / Ғ. Есім  // Ертіс өңірі. - 2023. - 18 қазан. - Б. 13
Күзембаев, Қ. Құдайберді қорымы / Қ. Күзембаев // Абай. - 2018. - №3. - Б. 71-77
Сәрсенхан, Б. Бесінші сауал : ақын, философ Шәкәрім Құдайбердиев туралы / Б. Сәрсенхан, Б. Қадыр // Егемен Қазақстан. - 2023. - 13 қазан. - Б. 13
Арыстар айтқан асыл сөз : нақыл сөз // Тәңіртау. - 2024. - N1. - Б. 69-75
Есім, Ғ. Шәкәрімнің үш анығы / Ғ. Есім // Мәдениет. - 2024. - N1. - Б. 9-11
Қиықбай, Қ. Ойшыл ақынның еңселі ескерткіші / Қ. Қиықбай  // Егемен Қазақстан. - 2024. - 18 желтоқсан (N244). - Б. 11
Қадыр, Б. Шәкәрім ғылыми музейі / Б. Қадыр // Егемен Қазақстан. - 2025. - 17 сәуір (№72). - Б. 9

 ***

Азмухамбетов, Ш. «Калкаман-Мамыр» на русском: [в издательстве «ПринтЭкспресс» (Алматы) издается поэма Ш. Кудайбердиева "Калкаман-Мамыр" ] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2014. - 30 января. - С. 5. 
Азмухамбетов, Ш. Древняя быль о трагичной любви: [о поэме Шакарима "Калкаман-Мамыр", а также о переводе поэмы на русский язык] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2014. - 20 марта. - С. 12.
Гуляева, Е. Лидер отрасли: [заповедник-музей Абая в Семее стал «Лидером отрасли-2013» по итогам национального бизнес-рейтинга Казахстана ] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2014. - 9 января. - С. 2.
Найманов, Б. Рукописи не горят / Б. Найманов // 7 дней. - 2014. - 7 августа. - С. 2
Рысакова, Ш. Новые сведения о Шакариме / Ш. Рысакова // Вести Семей. – 2014. - 30 сентября. - С. 5
Самарцева, Ю.А. На пути к Независимости : Внеклассное мероприятие / Ю. А. Самарцева // История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах. – 2014. - №12. - С. 50-56.
Шакабаев, Р. Шакарим с беркутом / Р. Шакабаев // Наше дело. – 2014. - 25 сентября. - С. 2
Шашкова, Л. Калкаман и Мамыр заговорили по-русски / Л. Шашкова // Казахстанская правда. – 2014. - 25 февраля. - С. 10
Бек, Т. О Шакариме - на английском / Т. Бек // Казахстанская правда. – 2015. - 5 мая. - С. 12.
Гуляева , Е. Литературные изыски / Е. Гуляева // Наше дело. – 2015. - 29 января. - С. 5.
Гуляева, Е. Литературные изыски Арапа Еспенбетова: [серия книг «Алтай-Ертiс» пополнилась двухтомником о творчестве Шакарима, Султанмахмута Торайгырова и деятелей движения «Алаш» ] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2015. - 7 февр. - С. 8.
Шокбатарова, К. Духовное наследие великих / К. Шокбатарова // Вести Семей. – 2015. - 30 июня. - С. 4.
Ибраева, У. А. Поэтическое окружение Абая  / У. А. Ибраева // Вести Семей. – 2016. - 9 февраля. - С. 4.
Государственно-конфессиональные отношения в Республике Казахстан.: Методическое пособие для преподавателей предмета "Основы религиоведения" // История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах. – 2017. - №1. - С. 3-14.
Колчихин, С. В союзе разума и души / С. Колчихин // Мысль. - 2018. - №2. - С. 30 - 36. 
Кирдяпкина, К. Кану я, но будут жить мои стихи : [о юбилейном мероприятии в библиотеке им. А.С. Пушкина в честь 160-летия Шакарима Кудайбердиева в рамках программы Рухани жангыру] / К. Кирдяпкина // Рудный Алтай. - 2018. - 21 апреля. - С. 4 
Гуляева, Е. Классика в сети: [о создании в Семее сайта, посвященный жизни и творчеству Шакарима Кудайбердиева: биография, творчество, произведения на сайте] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2018. - 14 августа. - С. 6 
Гуляева, Е. Земля Абая - духовная Мекка: [о научно-практической конференции "Зямля Абая - духовная Мекка". посвященная 160-летию Шакарима Кудайбердиева] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2018. - 21 августа. - С. 6 

2019 - ...

Есим, Г. Три прозрения Шакарима / Г. Есим // Мысль. - 2019. - № 6. - С. 31-42.
Вологодская, Г. "Кану я, но будут жить мои стихи..." : о трагической судьбе Шакарима Кудайбердиева / Г. Вологодская // Казахстанская правда. - 2019. - 3 декабря. - С. 8.
Рысмаганбетова, Гульнара. Шакарим и суфизм."Религия души" : [мысли о Шакариме Кудайбердиеве как философе и поэте-суфии] / Г. Рысмаганбетова // Простор. - 2020. - №4. - С. 170-178.
Гуляева, Екатерина. Шакарим : долгое забвение : [о работе специально созданной комиссии по восстановлению доброго имени Шакарима] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. - 2022. - 2 июля. - С. 3.
Мурсалимова, Замира. День рождения великого философа : [Шакарима Кудайбердиева] / З. Мурсалимова // Вести Семей. - 2022. - 12 июля. - С. 1 : фот. 

