Сәтпаев Қ. И.

Жаңартылды 06.03.2024 17:22

Сәтбаев Қаныш Имантайұлы (1899 - 1964) - академик, КСРО-ның Ленин және Мемлекеттіксыйлығының лауреаты, қоғам қайраткері.

Семей губерниясы, Павлодар уезі, Ақкелін болысының №4 ауылында дүниеге келген. Орыс-қырғыз училищесін, Семей мұғалімдер семинариясын аяқтаған соң, екі жылдық мұғалімдер курсында оқытушылық қызмет атқарған. Баянауыл қаласына қоныс аударған соң, халықтық сот судьясы болып, профессор М. А. Усовпен жолығады. Ол болашақ ғалымға ғылыми бағытын анықтауға септігін тигізген. Сібір технологиялық институтының тау-кен факультетін тәмамдаған соң, Атбар түсті металдар тресінде еңбек еткен. 1929 ж. Жезқазған мыс кен қазбасына зерттеу жұмысын жүргізеді. 1940 жылдары Қ. Сәтпаев КСРО ҒА қазақ филиалының, кейін ҚазКСР геология ғылымдары институтының директоры, ҚазКСР ҒА Президиумы төрағасы міндеттерін атқарған. Еңбектерінің басым бөлігі Қазақстанның геологиялық кен орындары мен минералды ресурстарына, пайдалы қазбаларды болжау картасын құрастыру принциптерін жасауға бағытталған. КСРО Жоғары Кеңесінің депутаты. 2,1 дәрежелі төрт орденмен және медальдармен марапатталған. Ғалымның есімі ҚазКСР ҒА геологиялық ғылымдар институтына, сондай-ақ Жоңғар Алатауындағы мұздыққа берілген. Минералдардың бірі «Сатпаевит» деп аталған. Қазақстанның сегіз ірі қаласының көшесі академиктің есімін алып жүр. Мәскеудегі Революция мұражайында, Томск политехникалық институты мен ҚазКСР ҒА геология ғылымдары институтында Қ. Сәтпаевқа арналған экспозиция орын алған. Алматы қаласында академик тұрған үйге мемориалды тақта орнатылған. 1999 ж. ЮНЕСКО-да Қаныш Сәтпаев жылы болып жарияланған.

 

 

Қ. Сәтбаевтың ғылыми еңбектері

Научные труды  К. Сатпаева

 

Кітаптар – Книги

 

Сәтбаев, Қ. Таңдамалы [Мәтін] / Қ. Сәтбаев. - Шымкент : Оңтүстік полиграфия,  2007. - 384 б.

***

Сатпаев, К. Избранные труды [Текст] : в 5 т. / К. Сатпаев. - Алма-Ата : Наука, 1967-1969.

Т. 1 : Джезказганский меднорудный район. - 1967. - 279 с.

Т. 2 : Полезные ископаемые Джезказган - Улутауского района.- 1968. - 221 с.

Т. 3 : Проблемы металлогении и минеральные ресурсы Казахстана. - 1968. - 314 с.

Т. 4 : Проблемы развития науки в Казахстане. - 1969. - 398 с.

Т. 5 : Статьи, публицистика и материалы к биобиблиографии. - 1970. - 327 с.

Сатпаев, К.  Избранные труды [Текст]  / К. Сатпаев. - Шымкент, 2007.-400  с.

 

Қ. Сәтбаевтың қатысуымен шыққан кітаптар

Книги вышедшие при участии  К. Сатбаева

 

Геология и ресурсы агрохимического сырья Казахстана [Текст] / гл. ред. К. И. Сатпаев. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1965. - 216 с.

 

Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и деятельности

Кітаптар - Книги

Жұмалиев, Қ.  Жайсаң жандар [Мәтін] : естеліктер / Қ. Жұмалиев. - Алматы : Жазушы, 1969. - 348 б.

Сәрсекеев, М. Қаныш Сәтбаев [Мәтін] / М. Сәрсекеев. - Алматы : Жалын, 1988. - 528 б.

Қаныш аға [Мәтін] : естеліктер. - Алматы : Жазушы, 1989. - 400 б.

Сәтбаева, Ш. Сәулелі әулет [Мәтін] / Ш. Сәтбаева. - Алматы : Қазақстан, 1996. - 175 б.

Қаныш Сәтпаев [Мәтін]. - Павлодар, 2003. - 205 б.

Үлкен Жезқазған және академик Қ.И.Сәтбаев [Мәтін] : Қ. И. Сәтбаевтың 105 жылдығы мен Жезқазған қаласының 50 жылдығына арналған ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Алматы : Ғылым, 2004. - 176 б.

