Құдайбердіұлы Ш.

Жаңартылды 23.04.2025 16:42

Құдайбердіұлы Шәкәрім (1858-1931) – ағартушы, ақын, жазушы, тілмаш, композитор, тарихшы және философ, Алаш қозғалысына қатысушы.

Семей облысының (қазіргі Шығыс Қазақстан) Абай ауданы, Қарауыл ауылында, Шыңғыстаудың бөктерінде дүниеге келген. Қазақтың ұлы ақыны, ағартушы әрі өзінің немере ағасы - Абай Құнанбаевтан тәрбие алған. Абай оның азамат әрі ақын болып қалыптасуына үлес қосқан. Шығыс және батыс классикалық әдебиеттерін оқиды. Өз кезінің білімді адамдарының бірі болған – орыс, түрік, парсы, араб тілдерін жетік меңгеріп, философиялық, діни, психологиялық еңбектерді көп оқыған.

Шығармаларында жастарды Абайдан білім алуға шақырған («Жастық туралы», «Кәрілік туралы», «Кел, жастар, біз бір түрлі жол табайық»), өлең-жырларында боямалы ажарды, жасанды мінез бен жағымсыз қылықты сынға алған (“Өмір”, “Сәнқойлар”, “Ызақорлар”, “Құмарлық”, “Қалжыңбас”, “Тойымсыз нәпсі” ), шынайы сезім, адамшылық, білімге деген құштарлықты жырлаған («Жастарға», «Иманым» т. б.).

«Қалқаман-Мамыр» (1888), «Еңлік-Кебек» (1891), «Айсұлу-Нартайлақ», «Криз патша», «Ләйлі-Мәжнүн» (1907) поэмаларының, қазақ халқының қалыптасу тарихы туралы «Түрік, қырғыз, қазақ, һәм хандар шежіресі», «Шежіре», «Мұсылмандық шарты», «Үш анық» философиялық трактатының,

Шәкәрім Абай дүниеден өткен соң, 1905 жылы қажылыққа, Арабия, Түркияға барып, белгілі Александр кітапханасында жұмыс істейді. Қайтып оралған соң, Шәкәрім туған ауылын тастап, әдеби шығармашылыққа бет бұрады. Ақпан төңкерісінен кейін Семей облыстық қазақ съезіне қатысып, құттықтау сөз сөйлейді. 1917 ж. 5-13 желтоқсанда өткен Екінші жалпықазақ съезіне арнайы шақырылады. Земствоның желтоқсан жиналысына қатысып, Семей уезі Шыңғыс болысы земствосына сайланады. Облыстық сот мүшесі, Алаш үкіметі сот коллегиясының мүшесі болған. 1925 жылы елден кетіп өмірінің соңына дейін Саят-Қорадағы аңшылық үйінде тұрады. 1931 жылы ақынға кулак-бай элементтерімен байланысы бар деген жала жабылып, тұтқынға алынады. 1931 жылы 2 қазанда ОГПУ қызметкерлері сотсыз және ешқандай іс жүргізбей жасырын атады. 1958 жылы 28 қарашада қылмыстық ісі болмауы себепті ақталған. 1961 жылы Абайдың жанына жерленді.

 

Шәкәрім Құдайбердіұлы (Құдайбердиев) шығармалары

Произведения Кудайбердыулы (Кудайбердиева) Шакарима

Кітаптар - Книги

Құдайбердиев, Ш. Шығармалары [Мәтін] : өлеңдер, дастандар, қара сөздер / Ш. Құдайбердиев, 1988. - 560 б.

Шәкәрім Аманат [Мәтін] : әндер / Шәкәрім; құраст. Т. Бекхожина. - Алматы : Өнер, 1989. - 128 б.

Құдайбердіұлы, Ш. Өлеңдері мен поэмалары [Мәтін] / Ш. Құдайбердіұлы. - Алматы : Рауан, 1990. - 208 б.

Шәкәрім Иманым [Мәтін] / Шәкәрім. - Алматы : Арыс, 2000. - 321 б.

Шәкәрім Қазақ айнасы [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Шәкәрім. - Алматы : Атамұра, 2003. - 296 б.

Шәкәрімтану мәселелері [Мәтін]. - Алматы : Раритет, 2007. - 448 б.

Шәкәрімтану мәселелері [Мәтін] : сериялық ғылыми жинақ. - Алматы : Раритет, 2007.

Т. 2. - Алматы : Раритет, 2007. - 376 б.

Құдайбердіұлы, Ш. Шығармаларының үш томдық жинағы [Мәтін] / Ш. Құдайбердыұлы. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008.

Т. 1: Қажыма, ойым, қажыма : өлеңдер. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008. - 408 б.

Т. 3: Үзілмеген үміт : мақалалар, естеліктер, зерттеулер. - Алматы ; Жидебай : Халықаралық Абай клубы, 2008. - 664 б.

Құдайбердиев, Ш. Ақиқат айнасы [Мәтін] : өлеңдер жинағы / Ш. Құдайбердиев. - Алматы : Олжас кітапханасы, 2012. - 160 б.

Шәкәрім. Шығармалары [Мәтін] / Шәкәрім. - Астана : Фолиант, 2013 - ... .

Т. 1 : Қазақ айнасы : өлеңдер мен поэмалар, 2013. - 344 б.

***

Кудайберды-улы, Ш. Родословная тюрков, киргизов, казахов и ханских династий [Текст] / Ш. Кудайберды-улы. - Алма-Ата : Жазушы, 1990. - 120 с.

Кудайберды-улы, Ш. Три истины [Текст] / Ш. Кудайберды-улы // Әлем. Выпуск 1 / ред. А. Сейдимбеков. - Алма - Ата : Жазушы, 1991. - С. 55.

Кудайбердыулы, Ш. Тьму раздвинул... [Текст] : сочинения / Ш. Кудайбердыулы. - Алматы : Дарын, 2001. - 116 с.

Шакарим Избранное [Текст] : перевод с казахского / Шакарим. - Семей : Новосибирск : Талер-Пресс, 2007. - 100 с.

Султанбеков, М. Поэтическое вдохновение: Абай, Шакарим, и Мухтар [Текст] : книга о трех классиках / М. Султанбеков. - Новосибирск, 2007. - 416 с. - Кудайбердиев Шакарим Енлик и Кебек : поэма: с. 209-233.

Кудайбердиев Шакарим Калакаман и Мамыр : поэма: с. 195-208.

Кудайбердиулы, Ш. Казах в зеркальном отражении [Текст] : стихи и поэмы / Ш. Кудайбердиулы. - Семей, 2008. - 264 с.

Шакарим Мое время [Текст] : [сборник] : перевод с казахского / Шакарим; сост. Т. Шанбай; предисл. Е. Б. Сыдыковой; послесл. Б. Канапьянова. - Астана : Аударма, 2010. - 408 с.

Кудайбердиев, Ш. Калкаман-Мамыр [Текст] : поэма / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского К. Кудайбергенова. - Алматы : Принт-Экспресс, 2014. - 32 с.

Мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдар -

Публикации в периодических изданиях и сборниках

Құдайбердиев, Ш. "Қазақ-қырғыз hәм хандар шежiресi" / Арабшадан ауд.А.Шәкәрiмұлы. Дайындаған М.Бейсенбаев // Семей таңы.- 1990.- 17, 24 қараша,1, 8, 15 желтоқсан.

Жеті ғасыр жырлайды [Мәтін] : XIX ғасырдан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі қазақ ақын-жырауларының шығармалары. Т. 2 / құраст. Е. Дүйсенбайұлы , 2004. - 528 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) Өлеңдер: б. 186-200.

***

Кудайбердиев, Ш. Толстосумы, сильные мира сего; Приходит лето; Выборочные места из назиданий: О себе. Прощание. Огонь. Жизнь [Текст] : Стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянова // Простор. - 1988. - N 8.- С. 126 – 130.

Кудайбердиев, Ш. Слово; Взошла заря свободы; О себе [Текст] : стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского В. Цыбина; Вс. Рождественского, Б. Канапьянова // Казахстанская правда. - 1988. - 27 июля

Кудайбердиев, Ш. О себе; Приходит лето; Слово; Избранные места из "Назиданий"; Огонь - Жизнь; Прощание [Текст] : стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Иртыш. - 1988. - 28 июля

Кудайбердиев, Ш. Адил и Мариям [Текст] : трагическая повесть / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского К. Серикбаевой // Простор. - 1990. - N 7. - С. 122 - 145.

Шакарим Кудайбердыев [Текст] // Касымжанов А.Х.Портреты: Штрихи к истории Степи.- Алматы, 1995.- С.80-84.

Шакарим Кудайбердыулы (1858-1930).Ахмет Байтурсынулы (1873-1938) // Аскаров А.Ұлы Тұранның ұлдары = Сыны Великого Турана. - Алматы, 1998.- С. 348 - 351.

Кудайбердиев, Ш. О себе: [Текст] : стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Советский Казахстан сегодня.- 1998. - N 11-12. - С. 36.

Шакарим Кудайбердыулы (1858-1931) [Текст] / сост. М. Ш. Шабжантаева // Звезды казахской литературы.- Кокшетау, 2005.- Кн.1.- С.184 - 190.

Кудайбердиев, Ш. Из лирики поэта [Текст] / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского М. Султанбеков // Абай. - 2007. - № 4. - С. 2 - 7.

Кудайбердиев, Ш. Избранные места из "Назиданий" ; Приходит лето [Текст]: стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского Б. Канапьянов // Литературная газета.- 2007.- 31 окт.-6 нояб.- С. 12.

Кудайбердиев, Ш. Ропот смятенный и Свет (Ашу мен ынсап) [Текст] : стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского А. Утешева // Байтерек. - 2008. - № 5. - С. 77 – 79.

Кудайбердиев, Ш. То цветы зацветут по моей неоглядной степи [Текст] : Стихи / Ш. Кудайбердиев; перевод с казахского // Простор. - 2008. - № 8. - С. 145 – 146.

Кудайбердиев, Ш. То цветы зацветут по моей неоглядной степи [Текст] : [стихи] / Кудайбердиев Ш. // Простор. - 2008 - №8. - С. 145-146.

Кудайбердиев, Ш. О молодости; О старости; Исповедь; Что такое человек; Взошла заря свободы [Текст] : стихи / Ш. Кудайбердиев // Литературный Казахстан . - 2010. - № 1. - С. 7-25

Шәкәрім Құдайбердіұлы туралы әдебиеттер

Литература о Кудайбердыулы (Кудайбердиеве) Шакариме

 Кітаптар - Книги

Тілеуханова, А. Т. Шәкерім шығармаларындағы шеберлік пен таным бірлігі [Мәтін] : автореферат / А. Т. Тілеуханова. - Алматы, 1995. - 25 б.

Айтбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлының діни-этикалық көзқарасы [Мәтін] : автореферат / А. Айтбаева. - Алматы, 1996. - 26 б.

Айтбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармашылығындағы діни және дүниетанымдық мәселелер [Мәтін] : автореферат / А. Айтбаева. - Алматы, 1997. - 24 б.

Ахметова, Ж. Қ. ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетіндегі фольклорлық дәстүр (Ш. Құдайбердиев, C. Торайғыров шығармаларының негізінде) [Мәтін] : автореферат / Ж. Қ. Ахметова. - Алматы : Абай атындағы мемлекеттік университет, 1999. - 28 б.

Әбдіғазиев, Б. Асыл арна [Мәтін] : (Абай дәстүрі және Шәкәрім) / Б. Әбдіғазиев. - Алматы : Қазақ университеті, 1992. - 128 б.

Жеменей И. Хафиз және қазақ әдебиеті [Мәтін] : оқу құралы / И. Жеменей. - А. : Респ.баспа кабинеті, 2000. - 122 б. - Ш. Құдайбердіұлы туралы.

Атығай, Б. Қ. Абайдың ақындық мектебіндегі аудармашылық дәстүрінің қалыптасуы [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Б. Қ. Атығай. - Алматы, 2001. - 26 б.

Келімбетов, Н. Ежелгі түркі поэзиясы және қазақ әдебиетіндегі көркемдік дәстүр жалғастығы [Мәтін] : филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Н. Келімбетов. - Алматы, 2002. - 60 б. - Шәкәрімнің шығармашылығы туралы.

Оразбек, М. Ақындық тұлға табиғаты (Шәкәрім, Мағжан, Сұлтанмахмұт) [Мәтін] : зерттеу / М. Оразбек. - Астана : Фолиант, 2002. - 152 б.

Сейсекенова, А. Б. Шәкәрім және Гете: поэзиядағы көркемдік таным үндестігі [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / А. Б. Сейсекенова. - Семей, 2004. - 30 б.

Қонарбаева, А. Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармашылығындағы рухани-діни және қоғамдық-философиялық лексиканың қолданысы [Мәтін] / А. Қонарбаева. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2005. - 192 б.

Семей өңірінің ақын-жазушылары [Мәтін] : био-библиографиялық көрсеткіш / Абай атындағы әмбебап ғылыми кітапхана. - Семей : Талант, 2005. - Құдайбердіұлы Шәкәрім: б. 50-51.

Рақымжанов, Б. Қ. Шәкәрім Құдайбердіұлының дүниетанымына тарихи-философиялық талдау [Мәтін] : философия ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Б. Қ. Рақымжанов. - Алматы, 2005. - 24 б.

Сұлтанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы және оларды педагогикалық үрдіске ендіру [Мәтін] : монография / Н. К. Сұлтанова. - Семей, 2005. - 36 б.

Ізтілеуова, С. Д. Шәкәрім поэтикасы [Мәтін] : автореферат / С. Д. Ізтілеуова. - Алматы, 2007. - 46 б.

Султанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы және оны оқу-тәрбие үрдісіне ендіру [Мәтін] : педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Н. К. Султанова. - Қарағанды, 2007. - 28 б.

Ізтілеуова, С. "Шәкәрімнің шеберлігі" [Мәтін] / С. Ізтілеуова. - Алматы : [Інжу - Маржан], 2007. - 399 б.

Ізтілеуова, С. "Шәкәрімнің сөз әлемі" [Мәтін] / С. Ізтілеуова. - Алматы : [Інжу - Маржан], 2007. - 239 б.

Нұрланова, Ә. Н. Шәкәрім поэмаларындағы тарихи шындық және көркемдік сипат [Мәтін] : оқу құралы / Ә. Н. Нұрланова ; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, Қазақстан-Американдық еркін университеті. - Өскемен, 2008. - 111 б.

Омаров, Д. Шәкәрім шыңы [Мәтін] : (ұлы ойшыл көтерілген рухани деңгей) : дүниетаным / Д. Омаров. - Алматы : Дәуір, 2008. - 208 б.

Омаров, Д. Шәкәрімнің "Үш анығы" [Мәтін] : (ұлы ойшылдың "Үш анық" шығармасына түсініктемелер) : дүниетаным / Д. Омаров. - Алматы : Білім, 2008. - 224 б.

Сыдықов, Е. Шәкәрім және Алашорда [Мәтін] / Е. Сыдықов. - Алматы : Раритет, 2008. - 181 б.

Шәкәрім [Мәтін] : энциклопедия / бас ред. Е. Сыдықов ; жауапты ред. Т. Шаңбай. - Семей, 2008. - 864 б.

Әбдіғазиұлы, Б. Шәкәрім әлемі [Мәтін] / Б. Әбдіғазиұлы. - Алматы : Раритет, 2008. - 408 б.

Еспенбетов А. Шәкәрім және Сұлтанмахмұт [Мәтін] : ғылыми зерттеу / А. Акишева. - Алматы : Раритет, 2008. - 237 б.

Шәкәрімтану мәселелері [Мәтін] : [сериялық ғылыми жинақ]. Т. 6 / Семей мемлекеттік педагогикалық институты, Шәкәрімтану ғылыми-зерттеу орталығы. - Алматы : Раритет, 2008. - 352 б.

Сейсенұлы, Д. Шәкәрім [Мәтін] : ғұмырнамалық баян / Д. Сейсенұлы ; жауапты ред. Е. Сыдықов. - Астана : Фолиант, 2008. - 264 б.

Есім, Ғ. Данышпан Шәкәрім [Мәтін] / Ғ. Есім. - Алматы : Атамұра, 2008. - 336 б.

"Жоба тап, жол көрсет, Келешек қамы үшін..." : Шәкәрім Құдайбердіұлының 150 жылдығына арналған аймақтық конференцияның материалдары (29 қараша 2008 жыл) [Мәтін] / Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, Қазақстан-Американдық еркін университеті. - Өскемен : КАСУ, 2008. - 170 с.

Шаңбай , Т. Ұғым мәдениеті [Мәтін] : (Шәкәрім шығармашылығы аясында) / Т. Шаңбай. - Алматы : Раритет, 2009. - 352 б.

Әпеева, Г. С. Абайдың ақындық дәстүрі және Шәкәрім поэмалары [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. С. Әпеева. - Алматы, 2009. - 24 б.

Сұлтанова, Н. К. А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, М. Әуезов шығармаларындағы педагогикалық идеялардың сабақтастығы [Мәтін] : монография / Н. К. Сұлтанова. - Семей, 2009. - 204 б.

Қамаева, С. А. Шәкәрім Құдайбердіұлы поэзиясының көркемдік құрылымы [Мәтін] : филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / С. А. Қамаева. - Алматы, 2009. - 30 б.

Сейсенұлы, Д. Шәкәрім [Мәтін] : ғұмырнамалық деректі хикаят / Д. Сейсенұлы. - Алматы : Қазақстан, 2009. - 254 б.