 

  Ш. Құдайбердіұлы туралы фильмдер мен аудиожазбалар
       Фильмы и аудиозаписи о Кудайбердиеве Ш. 

 

Мухамедханов, К. Возвращение поэта : [видеофильм о Шакариме] / К. Мухамедханов // Казахское телевидение. - 1988.
Мухамедханов, К. Шакарим [аудиозапись] / К. Мухамедханов. - 2007. - Выступление Мухамедханова Кайюма на конференции Союза писателей Казахстана 15 мая 1990 г. Алматы.
Файзуллаұлы, Ә. Кәрім Нұрбаев [Электрондық ресурс] : [сұхбат-естеліктер] / Ә. Файзуллаұлы. - Алматы : Білім, 2007. - 240 б.
Алтыбаев, Қ. Үш кемелдің шалқарынан [Электрондық ресурс] : [Абай, Шәкәрім, Мұхтардың бай мұралары бойынша жасалған сөзжұмбақтар] / Қ. Алтыбаев. - Семей, 2011. - 274 б.
Әліпхан, М. Қазақ әдебиетіндегі адамгершілік ілімі [Электрондық ресурс] : монография / М. Әліпхан. - Алматы : Абай ат. ҚазҰПУ, 2013. - 432 б.

 

  Интернет-сілтемелер
 Интернет ресурсы 

 

Шәкәрім Құдайбердіұлының 160 жылдық мерейтойына арналған виртуальды көрме [Электрондық ресурс] : shakarim.kz : сайт. - Режим доступа : http://shakarim.kz (19.04.2018)

Кулжанов Н.

Details

Last Updated on Thursday, 04 January 2018 16:27

Кулжанов Нургали (1869-1919) – деятель культуры, участник движения Алаш.

Родился в 1896 г. в Тургайском уезде. Окончил Оренбургскую учительскую семинарию. С 1905 г. преподавал в Учительской семинарии г. Семипалатинска (ныне г. Семей), затем преподавал казахский язык в высшем начальном училище. 1 января 1906 г. награжден орденом Святого Станислава 3-й степени. В 1908 г. принят членом Семипалатинского отделения Западного Сибирского географического общества. В отделении был в составе проверочной комиссии, поручал сбор в отдел музея региональной истории, куда относились древняя история, музыка, фольклорное наследие. В 1914 г. к 10-летию со дня смерти Абая вместе с Н. Кулжановой организовал литературный вечер. В 1917 году был избран членом Казахского комитета Семипалатинской области (ныне Восточно-Казахстанская область). Находясь в комитете внес вклад в развитие национально-освободительного движения Алаш. Его статьи публиковались в таких газетах как «Қазақ», «Бірлік туы», «Үш жүз». В 1919 г. погиб от рук палачей Колчака.

Н. Құлжанов туралы әдебиет

Литература о Кулжанове Н.

Тұңғыштар [Мәтін]. - Алматы : Алматыкiтап, 2007. - 295 б.

Хакімжанова, М. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : естеліктер, мақалалар. Т. 3. - 2006. - 368 б.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Арыс, 2009. - 544 б. – Құлжанов Нұрғали: б. 231.

Тұңғыштар [Мәтін]. - Алматы : Алматыкiтап, 2012. - 295 б.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Құлжанов Нұрғали: б. 481.

Белгібаев, М. Семей Орыс Географиялық бөлімінің XX ғасырда атқарған жұмысы [Мәтін] / М. Белгібаев, Ж. Әділбекқызы // География және табиғат. - 2004. - № 3. - Б. 5-15; № 4. - Б. 3-10; № 5. - Б. 10.

Жәрімбетова, Н. Екеуі де еліне еңбек етіп еді, алайда қостанайлықтар Құлжановтар атын елемей отыр [Мәтін] / Н. Жәрімбетова // Егемен Қазақстан. - 2008. - 13 мамыр. - Б. 6.

Сәрпеков, Р. Қазақтың мақтанышына айналған ғұламалар Құлжановтардың шәкірті болған. [Мәтін] : [Семей қаласында алаш ардагерлері Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтарғв арналып ас берілді] / Р. Сәрпеков // Дидар. - 4 қаңтар. - Б. 20-21.

Сейсенұлы, Д. Депутат сыйы [Мәтін] : Семейдегі М. Әуезов атындағы педагогикалық колледждің құрылғанына - 110 жыл / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 7 маусым. - Б. 7.

Жанаева, Ш. Киелі білім ордасындағы отыз екі кабинетке атақты түлектері мен оқытушыларының есімі берілген [Мәтін] : [Семей қаласы М. Әуезов атындағы колледж туралы] / Ш. Жанаева // Дидар. - 2013. - 26 қыркүйек. – Б. 12.

Теміров, Б. Алғашқы сахналық қойылым [Мәтін] : [XX ғасырдың басында Семей қаласында өткен алғашқы әдеби кеш туралы] / Б. Теміров // Ертіс өңірі. - 2015. - 11 наурыз; 18 наурыз. - Б. 8.

Абдуллина, А. Қос қарлығаш [Мәтін] : Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтар туралы / А. Абдуллина // Абай. - №1. - 2016.

Балтабаева, З. Қ. Ыбырай Алтынсариннің шәкірттері мен ізбасарлары [Мәтін] : Ы. Алтынсаринның 175 жылдық мерейтойына орай / З. Қ. Балтабаева // Білім. - 2016. - № 3. - Б. 69-82.