Сәрсеке, М. Қаныш Сәтпаев [Мәтін] : роман-эссе / М. Сарсеке. - Астана : Фолиант, 2008. - 646 б.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия / құраст.: Ғ. Әнес, С. Смағұлова. - Алматы : Арыс, 2009. – Сәтбаев Қаныш Имантайұлы: б. 283-285.

Қазақстан ғылымы [Мәтін] : энциклопедия. Т. 2 : Қ -Я. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2010. - Сәтбаев Қаныш Имантайұлы: б. 305-307.

Қазақстанғылымы [Мәтін] : энциклопедия. Т. 2 : Қ -Я. - Алматы : Қазақэнциклопедиясы, 2010. - СәтбаевҚанышИмантайұлы: б. 305-307.

ҚанышСәтбаев [Мәтін] : энциклопедия / ред. Б. Жақып. - Алматы : Қазақэнциклопедиясы, 2011. - 664 б.

ҚанышСәтбаев [Мәтін] : энциклопедия / ред. Б. Жақып. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2011. - 664 б.Сәтбаева,  Ш. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 5 : Уақыт шуағы. - Астана : Фолиант, 2011. - 384 б.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Сәтбаев Қаныш Имантайұлы:  б. 673. 

Шығыс Қазақстан облысы[Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Сәтбаев Қаныш Имантайұлы:б. 673.

 

 

***

 

Академик К. И. Сатпаев [Текст] : сборник, посвященный памяти выдающегося советского ученого. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1965. - 258 с.

Брагин, А. Сокровища медного купола [Текст] : повесть о молодости К.  Сатпаева / А. Брагин. - Алма-Ата : Жазушы, 1970.- 176 с.

Приймак, Д. Скалы и легенды Баянаула [Текст] / Д.Приймак.  - Алма-Ата : Казахстан, 1974. - 24 с.

Брагин, А.И. Умом и молотком [Текст] / А.И. Брагин. - М. : Политиздат, 1975. - 127 с.

Каратаев, М. Жидели-Байсын - земля счастья [Текст] / М. Каратаев, К.Алтайский. - Алма-Ата : Жалын, 1977. - 112 с.

Металлогения и рудообразование [Текст] : к 80-летию К.И. Сатпаева. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1979. - 240 с.

Сарсекеев, М. Сатпаев [Текст] / М. Сарсекеев; пер. с каз. С. Плеханова. - М. : Молодая гвардия, 1980. - 319 с.

Каныш Имантаевич Сатпаев  [Текст] : (1899-1964). - Москва : Наука, 1982. - 152 с.

Геология и металлогения Казахстана [Текст]. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1989. - 343 с.

Брагин, А.И. Первый академик [Текст] : документальная повесть / А.И. Брагин. - Алма-Ата : Казахстан, 1989. - 224 с.

Сарсекеев,  М. Сатпаев [Текст] / М. Сарсекеев; пер. с каз. С. Плеханова. - Алма-Ата : Өнер,1989. - 448 с.

Карпык,А.  Импрам, достойный ханов...  Наши современники [Текст] / А. Карпык. - Алматы : Агентство Аль-Халел, 1995. - 320 с.

Славные земляки [Текст] : био-библиографическая памятка. -  Семипалатинск,  1998. - 38 с.

Батырбеков, Г.Академик К.И.Сатпаев и его современники [Текст] / Г. Батырбеков. - Алматы : Рауан, 1999. - 176 с.

Сатпаева, Ш. Свет очага [Текст] / Ш.Сатпаева. - Алматы : Қазақстан, 1999. - 180 с.

Байтугаева, Г. Мы и наши современники [Текст] : то, что я видела и слышала, находясь с Мусекеном/ Г.Байтугаева. - Астана : Фолиант, 2002. - 272 с.

Сарсеке, М. Планета Сатпаева [Текст] : роман-эссе / М.Сарсеке. - Алматы : Өнер, 2002.- 688 с.

Сарсеке, М. Сатпаев [Текст] / М. Сарсеке. - М. : Молодая гвардия, 2003. - 548 с.

Сарсеке, М. Через тернии [Текст] : воспоминания-эссе о путях-дорогах к Сатпаеву / М.Сарсеке. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2003. - 300 с.

Уразбаев, Х.К. Деятельность академика К.И. Сатпаева в становлении и развитии академической науки Казахстана [Текст] : автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук / Х.К. Уразбаев.- Алматы, 2004. - 34 с.