Шәкәрім мен Қайым. Тағдырлас [Мәтін] = Шакарим и Каюм. Сплетение судеб. - Астана : Фолиант, 2009. - 336 с.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия / құраст.: Ғ. Әнес, С. Смағұлова. – Алматы : Арыс баспасы, 2009. - 544 б. - Құдайбердіұлы Шәкерим (Шәһкәрім): б. 229-231.

Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Ш. Сәтбаева; құраст.: Ж. Тілепов, А. Түсіпова, Е. Батырбеков. - Астана : Елорда, 2011-... .

Т. 3 : Шоқан Уалиханов; Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2011. - 320 б.

Омаров, А. Шәкерім және Мұхтар [Мәтін] : (деректі кітап) / А. Омаров. - Семей : Интеллект, 2012. - 275 б.

Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Ш. Қ. Сәтбаева. - Астана : Елорда, 2013 - ... .

Т. 5 : Уақыт шуағы : Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2013. - 480 б.

***

Аюпова, Г. К. Эпическое наследие Шакарима Кудайбердиева в свете казахских литературных связей и традиций [Текст] : автореферат диссертации / Г. К. Аюпова. - Алматы, 1997. - 24 с.

Исмакова, А. С. Возвращение плеяды [Текст] : экзистенциальная проблематика в творчестве Ш. Кудайбердиева, А. Байтурсынова, Ж. Аймаутова, М. Жумабаева, М. Дулатова и М. Ауэзова / А. С. Исмакова. - Алматы : Гылым, 2003. - 200 с.

Писатели Семипалатинского региона [Текст] : био-библиографический указатель / Семипалатинская универсальная научная библиотека им. Абая. - Семипалатинск : Талант, 2006. - Кудайбердиев Шакарим: с. 38-41.

Джуанышбеков, Н. Шакарим Кудайбердиев [Текст] : очерк о жизни и творчестве / Н. Джуанышбеков. - Издание 2-е, дополненное и переработанное. - Алматы : Искандер, 2006. - 52 с.

Вопросы шакаримоведения [Текст] : собрание научных трудов. - Алматы : Раритет, 2007 - Т. 5. - Алматы : Раритет, 2007. - 480 с. - Литература в конце статей. - Алфавитный указатель имен: с. 463-472. - Сведения об авторах: с. 473-475.

Жаһандану сыны жағдайындағы Абай және Шәкәрім мұралары [Текст] = Наследие Абая и Шакарима в контексте вызовов глобализации : материалы Международной научно-практической конференции (21-22 мая 2008 г.) / Комитет по языкам Министерства культуры и информации РК, Министерство образования и науки РК, Акимат Восточно-Казахстанской области, Восточно-Казахстанский гос. технический университет им. Д. Серикбаева. - Өскемен : ВКГТУ, 2008. - 355 с. - Издание на казахском и русском языках. - Библиогр. в конце ст. - 300 экз.

Есим, Г. Мудрость Шакарима [Текст] / Г. Есим. - Алматы : Атамұра, 2008. - 343 с.

Сыдыков, Е. Б. Шакарим [Текст] / Е. Б. Сыдыков ; ред. Е. В. Смирнова. - М. : Молодая гвардия, 2012. - 351 с.

Сәтбаева, Ш. Бес томдық шығармалар жинағы [Текст] / Ш. Сәтбаева. Т. 5 : Уақыт шуағы : Шәкәрім Құдайбердиев. - Астана : Елорда, 2013. - 480 с.

Мақалалар - Статьи

Жинақтарда - В сборниках

Дербісәлин, Ә. Әдебиет туралы толғаныстар [Мәтін] : ғылыми еңбектерінің жинағы / Ә. Дербісәлин. - Алматы : Ғылым, 1990. - 296 б. - Шәкәрімнің поэмалары: б. 241-264.

Бес арыс [Мәтін] : естеліктер, эсселер және зерттеу мақалалар / құраст. Д. Әшімханов. - Алматы : Жалын, 1992. - 544 с. - Шәкәрім Құдайбердиев: б. 10-176.

Жарықбаев, Қ. Б. Қазақ тәлім-тәрбиесі [Мәтін] : қазақ ұлттық педагогикасы мен ұлттық психологиясының тарихы. Оқу құралы / Қ. Б. Жарықбаев, С. К. Қалиев. - Алматы : Санат, 1995. - 352 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931). Педагогикалық көзқарастары: б. 233-241.

Мұхамедханов, Қ. Абай мұрагерлері [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Атамұра, 1995. - 208 б. - Шаһкәрім: б. 5-56.

Майтанов, Б. Қазақ романы және психологиялық талдау [Мәтін] : оқу құралы / Б. Майтанов. - Алматы : Санат, 1996. - 336 б. - «Әділ-Мария» : Шәкәрімнің поэмасы туралы: б. 23-31.

Қалижанұлы, У. Қазақ әдебиетіндегі діни - ағартушылық ағым [Мәтін] : ХІХ ғасырдың ортасы мен ХХ ғасырдың басы / У. Қалижанұлы. - Алматы : Білім, 1998. - 256 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 222-239.

Елтұтқа [Мәтін] : ел тарихының әйгілі тұлғалары / М. Жолдасбекұлы, Қ. Салғараұлы, А. Сейдімбек. - Астана : KUL TEGІN, 2001. - 356 б. - Құдайбердіұлы Шәкәрім (1858-1931); б. 244-246.

Табылдиев, Ә. Қазақ этнопедагогикасы [Мәтін] : оқу құралы / Ә. Табылдиев. - Алматы : Санат, 2001. - 320 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлының педагогикалық ойлары: б. 210-212.

Әбдиманұлы, Ө. ХХ ғасыр бас кезіндегі қазақ әдебиеті [Мәтін] : оқу кұралы / Ө. Әбдиманұлы, 2002. - 430 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931). Шығармашылық ғұмырнамасы: б. 190-233.

Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы [Мәтін] : оқу құралы. 2-ші кітап. Алматы : Қазақ университеті, 2002. - 455 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 127-149.

Қалиұлы, С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы [Мәтін] : оқу құралы / С. Қалиұлы. - Алматы : Білім, 2003. - 280 б. – Шәкәрім Құдайбердиевтің педагогикалық көзқарастары: б. 151-158.

Шәбжантайқызы, М. Шығарма- ой толғауының жүйеленген жемісі [Мәтін] / М. Шәбжантайқызы. - Көкшетау, 2003. - 84 б. - Шәкәрім шығармаларындағы азаматтық әуен: б. 67-84.

Базарбаев, М. Замана тудырған әдебиет [Мәтін] : таңдамалы ғылыми зерттеулері / М. Базарбаев. - Алматы : Жібек жолы, 2005. - 512 б. - Шәкәрім ақын: б. 228-271.

Ислам философиясы [Мәтін]. - Алматы . Жазушы, 2005. - 568 б. - Шәкәрім Құдайбердиев: б. 395-427.

Қаратаев, М. Бетбұрыс белестері [Мәтін] : мақалалар, эссе, портреттер (1985 -1995 ж.ж.) / М. Қаратаев. - Алматы : Алатау, 2005. - 332 б. – Шәкәрім көз алдымызда: б. 300-306.

Тарихи тұлғалар [Мәтін] : танымдық-көпшілік басылым : мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. - Алматы : Алматыкітап, 2005. - 368 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931): б. 149-150.

Ұлы Абайға адалдық [Мәтін] : естеліктер, мақалалар, суретті шежірелер. - Семей : Ғалам-Шар, 2005. - 304 б. - Шәкәрім туралы ой.

Әбиев, Ж. Педагогика тарихы [Мәтін] / Ж. Әбиев. - Алматы, 2006. - 480 б. – Шәкерім Құдайбердіұлының тәліми көзқарастары (1858-1931): б. 387-390.

Мақпырұлы, С. Қазақ әдебиеті [Мәтін] : оқулық / С. Мақпырұлы, Т.  Сыдықов. - Астана : Фолиан, 2007. - 192 б. - Шәкәрім Құдайбердиев (1858-1931): б. 70-88.

"Орыс филологиясының бүгінгі таңдағы теориялық және әдістемелік мәселелері" атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары 8-9 қараша 2007 жыл. [Мәтін]= Материалы международной научно-практической конференции "Теоретические и методические проблемы русской филологии на современном этапе" 8-9 ноября 2007 года. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2007.

Т. 2. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2007. - 233 б. – М. Б. Баймұханбетова Абай мен Шәкәрім шығармаларындағы «Махаббат» концептісінің тілдік-танымдық көрінісі: б. 64-65.

Есім, Ғ. Сана болмысы [Мәтін]. 10-шы кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2007. - 330 б. - Шәкәрім: б. 270-301.

Ахметов, З. Таңдамалы [Мәтін]/ құраст. М. Оразбек. - Алматы : Ана тілі, 2008 - ... .

Т. 1. - Алматы : Ана тілі, 2008. - 280 б. - Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 192-203.

Есім Ғ. Сана болмысы[Мәтін] : (саясат пен мәдениет туралы ойлар). 11-ші кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2008. - 360 б. - Шәкәрім: б. 96-160.

Негимов, С. Әдебиет әлемі [Мәтін] / С. Негимов. - Алматы : Ана тілі, 2008. - 256 б. – Шәкәрім әлемі: б. 54-61.

ХХ ғасыр басындағы қазақ философиясы [Мәтін]. - Астана : Аударма, 2008. - 463 б. – Шәкәрім даналығы: б. 16-188.

Мұхамедханов, Қ. Көп томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Қ. Мұхамедханов. - Алматы : Ел-шежіре, 2008 - ... .

Т. 6 : Мақалалар. Зерттеулер. Пікір хаттар. - Алматы : Ел-шежіре, 2008. - 319 б. - Шәкәрімнің шежіресі: б. 5-20.

Қоғамдық, жаратылыс және гуманитарлық ғылымдар бойынша студенттердің IV жыл сайынғы ғылыми конференциясының материалдары 25-27 ақпан 2008 ж. [Мәтін]= Материалы IV ежегодной научной студенческой конференции по общественным, естественным и гуманитарным наукам 25-27 февраля 2008 г. - Семей : Семей мемлекеттік пед. институты, 2008. - 278 б.

• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Қауысова Ш. Абай Құнанбаев пен Шәкәрім Құдайбердиевтің музыкалық шығармаларындағы ерекшеліктер мен тәрбиелік мәні: б. 50-51;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Жолдыбайлинова А. А. Шәкәрім шығармашылығындағы әлеуметтік тілтану мәселелері: б. 105-106;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Абдиманова А. С. Шәкәрім лирикасындағы көркемдік ерекшеліктер: б. 68-69;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Анашпаева Г. Шәкәрім лирикасының жанрлық ерекшеліктері: б. 118;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Бейсенғазы А. Шәкәрім шығармаларындағы метафорлық сөз қолданыстар: б. 119-120;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Жүндібаева А. Қ. Шәкәрім Құдайбердіұлының лирикасы: б. 123;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Калиева Б. Н. «Мен кетемін келеді өмірге мендей ...» Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармасы бойынша: б. 125-127;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Кәріпжанов С. А. Шәкәрімнің «Нартайлақ-Айсұлу» поэмасының көркемдігі: б. 129;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Қыдырмолдаева Ұ. Қ. Шәкәрім өлеңдеріндегі лирикалық тұлға: б. 131;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Нұрпейісов Б. Шәкәрім шығармаларының зерттелу тарихы: б. 134-135;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Тұрлыбекова А. Шәкәрім және Хафиз өлеңдерінің үндестігі: б. 137-138;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Курманов А. Шакарим и Лев Толстой: с. 148-149.

Оқытушылардың IV жыл сайынғы ғылыми әдістемелік конференциясының материалдары 2-4 сәуір 2008 ж.  = Материалы ежегодной научно-методической конференции преподавателей 2-4 апреля 2008 г. [Мәтін]. - Семей : Семей мем. пед. институты, 2008. - 190 б.

• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;"> Аязбекова Р. Н. Шәкәрім Құдайбердиев және оның саяси-құқықтық идеялары: б. 72-73;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Ақшолақова Л. Шәкәрім өлеңдерін интерактивті әдіс арқылы оқыту: б. 70-71;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Калиева Б. Н. «Мен кетемін келеді өмірге мендей ...» Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармасы бойынша: б. 125-127;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Сәмекбаева Э. М. Шәкәрім өлеңдеріне тілдік талдау жүргізу: б. 79-80;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Чакинова Ә. Шәкәрім өмірбаяны Ахат естілігі ізімен: б. 80-81.

Қожа Ахмет Яссауи мұрасы мен ілімінің мәселелері [Мәтін] : атты халықаралық конференция / Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі, мәдениет комитеті, "Әзірет-Сұлтан"мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайы. - Алматы : Арыс, 2008. - 300 б. – Шәкәрім туралы ой. Б. 109, 150, 156.

Базарбаев, М. Таңдамалы [Мәтін] / М. Базарбаев; ред. Қ. Таңбин. - Астана : Нұра-Астана, 2009 - ... .

Т. 2. - Астана : Нұра-Астана, 2009. - 352 б.

• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Шәкәрім ақын (1858-1931): б. 54-101.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Об издании поэтического наследия Шакарима Кудайбердиева (1858-1931): с. 102-110.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Әбдезұлы, Қ. Таным көкжиегі [Мәтін] / Қ. Әбдезұлы. - Алматы : Арыс, 2009. - 268 б. – Даналық философиясы (немесе Шәкәрім данышпандығының танымдық және тағылымдық балшысы): б. 200-213.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Мейір, Ж. Креативтік тәрбие [Мәтін] : оқу құралы; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарына ұсынады / Ж. Мейір, Б. Игенбаева. - Астана : Фолиант, 2009. - 192 б. – Шәкәрім Шын бақтың айнасы: б. 105-108.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Орда, Г. Ж. Қазақ әдебиеттану ғылымының проблемалары және Мүсілім Базарбаев зерттеулері [Мәтін] : филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. Ж. Орда. - Алматы, 2010. - 36 б. – Шәкәрім туралы ой.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Студенческое научное творчество: опыт и перспективы развития [Мәтін] : сборник докладов международной студенческой научно-практической конференции (27-28 марта 2009 года). Ч. 4. - Усть-Каменогрск ; КАСУ, 2009. - 184 с.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Елеубаева Б., Орақбаева М. К. Шәкәрім Құдайбердиевтің шығармаларыныңдағы психологиялық ойлар: б. 85-88;
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Есиркепова А. К., Орақбаева М. К. Шәкәрім Құдайбердіұлы – қазақ топырағындағы «психология» терминін тұңғыш қолданған дарынды тұлға: б. 124-125.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Күмісбаев, Ө. Терең тамырлар [Мәтін] : оқу құралы / Ө. Күмісбаев. - Алматы : Қазақ университеті, 2009. - 298 б. - Шәкәрім Құдайбердиев және орыс әдебиеті: б. 196-230.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Шәбжантайқызы, М. Шығарма - ой толғауының жүйеленген жемісі [Мәтін] / М. Шәбжантайқызы. - Кокшетай : Келешек, 2010. - 84 б. - Шәкәрім шығармаларындағы азаматтық әуен: б. 67-84.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Есім, Ғ. Сана болмысы [Мәтін] : (саясат пен мәдениет туралы ойлар). 12-ші кітап / Ғ. Есім. - Алматы : Қазақ университеті, 2011. - 388 б. - Шәкәрім: б. 10-176.

Сәтбаева, Ш. Қ. Бес томдық шығармалар жинағы [Мәтін] / Ш. Қ. Сәтбаева. - Астана : Елорда, 2011.

Т. 5 : Уақыт шуағы. - Астана : Елорда, 2011. - 384 б.

• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 140-146.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Қазақ балалар әдебиетінің хрестоматиясы [Мәтін]. 2-кітап. - Астана : Арман-ПВ, 2013. - 264 б. - Құдайбердиев Шәкәрім [Өлеңдер]: б. 51-64.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық қорық-мұражайы [Мәтін] : бас мұражай. - Семей. - 79 б. – Абайдың ақындық-өнер айнасы=Поэтическое окружение Абая : Шәкәрім Құдайбердіұлы туралы: б. 45-49.
• http://imena.pushkinlibrary.kz//templates/esim/css/../images/style1/li.png"); background-position: 0% 6px; background-repeat: no-repeat;">Мұхтар Әуезовтің мұражай-үйі [Мәтін]. - Семей. - 53 б. – Шәкәрім Құдайбердіұлы: б. 22-24.

 ***

Дело №... Летопись горького времени [Текст] : повести, рассказы, статьи, очерки и стихи. - Алма-Ата : Жазушы, 1989. - 432 с. - Мухамедханов К. Из мрака забвения : о творческом наследии у судьбе Шакарима Кудайбердиева: с. 282-295.

Кумисбаев, У. К. Казахские и персидско-арабские литературные связи [Текст] : XIX-XX вв. / У. К. Кумисбаев. - Алма-Ата : Наука Казахской ССР, 1989. - 135 с. - О дастане «Лейла и Меджнун» Шакарима Кудайбердиева: с. 103-109.

Философское учение Шакарима Кудайбердиева [Текст] // Сегизбаев О. А. Казахская философия XV-начало XX века. - Алматы : Ғылым,1996. - С. 361-387.

Мамраев, Б. Б. Основные тенденции развития казахской литературы первой четверти ХХ века [Текст] : автореферат диссертации / Б. Б. Мамраев. - Алматы, 1998. - 53 с. - есть упоминание о Шакариме.

