Варепа И.И.
- Жаңартылды 13.12.2023 17:46
Варепа Иван Иосифович (1910-1981) - Кеңес Одағының батыры.
Иван Иосифович Варепа - орталық майданның 61-армиясының 77-гвардиялық атқыштар дивизиясының 218-гвардиялық атқыштар полкінің пулемет есебінің командирі, гвардияның кіші сержанты.
1910 жылы 19 сәуірде (1 мамыр) Семей облысы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы) Шар ауданы (қазіргі Жарма ауданы) Перьятинка селосында шаруа отбасында туған. Бастауыш класты бітіріп, «Октябрьдің 30 жылдығы» атындағы колхозда ауылда тракторшы болып істеген.
1941 жылдың шілде айынан Қызыл Армия қатарында, ал 1943 жылдың тамызынан бастап майдан даласында болады. Орталық, Сталинград, Украина, 2-Белорус майдандарына қатысқан. Екі мәрте жараланған.
1943 жылдың 27 қыркүйегінде Украинаның Чернигов облысы Неданчичи селосының тұсында 218 гвардия атқыштар полкінің (77 – гвардия атқыштар дивизиясы, Орталық майдан, 61 армия) пулеметшілер тобының командирі кіші сержант Иван Варепа қарша бораған оқтың астынанқаймықпай алдыңғылардың бірі болып, Днепр өзенінің оң жағалауына өтеді.
И. Варепа басқарған зеңбірекшілер тобы жаудың төрт шабуылының бетін қайтарып, 20 фашистті жер жастандырған, бірнеше пулемет ошақтарының көзін жойған. Сөйтіп 218 гв. атқыштар полкі бөлімшелерінің өткелден аман өтуін қамтамасыз еткен.
Днепр үшін болған шайқастың батыры И.И. Варепа кіші лейтенанттарды оқытатын армиялық курсты аяқтап, офицер атағын алды, пулеметшілер взводын басқарды. Әскери жорығын Берлинде аяқтап, 1945 жылы КПСС қатарына кірді.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығы бойынша 1944 жылы 15 қаңтарда әскери тапсырманы орындау кезінде көрсеткен батылдығы мен ержүректілігі үшін гв. кіші сержанты Варепа Иван Иосифовичке Кеңес Одағының Батыры атағы, Ленин ордені мен «Алтын Жұлдыз» (№ 3070) медалі қоса тапсырылады.
Соғыстан кейін гвардия лейтенанты И.И.Варепа Қазақстанға оралды. Семей облысының Шар ауданында колхозда еңбек етті. 1981 жылы 15 наурызда қайтыс болды. Шығыс Қазақстан облысы Жарма ауданы Әуезов кентінде жерленген.
И. И. Варепа туралы әдебиет
Литература о Варепа И. И.
Кеңес Одағының батырлары - шығысқазақстандықтар = Герои Советского Союза - восточноказахстанцы: Мағлұматнама. - Өскемен : ШҚМУ, 2005. – С. 23.
Отан батырларын мадақтайды.: Шығысқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары : фотоальбом / Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі, Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи ландшафтық мұражай-қорығы = Родина награждает отважных : Восточноказахстанцы - Герои Советского Союза : фотоальбом / Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский областной архитектурно-этнографический и природно-ландшафтный музей-заповедник ; сост. Н. В. Крутова. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2010. - 290 с.Герои Советского Союза: историко-статистический очерк / Д. Н. Артамонов и др.; ред. И. Н. Шкадов. - М. : Воениздат, 1984. - С. 239 – Т.1
***
Герои Советского Союза казахстанцы : Сборник документов и материалов: В 1 т. - Алма-Ата : КазОгиз, 1945. – С. 167-168.
Мақалалар – Статьи
Швец, П. Пулеметчик Иван Варепа / Швец П. // Рудный Алтай. - 1969. - 13 марта.
Керейбаев, К. Жарминцы в годы войны: [О подвигах жарминцев на фронте и в тылу во время Великой Отечественной войны] / Керейбаев К. // Рудный Алтай. - 2000. - 10 июня. - С. 3.
Интернет ресурстар
Интернет ресурсы
Варепа, И. И [Электронный ресурс] : [биография] // Герои страны : сайт . – URL: http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10637 (дата обращения 19.03.2020)
Васильев А.А.
- Жаңартылды 24.08.2024 15:14
Васильев Андрей Александрович (1898-1945) – Кеңес Одағының Батыры.
Воронеж майданының 38-армиясының 136-атқыштар дивизиясының 269-атқыштар полкінің көлік ротасы взводының командирі, аға сержант.