 

Из хроники Семипалатинской области [Текст] : [значится в списках как Кульджанов Нургалий] // Восточное отделение правительства Алашорды : сборник документов / сост.: Е. Б. Сыдыков. - Семей : 2010. - С. 7.

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

Нұрғали Құлжанов – үлгілі ұстаз әрі қоғам қайраткері [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Ақиқат журналы : сайт. – Режим доступа : http://akikat.kazgazeta.kz/?p=547 (02.02.2017)

Нұрғали құлжанов – үлгілі ұстаз әрі қоғам қәйрәткері [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Ел-арна информация орталығы : сайт. - Режим доступа : http://www.elarna.com/koru_kk.php?tur=12&id=800 (02.02.2017)

Құлжанов Нұрғали [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия — ашық энциклопедиясы : сайт. Режим доступа : https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%BB%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%9D%D2%B1%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8 (02.02.2017)

Кудерин Ж.

Details

Last Updated on Tuesday, 20 February 2024 12:20

Кудерин Жумахан Маусумбаевич (1891 (1893) - 1938) - просветитель, ученый-энциклопедист, географ, этнограф, биолог, активный член движения Алаш.

Родился в 1891 (1893) г. в Среднеаягузской волости Семиречья (ныне Аягозский район области Абай), в семье бая. Род Кудериных был древний и уважаемый в Семиречье. Кудери (күдері) - это название местности по имени деда Жумахана, в переводе с казахского означает «замша, мягкая кожа».

Мужчины в этом роду в нескольких поколениях были грамотными, избирались биями, т. е. судьями, в родовом союзе. Жумахану не пришлось пойти по стопам своих старших родственников. В результате джута семья разорилась, и десятилетним мальчикам он пошел в батраки. Позже учился в мусульманской школе г. Сергиополя, в частной школе «Мамания», построенной по подобию уфимского медресе «Галия», в Коксуйской сельскохозяйственной школе.

В 1917 г. окончил Коксускую сельскохозяйственную школу. Вступив в ряды движения Алаш оказывал бесплатную продовольственную помощь казахским аулам, которые сильно пострадали в годы гражданской войны. Выполнял задания правительства Алаш-Орды вместе с М. Тынышбаевым, М. Толеубаевым, С. Аманжоловым и другими.

С 1918 г. являлся членом РКП(б), работал в различных земельных органах. В 1920 г., в знак протеста против необоснованных репрессий ЧК по отношению к участникам так называемой «Черкасской обороны», жителям 13 переселенческих сел Семиречья, сопротивлявшихся колчаковским войскам, вышел из партии.

В 1924-30 гг. учился на сельскохозяйственном факультете САГУ, одновременно преподавал на курсах, ликбезах, участвовал в трех научно-исследовательских экспедициях по изучению природных ресурсов и районированию территории Туркестана.

Кудерин работал в комиссии «По возвращению казахов из Китая», при его участии 6000 семей вернулись на родину. Участвовал в экспедиции по Туркестанскому региону. В 1928 г. занимал должность земельного комиссара КазАССР. За свои 44 года Ж. Кудерин написал 44 книги. Он является автором учебника «Букварь» на казахском языке (1919), ряда учебников по естественным дисциплинам (в т. ч. «Ботаники» на казахском языке арабским шрифтом), опубликовал этнографические труды о казахах («Қытайдағы босқындар өмірі», «Қазақтардың ата-тегі туралы материалдар») и биологических исследований («Кендір», «Қой мен оның жүні», «Қант қызылшасы», «Орта Азиядағы жыландар түрі»).

Много Кудерин сделал как ученый-биолог. В 1930 г. он вывел одномодную коноплю. Тогда ее возделывали для получения волокна и масла. Но воспользоваться результатами труда он не успел, так как был арестован, и рукописи были конфискованы, опубликовать он их смог только частично.

Жумахана Кудерина арестовали 1 сентября 1930 г. на агростанции под Ташкентом, где он проводил опыты после окончания Среднеазиатского Государственного университета, по обвинению в национализме и членстве движения Алаш. За полгода до этого был арестован его отец и все мужчины их рода (позднее его братья бежали и ушли в Синьцзян). Кудерин был этапирован на следствие в Алма-Ату (ныне Алматы), где был посажен в тюрьму в одиночную камеру и обвинен в «буржуазном национализме» вместе с другими образованными казахскими учеными и просветителями первого поколения. Следствие велось два года. Подозреваемые сидели все это время в камерах-одиночках.

Вина в действиях «буржуазных националистов» не была доказана и дело переслали в Москву, где тоже не нашли веских доказательств. Было предложено распустить всех по домам, но Полномочный Представитель ОГПУ в Казахстане заявил, что подследственные могут скомпрометировать ОГПУ, рассказав о содеянном произволе, и предложил сослать всех в ссылку в Россию, дабы скрыть этот факт. В апреле 1932 г. Кудерин был осужден на 5 лет. Местом административной ссылки выбрана Центрально-Черноземная область. Отбывать ссылку Жумахан начал в Льгове, однако позже, по болезни, был переведён под наблюдение врачей в Воронеж, а срок ему был сокращен на 1 год. Во время пребывания в ссылке Жумахан Кудерин работал агрономом.