Сариева, К. Методика преподавания казахской литературы в школах с русским языком обучения [Текст] : теория и практика / К. Сариева. - Алматы : Фонд Шаймардана Сариева, 2002. - 352 с. – Творчество Шакарима Кудайбердиева: с. 176-183.

Амреева, А. Ж. Взгляд Шакарима и современный подход на психологию мотивации преступлений [Текст] / А. Ж. Амреев // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары 2002 ж. желтоқсанның 20-21-i=III Респуб. науч.-практ.конф. 20 - 21 декабря 2002 г. - Семей, 2002. - С. 196 – 198.

Атантаева, Б. Ж. Казахская просветительская мысль в контексте истории [Текст] / Б. Ж. Атантаев // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Республиканская научно – практическая конференция (20 - 21 декабря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 160 – 162.

Аухадиева, Ш. Д. Проблемы нравственности в творчестве Шакарима [Текст] / Ш. Д. Аухадиева // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III -й Республиканский научно-практической конференции (20-21 декабря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 27 – 29.

Демежанов Т.М.Предание о Кодаре в интерпретации Шакарима и Ауэзова // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.79-81

Гайнуллина Ф.А.Лев Толстой и Шакарим: к вопросу о становлении эстетических систем // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары =III -й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.66-68

Абдикаримов, М.О. Проблемы нравственного воспитания в творчестве жырау и Шакарима [Текст] / М. О. Абдукариомова // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения" : III Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары 2002 ж. желтоқсанның 20-21-i = III Респуб. науч.- практ. конф. 20 - 21 декабря 2002 г.- Семей, 2002.- С. 216 – 220.

Исмакова, А. Возвращение плеяды. Экзистенциальная проблематика в творчестве Ш. Кудайбердиева, А. Байтурсынова, Ж. Аймауытова, М. Жумабаева, М. Дулатова и М. Ауэзова.- Алматы: НИЦ "Ғылым", 2002.- 200 с.

Жаксылыков, Е. А. Концепция "Трех истин" Ш.Кудайбердиева и проблема нравственного развития общества [Текст] / Е. А. Жаксылыков // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С.50-52

Жаркынбаева, Д. Б. Вера и надежда Шакарима [Текст] / Д. Б. Жаркынбаева // "Шәкәрiм дәрiстерi" = "Шакаримовские чтения": III-шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Респуб. науч.-практ.конф. (20-21 дек.2002 г.).- Семей, 2002.- С. 60 – 61.

Бегалинова, К. К. Основная проблематика философии Шакарима [Текст] / К. К. Бегалинова // "Шәкәрiм дәрiстерi"="Шакаримовские чтения": III- шi Респуб. ғылыми-тәжiрибелiк конф. материалдары = III-й Республиканская научная – практическая конференция (20-21 декебря 2002 г.). - Семей, 2002. - С. 16 – 18.

Кадралинова, М. Т. Время и духовные искания в казахской литературе начала ХХ века [Текст] : Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук / М. Т. Кадралинова. - Алматы, 2003. - 59 с. - есть упоминание о Шакариме.

Сатпаева, Ш. К. Казахская литература [Текст] : учебник для 10-11 классов общеобразовательных школ / Ш. К. Сатпаева. - Издание 6-е. - Алматы : Мектеп, 2004. - 232 с. – Шакарим Кудайбердиев: с 104-115.

Звезды казахской литературы [Текст]. - Көкшетау : [Келешек - 2030], 2005. – Шакарим Кудайбердыулы (1858-1931): с. 184-190.

Кадралинова, М. Т. Историческая действительность и концепция личности в казахской литературе начала ХХ века [Текст] : автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук / Кадралинова М. Т. - Алматы, 2005. - 48 с. - есть упоминание о Шакариме.

Барлыбаева, Г. Г. Проблемы межкультурного диалога в творческом наследии казахского философа Шакарима [Текст] / Г. Г. Барлыбаева // Центральная Азия : диалог культур в процессе глобализации : Материалы междунар. конф.- Алматы: Ин-т философии и политологии МОН РК, 2005. - С. 237 – 242.

Мухамбетова, Г. С. Романтические тенденции в казахской поэзии первой четверти ХХ века [Текст] : автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук / Г. С. Мухамбетова. - Алматы, 2006. - 30 с. - есть упоминание о Шакариме.

Галицкий С.В.Компративистский анализ антропологических позиций Франка и Шакарима // Шәкәрiм Құдайбердiұлының шығармашылығын зерттеудiң өзектi мәселелерi: Респ. ғыл.-теор. конф. материалдары (30-31 наурыз 2006 ж.).- Семей, 2006.- С.310-311.- Библиогр.:1 назв.

Бузаубагарова, К. С. Фольклорилитература: квопросуодиалоге [Текст] / К. С. Бузаубагарова // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңшығармашылығынзерттеудiңөзектi мәселелерi: Респуб. ғыл.-теориялықконф. материалдары (30-31 наурыз, 2006 ж.)/ Жалпыред. басқарғанЖ. М. Әдiлов. - Семей, 2006.- С. 109 - 112.

Бояринов, С. Ю. КонцептдушивтрехистинахШакарима [Текст] / С. Ю. Бояринов // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңшығармашылығынзерттеудiңөзектi мәселелерi: Респ. ғыл.-теор. конф. материалдары (30 - 31 наурыз 2006 ж.). - Семей, 2006. - С. 309 - 310.

Баркибаева, Р.Р. К вопросу диалогизма в культуре (Шакарим и Пушкин) [Текст] / Р. Р. Баркибаева // Шәкәрiм Құдайбердiұлының шығармашылығын зерттеудiң өзектi мәселелерi: Респ. ғыл. - теор. конф. материалдары (30-31 наурыз 2006 ж.).- Семей, 2006.- С. 144 – 148.

Барлыбаева, Г. ЭтическоенаследиеШакарима [Текст] / Г. Барлыбаева // ШәкәрiмҚұдайбердiұлыныңруханимұрасы: Респ. ғылыми-практ. конф. материалдары (Алматы, 29 наурыз 2007 ж.). - Алматы, 2007. - С. 46 - 53.

Есим, Г. Наука совести [Текст] / Г. Есим. - Алматы : Раритет, 2008. - 480 с. – Философия «Неприкаянного» : о Шакариме Кудайбердиеве: с. 192-380.

Изтилеуова, С. Вознесение любовью [Текст] / С. Изтилеуова // Казах в зеркальном отражении : Стихи и поэмы.- Семей, 2008.- С.63-79.

Ирмуханов, Б. Б. Шакарим Кудайберды-улы (1858-1931) Первый казахский генеалогист // Ирмуханов Б.Б. К вопросу о происхождении казахского народа: дооктябрьская историография.- Алматы: Ғалым, 2008.- Вып.1. - С.229-242.- Библиогр.: 15 назв.

Бес арыс [Текст] : казахские поэты-писатели. - Алматы : Аруна. - 11 с. – Шакарим Кудайбердиев: с. 5.

Аубакир, Ж. М. Творчество Шакарима Кудайбердиева и духовное бытие народа [Текст] / // Наука и ее роль в современном мире: Материалы международной научно-практической конференции (30 января 2009 г.). - Караганда: Болашак - Баспа, 2009. - С. 38 – 42

Барлыбаева, Г. Г. Философия Шакарима // Барлыбаева Г.Г. Эволюция этических идей в казахской философии. - Алматы, 2011.- С.109-126

Акбаева, Л. Н. Эстетические взгляды Шакарима Кудайбердиева [Текст] / Л. Н. Акбаева // Августовские чтения. Научно-методические достижения "State-of-the-Art" в области архитектурно строительного образования: сб. материалов научно-практическая конференция (25-26 августа 2011 г.). – Алматы : КазГАСА, 2011. - С. 310 – 313.Абдильдин, Ж. Собрание сочинений в десяти томах [Текст] / Ж. Абдильдин. - Астана : Астана полиграфия, 2010-2012.

Т. 7 : История философии. - Астана : Астана полиграфия, 2012. - 616 с. – Проблема человека и смысла человеческой жизни в творчестве Шакарима: с. 239-254.

Алтай-түркі әлемінің алтын бесігі [Текст] : халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары 26-27 тамыз 2013 жыл.

1 - часть = Материалы международной научно-практической конференции "Алтай-Золотая колыбель тюркского мира" 26-27 августа 2013 года. - Өскемен, 2013. - 323 с. – Ердембеков Б. А. Абай мен Шәкәрім және қазақ шежіресі: б. 188-192.

Проза и поэзия Шакарима Кудайбердиева [Текст] // А. С. Iсiмақова. Жазған сөз жаным ашып Алашыма.- Алматы, 2015.- С. 229-238.

Мерзімді басылымдарда

 В периодической печати

1988

 Мағауин, М. Шәкәрімнің шеберлігі [Мәтін] / Мағауин Мұхтар // Жұлдыз . - 1988. - № 10. - С. 178-185 б.

***

Абсеметов, М. Пасквиль на поэта [Текст] / М. Абсеметова // Заря. - 1988. - N 11. - С.24 – 27.

Мухамедханов, К. Возвращение поэта [Текст] : о творческом наследии и судьбе Шакарима Кудайбердиева / К. Мухамедханов // Иртыш. - 1988. - 23 апреля.

1990-1998

Досаев, Т. Шәкәрімнің ұлы Зият туралы. [Мәтін] / Т. Досаев // Семей университетінің хабаршысы. - 1997. - № 7. - Б. 105-108.

Кененбай А. Зиат Шәкәрiмұлы // Алдаспан.- 1998. - N 1-2.- 14-15 б.

***

 Кратенко, Ю. О Шакариме – человеке и творце [Текст]  / Ю. Кратенко // Иртыш. - 1990. - 27 марта.

Алексеев, Н. Правнук Кунанбая [Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / Н. Алексеев // Иртыш. - 1993. - 18 февраля

Салледин, А. Низами и Шакарим [Текст]  / А. Салледин // Простор. - 1994. - № 5. - С. 272 - 275.

Байтукбаев, А. Шакерима убили выстрелом в упор: [О версии гибели Ш. Кудайбердиева] [Текст] / А. Байтукбаева // Иртыш. - 1994. - 1 ноября.

Касымжанов, А. Х. Духовные восприемники Абая [Текст] / А. Х. Касымжанов // Казахстанская правда. - 1995. - 5 августа.

Три истины Шакарима : история одной фотографии [Текст] : [к 140-летию со дня рождения Кудайбердиева. Есть генеалогическое дерево, фото] // Рудный Алтай. - 1998. -10 сентября.

Рысмаганбетова, Г. Д. Суфийские мотивы в казахской литературе [Текст] : Шакарим Кудайбердиев (1858-1931) / Г. Д. Рысмаганбетова // Восток. Афроазиатские общества: история и современность. -1999. - № 1. - С. 47-58.

Абдусалямова, С. Навечно в памяти народной[Текст]: [в г. Семипалатинске открыт памятник поэту Ш.Кудайбердиеву] / С. Абдусалямова // Голос народа.- 1999.- 3 ноября.- С.2.

Альжанова, А. Суфийские мотивы в философии Абая и Шакарима[Текст]  / А. Альжанова, К. Бегалинова // Мысль.- 1999.- № 4.-C.82-84.

2000 - 2006

Ерғалиев, І. Дала ойшылдары [Мәтін] : Шәкәрім туралы / І. Ерғалиев, Т. Рысқалиев // Ақиқат. - 2000. - № 2. - Б. 47-52.

Оразалин, К. Абайдан соңғы арыстар [Мәтін] : [тарихи роман] : Шәкәрім туралы / К. Оразалин // Жұлдыз. - 2000. - № 6. - Б. 56-103.

Хәкім мен Дана даласы [Мәтін] : [Шәкәрім туралы] // Жас алаш. - 2001. - 27 қараша. - Б. 1,2. 

Қамаева, С. Шәкәрім шығармашылығының бір қыры [Мәтін] / С. Қамаева // Қазақстан мектебі. - 2001. - № 1. - Б. 64-66.

Кемалова, Д. Шәкәрімнің концепциясы [Мәтін] Д. / Кемалова // Ұлағат. - 2001. - № 2. - Б. 38-43.

Саматұлы, Н. Абайдың орны жүректе [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Н. Саматұлы // Ана тілі. - 2002. - 26 қыркүйек. - Б. 10-11.

Сейсенұлы, Д. Шыңғыстау. Шәкәрім. Шыңырау. [Мәтін] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2003. - 25 маусым. - Б. 11.

Дәуітұлы, С. Әлпештеді мені көп [Мәтін] : Шәкәрім туралы / С. Дәуітұлы // Қазақстан-Заман. - 2003. - 22 тамыз. - Б. 14.

Қыдыр, Т. Ләйліні іздеген Мәжнүн: Шәкәрімнің бір шығармасынан туған ой [Мәтін] / Т. Қыдыр // Түркістан. - 2004. - 22 шілде. - Б. 7.

Серікбаев, Н. Төрт алыпқа арнау - сыр [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Н. Cерікбаев // Ертіс өңірі. - 2004. - 11 қараша. - Б. 30.

Әбдіғазиұлы, Б. Мен тарыдай жақсылық қылсам,таудай зұлымдығымды жасырғалы қылам [Мәтін] / Б. Әбдіғазиұлы // Қазақ әдебиеті. - 2001. - 9 қараша. - Б. 4.

Әлжанова, Л. Шыңғысқа саяхат [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Л. Әлжанова // Ертіс өңірі. - 2004. - 25 қараша. - Б. 4.

Ерлан, Ж. "Шәкәрім" журналы жарық көрді [Мәтін] / Ж. Ерлан // Семей таңы. - 2005. - 5 қаңтар. - Б. 2.

Құрмамбаева, Қ. Шәкәрімнің эпикалық қарымы [Мәтін] / Қ. Құрмамбаева // Ертіс өңірі. - 2005. - 6 қаңтар. - Б. 27.

Накипов, К. Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе! [Мәтін] : Шәкәрім туралы / К. Накипов // Семей таңы. - 2005. - 14 қазан. - Б. 14.

Жұмағали, З. Шәкәрім А. С. Пушкиннің "Дубровский" шығармасын қалай аударған еді [Мәтін] / З. Жұмағали // Ертіс өңірі. - 2006. - 26 шілде. - Б. 12-13.

Әлиакпаров, М. Т. Бірге өткізген шуақты шақтар-ай [Мәтін] : Шәкәрім туралы / М. Т. Әлиакпаров // Шәкәрім әлемі. - 2006. - № 4. - Б. 11-14.

Батырбеков, Ә. Шәкерім Құдайбердіұлының "Қалқаман - Мамыр" поэмасындағы негізгі сарын [Мәтін] / Ә. Батырбеков // Абай. - 2006. - № 4. - Б. 81-82.

Омаров, А. Жігіт Шәкерімнің ел басқару жүйесіне араласуы [Мәтін] / А. Омаров // Абай. - 2006. - № 4. - Б. 67-77.

 ***

Бегалинова, К. Несколько слов о философии Шакерима [Текст]  / Бегалинова, А. Альжанова // Абай. - 2000. - № 3. - С.52-57.

Ахметов, Т. Последняя осень поэта: Об убийстве поэта Шакарима Кудайбердыева [Текст] / Т. Ахметова // Простор. - 2001. - N 3. - С. 124.

Абайдильдин, Т. Земля Алтая и берега Иртыша - наша колыбель [Текст] : интервью с первым заместителем акима Восточно-Казахстанской области Абайдильдиным Т. / Т. Абайдильдин; беседовал Т. Нукаев// Иртыш.- 2001. - № 1. - С.3-8.

Азмухамбетов, Ш. Восхождение на Чингистау [Текст] : [Жидебай - творческая Мекка Абая. Здесь рождалась изумительно сочная и удивительно полновесная лирика поэта] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2001. - 25 августа. - С. 7.

Узбекулы, С. Идеал Шакарима Кудайбердиева [Текст]  / С. Узбекулы, А. Туматаева // Фемида. - 2002. - № 1. - С. 61.

Молдабаева, Г."Как пламень жертвенный": историко-литературная композиция [Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / Г. Молдабаева, С. Юрова // История Казахстана в школе и вузах.- 2002. - № 5. - С. 13-21.

Исина, Н. Формы повествования в романе Ш. Кудайбердиева "Адиль и Мария" [Текст] / Н. Исина // Поиск. - 2002.- N 4.- С. 200 – 203.

Ерсалимов, Б. Он вобрал в себя всю боль, тревоги и надежды своего народа [Текст]: [к 145-летию со дня рождения Шакарима Кудайбердиева] / Б. Ерсалимов // Спектр.- 2003. - 1 января. - С. 16.

Токобаев, М. Тысяча концертов Келденбая Ульмесекова [Текст]  : о Ш. Кудайбердиеве / М. Токобаев // Рудный Алтай.- 2003. - 19 апреля. - С. 8.

Топорков, В. Наука совести великого старца Кажы [Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / В. Топорков //Рудный Алтай.- 2003. - 1 июля. - С. 10.

Поломошнова, Л. Абай и Шакарим в душе моей [Текст]  / Л. Поломошинова // Рудный Алтай (приложение).- 2003. - 20 сентября. - С. 15.

Султанбеков, М. Певец любви [Текст]  : о Ш. Кудайбердиеве / М. Султанбекова // Рудный Алтай.- 2003. - 9 октября. - С. 5.

Сулейменова, Л. Достойный сын своей земли[Текст]: в память о великом мыслителе Шакариме / Л. Сулейменова // Семипалатинские вести.- 2003. -14 ноября. - С. 3.