Академик К. И. Сатпаев [Текст] : сборник документов и материалов / сост. Б. Т. Жанаев; Министерство культуры и информации Республики Казахстан, Комитет информации и архивов, Национальный центр археографии и источниковедения, Центральный Государственный архив. - Астана : 1С-Сервис, 2009. - 558 с.

Сарсеке, М. Феномен [Текст] : роман / М. Сарсеке. - Астана : Фолиант, 2018. - 960 с.

 

Мақалалар - Статьи

 

Қазыналы Шығыстың Қанышы [Текст] // Абай. - 1999. - № 2. - Б. 50-52.

Абдраман, Ш. Бұл да бір қара шаңырақ [Мәтін] : Қ. И. Сәтбаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университетіне - 75 жыл / Ш. Абдраман // Түркістан. - 2009. - 12 қараша. - Б. 6.

Жармағамбетов, Н. Құбылыс [Мәтін] : академик, ғұлама ғалым Қ. И. Сәтбаевтың туғанына -110 жыл / Н. Жармағамбетов // Егемен Қазақстан. - 2009. - 11 сәуір. - Б. 6.

Мұзафар, Б. Ақсақ Темірдің белгітасын тапқан Қаныш Сәтбаев екенін осы жұрт бүгінде біле ме?  [Мәтін] / Б. Мұзафар // Егемен Қазақстан. - 2009. - 11 сәуір. - Б. 6.

Жанаева, Ш. Семейдің мұғалімдер семинариясы [Мәтін] : Сәтбаевтар әулетінің үш өкілі / Ш. Жанаева // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 10-16 сәуір. - Б. 10.

Алдабергенов, Е. Қазақтың Қанышына ескерткіш қойылды [Мәтін] : [академик Қ. Сәтбаевтың туғанына 111 жыл] / Е. Алдабергенов // Түркістан. - 2010. - Б. 10.

Бықай, Ф.  Тау тұлғалы ескерткіші бой көтерді Қаныштың [Мәтін] / Ф. Бықай // Егемен Қазақстан. - 2010. - 13 сәуір. - Б. 12.

Сәрсеке, М. Қаныш ағаның құпиясы [Мәтін] / М. Сәрсеке // Егемен Қазақстан. - 2010. - 24 ақпан. - Б. 14.

Сәрсеке, М. Қаныш ағаның құпиясы [Мәтін] : [ғалым Қ. Сәтбаев жайлы] / М. Сәрсеке // Ертіс өңірі. - 2010. - 21 сәуір. - Б. 12-13.

***

1990 - 2000

Джилкибаев, Э. Планета 2402 "Сатпаев" [Текст] : [о К.Сатпаеве]/ Э.Джилкибаев // Казахстанская правда. - 1996. - 22февраля. - С. 2.

Журавлев, В. Он был признаным лидером науки [Текст] : [о К.И.Сатпаеве] / В. Журавлев // Казахстанская правда. - 1996. - 1июня. - С. 2.

Кругляков, Г. Сатпаев:  молодые годы [Текст] : [к 50-летию АН Казахстана] / Г.Кругляков // Казахстанская правда. - 1996. - 28 мая. - С. 3.

Бикенов, М. Первопроходец [Текст] : [к 100-летию К.Сатпаева] / М. Бикенов // Казахстанская правда. - 1998. - 8декабря. - С. 2.

Жармагамбетов, Н. Академик Каныш Имантайулы Сатпаев [Текст] : к 100-летнему юбилею академика К.И. Сатпаева / Н.Жармагамбетов // Отан тарихы. - 1998. - №2. - С. 116-120.

Жармагамбетов, К. Прощальный поклон [Текст] : [воспоминания  о К.Сатпаеве] / К.Жармагамбетов // Казахстанская правда. - 1998. - 10 апреля. -  С. 4.

Ибраев, Р. Он служил добру[Текст] : к 100-летию со дня рождения ученого-геолога К. И. Сатпаева [Текст] / Р. Ибраев // Казахстанская правда. - 1998. - 30июля. - С. 3.

Он стоял у истоков Казахстанской науки [Текст] : [к 100 - летию К.Сатпаева] // Казахстанская правда. - 1998. - 16 апреля. - С. 2.

Первый академик Востока [Текст] : [К.И.Сатпаеву - 100 лет] // Огни Прииртышья. - 1998. - 3 октября. - С. 4.

Садыков, Т. Академик Сатпаев и освоение Большого Жезказгана [Текст] / Т.  Садыков// Отан тарихы. - 1998. - №3. - С. 88-92.

Чурсов, А. Он остается нашим современником, или Как стать звездой [Текст] :[к 100-летию академика К.И.Сатпаева]/ А. Чурсов // Казахстанская правда. - 1998. - 20 октября. - С. 3.