В 1935 г. он вместе с семьей вернулся в Алма-Ату (ныне Алматы), где стал работать старшим научным сотрудником Казахского научно-исследовательского института животноводства, однако в 1936 г. уволен как имеющий судимость. В этот период Кудерин познакомился и подружился с русским поэтом, прозаиком, литературоведом и журналистом Ю. Домбровским, а также, вплоть до нового ареста, активно работал над русско-латинско-казахским словарем.

Вторично Кудерин был арестован 21 мая 1937 г. и вновь посажен в тюрьму. Его арестовали как «руководителя антисоветской националистической террористическо-повстанческой и диверсионно-шпионской организации». На него было заведено персональное дело. Следствие вел оперуполномоченный УГБ УНКВД Алма-Атинской области В. Я. Якупов, «ангел смерти», как звали его заключенные, так как все дела, которые он вел, имели смертный приговор. Жумахан Кудерин был осужден 7 марта 1938 г., приговорен к высшей мере наказания и расстрелян в тот же день.

Жумахан Кудерин в 1958 и 1990 гг. посмертно реабилитирован за оба ареста.

Дочь Кудерина, Лариса Жумахановна Кудерина (1938 г. р.), в г. Москве в Подсосенском переулке в подвале старинного жилого дома открыла музей «Дети - родителям», посвященный репрессированным ученым. Небольшая экспозиция включает фотографии, документы, книги и картины.

Ж. М. Күдериннің еңбектері

Труды Кудерина Ж. М.

 Кудерин, Ж. М. Қант қызылшасы [Мәтін] / Ж. М. Кудерин. - Алматы, 1936. - 68 б.

Кудерин, Ж. М. Өсiмдiк тану [Мәтін] : оқу құралы / Ж. М. Кудерин. - Қызыл-Орда : Қазақстан, 1930. - 89 б.

Кудерин, Ж. М. Өсiмдiк тану[Мәтін] : оқу құралы / Ж. М. Кудерин. - Алматы, 1930. – 111б.

Күдері, Ж. М. (Кудерин Ж.М.) Қуғын-сүргінде аман қалған еңбектер [Мәтін] / Ж. М. Күдері; [ред. Қ. Қайым]. - Алматы : Демеу, 1995. - 351 б.

Ж. М. Күдерин туралы әдебиеттер

Литература о Ж. М. Кудерине

 Кітаптар - Книги

 Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия / құраст.: Ғ. Әнес, С. Смағұлова. – Алматы : Арыс баспасы, 2009. - 544 б. - Кудерин М. Ж.: б. 204-205.

Қазақстан ұлттық энциклопедиясы [Мәтін] . Т. 5. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2003.- Кудерин Жұмақан Маусымбайұлы: б.107.

Қазақстан ғалымдары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1 : А-К / бас редакторы Б. Ө. Жақып. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2012. - Күдерин Жұмақан Маусымбайұлы: б. 61.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Күдерин Жұмақан Маусымбайұлы: б. 413-414.

***

Казахстан [Текст] : национальняэнциклопедия. Т. 3. – Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2005. - Кудерин Ж. М.: с. 344.

 Мақалалар - Статьи

 

Құрманбайұлы, Ш. Алаш және терминтану [Мәтін] : монография / Ш. Құрманбайұлы. - Алматы : Ел-шежіре, 2008. - 240 б. - Кудерин М. Ж. туралы ақпараты бар.

Қалымов, Д. Жұмахан Күдерин [Мәтін] / Д. Қалымов // Семей таңы. - 1991. - 12 ақпан. - Б. 4.

Сексенбаев, Б. Шайқалған Шаңырақтар [Мәтін] : [Кудерин М. Ж. туралы] / Б. Сексенбаев // Семей таңы. - 1991. - 24 сәуір. - Б. 5.

Мұхаметжанова, Т. Күдерин мұраларының маңызы зор [Мәтін] / Т. Мұхаметжанова // Қазақстан мектебі. - 2012. - № 8. - Б. 28-29.

Мұхаметжанова, Т. Күдериннің дүниетанымдық көзқарастары [Мәтін] / Т. Мұхаметжанова // Қазақ тарихы. - 2013. - № 1. - Б. 12.

***

Кудерина, Л. Геноцид в Казахстане[Текст] : исторический очерк : [о судьбе каз. интеллигенции первого (предреволюцион.) поколения и ее истреблении в годы сталинщины] / Л. Кудерина.- М., 1994. - 63с. - Есть информация о Кудерине Ж. М.

Кудерина-Насонова, Т. Г. Недалекое прошлое [Текст] / Т. Г. Кудерина-Насонова. – М. : Феникс, 1994. - 296 с.

Шака, А. Нелегкая судьба Жумахана Кудерина [Текст] / А. Шака // Рудный Алтай.-2002.-14 сентября.- С.10.