Жетписбаева, Б.А. Хафиз и Шакарим [Текст] : (к проблеме газели / Б. А. Жетписбаева // Евразия.- 2003. - № 3. - С. 103-112.

Кадралинова, М.Т. (канд. фил. наук). Диалектика свободы - главная проблема казахской литературы начала XX века [Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / М. Т. Кадралинова // Евразия.- 2003. - № 3. - С. 113-116.

Кадралинова, М.Т. (канд. фил. наук). Национальный мир и концепция становления самобытной художественности (Шакарим Кудайбердиев)[Текст]  / М. Т. Кадралинова // Евразия.- 2003. - № 4. - С.102-105.

Акчулаков, М. "Есть ли яд, который не испил бы я до дна..." [Текст] : [ К 145-летию Ш. Кудайбердиева ] // Столичная жизнь. - 2003. - 24 июля. - С. 18.

Топорков, В. "Бессмертные слова ты оставляешь миру"[Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / В. Топорков // Рудный Алтай.- 2004. - 13 сентября. - С. 4.

Ахметов, Т. Шакарим в сердце твоем [Текст] / Т. Ахметов // Аманат. - 2004. - №6. -С.191-203.

Барлыбаева, Г. Г. Суфийские мотивы в творчестве Шакарима [Текст] / Г. Г. Барлыбаева // Әл-Фараби = Аль-Фараби. - 2004. - N 3. - С. 77 – 83.

Ержанов, Е. А. Патриарх казахской письменной генеалогии [Текст] / Е. А. Ержанов // ПМУ хабаршысы.Өлкетану сер. = Вестн. ПГУ Серия краеведение. - 2005. - № 4. - С. 55 – 65.

Гайнуллина, Ф. А. Философские книги Шакарима [Текст] / Ф. А. Гайнуллина // ҚР ҰҒА хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы = Известия НАН РК. Серия общественные науки. - 2005. - N 5. - С. 28 - 32.

Белякина, А. Высокая ступень[Текст]  : о Ш. Кудайбердиеве / А. Белякина // Наше дело.- 2005. - 13 января. - С.5.

Гайнуллина, Ф.А. Арап Еспенбетов[Текст]: хранитель духовного наследия : о Ш. Кудайбердиеве / Ф. А. Гайнуллина // Семипалатинские вести.- 2005. - 25 февраля. - С. 6.

Султанбеков, М. Творческий полет к своей орбите [Текст] : о Ш. Кудайбердиеве / М. Султанбекова // Семипалатинские вести.- 2005. - 20 мая. - С. 4.

Бисенкулов, М. На земле Абая и Шакарима [Текст]  / М. Бисенкулов // Семипалатинские вести.- 2005. - 30 сентября. - С. 4.

Жумагельдин, Б. Страницы жизни Шакарима [Текст]: неизвестное об известном / Б. Жумагельдин // Спектр. - 2005. - 1 декабря. - С. 7.

Ержанов Е.А.Последняя осень Шакарима [Текст] [к 75-летию со дня смерти Ш. Кудайбердиева] // ПМУ хабаршысы. Гуманитарлық сер. = Вестник ПГУ Серия гуманитарная. - 2006. - N 1. - С. 91- 96.

Алиякпаров, М. Шакарим [Текст] : [ 75 лет со дня смерти великого поэта, философа, композитора Ш.Кудайбердиева ] / М. Алиякпарова // Индустр. Караганда. - 2006. - 24 октября. - С. 6.

Амиртай, Ш. Колодец Шакарима [Текст] / Ш. Амиртай // Экспресс К. - 2006. - 10 февраля. - С. 8.

Аманбаева, А. Духовное богатство Шакарима [Текст] / А. Аманбаева // Спектр. - 2006. - 6 апреля. - С. 4.

Кумар, А. Персональная энциклопедия Шакарима [Текст] / А. Кумар // Спектр.- 2006. - 25 мая. - С. 2.

Азмухамбетов, Ш. К Шакариму с любовью [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2006. - 2 декабря. - С. 2.

 2007

Ахметов, З. Шәкерім - қазақ әдебиетінің классигі [Мәтін] / З. Ахметов // Абай. - 2007. - № 4. - Б. 7-12.

Әбдіраман, Ш. Естен кетпес бір сұхбат. Ғұлама ғалым Ақжан Машанидың қоңыр үні әлі күнге құлағымда тұрғандай [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Ш. Әбдіраман // Түркістан. - 2007. - 5 сәуір. - Б. 10. 

Дербісәлин, Ә. Шәкәрімніңпоэмалары [Мәтін] / Ә. Дербісәлин // Абай. - 2007. - № 2 - Б. 20.

Дүйсембаев, С. "Шәкәріммұраларыкеңіненнасихатталуыкерек" [Мәтін] / С. Дүйсембаев // Семейтаңы. - 2007. - 22 ақпан. - Б. 5.

Жетібаев, Е. Шәкәрімфилософиясындағыаржәнеұжданмәселелерініңөзектілігі [Мәтін] / Е. Жетібаев // Қайнаруниверситетініңхабаршысы. - 2007. - № 1/1. - Б. 34-39.

Қадырұлы, Б. Шәкәрімніңүшанығынемесетанымтаразысындағыақиқат [Мәтін] / Б. Қадырұлы // Абай. - 2007. - № 2. - Б. 36-42.

Күмісбаев, Ө. ШәкәрімжәнеШығысәдебиеті [Мәтін] / Ө. Күмісбаев // Түркістан. - 2007. - 19 шілде. - Б. 7.

Мырзахметов, М. АбайменШәкәрімніңсопылыққақатысы [Мәтін] / М. Мырзахметов // Анатілі. - 2007. - 31 мамыр. - Б. 9.

Омаров, А. Шәкәрім және Мұхтар [Мәтін] / А. Омаров // Ертіс өңірі. - 2007. - 20 маусым.

Омаров, А. Кемеңгерлікке жету кезеңі [Мәтін] : Шәкәрім туралы / А. Омаров // Абай. - 2007. - № 4. - Б. 12-23.

Өмірбекова, Н. С. Ахат Шәкәрімұлының естеліктері [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Н. С. Өмірбекова // Шәкәрім әлемі. - 2007. - № 1. - Б. 87-91.

***

Азмухамбетов, Ш. Здесь жил и творил Шакарим [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2007. - 1 ноября. - С. 4.

Акимжанова, Г. У. Проблема истины в контексте философии Шакарима [Текст] / Г. У. Акимжанова // Шәкәрiм атындағы Семей мемлекеттiк университетiнiң хабаршысы = Вестник Семипалатин. гос. ун-та им. Шакарима. - 2007. - N 1. - С. 59 - 64.

Бузаубагарова, К. С. Категория жанра в творчестве Шакарима [Текст] / К. С. Бузаубагарова // Семей мемлекеттiк педагогикалық институтының хабаршысы = Вестник Семипалатинского гос. пед. института. - 2007. - № 2. - С. 23 - 26.

Бузаубагарова, К. С. Категория жанра в творчестве Шакарима [Текст] / К. С. Бузаубагарова // Шәкәрім әлемі. – 2007. - №4. - С. 79 - 83.

Омаргазин, Р. Наука совести [Текст] : проблема духовности в эссе Шакарима Кудайбердиева "Записки Забытого" / Р. Омаргазин // Мысль. – 2007. - №3. - С. 68-71.

Омаргазин, Р. Наука совести [Текст] : проблема духовности в эссе Шакарима Кудайбердиева "Записки Забытого" / Р. Омаргазин // Мысль. – 2007. - №3. - С. 68-71.

Тахан, С. Ш. Поэтика образа человека в казахской эпической прозе первой четверти двадцатого века [Текст] / С. Ш. Тахан // Евразия. – 2007. - №1. - С. 81 - 85.

Топорков, В. Не суди о человеке, не познав... [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 6 декабря. - С. 3.

Топорков, В. Не суди о человеке, не познав... [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 6 декабря. - С. 3.

 2008

Асылұлы, О. "Қалқаман - Мамыр" : Шәкәрiм - 150 // Семей таңы.- 2008. - 27 қараша (№ 48). - 3 б.

Әбдiғазиұлы, Б. Ақын аудармаларының асыл қыры // Әлем әдебиетi.- 2008 - № 4.- 3-23 б. Шәкәрiмнiң аудармашылық өнерi.

Әнес, Ғ. Шәкәрiм : "Үш анық" және "Бес сауал" // Қазақ әдебиетi.- 2008.- 12 қыркүйек.- 1,7 б.           

Әубәкiр, Ж.М. Ұлы едiм Шәкәрiмнiң Зият деген // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестн. КазНУ. Сер. филологическая.- 2008. - № 5.- 39-42 б.

Әбділдин, Ж. Алаш азаматтарының ақталуы [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Ж. Әбділдин // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 6-15.

Әділжанова, Қ. Шәкәрім шығармаларындағы билік мәселелері [Мәтін] / Қ. Әділжанова // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 161-163.

Әубәкір, Ж. Қажының жұрағаты [Мәтін] : [Шәкәрім ұрпақтары туралы] / Ж. Әубәкір // Ертіс өңірі. - 2008. - 16 шілде. - Б. 13.

Байсарина, Қ. Шәкәрім Құдайбердиев өз заманының прогресшіл қайраткері [Мәтін] / Қ. Байсарина, М. Әбдікәкімов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 110-113.

Байтұрсынұлы, Д. Тарихтың сабағы // Әдебиет айдыны.- 2008.- 25 қыркүйек (№ 39).- 4-5 б.

Бекбосынов, М.Шәкәрiм танымындағы гуманизм // Семей таңы.- 2008. - 25 қыркүйек (№ 39). - 3 б.

Бекбосынов, М.Шәкәрiм шалқарының қайнар көздерi мен рухани ортасы : Ш.Құдайбердiұлы - 150 жыл // Семей таңы.- 2008. - 21 тамыз (№ 34). - 3 б       

Бекбосынов, М.Н. Шәкәрiм аудармаларының тағылымдық сипаттары // Семей таңы.- 2008. - 4 қыркүйек (№ 36). - 3 б.

Биғұмарұлы, Ө. Шәкәрім Құдайбердіұлы - түріктанушы [Мәтін] / Ө. Биғұмарұлы // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 84-87.

Бектөлеу, И. Ақынның ағартушылық қыры [Мәтін] : Шәкәрім туралы / И. Бектөлеу // Ертіс өңірі. - 2008. - 21 мамыр. - Б. 7.

Дербісәлі, Ә. Шәкәрім және ислам мәдениеті [Мәтін] / Ә. Дербісәлі // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 3; Евразия орталығы. - 2008. - № 1. - Б. 30-44.

Жайсанов, Ә. Қажы шығармасына қамқорлық [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Ә. Жайсанов // Ертіс өңірі. - 2008. - 14 мамыр. - Б. 12/

Жанаева, Ш. Ахат жайлы ақиқат [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Ш. Жанаева // Қазақ әдебиеті. - 2008. - 5 қыркүйек. - Б. 6.

Жанболатов, С. 130 жылдан соң қайта туылу [Мәтін] : Шәкәрім туралы / С. Жанболатов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 50-57.

Жәлел, О. Шәкәрім шығармаларындағы жан ілімі [Мәтін] / О. Жәлел // Дидар. - 2008. - 12 маусым. - Б. 2.

Жұмағұлов, С. "Айқап" журналы мен "Қазақ" газеті және Шәкәрім [Мәтін] / С. Жұмағұлов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 156-160.

Жүнісова, С. Шәкәрімнің салауаттылық тағлымы [Мәтін] / С. Жүнісова // Ертіс өңірі. - 2008. - 23 қаңтар. - Б. 11.

Искакова, Г. Шәкәрімніңсаяси-құқықтықкөзқарасыжәнеқазіргізаман [Мәтін] / Г. Искакова // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 103-109.

Ескенқызы, А. Елсағынғаншайыр [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / А. Ескенқызы // Дидар. - 2008. - 12 маусым. - Б. 2.

Ескендіров, М. Шәкәрімшежіресіндеаймақтарихымәселелерініңкөтерілуі [Мәтін] / М. Ескендіров // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 45-49.

Ескендіров, М. ШәкәрімніңАбайданкейінгіруханиұстазы [Мәтін] / М. Ескендіров, Ө. Сұлтанов // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 119-122.

Есім, Ғ. Шәкәрімніңбессауалы. Төртіншісауал : "Еңжақсыадамнеқылғанкісі?" [Мәтін] / ЕсімҒ. // Мәденимұра = Культурноенаследие. - 2008. - № 5/6. - Б. 50-55.

Елеукенов, Ш. Шәкәрімніңоралуы [Мәтін] : Шәкәріммұраларынзерттеу, насихаттаужөніндегіатқарылғаншараларжайлы / Ш. Елеукенов // Жұлдыз. - 2008. - № 9. - Б. 181-191.

Қаңтарбаев, Ә. "Ән - өлшеуіш, өлең -күміс, қоспаңызмыс..." [Мәтін] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. - 2008. - 31 мамыр. - Б. 2.

Қайдарқызы, М. Шәкәрімнің "Үш анық" философиялық еңбегі туралы [Мәтін] / М. Қайдарқызы // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.

Қабышұлы, Ғ. Ақын атамыз Шәкәрiмнiң әруағына хат // Жас Алаш. Ырғақ.- 2008. - 25 қараша (№ 94). - 6 б.

Қайырбекұлы, А. Түркi мәдениетiнiң бiлгiрi // Семей таңы.- 2008. - 18 желтоқсан (№ 51). - 3 б. Шәкәрiмнiң өмiрi мен творчествосы.   

Қабышұлы, И. МонғолдыңқұпияшежіресіжәнеШәкәрімшежіресі [Мәтін] / И. Қабышұлы // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 58-63.

Қасымжанұлы, С. Шәкерім тойы - Шығыста [Мәтін] / С. Қасымжанұлы // Ертіс өңірі. - 2008. - 28 мамыр. - Б. 7.

Кәрімов, М. Шәкәрім және қазақ тарихы [Мәтін] / М. Кәрімов // Евразия орталығы. - 2008. - № 2. - Б. 123-127.

Кенемолдин, М. Шәкәрімөмірініңбелгісізбеттері [Мәтін] / М. Кенемолдин // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 137-143.

Қожаев, Қ. Жергіліктіқаламгерлеркітабында - кешегідәуір [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / Қ. Қожаев // Ертісөңірі. - 2008. - 20 ақпан. - Б. 2-3.

Құдайбердиевтің 150 жылдықмерейтойы / БайқадиұлыС. // Қазақстан - ZAMAN. - 2008. - 2 қазан. - Б. 3. 

Қуатбайұлы, Т. Менің "кездесулерім" [Мәтін] : [ШәкәрімҚұдайбердиевтіңтуғанына 150 жыл] / Т. Қуатбайұлы // Ертісөңірі. - 2008. - 2 сәуір. - Б. 11.

Мағауина, З. Сахараныңданаойшылы [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / З. Мағауина // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.

Мухамедиев, М. ЗияттыңҚытайқазақтарыарасындағыөміржолы, Шәкәрімқолтаңбасы [Мәтін] / М. Мухамедиев // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 128-136.

Мұхамадиұлы, М. ШәкәрiмнiңқолтаңбасыжәнеЗияттыңтағдыры // Семейтаңы.- 2008. - 11 қыркүйек (№ 37). - 3 б.

Мырзахан, Ж. Шәкәрiмшежiресi жәнеоныңҚытайдағықазақтарихшыларынаықпалы : Ш.Құдайдердiұлы - 150 жыл // Семейтаңы.- 2008. - 21 тамыз (№ 34). - 3 б.

Мырзахан, Ж. Шәкәрімшежіресініңқытайдағықазақтарихшыларынаықпалы [Мәтін] / Ж. Мырзахан // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 64-68.

Момынғазин, Б. ҰлылардыңізіқалғанШыңғыстөрі [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / Б. Момынғазин // Дидар. - 2008. - 6 қыркүйек. - Б. 2.

Мұхамедханов, Қ. Ақынғаарнапескерткішорнату [Мәтін] : ШәкәрімҚұдайбердиевтің 150 жылдықмерейтойы / Қ. Мұхамедханов // Түркістан. - 2008. - 18 қыркүйек. - Б. 9.

Омаров, А. Меккесапары [Мәтін] : [Шәкәрімніңқажылықсапары] / А. Омаров // Ертісөңірі. - 2008 . - 23 сәуір. - Б. 13.

Омаров, А. "Ел құтқарған топаннан..." [Мәтін] : Шәкәрім туралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 24 маусым. - Б. 4.

Омаров, А. Дедібірой "көзіңдіаш!" [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 28 маусым. - Б. 4.

Омаров, А. Үшеудіңдостығы [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 24 шілде. - Б. 6.

Омаров, А. Шәкәрімніңөмірбаяны [Мәтін] / А. Омаров // Абай. - 2006. - № 1. - Б. 52; Абай. - 2008. - №1. - Б. 48-58.

Омаров, А. Ақынныңбесдастаны : Ш.Құдайбердiұлы - 150 жыл // Семейтаңы.- 2008. - 14 тамыз (№ 33). - 3 б.

Омаров, А. ШәкәрiмменАлашбасшыларыарасындаболғантүсiнбестiкхақында : Шәкәрiмнiңтуғанына 150 жыл // Семейтаңы.- 2008. - 17 шiлде (№ 29). - 3 б.