Бекжанов, Г. Каныш Сатпаев-это не только Джезказган,Институт геологии и академия [Текст] / Г. Бекжанов // Казахстанская правда. - 1999. - 5февраля. - С. 3.  

Беспаев, Х. А. Роль К.И.Сатпаева в раскрытии и использовании богатств недр Рудного Алтая [Текст] / Х.А. Беспаев // Вестник Восточно-Казахстанского технического университета. - 1999. - №2. - C.4-9.

Букетов, Е. Юность Каныша [Текст] / Е. Букетов// Простор. - 1999. - №10-11. - С. 2-29.

Геолог,ученый,основатель академии наук [Текст] : [К.И.Сатпаеву - 100 лет] // Рудный Алтай. - 1999. - 21 января. - С. 3.

Келеманов, С. Личность влияет на мир [Текст] : [к 100-летию К.И.Сатпаева] / С.Келеманов // Рудный Алтай. - 1999. - 27 марта. - С. 2.

Мухамеджанов, С. И в степь пришла иртышская вода [Текст] : к 100-летию К.И.Сатпаева / С.Мухамеджанов, В.Бочкарев // Казахстанская правда. - 1999. - 2 марта. - С. 5.

Омаров, И. ОСатпаеве [Текст] / И.Омаров // Саясат = Политика. - 1999. - № 4. - С. 94-96.

Сагадиев, К. Нам нельзя забывать его уроки [Текст] : к 100-летию со дня рождения К. И. Сатпаева / К.Сагадиев // Казахстанская правда. - 1999. - 26 марта. - С. 3. 

Садвакасова, Е.И дольше жизни длится... жизнь [Текст] : [о жизни и деятельности академика К. Сатпаева] / Е. Садвакасова // Вестник Восточно-Казахстанского технического университета. - 1999. - № 2. - C.40-44.

Салыков, К. Большой Жезказган великого ученого [Текст] : к 100-летию К. И. Сатпаева/ К. Салыков //Мысль. - 1999. - № 4. - C.50-55.

Салыков, К. Казах по происхождению,интернационалист и гуманист по призванию,гений по природе [Текст] : к 100-летию К. И.Сатпаева / К.

Салыков // Казахстанская правда. - 1999. - 19 января. - С. 5;Рудный Алтай. - 1999. - 3 апр. -  С. 2.

Сарсеке, М. Великий сын XX века [Текст] : к 100-летию К. И. Сатпаева / М. Сарсеке // Казахстанская правда. - 1999. -5 марта.- С. 5.

Тусунбаева, Т. Семипалатинский период ученого [Текст] : [о К. И. Сатпаеве] / Т. Тусунбаева// Голос народа. - 1999. - 7 апреля. - С. 4.

2000-2010

Наурызбай, Ж.И не прервется связь веков [Текст] : [об академике К. И. Сатпаеве] / Ж.Наурызбай // Казахстанская правда. - 2000. - 11 мая. - С. 2.

Шимырбаева, Г. Каныш и Таисия [Текст] : маленькая история большой любви/ Г.Шимырбаева// Казахстанская правда. - 2000. - 20 мая. - С. 2.

Уразбаев, Х. Академик К. И. Сатпаев [Текст] / Х. Уразбаев // Высшая школа Казахстана. - 2002. - № 3. - С. 103-109.

Салыков, К. Чокан Валиханов и Каныш Сатпаев: звездный свет над сумраков земли [Текст] / К.Салыков // Отан тарихы.- 2003. - № 2-3.- С. 3, 16-25.

Шимырбаева, Г. Отчизне - научный дар [Текст] / Г. Шимырбаева // Казахстанская правда. - 2003. -  12 апреля. - С. 12.

Абдусалямова, С. Медеу Сарсеке открыл миру Сатпаева [Текст] / С.Абдусалямова // Спектр. - 2004. - № 3. - С. 5.

Баймурзина, Б. На Сатпаевских чтениях [Текст] / Б.Баймурзина // ЛЗ: Сегодня. - 2004. - 12 марта. - С. 2.

Бекбаев,  А. С высоты прожитых лет [Текст] / А.Бекбаев // Семипалатинские вести. - 2004. - 16  апреля. - С. 4,10.

Салыков, К. Их соединяла дружба [Текст] / К.Салыков // Казахстанская правда. - 2004. - 31 января. - С. 5.

Салыков, К. Как создавался и живет Жезказган [Текст] / К.Салыков // Нива. - 2005. - № 3. - С. 74-81.