 

Сілтемелер – Ссылки

 

Құат, Д. ЖҰМАХАН КҮДЕРИН [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / Д. Құат // Abai.kz : ақпарттық портал. - Пайдалану орны : http://abai.kz/post/view?id=1799 (01.02.2017)

Жұмақан Маусымбайұлы Күдерин [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] //  Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. - Пайдалану орны :  https://kk.wikipedia.org/wiki/Жұмақан_Маусымбайұлы_Күдерин (01.02.2017)

Жұртбай, Т. Қара дәптердің иесі (жалғасы). ЖҰМАХАН   КҮДЕРИН (Қара дәптердің иесі) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / Т. Жұртбай // iNews.kz последние новости в Казахстане : сайт. - Пайдалану орны : https://i-news.kz/news/2012/10/08/6657753-tyrsyn_zhyrtbai_kara_dapterdin_iesi_zhal.html (01.02.2017)

Кудерин Жумахан Маусумбаевич (1891 (или 1893) - 1938 [Электронный ресурс] : [биография] // Восточно-Казахстанская областная библиотека им. Абая : сайт. - Режим доступа : http://semeylib.kz/?page_id=2880&lang=ru (01.02.2017)

Нелегкая судьба Жумахана Кудерина [Электронный ресурс] : [биография] // el.kz: сайт. - Режим доступа : http://el.kz/blogs/entry/content-3678 (01.02.2017)

КУДЕРИН Жумахан Маусумбаевич (1891 (или 1893) - 1938) [Электронный ресурс] : [биография] // Люди и судьбы : биобиблиографический словарь востоковедов – жертв политического террора в советский период : сайт. - Режим доступа :  http://memory.pvost.org/pages/kuderin.html(01.02.2017)

Кулжанова Н. С.

Details

Last Updated on Thursday, 04 January 2018 16:39

Кулжанова Назипа Сегизбайкызы (1887-1934) – педагог-просветитель, журналист-переводчик, этнограф, член Русского Географического общества, участник движения Алаш.

Родилась в 1887 г. в г. Торгай, где училась в русско-казахской школе, основанной Ибраем Алтынсариным. В 1902 г. окончила Костанайскую женскую гимназию. В 1903-04 гг. В возрасте 15 лет исполняла обязанности помощника учителя в Торгайском женском училище. Затем окончила Оренбургскую учительскую семинарию. В 1905-20 гг. преподавала в Учительской семинарии г. Семипалатинска (г. Семей).

В 1902 г. Назипа познакомилась с Нургали Кулжановым, учителем Чубарской волостной школы, за которого позже вышла замуж. В 1905 году они переехали в Семипалатинск (г. Семей).

В 1913 г. Назипа стала членом группы «Гражданские спутники» («Азамат серіктігі») Семипалатинского отделения Русского Географического общества.

Работа в Семипалатинске (г. Семей) позволила Назипе ближе познакомиться с семьей великого Абая, многими известными деятелями того времени, среди них были и ссыльные революционеры. Являясь членом-сотрудником Семипалатинского географического общества, она организует литературно-музыкальные и этнографические вечера, которые по ее мнению имеют огромное познавательное значение. Назипа Кульжанова являлась также первым пропагандистом поэтического творчества Абая среди казахского и русского народов. Она перевела на русский язык стихотворение Абая «О любви», «Желсиз тунде жарык ай» («Безветренная ночная луна»). Перевод последнего был напечатан в 1915 г. в журнале «Сибирский студент».

Вторым огромным культурным мероприятием, организованным Назипой Кулжановой, был литературно-музыкальный благотворительный вечер, который состоялся 13 февраля 1915 г. Данному событию посвятили свои заметки журнал «Айкап» и газета «Казах».

Опыт Назипы в проведении литературно-музыкальных вечеров был использован в становлении национального театра. В своей деятельности она постоянно поднимала проблемы воспитания молодежи и культурного возрождения народа.

В 1917 г. Назипа участвует в съезде казахов Семипалатинской области (ныне Восточно-Казахстанская область) и входит в Правление съезда.

В 1920 г. Назипа Кулжанова вошла в состав Комиссии Народного комиссариата Просвещения Казахской автономной республики по подготовке учебников, книг, по делам издательств.

В 1922 г. Назипа стала членом редакционной коллегии газеты «Енбекши казах».

В 1920-1922 гг. Н. Кулжанова работала учителем в Акмолинске (ныне Астана). В 1923-1925 гг. - она работала в журнала «Қызыл Қазақстан» («Красный Казахстан»), «Равенство женщин» и печатала статьи в газетах «Айкап», «Казах», «Знамя единства», «Алаш». В 1925-1929 гг. Н. Кулжанова - ответственный секретарь общественно-политического и литературно-художественного журнала «Әйел теңдігі». По ее просьбе русский композитор Александр Затаевич написал музыку к песням «Гайни-ау, саулем», «Плач Кадыра».

После смерти мужа, в течении двух лет, Назипа работает учительницей в г. Акмолинске (ныне г. Астана). В 1923 г. она переходит в журнал «Кызыл-Казахстан» и вплотную занимается журналистикой и литературно-переводческой деятельностью. Она переводит произведения русских писателей на казахский язык. В частности, ею переведены книги В. Г. Короленко и Б. А. Лавренева, и казахских - на русский (И. Алтынсарин «Весна»).

Являясь одной из первых просвященных женщин Казахстана, она отдавала много сил развитию женского движения, поддерживала стремление женщин к активной позиции в обществе. Она была в числе организаторов Первого съезда женщин Востока.

Назипа Кулжанова публиковала материалы во многих периодических изданиях Казахстана, занималась переводами. Были у нее и книги. Она автор «Дошкольного воспитания» («Мектептен бұрынғы тәрбие»), вышедшего в Оренбурге в 1923 г., и книги «Мать и дитя» («Ана мен бала»), изданной в 1927 г. Обе они актуальны и сегодня.

Ее книга «Мать и дитя» посвящена проблемам материнства и педагогического образования женщины-казашки, сыграла важную роль в условиях, когда педагогическая литература на государственном языке отсутствовала.