Омаров, А. ШәкәрімжәнеӘлихан [Мәтін] / А. Омаров // Дидар. - 2008. - 11 қыркүйек. - Б. 2.

Разданұлы, М. ШәкәрімніңөрАлтайдаізібар [Мәтін] / М. Разданұлы // Шәкәрімәлемі. - 2007. - № 3. - Б. 13-30; Евразияорталығы. - 2008. - №2. - Б. 79-83.

Разданұлы, М. ӨрАлтайдаізібар [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / М. Разданұлы // Ертісөңірі. - 2008. - 2 сәуір. - Б. 13.

Раисова, К. Парижде - Шәкәрімкөрмесі [Мәтін] / К. Раисова // Ертісөңірі. - 2008. - 24 қараша. - Б. 9.

Сәрсенбайқызы, Ғ. Барғылымныңтүпатасы - Шәкәрім [Текст] / Ғ. Сәрсенбайқызы // Дидар. - 2008. - 16 қыркүйек. - С. 1-2.

Сейсенұлы, Д. Қажыәндері [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / Д. Сейсенұлы // Ертісөңірі. - 2008. - 10 қыркүйек. - Б. 12.

Сыдықов, Е. ШәкәрімжәнеАлашидеясы [Мәтін] / Е. Сыдықов // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 6-15.

Сыдықов, Е. Шәкәрімніңшежіресі [Мәтін] / Е. Сыдықов, А. Сләмов // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 114-118.

Сыдықов, Е. Шәкәрімніңданалықғибраты [Мәтін] / Е. Сыдықов // Мәденимұра = Культурноенаследие . - 2008. - № 5/6. - Б. 13-16.

Төлеуқоңыров, Т. Көмілгенкітапқакөңілбөлінсе [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / Т. Төлеуқоңыров // Ертісөңірі. - 2008. - 12 наурыз. - Б. 1,10.

Тоқанұлы, Б. Ахаттыңшәкірті, шәкәрімтанушыАрғынбекаға [Мәтін] : Шәкәрімтуралы / Б. Тоқанұлы // Дидар. - 2008. - 1 шілде. - Б. 4.

Төлеубеков, Б. Шәкәрiмтуралыестiгендерiм... // Семейтаңы.- 2008. - 9 қазан (№ 41). - 3 б.        

ТоққаринМ. "Мұтылған" бүркеншiкатауыненi меңзейдi? АқынШ.Құдайбердiұлытуралы // ЕгеменҚазақстан.- 2008.- 10 қыркүйек.- 4

Тұрдықұл, Ш. Шәкәрімніңфилософиялықлирикасы [Мәтін] / Ш. Тұрдықұл // Евразияорталығы. - 2008. - № 2. - Б. 88-97.

ШәкәрiмнiңСәбиткежазғанхаты // Әдебиетайдыны.- 2008.- 25 қыркүйек (№ 39).- 4 б.

 ***

Азмухамбетов, Ш. Искренне, сердце, стучи! [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 8 апреля. - С. 3.

Азмухамбетов, Ш. "За мной идут потомки вслед" [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 31 января. - С. 6.

Азмухамбетов, Ш. Умением слышать чужую боль жив человек [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 15 марта. - С. 2.

Азмухамбетов, Ш. Шакпактас, колыбель бессмертных дум [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 10 июня. - С. 2.

Азмухамбетов, Ш. "Я вижу человека двух эпох..." [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 3 июня. - С. 6.

Азмухамбетов, Ш. Глас Шакарима [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2008 - 22 мая. - С. 8.

Азмухамбетов, Ш. Прометеев огонь [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2008 - 22 мая. - С. 2.

Азмухамбетов, Ш. "Адам бол": искусство быть человеком [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 29 мая. - С. 2.

Азмухамбетов, Ш. Завещано: жить и творить [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 22 июля. - С. 6.

Абдразакова, К.М По страницам воспоминаний о Шакариме Кудайбердиеве [Текст] / К. М. Абдразакова // Евразия орталығы = Центр Евразии. - 2008. - № 2. - С.144-155.

Баймагамбетова, Л. "Перо - ты родич мой и задушевный друг" [Текст] : [к 150-летию Ш. Кудайбердиева] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. – 2008. - 24 апреля. - С. 2.

Баймагамбетова, Л. М. Поэт, мыслитель, правдоискатель [Текст] / Л. М. Баймагамбетова // Шәкәрiм әлемi. - 2008 - N 1. - С. 91 – 92.

Баймагамбетова, Л. Поэт, мыслитель, гуманист [Текст] : [к 150-летию Шакарима Кудайбердиева] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. – 2008. - 28 февраля. - С. 2.

Баймагамбетова, Л. Самородок Великой Степи [Текст] : [к 150-летию Шакарима] / Л. Баймагамбетова // Семипалатинские вести. - 2008. - С. 20 марта

Бекхожина, Т. Шакарим (Шахкарим) Кудайбердиев (1858-1931) [Текст] / Т. Бекхожина // Қазақ тiлi және Өлкетану = Казахский язык и Страноведение. - 2008. - № 3/4. - С. 24 – 26.

Топорков, В. Самый осведомленный и умный [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 2 февраля. - С. 8.

Топорков, В. Цветы на декабрьской стуже [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 9 февраля. - С. 4.

Топорков, В. Умытылган - забытый [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2007. - 22 февраля. - С. 8

Топорков, В. "...Я называю русским словом - совесть" [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 28 февраля. - С. 8.

Топорков, В. От доброго сердца исходят добрые деяния [Текст] : [к 150-летию Шакарима] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 23 февраля. - С. 4.

Левина, Ф. Новая книга Шакарима [Текст] / Ф. Левина // Наше дело. – 2008. - 6 марта. - С. 3.

Часнык, Л. Дорогой великого земляка [Текст] / Л. Часнык // Спектр. – 2008. - 9 апреля. - С. 4.

Цепищева, А. "...Люди будущего услышат меня" [Текст] : [к 150 - летию Шакарима] / А. Цепищева // Семипалатинские вести. – 2008. - 13 марта. - С. 2.

Часнык, Л. Трехтомник "Кажыма, ойым, кажыма" [Текст] / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 20 марта. - С. 2.

Кудайбергенов, К. Спас архивы отца [Текст] / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 22 марта. - С. 8.

Султанбеков, М. О Шакариме - в полный голос [Текст] : [к 150-летию Шакарима] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. – 2008. - 27 марта. - С. 2.

Топорков, В. Своя земля и в горсти мила [Текст] / В. Топорков // Рудный Алтай. – 2008. - 1 апреля. - С. 6.

Ирмуханов, Б. Первый казахский генеалогист [Текст] / Б. Ирмуханов // Мысль. – 2008. - №4. - С. 74-80.

Имаханова, К. Великие истины Шакарима Кудайбердиева [Текст] / К. Имаханова // Семипалатинские вести. – 2008. - 8 мая. - С. 4.

Шарипханова, А. "Погиб поэт - невольник чести..." [Текст] / А. Шарипханова // Спектр. – 2008. - 21 мая - С. - С. 3.

Кудайбергенов, К. Светочи степи казахской [Текст] / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 24 мая. - С. 1.

Часнык, Л. Шакарим - одно из возвращенных имен [Текст] / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 27 мая. - С. 6.

Смирнова, Д. Без него история немыслима [Текст] : [к 150-летию Шакарима Кудайбердиева] / Д. Смирнова // Семипалатинские вести. – 2008. - 29 мая. - С. 3.

Часнык, Л. Акция памяти [Текст] / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 5 июня. - С. 8

Омарбаева, А. Товарищи мои - карандаш и бумага [Текст] / А. Омарбаева // Пульс района. – 2008. - 13 июня. - С. 4.

Султанбеков, М. Дорогами жизни великого [Текст] : [к 150-летию Шакарима] / М. Султанбеков // Семипалатинские вести. - 2008. - С. 31 июля

Часнык, Л. На святой земле великих предков [Текст] / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 14 августа. - С. 1.

Никифоров, В. Нравственная составляющая нашего движения вперед [Текст] / В. Никифоров // Рудный Алтай. – 2008. - 16 августа. - С. 1.

Исламова, Л. Шакарим: "Не насыщая сытого" [Текст] / Л. Исламова // Семь дней. – 2008. - 21 августа. - С. 7.

Поэт, философ, ученый [Текст] // ЛЗ: Сегодня. – 2008. - 22 августа. - С. 4.

Внимая словам моим, задумайтесь... [Текст] // Пульс района. – 2008. - 27 августа. - С. 4.

Мастер слова [Текст] // Рудный Алтай. – 2008. - 30 августа. - С. 4.

Азмухамбетов, Ш. Где растут гении [Текст] : [150 лет Шакариму ] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 26 августа. - С. 6.

Кожахметова, Г. Звезда Шакарима: сияет в вечности, нам освещая путь... [Текст] / Г. Кожахметова // Семипалатинские вести. – 2008. - 11 сентября. - С. 3.

Азмухамбетов, Ш. Звездный сын века [Текст] : Шакариму - 150 / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 11 сентября. - С. 1.

Азмухамбетов, Ш. Турдыкул Шанбай: "В диалоге цивилизаций нам есть что сказать" [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2008. - 11 сентября. - С. 1,4.

Юбилейные торжества в Семее [Текст] // Рудный Алтай. - 2008 - 13 сентября. - С. 1.

Часнык, Л. Шакарим - неповторимое достояние культуры и духовности народа [Текст] / Л. Часнык // Рудный Алтай. – 2008. - 16 сентября. - С. 1,2.

Кудайбергенов, К. Новостройки как признак прогресса [Текст] / К. Кудайбергенов // Рудный Алтай. – 2008. - 16 сентября. - С. 1.

Шестопалова, Л. Истинная поэзия живет вечно [Текст] / Л. Шестопалова // Пульс района. – 2008. - 19 сентября. - С. 3.

Сидыков, Е. Стимул развития науки и культуры [Текст] / Е. Сидыков // Рудный Алтай. – 2008. - 25 октября. - С. 6.

Абдеева, Я. Открывая Шакарима [Текст] / Я. Абдеева // Вестник культуры. – 2008. - № 11. - С. 24-25.

Алексеев, Н. Прошедший круги ада, или судьба Каюма [Текст] / Н. Алексеев // Вести Семей. – 2008. - 6 ноября. - С. 4 ; Вести Семей. – 2008. - 13 ноября. - С. 4 ; Вести Семей. – 2008. - 20 ноября. - С. 4

 2009

Әубәкір, Ж. Шәкәрімнің қоңыр аты [Мәтін] / Ж. Әубәкір // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 14 тамыз. - Б. 7.

Әубәкір, Ж. Шәкәрімнің соңғы қысы [Мәтін] / Ж. Әубәкір // Ертіс өңірі. - 2009. - 23 желтоқсан. - Б. 11.

Әбдіғазиев, Б. Шәкәрім поэзиясы және дәуір тынысы [Мәтін] / Б. Әбдіғазиев // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 9-13.

Әубәкір, Ж. Шәкәрім: білмекке құштарлық [Мәтін] / Ж. Әубәкір // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 28-32.

Бекбосынов, М. Шәкәрім мұрасының тағылымдық мәні [Мәтін] / М. Бекбосынов // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 21-27.

Бибеков, Қ. Шәкәрім тіліндегі морфологиялық көрсеткіштердің стильдік қызметі [Мәтін] / Қ. Бибеков // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 33-41.

Еспенбетов, А. Ұлылық өнегесі [Мәтін] : Шәкәрім туралы / А. Еспенбетов // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 14-20.

Есім, Ғ. Жарылыс басы-қозғалыс [Мәтін] / Ғ. Есім // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 37-41.

Ізтілеуова, С. Жақсының ұрпағы [Мәтін] : Шәкәрім туралы / С. Ізтілеуова // Қазақ әдебиеті. - 2009. - 24-30 сәуір. - Б. 7.

Оразалиев, Р. Сөз арқауы - Шәкәрім тағылымы [Мәтін] : Д. Омаровтың "Шәкәрімнің "үш анығы" және "Шәкәрім шыңы" атты кітаптары жарық көрді / Р. Оразалиев // Түркістан. - 2009. - 16 шілде. - Б. 12.

Құдайбердиев, А. Әкемнің шығармалары жайында [Мәтін] : Шәкәрім туралы / А. Құдайбердиев // Шәкәрім. - 2009. - № 1. - Б. 76-86.

Қалиев, С. Шәкерімнің пәлсапалық көзқарастары [Мәтін] / С. Қалиев // Абай. - 2009. - № 2. - Б. 44-47.

Тілеубаева, Б. М. Шәкәрім жұмбағындағы математика [Мәтін] / Б. М. Тілеубаева // ШҚО педагогика жаршысы = Педагогический вестник ВКО . - 2009. - № 2. - Б. 65-67.

Айжанова, Ж. Абай, Шәкәрім, Мұхтар - Семейдің үш алыбы [Мәтін] / Ж. Айжанова // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2009. - № 3. - Б. 30-33.

Жақсымбетов, Б. Шәкәрімнің "Базаралы-Тәкежан" дауына қатысуы [Мәтін] / Б. Жақсымбетов // ҚазҰУ хабаршысы = Вестник КазНУ . Серия юридическая. - 2009. - № 3. - Б. 33-36. - Мақала соңында библиогр.

Жетібаев, Е. Шәкәрім ойларының ерекшелігі [Мәтін] / Е. Жетібаев // Қазақстан мектебі. - 2009. - № 7. - Б. 3-8. - Мақала соңында библиогр.

Казезова, М. Қазақтан мендей ұл туса, Осындай түзу жол қуса... [Мәтін] : Шәкәрім туралы / М. Казезова // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2009. - № 7. - Б. 21-25.

Қалиева, Б. Шәкәрім поэзиясындағы адам бейнесі [Мәтін] / Б. Қалиева // Ақиқат. - 2009. - № 11. - Б. 98-101. - Мақала соңында библиогр.

Асылжан, П. "Шәкәрiм" қайтадан жарық көрдi // Семей таңы.- 2009. - 16 желтоқсан. (№ 50). - 3 б. Дәулет Сейсенұлының "Шәкәрiм" атты деректi кiтабы туралы.

***

Абдулфаизова, А. Творчество великих [Текст] : [в техническом университете прошли шакаримовские чтения ] / А. Абдулфаизова // Рудный Алтай. – 2009. - 18 мая. - С. 6.

Акжигитова, К. М. Пушкин и Абай [Текст] : сердце в будущем живет / К. М. Акжигитова // Рудный Алтай. – 2009. - 6 июня. - С. 3.

Аубакир, Ж. Традиции Шакарима в художественном сознании его современников [Текст] / Ж. Аубакирова // Ұлт тағылымы = Достояние нации. - 2009. - № 1. - С. 308 - 313.

Бегалинова, К. Учения Абая и Шакарима - важный этап в развитии казахской духовности [Текст] / К. Бегалинова // Казахстанская правда. – 2009. - 6 февраля. - С. 6.

Еспенбетов, А. Движение "Алаш" [Текст] : особый вектор научного поиска / А. Еспенбетов // Рудный Алтай. – 2009. - 22 января. - С. 3.

Омаров, А. Созвучие высоких мыслей [Текст] : [к III съезду лидеров мировых и традиционных религий ] / А. Омаров // Казахстанская правда. – 2009. - 16 июня. - С. 3.

От истоков к современности: Мир великих ученых и просветителей // Дипломатия жаршысы = Вестник дипломатии. - 2009. - № 1. - С.180 - 181.

  2010 - 2013

Аққұлұлы, С. Абай мен Әлиханның жүздесуі де мүмкін [Мәтін] : Шәкәрім туралы / С. Аққұлұлы; сұхбат. Д. Анаш // Ертіс өңірі. - 2010. - 17 наурыз. - Б. 10-11.

Ердембеков, Б. Абай айналасындағы ән өнері [Мәтін] : [Абай жанындағы ән өнерінің өкілдері Көкбай, Шәкәрім жайлы] / Б. Ердембеков // Семей таңы. - 2010. - 11 наурыз. - Б. 3.

Сейсенбаев, Р. Бар мен жоқтың өлшемі бір өзінде [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Р. Сейсенбаев // Ертіс өңірі. - 2010. - 14 сәуір. - Б. 10-11.

Жұмажанова, Т. Шәкәрім Құдайбердіұлының ақындық шеберлігін студенттерге меңгертудің кейбір жолдары [Мәтін] / Т. Жұмажанова // Қазақстан мектебі. - 2010. - № 1. - Б. 27-31. - Мақала соңында библиогр.

Қауысқызы, Н. Шәкәрімнің ән мұрасын мектептегі музыка пәнінде оқыту [Мәтін] / Н. Қауысқызы // Ұстаз. Білім. Шәкірт. - 2010. - № 3. - Б. 2.

Ахметжанов, А. Бiзге қымбат дауыстар : Шәкәрiмұлы Ахат Құдайбердиевтiң туғанына 110 жыл // Семей таңы.- 2010. - 22, 29 шiлде (№ 29/30 ). - 3 б.

Сартаева, Б.Т. Шәкәрiм лирикасының тақырыбы // Қазақстан кәсiпкерi = Профессионал Казахстана.- 2011. - № 9. - 55-56 б.

Асылғожина, Р. Шәкәрім аудармасындағы ұждан мәселесі [Мәтін] / Р. Асылғожина // Саясат-Policy : информационно-аналитический журнал. - 2010. - № 3. - Б. 75-78. - Мақала соңында библиогр.

Сейсенұлы, Д. "Шәкәрім" симфониясының Лондондағы тұсаукесері [Мәтін] / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2011. - 8 қаңтар. - Б. 1, 10.