Часнык, Л. Покоренные вершины Медеу Сарсеке [Текст] / Л.Часнык // Спектр. - 2006. - 30 апреля. - С. 7.

Шавазова, А. Философия рода Сатпаевых [Текст] / А.Шавазова // Байтерек. - 2006. - № 3. - С. 52-59.

Оразгалиева, Г. Концепт "Образование" в ментальности казахов начала XX века[Текст] :[на материале документальной повести Е. А. Букетова "Детские годы Каныша"] / Г.Оразгалиева//Вестник КазНУ. Серия филологическая. - 2007. - № 3. - С. 106-110.

Рахимбекова,  З. Звездный человек [Текст] / З. Рахимбекова // Казахстанская правда. - 2007. - 12 апреля. - С. 4.

Бакенов,  М. Немеркнущий свет [Текст] / М.Бакенов // Казахстанская правда. - 2008. -  12 апреля. - С. 5.

Сатаева,  С. А. К. И. Сатпаев в документах Центрального Государственного архива кинофотодокументов и звукозаписей Республики Казахстан [Текст] / С. А. Сатаева // Известия НАН РК. Серия общественных наук. - 2008. - №2. -   C.26-31.

Журмагамбетов, Н. Первопроходец [Текст] / Н. Журмагамбетов // Казахстанская правда. - 2009. - 11 апреля. - С. 5.

Маутканов, Г. Октябрь Хан : "И Каныш Имантаевич сказал мне - "Давай!" [Текст] / Г. Маутканов // Рудный Алтай. - 2009. - 26 декабря. - С. 5.

Салыков, К.  Гранигения неисчислимы [Текст] / К. Салыков // Казахстанская правда. - 2009. - 11 апреля. - С. 5.

2010 - ...

Абдеева, Я. Личный враг фюрера [Текст] : [об академике К. И. Сатпаеве] / Я. Абдеева // Рудный Алтай. - 2010. - 1 июня. - С. 6.

Исмаилова, Д. Геология судьбы [Текст] : [о К. Сатпаеве] / Д. Исмаилова // Наше дело. - 2010. - 8 апреля. -  С. 7.

Попова, Е.  Медеу Сарсеке:"Я давно мечтал о такой книге" [Текст] / Е. Попова// Вести Семей. - 2010. - 21 января. - С. 2.

Салыков, К. Чокан ВалихановиКаныш Сатпаев [Текст] / К. Салыков // Казахстанская правда. - 2010. - 10 апреля. - С. 8.

Рыжкова, Н. Создателю медного пояса страны [Текст] : в Караганде открыт памятник академику К. Сатпаеву / Н.Рыжкова // Казахстанская правда. - 2011. - 2 ноября. - С. 7.

Токобаев, М. Планета Сатпаев из созвездия Тельца [Текст] / М.Токобаев // Рудный Алтай. - 2011. - 29 декабря. - С. 7.

Адилов, Ж. Колыбель отечественной геологии [Текст] : КазНТУ вносит немалый вклад в устойчивое развитие страны / Ж.Адилов // Казахстанская правда. - 2012. - 11 апреля. - С. 8.

Брусиловская, Е. Космические высоты Каныша Сатпаева [Текст] : исполнилось 113 лет со дня рождения великого казахского ученого / Е.Брусиловская // Казахстанская правда. - 2012. - 14 апреля. - С. 9.

Брусиловская, Е. Большое видится на расстоянии [Текст] / Е. Брусиловская // Казахстанская правда. - 2014. - 7 февраля. - С. 13.

Кыдыралина, Ж.  Алимхан Ермеков и Каныш Сатпаев : линии судеб [Текст] / Ж. Кыдыралина // Мысль. - 2014. - № 8. - С. 87-91.

Шимырбаева, Г. Несломленный гений [Текст] / Г.Шимырбаева // Казахстанская правда. - 2014. - 12 апреля. - С. 14.

Брусиловская,  Е. "Время роз" академика Сатпаева [Текст] / Е. Брусиловская // Казахстанская правда. - 2016. - 25 марта. - С. 28.

Садыков, Т. Планета имени Каныша Сатпаева [Текст] / Т. Садыков // Казахстанская правда. - 2016. - 20 мая. - С. 13.

 

Интернет - сілтемелер

Интернет - ресурсы

 

Сәтбаев Қ.И. - Уикипедия — ашық энциклопедиясыУикипедия — ашық энциклопедиясы

Селевин В. А.

Жаңартылды 13.12.2023 16:34

Селевин Виктор Алексеевич (1905-1938 жж.) - зоолог- ғалым.