В работе «Дошкольное воспитание» раскрываются основные задачи дошкольного воспитания в казахской степи.

Назипа Кульжанова скончалась в возрасте сорока шести лет в 1934 г., оставив после себя небольшое, но значительное творческое наследие, статьи, книги, переводы.

Н. С. Кулжанова внесла большой, неоценимый вклад в развитие казахской педагогики, принимала активное участие в организации дошкольных учреждений.

 Н. Құлжанованың еңбектері

Труды Кулжановой Н.

 Құлжанова, Н. Халқыма деп іс қылдым [Мәтін] : педагог, журналист, әдебиетші Нәзипа Құлжанованың мұрасы / Н. Құлжанова. - Алматы : Рауан, 1993. - 168 б.

Құлжанова, Н. Шығармалары [Мәтін] : мақалалар, очерктер, педагогикалық ой-пайымдар, аудармалар / Н. Құлжанова. - Алматы : Ана тілі, 2014. - 384 б.

 Н. Құлжанова туралы әдебиетер

Литература о Кулжановой Н.

 Кітаптар - Книги

Ибраев, М. Құтты қойнау [Мәтін] : (Семей облысы туралы кітап) / М. Ибраев. - Алматы : Жалын , 1986. - 80 б.

Ахметова, Л. Қарлығаш қаламдастар [Мәтін] / Л. Ахметова. - Алматы : Қазақ университеті, 1993. - 112 б.

Жарықбаев, Қ. Б. Қазақ тәлім-тәрбиесі [Мәтін] : қазақ ұлттық педагогикасы мен ұлттық психологиясының тарихы. Оқу құралы / Қ. Б.Жарықбаев, С. К. Қалиев. - Алматы : Санат, 1995. - 352 б.

Қожакеев, Т. Сара сөздің сардарлары [Мәтін] : көмекші оқу құралы / Т. Қожакеев. - Алматы : Санат, 1995. - 168 б.

Қалиев, С. Қазақ этнопедагогикасының тарихы (Кеңестік дәуір-1920-1990) [Мәтін] : мектеп мұғалімдері мен жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы / С. Қалиев. - Алматы : Білім, 1999. - 160 б.

Кәрібжанова, Г. А. Н. С. Құлжанованың өмірі және қоғамдық-ағартушылық қызметі (1887-1934) [Мәтін] : тарих ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. А. Кәрібжанова. - Алматы, 2003. - 36 б.

Қалиұлы, С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы [Мәтін] : оқу құралы / С. Қалиұлы. - Алматы : Білім, 2003. - 280 б.

Хакімжанова, М. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : естеліктер, мақалалар. Т. 3, 2006. - 368 б.

Этнопедагогика [Мәтін] : оқулық / С.Қалиев, Ж.Молдабеков, Б. Иманбекова. - Астана : Фолиант, 2007. - 400 б.

Жарықбаев, Қ. Жантану оқулығы [Мәтін] / Қ. Жарықбаев. - Алматы : Дарын, 2008. - 630 б.

 

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Арыс, 2009. - 544 б. – Құлжанова Нәзипа: б. 231-232.

Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 6 : Ұлттық тәлім-тәрбиелік ғылымдардың дамып, қалыптасу тарихынан : 1920-2000 жылдар. - Алматы : Сөздік - Cловарь, 2009. - 400 б.

Әлемдік педагогикалық ой-сана [Мәтін] : 10 томдық / Қазақстан Республикасының байланыс және ақпарат министрлігі, Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі, Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру академиясы. Т. 10 : XV-XX ғғ. қазақ ойшыл оқымыстыларының тәлім-тәрбие туралы ой-пікірлері. - Алматы : Таймас, 2010. - 400 б.

Кәріпжанова, Г. А. Нәзипа Құлжанова [Мәтін] / Г. А. Кәріпжанова. - Семей : Интеллект, 2012. - 198 б.

Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Ш. Құрманбайұлы . - Алматы : "Сардар", 2014. - 528 б.

 

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Құлжанова Нәзипа Сегізбайқызы: б. 481.

Мұхтар Әуезовтің мұражай-үйі [Мәтін]. - Семей, [ж. ж.]. - 53 б.

***

Список организаторов Алашского конного партизанского полка, участников организации против Советской власти 1918 года правительства Восточной Алаш-Орды [Текст] : [значится в списках как Кульджанова Назифа] // Восточное отделение правительства Алашорды : сборник документов / сост.: Е. Б. Сыдыков. - Семей : 2010. - С. 310.

Назипа Сагызбаевна Кульжанова (1887-1934) - первая казахская журналистка [Текст] // История Восточного Казахстана с начала XX века до современности: хрестоматия для 9 класса общеобразовательных школ ВКО / сост. Д. И. Бралинова [и др.]. - Семей : Тенгри, 2013. - С. 172-174.

 

Мақалалар - Статьи

 

Қазақша бастапқы ойын [Мәтін] : [1915 жылы Ұлы Абайдың туғанына 70 жыл толуына арнап өткізілген әдеби кеш туралы] // Абай. - 1992. - № 2. - Б. 8-10.

Бейсенова, Ш. Дәстүр жалғастығы немесе журналдың алғашқы шығарушылары Сара Есова, Нәзипа Құлжанова, Нағима Арықова туралы] [Мәтін] / Ш. Бейсенова // Қазақстан әйелдері. - 1995. - № 9. - Б. 7-9.