Байменше, С. Пушкин, Шәкәрім және Құбаш [Мәтін] / С. Байменше // Егемен Қазақстан. - 2011. - 25 мамыр. - Б. 10.

Омаров, А. Түркі әлеміне ортақ тұлға [Мәтін] / А. Омаров // Семей таңы. - 2011. - 12 шілде. - Б. 4.

Медеуханұлы, Ә. Ақынның ажалы [Мәтін] : Шәкәрім қажы өмірінің соңғы күндерін баян ететін үш көріністі драмалық қойылым / Ә. Медеуханұлы ; құраст. С. Ғабдуллаұлы // Ақ Ертіс . - 2011. - № 1. - Б. 21-41.

Тулеубекова, К. Шәкәрім шығармаларындағым еңбек тәрбиесі [Мәтін] / К. Тулеубекова // Қазақстан мектебі. - 2011. - № 11. - Б. 52-54.

Есжанов, С. Шәкәрiм (1858-1931) // Ақиқат.- 2011.- № 10.- 108-109 б.

Сартаева, Б.Т. Шәкәрiм лирикасының тақырыбы // Қазақстан кәсiпкерi = Профессионал Казахстана.- 2011. - № 9. - 55-56 б.

Күмісбаев, Ө. Шәкәрім және Пушкиннің "Дубровскийі" [Мәтін] / Ө. Күмісбаев // Қазақ әдебиеті. - 2012. - 15 маусым. - Б. 10.

Зәкiржанқызы, С. Шәкәрiм қажының өлiмiне кiм кiнәлi? // Айқын.- 2012. - 17 қазан (№ 195). - 5 б.             

Бекмұқашұлы, Қ. Бастауыш біліммен Абай мен Шәкәрім қалай классик болған немесе ақиқат пен жалған ақпараттар ағынының әсері [Мәтін] / Қ. Бекмұқашұлы // Ертіс өңірі. - 2012. - 10 қазан. - Б. 11.

Әбділдин, Ж. Алаш арыстары қалай ақталды? [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Ж. Әбділдин // Егемен Қазақстан. - 2013. - 11 қаңтар. - Б. 7.

Сахараның дана ойшылы : библио-шаңырақ жобасы [Мәтін] : Шәкәрім туралы // Ақ бұлақ. - 2013. - 2 тамыз. - Б. 9.

Байтокова, А. Шәкәрiм Құдайбердiұлының XX ғасыр басындағы қазақ баспасөзiне қосқан үлесi // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 33-35 б.

Жүндiбаева, А. Шәкәрiм Құдайбердiұлы шығармашылығы және көңiл-күй лирикасы // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 28-32 б.

Омаров, А. Шәкәрiм өмiрбаяны: белгiлi, белгiсiз беттер // Егемен Қазақстан.- 2013. - 26 маусым (№ 156). - 7 б.

Омаров, А. Шәкәрiмге қатысты тың айғақтар табылды // Семей таңы.- 2013. - 23 шiлде (№ 59). - 4 б.

Сейсенұлы, Д. Шәкәрiмнiң ән мұрасы туралы // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 14-21 б.

Әпеева, Г. Шәкәрiм поэмаларының стильдiк қырлары мен бейнелiлiк сипаты // Шәкәрiм.- 2013. - № 38. - 22-27 б.

Шәкәрiм қолжазбасы қалай сақталды? // Қазақ үнi.- 2013. - 8 қазан (№ 38). - 8-9,10 б. 

***

Гуляева, Е. Новые документы о Шакариме [Текст] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2010. - 25 января. - С. 6.

Кратенко, А. Спасение нерядового эпоса [Текст] : [о поэме Шакарима "Калкаман-Мамыр"] / А. Кратенко // Рудный Алтай. – 2010. - 11 декабря. - С. 8.

Шарипова, Р. М. Единство и различие философских идей о свободе в творчестве Шакарима и Камю [Текст] / Р. М. Шарипова // Саясат-Policy. - 2010. - № 3. - С. 70-74.

Акбаева, Л. Н. Трагический аспект философско-эстетических взглядов Шакарима [Текст] / // Қазақ бас сәулет-құрылыс академ. хабаршысы = Вестник КазГАСА. - 2011. - № 3 - 4 . - С. 159 - 162.

Акшолаков, Е. Два светоча казахской степи [Текст] / Е. Акшолаков // Простор. – 2011. - № 4. - С. 155-162.

Баймурзина, Г. Вечное слово Шакарима [Текст] / Г. Баймурзина // Прикаспийская коммуна. - 2011. - 22 октября (№ 124). - С. 10

Жунусова, А. Р. Проблемы психологии духовности в творчестве Шакарима [Текст] / А. Р. Жунусова // Педагогика және психология = Педагогика и психология (КазНПУ им.Абая).- 2011. - № 1. - С. 94 - 96.

Шакаримова, З. Ш. Анализ отдельных аспектов развития теории казахского нравственного воспитания [Текст] / З. Ш. Шакаримова // В мире образования. – 2011. - № 36-38. - С. 38

Есим, Г. Сны цивилизации [Текст] / Г. Есим // Мәдени мұра = Культурное наследие. – 2012. - № 2. - С. 9-10.

Мельникова, Е. Шакарим - возрожденная культура [Текст] / Е. Мельникова // Nomad-Kazakhstan . – 2011. - № 2. - С. 62-64

Нурабаева, А. Рожденный степью мыслитель [Текст] / А. Нурвабаева // Вести Семей. – 2012. - 13 ноября. - С. 5

Почтение к поэту // Огни Алатау. - 2012. - 28 января. - С. 10.

Абдигазиулы, Б. Гражданский пафос произведений Шакарима // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы = Вестн. КазНПУ им. Абая. Сер. филол. науки. - 2013. - № 1 (№ 43). - C. 66 – 67.

Аманжол, А. Белые пятна в биографии Шакарима [Текст] / А. Аманжолов // Шәкәрiм.- 2013. - № 2. - С. 24 – 25.

Гуляева, Е. 155-летию Шакарима посвящается... [Текст] : [об акции библиошанырака "Сахаранын дана ойшылы" в г. Семей] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2013. - 29 июля. - С. 1, 2.

Гуляева, Е. Стихи, воспевшие поэта [Текст] : [в Восточно-Казахстанской области отметили 155-летие – Ш. Кудайбердиева] // Литер.- 2013. - 22 августа. - С. 9

Левина, Ф. О крае родном [Текст] / Ф. Левина // Вести Семей. – 2013. - 16 апреля. - С. 2

Нугуманова, Г. Философ, поэт, гуманист [Текст] : [о выдающемся поэте и философе Ш. Кудайбердиеве] / Г. Нугуманова // 7 дней. – 2013. - 18 июля. - С. 5.

Тахан, С. Шакарим сегодня [Текст] : [о книге Е. Сыдыкова "Шакарим"] / С. Тахан // Казахстанская правда. – 2013. - 19 июля. - С. 12

Шакабаев, Р. Шакариму - 155 лет! [Текст] / Р. Шакабаев // Наше дело. – 2013. - 1 августа. - С. 3

Шайхынова, А. Шакарим в контексте мира [Текст] / А. Шайхынова // 7 дней. - 2013. - 5 декабря. - С. 4.

 2014 - 2018

Қанатқалиева, Т. Шәкәрім шығармаларындағы адам, қоғам, дін мәселелері [Мәтін] / Т. Қанатқалиева // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2014. - № 2. - Б. 75-80.

Күмісбаев, Ө. Шәкәрім және шығыс мәдениеті [Мәтін] / Ө. Күмісбаев // Мәдениет. - 2014. - № 4. - Б. 2-5.

Мұхамадиева, С. Ұлылар туған мекен [Электрондық ресурс] / С. Мұхамадиева // ІІ-ші Нүсіпбеков оқулары. - 2014. - Б. 156-158.

Нүсіпов, Р. Иса қажы Шәкәріммен ерекше сыйластықта болыпты [Мәтін] / Р. Нүсіпов // Дидар. - 2014. - 14 ақпан. - б. 25.

Тасилова, Н. А. Шәкәрім еңбектеріндегі адамгершілік мәселесі [Мәтін] / Н. А. Тасилова, С. С. Кулмесканова // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті хабаршысы. Тарих сериясы. = Вестник КазНУ им. Аль-Фараби. Серия историческая. - 2014. - № 4. - 43-48 бет.

Шәкерім түркі тілінде сөйледі [Мәтін] : [Астанадағы Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ректоры Е. Садықовтың "Шәкерім" атты кітабы түрік тілінде жарық көрді] // Дидар. - 2014. - 21 қазан. - Б. 8.

Лондонда "Шәкәрiм. Қазақ ақынының өмiрi" атты кiтап жарық көрдi // Қазақ.- 2015.- 1 - 8 мамыр (№ 18/19).- 12 б.            

Нұрғазы, Д. Зият Шәкәрімұлы: тағдыры тылсым тұлға [Мәтін] / Д. Нұрғазы // Отан тарихы : Ш. Ш. Уалиханов атындағы Тарих және этнология институты, 2016 - N 4. - Б.168-173.

Кәкімұлы , Қ. Құнанбайдың соңғы ұрпағы [Мәтін] : Шәкәрім туралы / Қ. Кәкімұлы // Дидар. - 2016. - 29 сәуір. - Б. 21.

Омаров, Д. Шәкәрім ерік пен тағдыр туралы [Мәтін] / Д. Омаров  // Абай. - 2016.- №8.- Б.46-52.

Рысбекова, Ш.С. ХХ-ХХІ ғасырлардағы қазақ ойшылдарының дінтанулық мұраларындағы адам проблемасы [Мәтін] / Ш. С. Рысбекова, А. Суембай // ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. Мәдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. - Алматы : Қазақ университеті, 2016 - № 2. - Б. 222-228.

Күзембаев, Қ. Шәкәрім және Алашорда [Мәтін] / Қ. Күзембаев // Мәдени мұра. - 2017 - N6. - Б.26-31.

Қадырұлы, Б. Шәкәрімнің үш анығы [Мәтін] / Б. Қадырұлы  // Ақиқат. - 2018 - №7. - Б.72-78.

 ***

Азмухамбетов, Ш. «Калкаман-Мамыр» на русском [Текст] : [в издательстве «ПринтЭкспресс» (Алматы) издается поэма Ш. Кудайбердиева "Калкаман-Мамыр" ] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2014. - 30 января. - С. 5.

Азмухамбетов, Ш. Древняя быль о трагичной любви [Текст] : [о поэме Шакарима "Калкаман-Мамыр", а также о переводе поэмы на русский язык] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2014. - 20 марта. - С. 12.

Гуляева, Е. Лидер отрасли [Текст] : [заповедник-музей Абая в Семее стал «Лидером отрасли-2013» по итогам национального бизнес-рейтинга Казахстана ] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2014. - 9 января. - С. 2.

Найманов, Б. Рукописи не горят [Текст] / Б. Найманов // 7 дней. - 2014. - 7 августа. - С. 2

Рысакова, Ш. Новые сведения о Шакариме [Текст] / Ш. Рысакова // Вести Семей. – 2014. - 30 сентября. - С. 5

Самарцева, Ю.А. На пути к Независимости [Текст] : Внеклассное мероприятие / Ю. А. Самарцева // История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах. – 2014. - №12. - С. 50-56.

Шакабаев, Р. Шакарим с беркутом [Текст] / Р. Шакабаев // Наше дело. – 2014. - 25 сентября. - С. 2

Шашкова, Л. Калкаман и Мамыр заговорили по-русски [Текст] / Л. Шашкова // Казахстанская правда. – 2014. - 25 февраля. - С. 10

Бек, Т. О Шакариме - на английском [Текст] / Т. Бек // Казахстанская правда. – 2015. - 5 мая. - С. 12.

Гуляева , Е. Литературные изыски [Текст] / Е. Гуляева // Наше дело. – 2015. - 29 января. - С. 5.

Гуляева, Е. Литературные изыски Арапа Еспенбетова [Текст] : [серия книг «Алтай-Ертiс» пополнилась двухтомником о творчестве Шакарима, Султанмахмута Торайгырова и деятелей движения «Алаш» ] / Е. Гуляева // Рудный Алтай. – 2015. - 7 февр. - С. 8.

Шокбатарова, К. Духовное наследие великих [Текст] / К. Шокбатарова // Вести Семей. – 2015. - 30 июня. - С. 4.

Государственно-конфессиональные отношения в Республике Казахстан. [Текст] : Методическое пособие для преподавателей предмета "Основы религиоведения" // История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах. – 2017. - №1. - С. 3-14.

Ибраева, У. А. Поэтическое окружение Абая [Текст] / У. А. Ибраева // Вести Семей. – 2016. - 9 февраля. - С. 4.

 Ш. Құдайбердіұлы туралы фильмдер мен аудиожазбалар

 Фильмы и аудиозаписи о Кудайбердиеве Ш.

Мухамедханов, К. Возвращение поэта [Текст] : [видеофильм о Шакариме] / К. Мухамедханов // Казахское телевидение. - 1988. (ключевое участие в фильме).

Мухамедханов, К. Шакарим [аудиозапись] / К. Мухамедханов. - 2007. - Выступление Мухамедханова Кайюма на конференции Союза писателей Казахстана 15 мая 1990г. Алматы.

Файзуллаұлы, Ә. Кәрім Нұрбаев [Электрондық ресурс] : [сұхбат-естеліктер] / Ә. Файзуллаұлы. - Алматы : Білім, 2007. - 240 б.

Алтыбаев, Қ. Үш кемелдің шалқарынан [Электрондық ресурс] : [Абай, Шәкәрім, Мұхтардың бай мұралары бойынша жасалған сөзжұмбақтар] / Қ. Алтыбаев. - Семей, 2011. - 274 б.

Әліпхан, М. Қазақ әдебиетіндегі адамгершілік ілімі [Электрондық ресурс] : монография / М. Әліпхан. - Алматы : Абай ат. ҚазҰПУ, 2013. - 432 б.

 Интернет-сілтемелер

 Интернет-ссылки

Научная библиотека Государственный университет им. Шакарима г. Семей  http://e-lib.semgu.kz/index.php/bul/2-uncategorised/104-sh-k-rim-lemi

Шәкәрім Құдайбердіұлының 160 жылдық мерейтойына арналған виртуальды көрме [Электрондық ресурс] : shakarim.kz : сайт. - Режим доступа : http://shakarim.kz/ (19.04.2018)

Шакарим. Казахфильм 1989 год [Электронный ресурс] : [видеофильм] // Youtube : сайт. - Режим доступа :https://www.youtube.com/watch?v=LirpJIjSi0U (10.11.2017)

Құлжанов Н.

Жаңартылды 04.01.2018 16:27

Құлжанов Нұрғали (1869-1919) – мәдениет қайраткері.

1896 жылы Торғай уезінде дүниеге келген. Орынбор мұғалімдер семинариясын бітірген. 1905 ж. Семей қ. Мұғалімдер семинариясында сабақ беріп, соңынан жоғары бастауыш колледжде қазақ тілін оқытты. 1906 жылы 1 қаңтарда 3-дәрежелі Қасиетті Станислав орденімен марапатталды. 1908 жылы Батыс Сібір Географиялық қоғамының Семей бөлімшесіне мүше болып қабылданды. Бөлімшенің тексеру комиссиясы құрамында болып, аймақ тарихы мұражайы бөліміне көне тарих, музыка, фольклорлық мұра туралы материал жинауды тапсырды. 1914 жылы Абайдың қайтыс болғанына 10 - жыл толуына Нәзипа Құлжановамен бірге әдеби кеш өткізуге қатысты. Облыстық қазақ сиезінде 1917 ж. Семей облыстық қазақ комитетінің мүшесі болып сайланған. Қазақ комитетінде жүріп, ұлт-азаттық қозғалыстың өрістеуіне үлес қосқан. Жазған мақалалары «Қазақ», «Бірлік туы», «Үш жүз» газеттерінде жарияланды. 1919 жылы Колчак жендеттерінің қолынан қаза тапты.

  Н. Құлжанов туралы әдебиет

Литература о Кулжанове Н.

 

Тұңғыштар [Мәтін]. - Алматы : Алматыкiтап, 2007. - 295 б.

Хакімжанова, М. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : естеліктер, мақалалар. Т. 3. - 2006. - 368 б.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Арыс, 2009. - 544 б. – Құлжанов Нұрғали: б. 231.

Тұңғыштар [Мәтін]. - Алматы : Алматыкiтап, 2012. - 295 б.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Құлжанов Нұрғали: б. 481.

Белгібаев, М. Семей Орыс Географиялық бөлімінің XX ғасырда атқарған жұмысы [Мәтін] / М. Белгібаев, Ж. Әділбекқызы // География және табиғат. - 2004. - № 3. - Б. 5-15; № 4. - Б. 3-10; № 5. - Б. 10.

Жәрімбетова, Н. Екеуі де еліне еңбек етіп еді, алайда қостанайлықтар Құлжановтар атын елемей отыр [Мәтін] / Н. Жәрімбетова // Егемен Қазақстан. - 2008. - 13 мамыр. - Б. 6.

Сәрпеков, Р. Қазақтың мақтанышына айналған ғұламалар Құлжановтардың шәкірті болған. [Мәтін] : [Семей қаласында алаш ардагерлері Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтарғв арналып ас берілді] / Р. Сәрпеков // Дидар. - 4 қаңтар. - Б. 20-21.