1898 жылы Орынбор облысы Саракташ ауданының Кандуровка ауылында дүниеге келген. Жеті класты бітірген соң, жүргізуші дайындайтын курста оқиды. Азамат соғысына қатысқан. Демобилизацияланғаннан кейін Саракташ ауылында кірпіш зауытында жүргізуші болып еңбек етті. Түркістан-Сібір темір жолын салуға белсене қатысты. Ұзақ жылдар бойы Шығыс Қазақстан облысы Глубокое ауданының Белоусовка кентінде тұрды.
Майдан шебінде 1942 жылдан бастап болған. Оңтүстік-Батыс майданының тыл қызметінде жүргізуші қызметін атқарған.
Воронеж және 1-ші Украин, 2-Белорус майдандарында соғысқан, көлік взводын басқарған, атқыштар взводы командирінің көмекшісі болған. 1943 жылғы қазан айында Новые Петровцы ауылының түбінде болған ұрыста ерекше көзге түскен.
Келесі шайқастарға қатысқан:
- Воронеж-Касторнен және Белгород-Харьков операцияларында, Курск доғасындағы қорғаныс шайқасында, Украинаның сол жағалауын азат етуде, Днепрді мәжбүрлеуде, оның оң жағалауындағы Лютежский плацдармды жаулап алуда және кеңейтуде, Киевті азат ету шайқастарына қатысқан - 1943 жылы;
- Украинаның оң жағалауын азат етуде, Львов-Сандомир шабуыл операциясына -1944 жылы;
- Висло-Одер операциясы кезінде Варшавадан солтүстікке қарай жаудың қорғанысын бұзуға - 1945 жылы.
136-атқыштар дивизиясы, 269-атқыштар полкінің взвод командирі міндетін атқарушы аға сержант Васильев 1943 жылы 16 қазанда болған шайқаста ерекше көзге түсті. Взвод Новые Петровцы селосы (Киев облысы Вышгород ауданы) маңында жаудың бір топ әскері мен офицерін қоршауға алып, аса маңызды құжаттармен штаб көлігін, 6 қол пулеметін қолға түсіреді.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президумының 1944 жылғы 10 қаңтардағы Жарлығымен Андрей Александрович Васильевке Кеңес Одағының Батыры атағы беріліп, Ленин орденімен «Алтын Жұлдыз» медалі қоса тапсырылады. Андрей Васильев 2-ші дәрежелі Ұлы Отан соғысы орденімен, бірнеше медальдармен марапатталған.
1945 жылғы 17 қаңтарда Польшаның Сероцк қаласын азат ету кезінде қаза тапты. Варшава воеводасы Зегже қаласындағы бауырластар зиратына жерленген. Варшава воеводасының Зегже қаласындағы бауырластар зиратына жерленген. Шығыс Қазақстан облысы Глубокое ауданы Белоусовка кентінде мемориалдық тақта орнатылған.
А. А. Васильев туралы әдебиет
Литература о А. А. Васильеве
Кеңес Одағының батырлары - шығысқазақстандықтар = Герои Советского Союза - восточноказахстанцы: Мағлұматнама. - Өскемен : ШҚМУ, 2005. - С. 26.
Отан батырларын мадақтайды.: Шығысқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары : фотоальбом / Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі, Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи ландшафтық мұражай-қорығы = Родина награждает отважных : Восточноказахстанцы - Герои Советского Союза : фотоальбом / Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский областной архитектурно-этнографический и природно-ландшафтный музей-заповедник ; сост. Н. В. Крутова. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2010. - 290 с.
***
Герои Советского Союза казахстанцы : Сборник документов и материалов: В 1 т. - Алма-Ата : КазОгиз, 1945. – С. 171 – 172
Герои Советского Союза: историко-статистический очерк / Д. Н. Артамонов и др.; ред. И. Н. Шкадов. - М. : Воениздат, 1984. - С. 245 – Т.1
Мақалалар - Статьи
Черных, С. Фронтовые письма [Текст] / С. Черных // Рудный Алтай. - 1968. - 24 апреля.
Ориненко, Ю. Герой из горняцкого поселка Белоусовки [Текст] / Ю. Ориненко// Огни Прииртышья. - 2013. – 12 ноября, №88. - С. 3. : фот. - (К 70-летию битвы за Днепр).
Интернет ресурстар
Интернет ресурсы
Андрей Александрович Васильев [Электронный ресурс] : [биография] // Герои страны : сайт . – URL: http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10274 (дата обращения 19.03.2020)
Вахонин Г.И.
- Жаңартылды 06.04.2022 16:02
Вахонин Григорий Иванович (1919-1973) - Кеңес Одағының Батыры.