Семей (казіргі Шығыс Казақстан) облысы, Змеиногорск қаласында дүниеге келген. Семей мұражайында А.Н. Белослюдовтың жетекшілігінде жұмыс істеген. Томскі университетіне оқуға түсіп, кейін Ташкенттегі Орта Азия университетіне ауысып, аталған оқу орнын аяқтайды. 1936 ж. В. Селевинге диссертация қорғамай-ақ биология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесі берілген. С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетіне зоология кафедрасының доценті болып тағайындалады.

1920 жылдың ортасынан Алтайдың батыс бөлігіндегі жануарлар әлемін зерттеген. Ертіс бастауын және Зайсан көлі мен Қара Ертісте сараншаның көбеюін зерттеген. Семей (казіргі Шығыс Казақстан) облысының оңтүстік аудандарына энтомологиялық экспедиция және Батыс Алтайдағы Семей мұражайының экспедициясы барысында көптеген материалдар жинаған. Бетпақдала сахарасындағы алғашқы кешенді экспедицияға, Алматы және Ташкент университеттері ұйымдастырған экспедицияға қатысқан. Сарыарқа таулы өлкесін зерттеумен де шұғылданған. Экспедиция нәтижесі қоғам қызығушылығын тудырып, көрнекті журналист Эль-Регистан, фотокорреспондент Г. А. Зельма және т.б. туындыларында көрініс тапқан. 1937-1938 жж. жасаған саяхаттары Бетпақдаланы толық зерттеуге мүмкіндік берді. Кинооператор Б. Пумпянский «Айтыс: Побежденная пустыня» (1939) фильмін түсірген. Экспедицияның негізгі нәтижесінде кеміргіштердің жаңа түрі табылған. Қарақастың бір түрі жерлес ғалым құрметіне Selevinia деп аталған. Кенеттен көз жұмған ғалымның зерттеу жұмыстары мезгілсіз аяқталды. Алматы қаласындағы бір көшеге жерлесіміздің есімі берілген.

  В. А. Селевинның ғылыми еңбектері

Научные труды Селевина В. А.

Селевин, В. А. Гнездование белощекой крачки CHLIDONIAS HYBRIDUS под Семипалатинском [Текст] / В. А. Селевин // Русский орнитологический журнал. - № 714. - Том 20. - 2011. - С. 2513-2514.

Селевин, В. А. К залетам фламинго PHOENICOPTERUS ROSEUS под Усть-Каменогорск [Текст] / В. А. Селевин // Русский орнитологический журнал. - № 663. - Том 20. - 2011. - С. 1146.

Селевин, В. А. Залёты фламинго (Phoenicopterus ruber antiquorum) в Семипалатинскую губернию [Текст] / В. А. Селевин // Русский орнитологический журнал. - № 770. - Том 21. - 2012. - С. 1507-1513.

Селевин, В. А. Нахождение колпицы PLATALEA LEUCORODIA в Уймонской степи (Центральный Алтай) [Текст] / В. А. Селевин // Русский орнитологический журнал. - № 877. - Том 22. - 2013. - С. 1272-1273.

Авторларымен біріп шыққан басылымдар

Издания, вышедшие в соавторстве

Зверев, М. Конец белого пятна [Текст] : Бетпак дала / М. Зверев, В. А. Селевин. - Гос. изд-во геогр. лит-ры, 1960. - 95 с.

Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и деятельности

Попов, Ю. Г. Их помнит Сарыарка [Текст] / Ю. Г. Попов. - Алма-Ата : Казахстан, 1989. - 200 с.

Дурдыева, Г. След на земле Иртышской [Текст] : [о краеведческой встрече в библиотеке им. А. С. Пушкина] / Г. Дурдыева // Семь дней. - 2010. - 11 февраля. - С. 3.

Интернет - сілтемелер

Интернет – ссылки

 

 Кошанаева, К. Сын Бетпак-Далы [Текст] : [Электронный ресурс] [биография] : сайт. – Режим доступа : http://cgaa.kz/index.php-option=com_content&view=article&id=125-2012-01-17-14-23-30&catid=10-2011-04-09-06-52-37&Itemid=26&lang=kz.htm

Проскурин, В. Н. Следопыт Бетпакдалы [Текст] : [Электронный ресурс] [биография] : сайт. – Режим доступа : http://vernoye-almaty.kz/studies/sledopyt.shtml

Селевин Виктор Алексеевич – покоритель пустыни Бетпак-Дала [Электронный ресурс] : [статья] : сайт. – Режим доступа : http://cgaa.kz/deyatelnost/internet-vystavki/19-k-110-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-viktora-alekseevicha.html

 

Седелев В. А.