Сейсенұлы, Д. Депутат сыйы [Мәтін] : Семейдегі М. Әуезов атындағы педагогикалық колледждің құрылғанына - 110 жыл / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 7 маусым. - Б. 7.

Жанаева, Ш. Киелі білім ордасындағы отыз екі кабинетке атақты түлектері мен оқытушыларының есімі берілген [Мәтін] : [Семей қаласы М. Әуезов атындағы колледж туралы] / Ш. Жанаева // Дидар. - 2013. - 26 қыркүйек. – Б. 12.

Теміров, Б. Алғашқы сахналық қойылым [Мәтін] : [XX ғасырдың басында Семей қаласында өткен алғашқы әдеби кеш туралы] / Б. Теміров // Ертіс өңірі. - 2015. - 11 наурыз; 18 наурыз. - Б. 8.

Абдуллина, А. Қос қарлығаш [Мәтін] : Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтар туралы / А. Абдуллина // Абай. - №1. - 2016.

Балтабаева, З. Қ. Ыбырай Алтынсариннің шәкірттері мен ізбасарлары [Мәтін] : Ы. Алтынсаринның 175 жылдық мерейтойына орай / З. Қ. Балтабаева // Білім. - 2016. - № 3. - Б. 69-82.

 ***

Из хроники Семипалатинской области [Текст] : [значится в списках как Кульджанов Нургалий] // Восточное отделение правительства Алашорды : сборник документов / сост.: Е. Б. Сыдыков. - Семей : 2010. - С. 7.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

 

Нұрғали Құлжанов – үлгілі ұстаз әрі қоғам қайраткері [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Ақиқат журналы : сайт. – Режим доступа : http://akikat.kazgazeta.kz/?p=547 (02.02.2017)

Нұрғали құлжанов – үлгілі ұстаз әрі қоғам қәйрәткері [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Ел-арна информация орталығы : сайт. - Режим доступа : http://www.elarna.com/koru_kk.php?tur=12&id=800 (02.02.2017)

Құлжанов Нұрғали [Электронды ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия — ашық энциклопедиясы : сайт. Режим доступа : https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%BB%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%9D%D2%B1%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8 (02.02.2017)

Күдерин Ж.

Жаңартылды 20.02.2024 12:20

Күдерин Жұмахан Маусымбайұлы (1891 (1893) - 1938) – ағартушы, ғалым-энциклопедист, географ, этнограф, биолог, Алаш қозғалысының белсенді мүшесі.

Жұмахан Маусымбайұлы Жетісудың Ортааягөз болысында бай отбасында дүниеге келген. Күдері әулеті Жетісуда байырғы және аса құрметті әулет еді. Күдері – атасы Жұмақанның атындағы жер атауы, қазақ тілінен аударғанда «замша, мягкая кожа».

Бұл әулеттің ер-азаматтары сауатты болды, олардың бірнеше ұрпағы би, сот қызметтеріне сайланды. Жұмаханға аға ұрпақтың ізімен жүру мүмкіндігі болмады. Жұт кезінде отбасы кедейшілікке ұшырап, ол он жасында батрақ болып жалданды. Соңынан Сергиопольде мұсылман мектебінде, Уфадағы «Ғалия» медресесіне ұқсас құрылған «Мамания» жеке мектебінде, Көксу ауылшаруашылығы мектебінде оқыды.

1917 ж. Қапалдағы ауылшаруашылығы мектебін бітірген. Алаш зиялыларымен бірге азамат соғысы кезінде қатты күйзелген қазақ ауылдарына азық-түлік таратқан. М. Тынышбаев, М. Төлеубаев, С. Аманжолов және т. б. бірге Алашорда үкіметінің тапсырмаларын орындаған.

1918 жылы РКП(б) мүшесі болып, жер органдарында қызмет етті. 1920 ж. «Черкасск қорғанына» қатысушыларға, Колчак әскеріне қарсы тұрған Жетісудың 13 ауылының тұрғындарына қатысты ЧК-ның негізсіз репрессияларына қарсылық ретінде партия қатарынан шықты.

1924-30 жж. САГУ ауылшаруашылығы факультетінде оқып, курстар, ликбездерде сабақ берді, табиғат ресурстары мен Түркістан үш аумағын зерттеу жөніндегі үш ғылыми-зерттеу экспедицияға қатысты.

Күдерин «Қазақтардың қытайдан оралуы жөніндегі» комиссияда жұмыс істеді, оның қатысуымен 6000 отбасы отанына оралды. Ол Түркістан өлкесі бойынша экспедицияларға қатысты. 1928 жылы ҚазАССР-і жер комитеті қызметін атқарды. Күдерин 44 жасында 44 кітап жазды. Ол қазақ тіліндегі «Букварь» (1919) оқулығы, жаратылыстану ғылымдары бойынша бірқатар оқулықтардың авторы, қазақтар туралы этнографиялық еңбектер («Қытайдағы босқындар өмірі», «Қазақтардың ата-тегі туралы материалдар») және биологиялық зерттеулер («Кендір», «Қой мен оның жүні», «Қант қызылшасы», «Орта Азиядағы жыландар түрі») жариялады.    

Күдерин ғалым-биолог ретінде көп еңбек етті. Ол 1930 жылы бір талшықты кендір шығарды. Ол кезде оны талшық пен май өндіру үшін егетін. Бірақ ол еңбегінің нәтижесін көре алмады. Көп ұзамай қамауға алынып, еңбектері тәркіленді, мақалаларын тек жекелеген түрде жариялады. Жұмахан Күдерин 1930 жылы 1 қыркүйекте Ортазия Мемлекеттік университетін бітірген соң Ташкент маңындағы іс-тәжірибе жүргізетін агростанцияда қамауға алынды. 1930 ж. «Алаш» мүшесі ретінде қыркүйекте тұтқындалып. Осыған дейінгі жарты жылда әкесі және олардың әулетінің барлық ер азаматтары қамалды (кейіннен ағалары Шыңжан өлкесін паналады). Күдерин Алматыға тергеуге айдалып, жеке камераға қамалды. Оған басқа да қазақ ғалымдары және ағартушылармен бірге «ұлтшыл буржуазияшыл» деген айып тағылды. Тергеу екі жыл жүргізілді. Бұл кезеңде күдіктілер жеке камераларда отырды.  

«Ұлтшыл буржуазияшылдар» іс-әрекеті дәлелденбей, іс Мәскеуге жіберілді, онда да орынды дәлелдер табылмады. Ендігі кезекте оларды үйлеріне тарату жөнінде ұсыныс болды, бірақ, Қазақстандағы ОГПУ-дің Өкілетті Өкілдігі олар ОГПУ-дің беделін түсіреді деген оймен, бәрін Ресейге жер аударуға шешім қабылдайды. 1932 жылы Күдерин 5 жылға сотталды. Әкімшілік жер аударылған жері Орталық қара топырақты облыс болды. Жұмахан бастапқы кезде Львовта, соңынан сырқатына қарай Воронеждегі дәрігерлердің қарауына жіберіліп, жер аудару мерзімі 1 жылға қысқарды. Жер аударылған жерінде Жұмахан Күдерин агроном болып қызмет етті.

1935 жылы ол отбасымен бірге Алматыға оралып, Қазақ малшаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында аға ғылыми қызметкер жұмысын атқарды. 1936 жылы сотталған адам ретінде қызметтен босатылады. Осы кезеңде Күдерин орыс ақыны, әдебиетші және журналист Ю.Домбровскимен танысып, достасады, сондай-ақ, қайта қамауға алынғанға дейін орыс-латын-қазақ сөздігін жазумен айналысты .

Күдерин 1937 жылы 21 мамырда қайта қамауға алынды. Ол «антисоветтік ұлтшыл террорлық және диверсиялық-шпиондық ұйым жетекшісі» ретінде түрмеге жабылды. Оған жеке іс ашылды. Тергеуді Алматы облысы УНКВД жедел уәкілі В. Я. Якупов жүргізді, қамаудағылар «өлім періштесі» атап кеткен ол тек ату жазасын бұйыратын. Жұмахан Күдерин 1938 жылы 7 наурызда сотталып, ату жазасына кесілді және сол күні атылды.

Жұмахан Күдерин 1958 және 1990 жж. ақталды. Күдериннің қызы Лариса Жумахановна Кудерина (1938 ж. т.) Мәскеудің Подсосенск көшесіндегі көне тұрғын үйде репрессияға ұшыраған ғалымдарға арнап «Дети-родителям» мұражайын ашты. Шағын экспозициядан фотосуреттер, құжаттар, кітаптар, картиналар орын алған.

 

Ж. М. Күдериннің еңбектері

Труды Кудерина Ж. М.

Кудерин, Ж. М. Қант қызылшасы [Мәтін] / Ж. М. Кудерин. - Алматы, 1936. - 68 б.

Кудерин, Ж. М. Өсiмдiк тану [Мәтін] : оқу құралы / Ж. М. Кудерин. - Қызыл-Орда : Қазақстан, 1930. - 89 б.

Кудерин, Ж. М. Өсiмдiк тану[Мәтін] : оқу құралы / Ж. М. Кудерин. - Алматы, 1930. – 111б.

Күдері, Ж. М. (Кудерин Ж.М.) Қуғын-сүргінде аман қалған еңбектер [Мәтін] / Ж. М. Күдері; [ред. Қ. Қайым]. - Алматы : Демеу, 1995. - 351 б.

 

Ж. М. Күдерин туралы әдебиеттер

Литература о Ж. М. Кудерине

Кітаптар - Книги

 

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия / құраст.: Ғ. Әнес, С. Смағұлова. – Алматы : Арыс баспасы, 2009. - 544 б. - Кудерин М. Ж.: б. 204-205.

Қазақстан ұлттық энциклопедиясы [Мәтін] . Т. 5. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2003.- Кудерин Жұмақан Маусымбайұлы: б.107.

Қазақстан ғалымдары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. Т. 1 : А-К / бас редакторы Б. Ө. Жақып. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2012. - Күдерин Жұмақан Маусымбайұлы: б. 61.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Күдерин Жұмақан Маусымбайұлы: б. 413-414.

***

Казахстан [Текст] : национальняэнциклопедия. Т. 3. – Алматы : Қазақэнциклопедиясы, 2005. - Кудерин Ж. М.: с. 344.

 

Мақалалар - Статьи

 

Құрманбайұлы, Ш. Алаш және терминтану [Мәтін] : монография / Ш. Құрманбайұлы. - Алматы : Ел-шежіре, 2008. - 240 б. - Кудерин М. Ж. туралы ақпараты бар.

Қалымов, Д. Жұмахан Күдерин [Мәтін] / Д. Қалымов // Семей таңы. - 1991. - 12 ақпан. - Б. 4.

Сексенбаев, Б. Шайқалған Шаңырақтар [Мәтін] : [Кудерин М. Ж. туралы] / Б. Сексенбаев // Семей таңы. - 1991. - 24 сәуір. - Б. 5.

Мұхаметжанова, Т. Күдерин мұраларының маңызы зор [Мәтін] / Т. Мұхаметжанова // Қазақстан мектебі. - 2012. - № 8. - Б. 28-29.

Мұхаметжанова, Т. Күдериннің дүниетанымдық көзқарастары [Мәтін] / Т. Мұхаметжанова // Қазақ тарихы. - 2013. - № 1. - Б. 12.

***

Кудерина, Л. Геноцид в Казахстане[Текст] : исторический очерк : [о судьбе каз. интеллигенции первого (предреволюцион.) поколения и ее истреблении в годы сталинщины] / Л. Кудерина.- М., 1994. - 63с. - Есть информация о Кудерине Ж. М.

Кудерина-Насонова, Т. Г. Недалекое прошлое [Текст] / Т. Г. Кудерина-Насонова. – М. : Феникс, 1994. - 296 с.

Шака, А. Нелегкая судьба ЖумаханаКудерина[Текст] / А. Шака // Рудный Алтай.-2002.-14 сентября.- С.10.

 

Сілтемелер – Ссылки

 

Құат, Д. ЖҰМАХАН КҮДЕРИН [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / Д. Құат // Abai.kz : ақпарттық портал. - Пайдалану орны : http://abai.kz/post/view?id=1799 (01.02.2017)

Жұмақан Маусымбайұлы Күдерин [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] //  Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. - Пайдалану орны :  https://kk.wikipedia.org/wiki/Жұмақан_Маусымбайұлы_Күдерин (01.02.2017)

Жұртбай, Т. Қара дәптердің иесі (жалғасы). ЖҰМАХАН   КҮДЕРИН (Қара дәптердің иесі) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / Т. Жұртбай // iNews.kz последние новости в Казахстане : сайт. - Пайдалану орны : https://i-news.kz/news/2012/10/08/6657753-tyrsyn_zhyrtbai_kara_dapterdin_iesi_zhal.html (01.02.2017)

Кудерин Жумахан Маусумбаевич (1891 (или 1893) - 1938 [Электронный ресурс] : [биография] // Восточно-Казахстанская областная библиотека им. Абая : сайт. - Режим доступа : http://semeylib.kz/?page_id=2880&lang=ru (01.02.2017)

Нелегкая судьба Жумахана Кудерина [Электронный ресурс] : [биография] // el.kz: сайт. - Режим доступа : http://el.kz/blogs/entry/content-3678 (01.02.2017)

КУДЕРИН Жумахан Маусумбаевич (1891 (или 1893) - 1938) [Электронный ресурс] : [биография] // Люди и судьбы : биобиблиографический словарь востоковедов – жертв политического террора в советский период : сайт. - Режим доступа :  http://memory.pvost.org/pages/kuderin.html(01.02.2017)

Құлжанова Н. С.

Жаңартылды 04.01.2018 16:39

Құлжанова Нәзипа Сегізбайқызы (1887-1934) – педагог-ағартушы, журналист-аудармашы, этнограф, Орыс Географиялық қоғамының мүшесі.

1887 ж. Торғай қаласында дүниеге келген. Ыбырай Алтынсарин негізін қалаған орыс-қазақ мектебінде оқыды. 1902 жылы Қостанай әйелдер гимназиясын бітірген. 1903-04 жж. 15 жасында Торғай әйелдер училищесінде мұғалімнің көмекшісі міндетін атқарды. Соңынан Орынбор мұғалімдер семинариясын аяқтайды. 1905-20 жж. Семей қ. Мұғалімдер семинариясында оқытушы болды. 1902 ж. Нәзипа Шұбар болысы мектебінің мұғалімі Нұрғали Құлжановпен танысып, кейіннен оған тұрмысқа шығады. 1905 жылы олар Семей қаласына көшеді. 1913 ж. Нәзипа Орыс Географиялық қоғамының Семей бөлімшесінің «Гражданские спутники» («Азамат серіктігі») тобының мүшесі болады.

Семейде қызмет істеген жылдары Нәзипа ұлы Абайдың отбасы, көптеген белгілі қайраткерлермен жақын танысады, олардың арасында жер аударылған революционерлер де болған еді. Семей Географиялық қоғамының мүшесі ретінде маңызы зор әдеби-музыкалық және этнографиялық кештер ұйымдастырады. Нәзипа Құлжанова Абайдың ақындық мұрасын қазақ және орыс халқы арасында насихаттаушының бірі болды. Ол Абайдың «Махаббат туралы», «Желсіз түнде жарық-ай» («Безветренная ночная луна») өлеңдерін орыс тіліне аударды. Соңғы аударылған өлеңі 1915 жылы «Сибирский студент» журналына басылды.

Нәзипа Құлжанова ұйымдастырған екінші ірі іс-шара – 1915 ж. 13 ақпанда өткізілген әдеби-музыкалық қайырымдылық кеші еді. Бұл оқиға жайында «Айқап» және «Қазақ» журналдары шағын мақала жазды. Нәзипа Құлжанованың әдеби-музыкалық кешін өткізу тәжірибесі ұлттық театрды қалыптастыруда қолданылды. Ол өз қызметінде жастар тәрбиесі мен халықтың мәдени жаңғырту мәселелерін көтерді.

1917 жылы Нәзипа Семей облысы қазақтарының съезіне қатысып, Съезд басқармасы қатарына кіреді. 1920 жылы Нәзипа Құлжанова Қазақ автономиялық республикасының Ағарту комиссариаты комиссиясының оқулықтар, кітаптар әзірлеу, баспа ісі жөніндегі құрылымына кіреді. 1922 ж. Нәзипа «Еңбекші қазақ» газетінің редакциялық коллегиясының мүшесі болады.

1920-1922 жж. Н. Құлжанова Ақмола қаласында мұғалім болып қызмет етті. Ол 1923-1925 жж. «Қызыл Қазақстан» («Красный Казахстан»), «Равенство женщин» журналдарында қызмет атқарып, «Айқап», «Қазақ», «Знамя единства», «Алаш» газеттеріне мақалаларын жариялады. 1925-1929 жж. Н. Құлжанова қоғамдық-саяси және әдеби-көркем «Әйел теңдігі» журналында жауапты хатшы болды. Н. Құлжанованың өтінішімен орыс композиторы Александр Затаевич «Ғайни-ау, сәулем», «Плач Кадыра» әндеріне музыка жазды.

Нәзипа жолдасы қайтыс болғаннан кейін екі жыл бойы Ақмола қ. мұғалім болады. 1923 ж. «Қызыл-Қазақстан» журналына ауысып, әдеби-аудармамен айналысады. Ол орыс жазушыларының шығармаларын қазақ тіліне аударады. Соның ішінде, ол В. Г. Короленко мен Б. А. Лавреневтің кітаптарын қазақ тіліне, сондай-ақ, қазақ тілінен орыс тіліне аударды (Ы. Алтынсарин «Көктем»).