Григорий Иванович Вахонин - 417-ші жеке барлау ротасының взвод командирінің көмекшісі (356-ші атқыштар дивизиясы, 61-ші армия, орталық Майдан), аға сержант.
1919 жылы 25 мамырда Алтай аймағында Заринск ауданында Яново селосында шаруа отбасында дүниеге келген. Төртінші сыныпты бітірген соң, колхозда жұмыс істейді. 1939 жылы Қызыл Армия қатарына шақырылған. 1941 жылдың желтоқсан айынан бастап майданда болады. Дивизиялық барлауда соғыса жүріп бірнеше рет барлауға сәтті барып, маңызды мәліметтер әкелді. Әсіресе Украинаның солтүстігін азат етіп, Днепрден өту кезінде ерекше көзге түсті.
1943 жылы 29 қыркүйекте аға сержант Вахониннің барлаушылар тобы Радуль (Чернигов облысы Репкин ауданы) елді-мекеніндегі жау тылына жіберілді. Тылдан соққы бере отырып, 20 жау әскерінің көзін құртты. Бес «тіл» алып қайтты.
1943 жылы 1 қазанда Вахонин өз бөлімшесімен жасырын түрде Днепр өзенінен өтеді. Оң жағалауды жау тылына өтіп, жаудың оқ боратқан екі нүктесінің көзін гранатамен жойды. Бірнеше күнге созылған осы шайқаста барлаушы Вахонин 30 фашистің көзін жойды.
1944 жылы 15 қаңтарда КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен неміс–фашист басқыншыларына қарсы күресте көрсеткен жанқиярлық ерлігі мен батылдығы үшін аға сержант Григорий Иванович Вахонинге Кеңес Одағының Батыры атағы беріліп, Ленин орденімен «Алтын Жұлдыз» медалі тапсырылды. Сол жылы ұрыста қатты жарақаттанып, демобилизацияланып, бейбіт өмірге кірісті.
Кейін Өзбекстанға қоныс аударып, Ферғанада қоғамдық тамақтандыру орындарында қызмет етті. 1965 жылдан бастап Семей қаласында тұрып, сонда еңбек етті.
24 ақпан 1973 жылы Семей қаласында қайтыс болды. Барнаул қаласындағы Даңқ мемориалында батырдың есімі жазылған.
Г. И. Вахонин туралы әдебиет
Литература о Г. И. Вахонине
Кеңес Одағының батырлары - шығысқазақстандықтар = Герои Советского Союза - восточноказахстанцы : Мағлұматнама. - Өскемен : ШҚМУ, 2005. – С. 25.
Отан батырларын мадақтайды.: Шығысқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары : фотоальбом / Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі, Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи ландшафтық мұражай-қорығы = Родина награждает отважных : Восточноказахстанцы - Герои Советского Союза : фотоальбом / Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский областной архитектурно-этнографический и природно-ландшафтный музей-заповедник ; сост. Н. В. Крутова. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2010. - 290 с.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Г. И. Вахонин : Б. 298.
***
Герои Советского Союза: историко-статистический очерк / Д. Н. Артамонов и др.; ред. И. Н. Шкадов. - М. : Воениздат, 1984. - С. 252 – Т.1
Мақалалар – Статьи
Махудаев, Р. За честь и отвагу [Текст] / Р. Махудаев // Семей вести. - 2009. - 22 января. - С. 4.
Интернет ресурстар
Интернет ресурсы
Г. И. Вахонин [Электронный ресурс] : [биография] // Герои войны : сайт. – Режим доступа : http://semeylib.kz/?page_id=10063&lang=ru (19.03.2020)
Г. И. Вахонин [Электронный ресурс] : [биография] // Память народа : сайт. – Режим доступа : https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie150005424/ (19.03.2020)
Г. И. Вахонин [Электронный ресурс] : [биография] // Ветераны Восточно-Казахстанской области : сайт. – Режим доступа : http://veteran-vko.kz/ru/heroes.htm?id=61 (19.03.2020)
Офицальный сайт Алтайского края
Васильев Т.П.
- Жаңартылды 24.08.2024 15:24
Васильев Тимофей Петрович (1918-2004) – Кеңес Одағының Батыры.
Васильев Тимофей Петрович Карелия майданы 14-ші армиясының 2-ші дәрежелі Суворов ордені 65-ші Новгород Қызыл Тулы Суворов ордені 311-ші атқыштар полкінің 3-ші атқыштар ротасы бөлімшесінің командирі, кіші сержант.
1918 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Глубокое ауданы, Белокаменка ауылында шаруа отбасында туған. 1933 жылы бастауыш мектепті бітіріп, Вологод облысында колхозда жұмыс істеген.