Қалиев, С. Нәзипа Құлжанова және Ахмет Байтұрсынов [Мәтін] : [Н. Құлжанованың туғанына-110 жыл] / С. Қалиев // Қазақстан мектебі. - 1997. - № 7. - Б. 72-76.

Сағыбаева, З. Ардақты,бар Нәзипа ханым [Мәтін] : [журналист Н. Құлжанова туралы] / З. Сағыбаева // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 1997. - № 3-4. - Б. 119-124.

Сағыбаева, З. Қайраткер қыз [Мәтін] : [қоғам қайраткері Н. Құлжанова туралы] / З. Сағыбаева // Қазақстан мектебі. - 1997. - № 3. - Б. 64-66.

Орынбаева, Р. Қазақтың зиялы -қайраткер әйелдерінің идеялары мен ағартушылық қызметі [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Р. Орынбаева // Ұлт тағылымы. - 2000. - № 3. - Б. 72-77.

Ілиясова, К. Қазақтың күрескер әйелдері [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / К. Ілиясова // Қазақ тарихы. - 2000. - № 5. - Б. 20-24.

Дүкенбаева, З. О. Қазақ әйелдері арасынан шыққан ұлттық шығармашылық интеллигенцияның тұңғыш өкілдері (ХХ ғасырдың 1- ші жартысы) [Мәтін] / З. О. Дүкенбаева // Білім - Образование. - 2003. - № 1 - Б. 77.

Белгібаев, М. Семей Орыс Географиялық бөлімінің XX ғасырда атқарған жұмысы [Мәтін] / М. Белгібаев, Ж. Әділбекқызы // География және табиғат. - 2004. - № 3. - Б. 5-15; № 4. - Б. 3-10; № 5. - Б. 10.

Қазбалинов, Т. Ең алғашқы баспахана [Мәтін] / Т. Қазбалинов // Семей таңы. - 2004. - 3 қыркүйек. - Б. 14.

Қазбалинов, Т. Ірі аймақтың хикаясы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Т. Қазбалинов // Ертіс өңірі. - 2004. - 17 маусым.

Байжұманова, Г. Ұлы ақынды ұлықтаған Нәзипа [Мәтін] / Г. Байжұманова // Семей таңы. - 2007. - 30 тамыз. - Б. 3.

Мағауина, З. Қазақтың ардақты қызы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / З. Мағауина // Семей таңы. - 2007. - 24 мамыр. - Б. 3.

Жәрімбетова, Н. Екеуі де еліне еңбек етіп еді, алайда қостанайлықтар Құлжановтар атын елемей отыр [Мәтін] / Н. Жәрімбетова // Егемен Қазақстан. - 2008. - 13 мамыр. - Б. 6.

Қазақ қыздары арасындағы тұңғыш журналист [Мәтін] : [тұңғыш журналист Н. Құлжанова туралы] / әзірлеген: А. Қасым // Дидар. - 2011. - 3 маусым. - Б. 8.

Селкебаева, А. Нәзипа Құлжанова [Мәтін] : қоғамдық саяси және ұстаздық қызметі / А. Селкебаева // Қазақ тарихы. - 2011. - № 2. - Б. 29-30. - Мақала соңында библиогр.

Хасан, С. Алашшыл абайтанушы [Мәтін] / С. Хасан // Ақиқат. - 2011. - № 11. - Б. 25-32.

Аусарбаева, М. Ұлылардың ұлағаты қазіргі таңға ұласты [Мәтін] : Н. Құлжанованың туғанына 125 жыл / М. Аусарбаева // Семей таңы . - 2012. - 5 қазан. - Б. 7.

Ерсәлімов, Б. Орысша оқыған алғашқы қазақ қызы [Мәтін] : [белгілі қоғам қайраткері, журналист Н. Құлжанова туралы] / Б. Ерсәлімов // Дидар. - 2012. - 27 желтоқсан. - Б. 26.

Исабай, Е. Қайраткер қызға құрмет көрсетілді [Мәтін] / Е. Исабай // Семей таңы. - 2012. - 25 желтоқсан. - Б. 2.

Исабаев, Е. Мектепке дейінгі тәрбиенің негізін салған [Мәтін] : Н. Құлжанованың туғанына 125 жыл / Е. Исабаев // Семей таңы. - 2012. - 19 қазан. - Б. 2.

Кәрібжанова, Г. Қазақтың қайраткер қызы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Г. Кәрібжанова // Егемен Қазақстан. - 2012. - 26 желтоқсан. - Б. 6.

Мағауина, З. Ұстаздықтың алғашқы қарлығашы [мәтін] : Н. Құлжановаға - 125 жыл / З. Мағауина // Семей таңы . - 2012. - 22 мамыр. - Б. 3.

Нұғманбекова, Р. Халық Құлжанованы қашанда қадір тұтады [Мәтін] : [Семей қаласында белгілі журналист, қоғам қайраткері Н. Құлжанованы еске алу кеші өтті] / Р. Нұғманбекова // Дидар. - 2012. - 27 желтоқсан. - Б. 26.

Бөлеев, Қ. Ұлт мектептерінің ұлы мұраты [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Қ. Бөлеев, Л. Бөлеева, П. Бөлеева // Қазақстан мектебі. - 2013. - № 8. - Б. 27-31.

Сәрпеков, Р. Қазақтың мақтанышына айналған ғұламалар Құлжановтардың шәкірті болған [Мәтін] : [Семей қаласында алаш ардагерлері Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтарғв арналып ас берілді] / Р. Сәрпеков // Дидар. - 2013. - 4 қаңтар. - Б. 20-21.