Н. Құлжанова әйелдер қозғалысын дамытуға күш салып, әйелдердің қоғам өміріне белсенді араласуына қолдау берді. Ол Шығыс әйелдерінің Бірінші съезін ұйымдастыруға қатысты.

Қазақстанның мерзімді басылымдарына мақалаларын жариялап, аударма ісімен айналысты. Өзі де кітап жазды. Ол 1923 ж. Орынборда шыққан «Дошкольное воспитания» («Мектептен бұрынғы тәрбие»), 1927 ж. Орынборда шыққан «Мать и дитя» («Ана мен бала») кітабының авторы. Ол кітаптар бүгін де өзекті.

«Мать и дитя» («Ана мен бала») кітабы ана болу және қазақ әйелінің педагогикалық білімі мәселелеріне арналды, ол кезде қазақ тілінде педагогикалық кітаптар болған жоқ. Н. Құлжанова мектепке дейінгі мекемелерді ұйымдастырып, ашуға белсенді түрде қатысты. «Дошкольное воспитание» еңбегінде қазақ даласындағы мектепке дейінгі тәрбиенің негізгі міндеттері ашылған. Нәзипа Құлжанова қазақ педагогикасын дамытуға өлшеусіз үлес қосқан.

Н. Құлжанова 1934 жасында қырық алты жасында қайтыс болды. Соңында мол шығармашылық мұрасы қалды.

 

Н. Құлжанованың еңбектері

Труды Кулжановой Н.

 

Құлжанова, Н. Халқыма деп іс қылдым [Мәтін] : педагог, журналист, әдебиетші Нәзипа Құлжанованың мұрасы / Н. Құлжанова. - Алматы : Рауан, 1993. - 168 б.

Құлжанова, Н. Шығармалары [Мәтін] : мақалалар, очерктер, педагогикалық ой-пайымдар, аудармалар / Н. Құлжанова. - Алматы : Ана тілі, 2014. - 384 б.

 

Н. Құлжанова туралы әдебиетер

Литература о Кулжановой Н.

 

Кітаптар - Книги

 

Ибраев, М. Құтты қойнау [Мәтін] : (Семей облысы туралы кітап) / М. Ибраев. - Алматы : Жалын , 1986. - 80 б.

Ахметова, Л. Қарлығаш қаламдастар [Мәтін] / Л. Ахметова. - Алматы : Қазақ университеті, 1993. - 112 б.

Жарықбаев, Қ. Б. Қазақ тәлім-тәрбиесі [Мәтін] : қазақ ұлттық педагогикасы мен ұлттық психологиясының тарихы. Оқу құралы / Қ. Б.Жарықбаев, С. К. Қалиев. - Алматы : Санат, 1995. - 352 б.

Қожакеев, Т. Сара сөздің сардарлары [Мәтін] : көмекші оқу құралы / Т. Қожакеев. - Алматы : Санат, 1995. - 168 б.

Қалиев, С. Қазақ этнопедагогикасының тарихы (Кеңестік дәуір-1920-1990) [Мәтін] : мектеп мұғалімдері мен жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы / С. Қалиев. - Алматы : Білім, 1999. - 160 б.

Кәрібжанова, Г. А. Н. С. Құлжанованың өмірі және қоғамдық-ағартушылық қызметі (1887-1934) [Мәтін] : тарих ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Г. А. Кәрібжанова. - Алматы, 2003. - 36 б.

Қалиұлы, С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы [Мәтін] : оқу құралы / С. Қалиұлы. - Алматы : Білім, 2003. - 280 б.

Хакімжанова, М. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін] : естеліктер, мақалалар. Т. 3, 2006. - 368 б.

Этнопедагогика [Мәтін] : оқулық / С.Қалиев, Ж.Молдабеков, Б. Иманбекова. - Астана : Фолиант, 2007. - 400 б.

Жарықбаев, Қ. Жантану оқулығы [Мәтін] / Қ. Жарықбаев. - Алматы : Дарын, 2008. - 630 б.

Алаш. Алашорда [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Арыс, 2009. - 544 б. – Құлжанова Нәзипа: б. 231-232.

Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы [Мәтін] : 10 томдық. Т. 6 : Ұлттық тәлім-тәрбиелік ғылымдардың дамып, қалыптасу тарихынан : 1920-2000 жылдар. - Алматы : Сөздік - Cловарь, 2009. - 400 б.

Әлемдік педагогикалық ой-сана [Мәтін] : 10 томдық / Қазақстан Республикасының байланыс және ақпарат министрлігі, Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі, Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру академиясы. Т. 10 : XV-XX ғғ. қазақ ойшыл оқымыстыларының тәлім-тәрбие туралы ой-пікірлері. - Алматы : Таймас, 2010. - 400 б.

Кәріпжанова, Г. А. Нәзипа Құлжанова [Мәтін] / Г. А. Кәріпжанова. - Семей : Интеллект, 2012. - 198 б.

Тілешов, Е. Алаш қозғалысы [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Е. Тілешов, Ш. Құрманбайұлы . - Алматы : "Сардар", 2014. - 528 б.

Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. - Құлжанова Нәзипа Сегізбайқызы: б. 481.

Мұхтар Әуезовтің мұражай-үйі [Мәтін]. - Семей, [ж. ж.]. - 53 б.

***

Список организаторов Алашского конного партизанского полка, участников организации против Советской власти 1918 года правительства Восточной Алаш-Орды [Текст] : [значится в списках как Кульджанова Назифа] // Восточное отделение правительства Алашорды : сборник документов / сост.: Е. Б. Сыдыков. - Семей : 2010. - С. 310.

Назипа Сагызбаевна Кульжанова (1887-1934) - первая казахская журналистка[Текст] // История Восточного Казахстана с начала XX века до современности: хрестоматия для 9 класса общеобразовательных школ ВКО / сост. Д. И. Бралинова [и др.]. - Семей : Тенгри, 2013. - С. 172-174.

 

Мақалалар - Статьи

 

Қазақша бастапқы ойын [Мәтін] : [1915 жылы Ұлы Абайдың туғанына 70 жыл толуына арнап өткізілген әдеби кеш туралы] // Абай. - 1992. - № 2. - Б. 8-10.

Бейсенова, Ш. Дәстүр жалғастығы немесе журналдың алғашқы шығарушылары Сара Есова, Нәзипа Құлжанова, Нағима Арықова туралы] [Мәтін] / Ш. Бейсенова // Қазақстан әйелдері. - 1995. - № 9. - Б. 7-9.

Қалиев, С. Нәзипа Құлжанова және Ахмет Байтұрсынов [Мәтін] : [Н. Құлжанованың туғанына-110 жыл] / С. Қалиев // Қазақстан мектебі. - 1997. - № 7. - Б. 72-76.

Сағыбаева, З. Ардақты,бар Нәзипа ханым [Мәтін] : [журналист Н. Құлжанова туралы] / З. Сағыбаева // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 1997. - № 3-4. - Б. 119-124.

Сағыбаева, З. Қайраткер қыз [Мәтін] : [қоғам қайраткері Н. Құлжанова туралы] / З. Сағыбаева // Қазақстан мектебі. - 1997. - № 3. - Б. 64-66.

Орынбаева, Р. Қазақтың зиялы -қайраткер әйелдерінің идеялары мен ағартушылық қызметі [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Р. Орынбаева // Ұлт тағылымы. - 2000. - № 3. - Б. 72-77.

Ілиясова, К. Қазақтың күрескер әйелдері [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / К. Ілиясова // Қазақ тарихы. - 2000. - № 5. - Б. 20-24.

Дүкенбаева, З. О. Қазақ әйелдері арасынан шыққан ұлттық шығармашылық интеллигенцияның тұңғыш өкілдері (ХХ ғасырдың 1- ші жартысы) [Мәтін] / З. О. Дүкенбаева // Білім - Образование. - 2003. - № 1 - Б. 77.

Белгібаев, М. Семей Орыс Географиялық бөлімінің XX ғасырда атқарған жұмысы [Мәтін] / М. Белгібаев, Ж. Әділбекқызы // География және табиғат. - 2004. - № 3. - Б. 5-15; № 4. - Б. 3-10; № 5. - Б. 10.

Қазбалинов, Т. Ең алғашқы баспахана [Мәтін] / Т. Қазбалинов // Семей таңы. - 2004. - 3 қыркүйек. - Б. 14.

Қазбалинов, Т. Ірі аймақтың хикаясы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Т. Қазбалинов // Ертіс өңірі. - 2004. - 17 маусым.

Байжұманова, Г. Ұлы ақынды ұлықтаған Нәзипа [Мәтін] / Г. Байжұманова // Семей таңы. - 2007. - 30 тамыз. - Б. 3.

Мағауина, З. Қазақтың ардақты қызы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / З. Мағауина // Семей таңы. - 2007. - 24 мамыр. - Б. 3.

Жәрімбетова, Н. Екеуі де еліне еңбек етіп еді, алайда қостанайлықтар Құлжановтар атын елемей отыр [Мәтін] / Н. Жәрімбетова // Егемен Қазақстан. - 2008. - 13 мамыр. - Б. 6.

Қазақ қыздары арасындағы тұңғыш журналист [Мәтін] : [тұңғыш журналист Н. Құлжанова туралы] / әзірлеген: А. Қасым // Дидар. - 2011. - 3 маусым. - Б. 8.

Селкебаева, А. Нәзипа Құлжанова [Мәтін] : қоғамдық саяси және ұстаздық қызметі / А. Селкебаева // Қазақ тарихы. - 2011. - № 2. - Б. 29-30. - Мақала соңында библиогр.

Хасан, С. Алашшыл абайтанушы [Мәтін] / С. Хасан // Ақиқат. - 2011. - № 11. - Б. 25-32.

Аусарбаева, М. Ұлылардың ұлағаты қазіргі таңға ұласты [Мәтін] : Н. Құлжанованың туғанына 125 жыл / М. Аусарбаева // Семей таңы . - 2012. - 5 қазан. - Б. 7.

Ерсәлімов, Б. Орысша оқыған алғашқы қазақ қызы [Мәтін] : [белгілі қоғам қайраткері, журналист Н. Құлжанова туралы] / Б. Ерсәлімов // Дидар. - 2012. - 27 желтоқсан. - Б. 26.

Исабай, Е. Қайраткер қызға құрмет көрсетілді [Мәтін] / Е. Исабай // Семей таңы. - 2012. - 25 желтоқсан. - Б. 2.

Исабаев, Е. Мектепке дейінгі тәрбиенің негізін салған [Мәтін] : Н. Құлжанованың туғанына 125 жыл / Е. Исабаев // Семей таңы. - 2012. - 19 қазан. - Б. 2.

Кәрібжанова, Г. Қазақтың қайраткер қызы [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Г. Кәрібжанова // Егемен Қазақстан. - 2012. - 26 желтоқсан. - Б. 6.

Мағауина , З. Ұстаздықтың алғашқы қарлығашы [мәтін] : Н. Құлжановаға - 125 жыл / З. Мағауина // Семей таңы . - 2012. - 22 мамыр. - Б. 3.

Нұғманбекова, Р. Халық Құлжанованы қашанда қадір тұтады [Мәтін] : [Семей қаласында белгілі журналист, қоғам қайраткері Н. Құлжанованы еске алу кеші өтті] / Р. Нұғманбекова // Дидар. - 2012. - 27 желтоқсан. - Б. 26.

Бөлеев, Қ. Ұлт мектептерінің ұлы мұраты [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / Қ. Бөлеев, Л. Бөлеева, П. Бөлеева // Қазақстан мектебі. - 2013. - № 8. - Б. 27-31.

Сәрпеков, Р. Қазақтың мақтанышына айналған ғұламалар Құлжановтардың шәкірті болған [Мәтін] : [Семей қаласында алаш ардагерлері Нәзипа мен Нұрғали Құлжановтарғв арналып ас берілді] / Р. Сәрпеков // Дидар. - 2013. - 4 қаңтар. - Б. 20-21.

Сейсенұлы, Д. Депутат сыйы [Мәтін] : Семейдегі М. Әуезов атындағы педагогикалық колледждің құрылғанына - 110 жыл / Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2013. - 7 маусым. - Б. 7.

Садықова, Ә. Нәзипа Құлжанова мен Ахмет Байтұрсынұлы [Мәтін] / Ә. Садықова // Қазақ тарихы. - 2013. - № 4. - Б. 33-34.

Теміров, Б. Алғашқы сахналық қойылым [Мәтін] : [XX ғасырдың басында Семей қаласында өткен алғашқы әдеби кеш туралы] / Б. Теміров // Ертіс өңірі. - 2015. - 11 наурыз; 18 наурыз. - Б. 8.

Абдуллина, А. Қос қарлығаш [Мәтін] / А. Абдуллина // Абай. - 2016. - № 1. - Б. 68-74.

Балтабаева, З. Қ. Ыбырай Алтынсариннің шәкірттері мен ізбасарлары [Мәтін] : Ы. Алтынсаринның 175 жылдық мерейтойына орай / З. Қ. Балтабаева // Білім. - 2016. - № 3. - Б. 69-82. - [Н. Құлжанова туралы].

Хасан, С. Алғашқы журналист қыздар [Мәтін] : [Н. Құлжанова туралы] / С. Хасан // Айқын. - 2016. - 5 тамыз. - Б. 11.

***

Азмухамбетов, Ш. Ступени, хранящие следы гения [Текст] : к 110-летию Мухтара Ауэзова / Ш.Азмухамбетов // Рудный Алтай. - 2007. - 24 апр. - С. 6. - о супругах Кулжановых Н. и Н.

Биданова, А. Союз любви и мысли [Текст] : [о супругах Кулжановых Нургали и Назипе] / А. Биданова // Казахстанская правда. - 2008. - 9 янв. - С. 12.

Ерсалимов, Б. Женщина - легенда [Текст] / Б. Б. Ерсалимов; сост. Я. Иванченко // Наше дело. - 2012. - 4 окт. - С. 10.

Ерсалимов, Б. Назипа - гордость нации [Текст] / Б. Б. Ерсалимов // Казахстанская правда. - 2012. - 21 декабря. - С. 14.

Титова, С. Преподаватель гимназии в... 14 лет [Текст] : [первая женщина-казашка педагог, просветитель и журналист Н. Кульжанова] / С. Титова // Рудный Алтай. - 2012. - 24 мая. - С. 12.

Иванченко, Я. В память о великих [Текст] : [о Н. Кулжановой] / Я. Иванченко // Наше дело. - 2013. - 10 янв. - С. 2.

Первая журналистка Казахстана [Текст] : [о Н. Кулжановой] // Вести Семей. - 2014. - 2 декабря. - С. 12.

 

Интернет-сілтемелер

Интернет-ссылки

 

Нәзипа Құлжанова [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Уикипедия – ашық энциклопедиясы : сайт. – Пайдалану орны : https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D3%99%D0%B7%D0%B8%D0%BF%D0%B0_%D2%9A%D2%B1%D0%BB%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0 (25.02.2017)

Сүйінкина, П. Нәзипа Құлжанова – мектепке дейінгі тәрбиенің негізін қалаушы [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / П. Сүйінкина // Біздің Қостанай : сайт. – Пайдалану орны : http://top-news.kz/index.php?np=00013550&nl=1&tp=N&npN=00013550&sR=61430745&npMWp=---&npAWp=&npWp=1&npKd=60480952 (25.02.2017)

Нұрланұлы, М. Нәзипа Құлжанова – қазақ қыздарынан шыққан тұңғыш журналист [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] / М. Нұрланұлы // Қазақстан тарихы порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://e-history.kz/kz/publications/view/1234 (25.02.2017)

НАЗИПА ҚҰЛЖАНОВА ЕҢБЕКТЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ПЕДАГОГИКАНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ [Электрондық ресурс] // Инфоурок : сайт. – Пайдалану орны : https://infourok.ru/nazipa-lzhanova-ebekteri-zhne-azirgi-pedagogikani-zekti-mseleleri-konferenciya-722653.html (25.02.2017)

Нәзипа Құлжанова (1887-1934) [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] // Презентация : сайт. – Пайдалану орны : http://referatikz.ru/load/aza_sha_referattar/aza_debieti/n_zipa_lzhanova/10-1-0-1110 (25.02.2017)

"Кітапхана" - Нәзипа Құлжанова [Электрондық ресурс] : [өмірбаян] : [телехабар] // Massaget.kz - Жастар порталы : сайт. – Пайдалану орны : http://massaget.kz/video/adebiet_alemi/kitaphana/916/ (25.02.2017)

Сексенбаева, Р. Б. Назипа Кулжанова – выдающийся педагог-просветитель XX века(1887–1934 гг.) [Электронный ресурс] : [биография] / Р. Б. Сексенбаева // collegy.ucoz.ru : сайт. – Режим доступа : http://collegy.ucoz.ru/publ/9-1-0-14293(25.02.2017)

Нурланулы, М. Первая казахская женщина-журналист — Назипа Кулжанова [Электронный ресурс] : [биография] / М, Нурланулы // yvision.kz : сайт. – Режим доступа : http://yvision.kz/post/517327(25.02.2017)

Белякина, А. Назипа КУЛЖАНОВА. Ее судьба – быть первой [Электронный ресурс] : [биография] / А. Белякина // Караван : сайт. – Режим доступа : http://www.caravan.kz/gazeta/nazipa-kulzhanova-ee-sudba-byt-pervojj-78619/ (25.02.2017)