1938 жылы Қызыл Әскер қатарына шақырылады. 1939-1940 жылдары Совет-Фин соғысына қатысқан.1941 жылы екінші рет Қызыл Армия қатарына Вологод облысы Пришеканин аудандық әскери комиссариатынан шақырылған.
1942 жылдың сәуір айынан Волхов, Карельск майдандарына қатысқан. 1944 жылдың қыркүйек айынан 311-атқыштар полкінің құрамында Мурманск бағытында соғысқан. 1944 жылдан КПСС мүшесі. 311- атқыштар полкі 3-атқыштар ротасының бөлімше командирі (Карелия майданы 14-армия, 65- атқыштар дивизиясы) кіші сержант Тимофей Васильев Петсамо-Киркинеск шабуыл операциясы кезінде көзге түскен.
1944 жылы 9 қазанда Мурманск облысында Титовка өзенін алу кезінде шайқаста өзенді бірінші болып жүзіп өтті. Оның басқаруындағы бөлім Титовканың батыс жағалауындағы позицияны басып алып, оны күшейту жақындағанға дейін ұстап тұрды. Үздіксіз миномет пен артиллериялық атыс кезінде және әуе шабуылында бөлімше жаудың алты шабуылына тойтарыс берді. Бұл шайқаста бөлім командирі жараланды, бірақ қатарда қалды. Полктің басқа бөлімшелері жағажайға өтіп, жауды қуып жібергенде, жараланған кіші сержант Васильев шабуылға әлі қатыса алды, содан кейін ғана ауруханаға жеткізілді.
Неміс-фашистік басқыншылармен күрес майданындағы қолбасшылықтың жауынгерлік тапсырмаларын үлгілі орындағаны және ерлігі үшін кіші сержант Васильев Тимофей Петровичке 1945 жылы 24 наурызда КСРО Жоғарғы Кеңесі Президумының Жарлығымен Кеңес Одағының Батыры атағы берілген. Ленин орденімен және «Алтын Жұлдыз» медалімен марапатталған.
1944 жылдың соңында полкімен бірге 2-ші Беларусь майданына келді, Шығыс Пруссия, Шығыс Померания және Берлин шабуыл операцияларына қатысты.
1945 жылы Армия қатарынан келген соң, Белоусовка кен басқармасында, Өскемен қаласындағы машина жасау зауытында көп жылдар еңбек етті. Өмірінің соңғы жылдарын Украинадағы Запорож облысы Мелитополь қаласында өткізді. 2004 жылы 8 маусым күні қайтыс болды.
Ленин (24.03.1945), 1-ші дәрежелі Отан соғысы (11.03.1985), Қызыл Жұлдыз (29.05.1945) ордендерімен, медальдармен, оның ішінде «Ерлігі үшін» (5.09.1944), «Совет Одағының Заполярьесін қорғағаны үшін» (1944) медальдарымен марапатталған.
Т. П. Васильев туралы әдебиет
Литература о Т. П. Васильеве
Кеңес Одағының батырлары - шығысқазақстандықтар = Герои Советского Союза - восточноказахстанцы: Мағлұматнама. - Өскемен : ШҚМУ, 2005. - С. 26.
Отан батырларын мадақтайды.: Шығысқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары : фотоальбом / Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі, Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи ландшафтық мұражай-қорығы = Родина награждает отважных : Восточноказахстанцы - Герои Советского Союза : фотоальбом / Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский областной архитектурно-этнографический и природно-ландшафтный музей-заповедник ; сост. Н. В. Крутова. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2010. - 290 с.
Интернет ресурстар
Интернет ресурсы
Величко В.Ф.
- Жаңартылды 22.11.2024 14:44
Величко Валерий Фёдорович (1925-1944) - Кеңес Одағының Батыры.
1-ші Балтық майданының 6-шы гвардиялық армиясының 1-ші танк корпусының 117-ші танк бригадасының 326-ші танк батальонының танк зеңбірегін көздеуші, аға сержант.
1925 жылы 2 тамызда Шығыс Қазақстан облысы Катонқарағай селосында шаруа отбасында туған. Білімі –жеті кластық.
1942 жылдың басында ата-анасымен Ақтөбе облысына қоныс аударған. Совхозда слесарь болып жұмыс істеген.
1943 жылдың қаңтарынан Қызыл Армия қатарында болады. 1943 жылдың ақпан айында Рига жаяу әскер училищесінің курсанты болып қабылданады. Алайда училищені бітірместен майданға жіберіледі. 1944 жылдың жазынан бастап майдан даласында. Жараланып келген соң танкистерге қосылады. Величко қосылған танк бригадасы Белоруссияда, сосын Литва мен Латвияда соғысты.