Сейсенұлы, Д. Депутат сыйы [Мәтін] : Семейдегі М. Әуезов атындағы педагогикалық колледждің құрылғанына - 110 жыл / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 7 маусым. - Б. 7.

Садықова, Ә. Нәзипа Құлжанова мен Ахмет Байтұрсынұлы [Мәтін] / Ә. Садықова // Қазақ тарихы. - 2013. - № 4. - Б. 33-34.

Теміров, Б. Алғашқы сахналық қойылым [Мәтін] : [XX ғасырдың басында Семей қаласында өткен алғашқы әдеби кеш туралы] / Б. Теміров // Ертіс өңірі. - 2015. - 11 наурыз; 18 наурыз. - Б. 8.

Абдуллина, А. Қос қарлығаш [Мәтін] / А. Абдуллина // Абай. - 2016. - № 1. - Б. 68-74.

Балтабаева, З. Қ. Ыбырай Алтынсариннің шәкірттері мен ізбасарлары [Мәтін] : Ы. Алтынсаринның 175 жылдық мерейтойына орай / З. Қ. Балтабаева // Білім. - 2016. - № 3. - Б. 69-82. - [Н. Құлжанова туралы].

Хасан, С. Алғашқы журналист қыздар [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / С. Хасан // Айқын. - 2016. - 5 тамыз. - Б. 11.

***

Азмухамбетов, Ш. Ступени, хранящие следы гения [Текст] : к 110-летию Мухтара Ауэзова / Ш.Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2007. - 24 апр. - С. 6. - о супругах Кулжановых Н. и Н.

Биданова, А. Союз любви и мысли [Текст] : [о супругах Кулжановых Нургали и Назипе] / А. Биданова // Казахстанская правда. - 2008. - 9 янв. - С. 12.

Ерсалимов, Б. Женщина - легенда [Текст] / Б. Б. Ерсалимов; сост. Я. Иванченко // Наше дело. - 2012. - 4 окт. - С. 10.

Ерсалимов, Б. Назипа - гордость нации [Текст] / Б. Б. Ерсалимов // Казахстанская правда. - 2012. - 21 декабря. - С. 14.

Титова, С. Преподаватель гимназии в... 14 лет [Текст] : [первая женщина-казашка педагог, просветитель и журналист Н. Кульжанова] / С. Титова // Рудный Алтай. - 2012. - 24 мая. - С. 12.

Иванченко, Я. В память о великих [Текст] : [о Н. Кулжановой] / Я. Иванченко // Наше дело. - 2013. - 10 янв. - С. 2.

Первая журналистка Казахстана [Текст] : [о Н. Кулжановой] // Вести Семей. - 2014. - 2 декабря. - С. 12.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

Нәзипа Құлжанова [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D3%99%D0%B7%D0%B8%D0%BF%D0%B0_%D2%9A%D2%B1%D0%BB%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0 (25.02.2017)

Сүйінкина, П. Нәзипа Құлжанова – мектепке дейінгі тәрбиенің негізін қалаушы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / П. Сүйінкина // Біздің Қостанай : сайт. – Пайдалану орны : http://top-news.kz/index.php?np=00013550&nl=1&tp=N&npN=00013550&sR=61430745&npMWp=---&npAWp=&npWp=1&npKd=60480952 (25.02.2017)

Нұрланұлы, М. Нәзипа Құлжанова – қазақ қыздарынан шыққан тұңғыш журналист [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / М. Нұрланұлы // Қазақстан тарихы порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://e-history.kz/kz/publications/view/1234 (25.02.2017)

НАЗИПА ҚҰЛЖАНОВА ЕҢБЕКТЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ПЕДАГОГИКАНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ [Электрондық ресурс] // Инфоурок : сайт. – Пайдалану орны : https://infourok.ru/nazipa-lzhanova-ebekteri-zhne-azirgi-pedagogikani-zekti-mseleleri-konferenciya-722653.html (25.02.2017)

Нәзипа Құлжанова (1887-1934) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Презентация : сайт. – Пайдалану орны : http://referatikz.ru/load/aza_sha_referattar/aza_debieti/n_zipa_lzhanova/10-1-0-1110 (25.02.2017)

"Кітапхана" - Нәзипа Құлжанова [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] : [телехабар] // Massaget.kz - Жастар порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://massaget.kz/video/adebiet_alemi/kitaphana/916/ (25.02.2017)

Сексенбаева, Р. Б. Назипа Кулжанова – выдающийся педагог-просветитель XX века(1887–1934 гг.) [Электронный ресурс] : [биография] / Р. Б. Сексенбаева // collegy.ucoz.ru : сайт. – Режим доступа : http://collegy.ucoz.ru/publ/9-1-0-14293 (25.02.2017)

Нурланулы, М. Первая казахская женщина-журналист — Назипа Кулжанова [Электронный ресурс] : [биография] / М, Нурланулы // yvision.kz : сайт. – Режим доступа : http://yvision.kz/post/517327 (25.02.2017)

Белякина, А. Назипа КУЛЖАНОВА. Ее судьба – быть первой [Электронный ресурс] : [биография] / А. Белякина // Караван : сайт. – Режим доступа : http://www.caravan.kz/gazeta/nazipa-kulzhanova-ee-sudba-byt-pervojj-78619/ (25.02.2017)