Жаңартылды 28.12.2016 15:09

Седелев Валерий Александрович (1955 ж.) – техника ғылымдарының докторы.

ШҚО, Өскемен қаласында дүниеге келген. Алматы Архитектура және құрылыс институтын бітірген. Бірнеше жыл Шығыс ғылыми-зерттеу кен-металлургия түсті металдар институты лабораториясына жетекшілік еткен, кейін ҚР ТЖМ Өнеркәсіп қауіпсіздігінің Ұлттық ғылыми-техникалық орталығын басқарған. 2003 жылдан С. Аманжолов атындағы ШҚМУ-да Экология кафедрасының доценті.

Негізгі ғылыми бағыты: еңбекті қорғау. Жүзге жуық ғылыми-әдістемелік еңбектің авторы. Республикалық «Төтенше жағдайлар жөніндегі қолданбалы ғылыми зерттеулер» бюджеттік бағдарламасы бойынша тау-кен металлургиялық кәсіпорындарында технологиялық газ бен атмосфералық ауаның нағыз тығыздығын анықтаудың әдістемесін жасау» атты мемлекеттік тапсырыстың ғылыми-зерттеу жұмысының жетекшісі.

 

 

 

 

В. А. Седелевтің ғылыми еңбектері

Научные труды Седелева В. А.

 

Седелев, В. А. Разработка и освоение системы непрерывного контроля пылегазовых параметров процесса КИВЦЕТ-ЦС с целью его оптимизации [Текст] : автореферат диссертации / В.А. Седелев. - Алматы, 1994. - 24 с.

Седелев, В. А.Пылевыбросы под надежным контролем [Текст] / В. А. Седелев // Рудный Алтай. - 1994. - 2 июня.

Седелев, В. А. Определение истинной плотности технологических газов предприятий и атмосферного воздуха Усть-Каменогорска [Текст] / В. А. Седелев // Инновационные разработки для горно-металлургической промышленности: сборник научных трудов / Министерство индустрии и торговли РК, РГП "Национальный центр по комплексной переработке минерального сырья РК", ВНИИцветмет. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2008. - 174 с.

 

 

Авторларымен бірігіп шығарған мақалалары

Статьи, вышедшие в соавторстве

 

 

Рыжков, А. Выбросов станет меньше [Текст] / А. Рыжков, В. А. Седелев // Рудный Алтай. - 1997. - 4 ноября.

 

 

 

В. А. Седелев туралы әдебиеттер

Литература о Седелеве В. А.

 

 

Ученые Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова [Текст] : биографический справочник. Т. 1 / сост. А. Ф. Сурнина, Ж. Т. Бопурова ; под ред. А. А. Абжаппарова. - Усть-Каменогорск : ВКГУ, 2004. - 327 с. : фот. - Имен. указ.: с. 323-327. -Седелев В. А.

 

 

 

Интернет - сілтемелер

Интернет – ссылки

 

http://old.vkgu.kz/ru/nauka/nauchnaya-rabota/uchenye-vkgu/doktora-nauk/sedelev-valeriy-aleksandrovich-d-t-n.htm

http://old.vkgu.kz/kz/gylym-jane-halykaralyk-baylanys/gylymi-jumys/shkmu-galymdary/gylym-doktorlary/sedelev-valeriy-aleksandrovich-t-g-d.htm

http://ektu.kz/media/428682/sedelev.pdf

http://www.ektu.kz/employeeprofile.aspx?EmployeeId=1483

http://www.findpatent.ru/byauthors/1448890/

http://my.mail.ru/mail/valeriysedelev/photo/244

http://portal.kazntu.kz/files/utoref_Sedelev.pdf СЕДЕЛЕВ ВАЛЕРИЙ АЛЕКСАНДРОВИЧ. Обеспечение безопасных условий труда на предприятиях цветной металлургии. 05.26.01. – Охрана труда.

Серікбаев Д. М.

Жаңартылды 16.06.2025 16:01

Серікбаев Дәулет Мырқасымұлы (1921-1972 жж.) – ағартушы-педагог, қоғам қайраткері.

Алматы облысы, Кеген ауданы, Жалаңаш ауылында дүниеге келген. Қызыл Әскер қатарында әскери міндетін атқарған. Ұлы Отан соғысы жылдарында танктің механик-жүргізушісі болған. Запасқа шыққан соң, Қазақ ауыл шаруашылық институтының механика факультетін, аспирантураны аяқтап, диссертация қорғаған. Көптеген ғылыми еңбектердің, соның ішінде оқулықтар мен оқу-әдістемелік нұсқаулықтардың авторы.