1944 жылы 18 қыркүйекте Латыштың Добеле қаласының маңы Лэиясвильни селосының жанындағы 91,7 биіктікті алу үшін кескілескен ұрыс басталады. Совет әскерінің шабуылын қайтару үшін немістер бар күшін салып, майданның осы бір бөлігіне танктің бірнешеуін, жаяу әскерлерін әкеп төкті. 18 қыркүйекте таң ата жойқын соғыс басталды. Құрамында В. Величко бар 117 – Унеч танк бригадасының Т-34 танкі алдын -ала жау танктері жүретін жолға тосқауылға қойылды. Таң ата биіктіктен екі жау танкісі, өзі жүретін «фердинанд» көрінді. Оның артынан тағы 5 жау танктері шықты. Алғашқы танкты елу метрдей жақындатып алып, Величко көздеп ата бастайды. Алғашқы снарядтан соң тигр тоқтады, екінші снаряд танкті талқандады. «Фердинантқа» тағы бір снаряд жұмсалды. Оның артынан шыққан танк кері қашты. Командир механик-жүргізушіге позицияны өзгертіп, қолатқа түсуді бұйырды. Бастапқы танк қолатқа жақындап 400 метрдей қалғанда Величконың дәл атқан оғынан танк жана бастайды. Жау жағы біздің қраудың тұрған жерін байқап қалып, оқ боратады. Тура түскен жау снарядынан жүргізуші-механик, радист қаза табады. Величко қатты жараланғанына қарамастан командир екеуі шайқасты жалғастыра береді. Жау танкісіне қарай бірнеше снаряд жіберіп, төрт бірдей танктің көзін жойды. Күші басым жауды жеңу мүмкін емес еді. Осы шайқаста «отыз төртіншінің» экипаж мүшелері түгелдей қаза тапты. Көмекке келген совет танктері жауды тықсыра қуды.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығы бойынша 1945 жылдың 24 наурызында неміс басқыншыларына қарсы күресте көрсеткен ерлігі мен батылдығы үшін аға сержант Валерий Федорович Величкоға қаза тапқаннан соң Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Қаза тапқан соң командир мен жүргізуші-механик, радист те осы атаққа ие болды.
В.Ф. Величко Латвияның Добеле қаласында жерленген. Батыр атында Добела қаласындағы №2 мектеп, Катонқарағай ауылында көше бар.
Кеңес Одағының Батыры – В.Ф. Величко Дон кен-байыту комбинаты өндіріс бригадасының құрметті мүшесі. КСРО Қорғаныс министрінің бұйрығымен әскери бөлімнің құрамында мәңгілікке тіркелген. Ленин орденімен марапатталған.
Батыр Латвия Республикасының Добеле қаласында жерленген.
В. Ф. Величко туралы әдебиет
Литература о В. Ф. Величко
Кеңес Одағының батырлары - шығысқазақстандықтар = Герои Советского Союза - восточноказахстанцы: Мағлұматнама. - Өскемен : ШҚМУ, 2005. – С. 27.
Отан батырларын мадақтайды.: Шығысқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары : фотоальбом / Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі, Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи ландшафтық мұражай-қорығы = Родина награждает отважных : Восточноказахстанцы - Герои Советского Союза : фотоальбом / Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский областной архитектурно-этнографический и природно-ландшафтный музей-заповедник ; сост. Н. В. Крутова. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2010. - 290 с.
***
Герои Советского Союза казахстанцы : Сборник документов и материалов: В 1 т. - Алма-Ата : КазОгиз, 1945. – С. 173.
Герои Советского Союза: историко-статистический очерк / Д. Н. Артамонов и др. ; ред. И. Н. Шкадов. - М. : Воениздат, 1984. - с. 257 – Т.1
Мақалалар – Статьи
Немцев, С. Герои остаются в строю [Текст] / С. Немцев // Рудный Алтай. - 1970. - 24 августа Вагайцев, Д. Один против восьми [Текст] / Д. Вагайцев // Рудный Алтай. - 1975. - 13 августа.
Вагайцев, Д. Имя на броне [Текст] / Д. Вагайцев // Ленинская смена. - 1980. - 23 февраля.
Немцев, С. Экипаж героев [Текст] / С. Немцев // Рудный Алтай. - 1984. - 2 августа.
Интернет ресурстар
Интернет ресурсы
Величко Валерий Федорович [Электронный ресурс] : [биография] // Герои страны : сайт. – http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=5481 (20.03.2020)