Өзі аяқтаған институтта оқытушы, кейін Өскемен құрылыс-жол институтының ректоры міндетін атқарған. Д. М. Серікбаев және оның үзеңгілестері институтқа (қазіргі Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті) ерекше еңбек сіңірді.  

Д. М. Серікбаевтың ағартушылық қызметі республикалық деңгейде өтті: Қазақ КСР Жоғары және орта арнайы оқу орны министрлігінің ЖОО басқармасының бастығы, министрдің орынбасары, Қазақ КСР Министрлер Кеңесі жанындағы Дене шынықтыру және спорт комитеті алқасының мүшесі қызметтерін атқарған.  

КСРО Жоғары Кеңесі Президиумының ордень, медальдарымен, соның ішінде «КСРО жоғары білім беру саласындағы еңбегі үшін» және «Құрмет белгісі» орденімен марапатталған. Өскемен қаласында Луговая көшесіне және Шығыс Қазақстан Мемлекеттік Техникалық университетіне Д. Серікбаев есімі берілген.

 

 

Д. М. Серікбаевтың ғылыми еңбектері

Научные труды  Д. М. Серикбаева

Кітаптар – Книги

 

Серикбаев, Д. М. Детали машин[Текст] : учебник для студентов технического вуза / Д. М. Серикбаев, С. Д. Тажибаев. - Алма-Ата : Мектеп, 1973. - 232 с.

Серікбаев, Д. М. Машина детальдары [Мәтін] : жоғарғы техникалық оқу орындары студенттеріне арналған / Д. М. Серікбаев, С. Д. Тәжібаев. -  Алматы : Мектеп, 1983. - 300 б.

 

Өмірі мен ғылыми шығармашылығы туралы әдебиеттер

Литература о жизни и деятельности

 

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы. - 2014. - Серікбаев Дәулет Мірқасымұлы: б. 697. 

***

Столярова, Е. Серікбаевтың есімі берілді [Мәтін] : [Шығыс Қазақстан техникалық университетіне оның тұңғыш ректоры Д. М. Серікбаевтың есімі берілгендігі туралы] / Е. Столярова // Дидар. - 1997. - 29 қараша. - Б. 3.

Күлсейітов, Ж. Есімін елі ардақтаған [Мәтін] : [Луговая көшесіне Д. Серікбаевтың есімін беру туралы ШҚТУ проректорымен сұхбат] / Ж.  Күлсейітов // Дидар. - 2000. - 29 тамыз. - Б. 4.

Қинаятқызы, С. Ұмытылмас есім [Мәтін] / С. Қинаятқызы // Дидар. - 2003. -  19 сәуір. - Б. 6.

Әбіш, Е. Шығыста техникалық білімнің іргесін қалаған [Мәтін] : [ШҚМТУ-нің тұңғыш ректоры Д. Серікбаевқа арналған мемориалдық тақта орнатылды] / Е. Әбіш // Дидар. - 2011. - 2 желтоқсан. - Б. 1-2.

***

Баталов,  Ю. Первый ректор УКСДИ[Текст] : к 75-летию Д. М. Серикбаева / Ю.Баталов, Л.Столярова // За знание. - 1996.– 12 декабря. - № 10. - С. 1-2.

Время зрелости,время свершений [Текст] : [ВКТУ им.Д.М. Серикбаева - 40 лет] // Рудный Алтай. - 1998. - 24 сентября. - С. 4.

Григорьев, Е. Слово о Серикбаеве [Текст] : [о первом ректоре ВКТУ Д.М.Серикбаеве] / Е.Григорьев // Рудный Алтай. - 2000. - 18 апреля. - С. 3.

Садвакасова, Е. Именем Даулета Серикбаева [Текст] : [улица Луговая переименована в улицу имени  Даулета Серикбаева] / Е.Садвакасова // Рудный Алтай. - 2000. - 19 августа. - С. 2.

Маутканов, Г. Серикбаевские традиции университета [Текст] : память и уважение истории остается традиционным приоритетом университетского патриотизма ВКГТУ им. Д. Серикбаева / Г. Маутканов // Рудный Алтай. - 2007. - 30 января. - С. 6.

Ермухан, Д. "Он был громогласным ректором..." [Текст] : в Усть-Каменогорске установлена мемориальная доска в память о первом ректоре ВКГТУ им. Д. Серикбаева  / Д. Ермухан // Рудный Алтай. - 2011. - 1 декабря. - С. 1.

Панковская, Г. Памяти первого ректора [Текст] / Г. Панковская // За знание. - 2015. - 5 мая. - №5. - С. 4.